Ülkemizde enerji sorununun bu denli çıkmazda oluşunun nedeni, emperyalizmin sömürü amaçlarına göre enerji politika
sının sürdürülmesidir. Doğal kaynaklarımızdan, ülke yararına ve en ekonomik enerji potansiyeli olan, hidrolik potansiyelimizin ancak % 8.9’u kullanılabilmektedir. Enerji sorununun akaryakı
ta büyük ölçüde dayalı olmasından dışa bağımlılık artarken, mevcut hidrolik potansiyelin değerlendirilmesi yerinde, yine dı
şa bağımlılığı dahada pekiştirecek olan «Nükleer enerji» üreti
minin gündeme getirilmesi enerji sorununun bugün olduğu gibi gelecekte çözümlemeyeceğini göstermektedir.
Enerji kullanımında ticarethanelerde, konutlarda, resmi dai
re ve sokaklardaki enerji tüketimleri toplam enerji kullanımının ancak % 24.7’sini oluşturmaktadır. Geriye kalan % 75.3’ü sanayi
de tüketilmektedir. Kullanım miktarları böyle olmasına rağmen enerji kesintilerinden en fazla birinci kesim etkilenmektedir.
Buna göre enerji tüketiminin en fazla sanayide olması enerjinin- de dışa bağımlı politikalarla yürütülmesini ekseriyanm dışa ba
ğımlılığını daha da pekiştirmektedir.
Hidrolik potansiyelin değerlendirilmesi tüm bu belirttikle
rimizle birlikte ele alındığında önem kazanmaktadır. Ülkemiz
de 3. büyük baraj olacak Oymapınar Barajı üzerinde durmamı
zın nedeni bu idi.
Oymapınar barajının boyutları ve çeşitli birimleri aşağıda belirlendiği gibidir.
Ana baraj : Çift eğrili ince beton kemer tipinde bir baraj olup kret kotu 185 mt. kret uzunluğu 360 mt. dir. Rezervuar ka
pasitesi 310 X 106 m3 tü r.. ‘
Derivasyon : Sol sahilde giriş ve çıkış yapıları ile birlikte 425 metre uzunluğunda ve 10 m. çapındadır. Atnalı kesitlidir.
Batardolar: Menba ve mansap batardolan geçirimsiz düşey merkez çekirdekli ve kaya dolgudur.
Dolu savaklar: Sağ sahilde inşa edilecek ve herbiri 350 m uzunluğunda 4 adet 6.70 X 15,0 m boyutlarmdadır.
Dip savaklar: Gövde içinde 60 m. Kotunda 2,75 m. iç çapın
da ve her biri 250 m/sn kapasiteli iki adet borudan olmuştur.
S an tral: Yer altında ve taban kotu 14,5 m. olacaktır.
Santral teçhizatı: Her biri 135,000 M w kapasiteli 4 adet dü
şey francis türbini ve 169,000 KVA kapasiteli 4 adet jeneratörden ' olmuştur. Yıllık ortalama üreteceği: 1620 X 106 KWh/yıl E n e rji: nedenle de son derece karmaşık sorunların - özellikle enjeksiyon işleri açısından karmaşık sorunları - var olduğu bir baraj inşaatı niteliği taşımaktadır. >
Baraj yeri ve bent alternatifleri gözönüne alınarak iki önem
li nokta mutlaka değerlendirilmelidir.
Birincisi kemer tipi barajın ran tabi ve stabil olduğu, İkincisi dolgu barajın rantabl ve stabil olduğu yönünde tartışmaların or
taya çıkmasıdır. Sonunda barajın Oymapmar’da yapılması ve kemer tipi barajın inşaa edilmesine karar verilmiştir. Bu karar verilirken yapılacak dolgu tipi barajın (Akkuşlar) emniyetli biı temel meydana getirilmesinin riskli olduğu belirtilmiştir. Oy- mapmar’da baraj inşasının temel nedenlerinden bir taneside, kireç taşından oluşan bölgenin geçirimsiz olduğunun öne sürül
mesidir. Ancak bugün bilinmektedir ki (yapılan büyük çapta
ki enjeksiyonlar bunun en açık kanıtlandır) aynı bölgeye geçi- rimlidir denilmekte ve inşaat buna göre yapılmaktadır. İnşaa kolaylığı, gerekse ülkenin teknolojisinin daha fazla kullanıla
cağı alternatifler araştmlacağı yerde Dr. Manuel Rocha isimli uzmanın, «kemer tipi barajın yapılamıyacağı ispat edilmedikçe, başka tip barajın düşünûlemiyeceği» önermesi rehber
alınmış-tır. Baraj kireç taşlarına değil, 500 m. mesafede menbaada ya
pılmış olsa idi dolgu yapılması olanağı mevcut olacaktı.
Dolgu baraj ile kemer barajı karşılaştırdığımızda;
1 — Ülkenin teknolojisi ve bilgi birikimi ile dolgu baraj ya
pılabilir olmasına rağmen karmaşık teknik bilgi ve yapının tek
niği kemer tipi baraj tercih edilmiştir.
2 — Oymapmar’da 5 şiddetinde deprem olabileceği yapılan araştırmalar sonucu belli olmasına karşın, bu afetten en fazla etkilenecek kemer tipi baraj seçilerek riske girilmiştir.
3 — Kemer tipi baraj seçimiyle maliyeti çok fazla oranda artıran enjeksiyon perdelerinin yapılması gündeme gelmiş dolgu baraj’daki bu anlamdaki ekonomik yarar düşünülmemiştir, da
ha düşük maliyet gözönüne alınmamıştır.
4 — Kemer baraj’da oldukça güç olan malzeme temini, dol
gu barajda yöre şartlarına uygun olmasına rağmen gözönüne alınmamıştır.
5 — Yerli teknik elemanların kendi bilgileri ile yapacakları ve deneyimlerini zenginleştirecekleri bir yöntem izleneceğine, yabancı firma ve teknik elemanların önemli kararlar vermesi, teknik elemanlarımızın bu alandaki uzmanlaşmalarını önlemiş
tir.
6 — Kemer tipi baraj yerine, kaya dolgu baraj yapılsaydı, yatırım daha erken biteceği olgusu gözönüne alınmamıştır.
Tüm bunlar gözönüne alındığında ortak olduğu Avustur
ya - RELLA firmasının hisselerini de satın alarak, inşaatta kesin söz sahibi olan BÎLFÎNGER - BERGER firmasının çıkarları için olgun bir ortam yaratılmış olmaktadır. Enerji gereksiniminin çok önemli olduğu bu dönemlerde, 1982 yılında bitirileceği plan
lanan Oymapmar barajı şimdiden 3 yıl gecikmiştir. Bundan son
rada ne zaman biteceği konusunda kimse tarafından bilinme
mektedir. Artan maliyetler ve enjeksiyon perdeli vs. gibi etmen
lerle baraj maliyetinin ne kadar olacağı da yine bugünden tes
pit edebilecek ilgili de bulunmamaktadır. İnşaatta almacak ka
rarların müşavir firma tarafından önerilmesi, D.S.İ.’nin ise an
cak bu öneriler içinden seçim yapmasıda düşünülmesi gereken önemli noktalardan biridir. Ülke yaran gözterek çalışan, öneri
ler getiren yurtsever teknik elemanlar görevlerinden alınmak
tadır.
Diğer bir önemli konuda inşaatta ki işçi sağlığı iş güvenliği sorunudur. Amacın daha fazla kâr olduğu bir sistemde işçi ha
yatı elbetteki önemsenmiyecektir. İşçilerin hayatlan üstüne yük
selen inşaattan en fazla kâr etmek yüklenici firmanın
düşünce-sidir. Ancak iş koşullarının ve güvenliğin sağlanması için ileri
ci - devrimci teknik elemanlarca idareye yapılan başvurularda
«Kebanda, Karakayada, Hasanuğurluda şu kadar işçi öldü, el
bette buralarda da ölecek hemde bizde daha az adam öldü» ce
vabının alınması üzerine düşünülmelidir. -Yüklenici firmanın yetkilisi Pavlos Alman Nazi generali Fa
şist Pavlos’un oğludur. îş yerini faşistlerle doldurmakta özellik
le doğulu işçiler üzerine olmak üzere tüm ilerici demokrat, dev
rimci, teknik eleman, işçi, memurlara baskı yapılmaktadır. İn
şaat süresince bugüne değin yaşanılan olaylar bunun en açık kanıtlarıdır. Firma yetkilisinin bu amaçla yasa dışı işçi alımı ve uygulamaları, yatırımcı kuruluş yetkilileri tarafından göz ardı edilmektedir.
Yapılan başvurulardan hiç bir sonuç alınmadığı söylenmek
tedir.
Burada çok kısa bir özet olarak sunulan görüşler çok daha detaylı ve daha geniş araştırmaya dayanılan bir rapor halinde İnş. Yük. Mühendisi Haşan TAŞAN tarafından hazırlanmıştır.
Bu rapor elimizde bulunmasına rağmen maddi olanaksızlıklar nedeni ile bastırılamamış konu detaymca geniş kitleler tarafın
dan incelenememiştir. Önemli bir yatırımın değerlendirilmesini içeren raporun mutlaka yayınlanması kanısındayız.
Şubemiz 6 - 7 - 8 Temmuz tarihinde yerinde inceleme, bilgi
lendirme amacı ile Antalya - Oymapmar Barajı inşaatına bir tek
nik gezi düzenlemiştir.