ANONĠM ORTAKLIKLARDA YILDA BĠRDEN FAZLA KEZ KÂR

AO‟larda, ortaklığın pay sahiplerine birden fazla kez kâr dağıtımı yapıp yapamayacağı hususu TTK açısından tartıĢmalı bir sorun iken, SerPK md.15 ile HAAO‟lar açısından sorun açıklığa kavuĢturulmuĢtur.

TTK md.364, f.2‟deki “birkaç kez kazançlarını dağıtan AO‟larda her dağıtma için GK‟nın toplantıya davet edilmesi gerektiği” cümlesinden halka açık olmayan AO‟ların sanki pay sahiplerine yılda birkaç kez kâr payı dağıtılabileceği anlamı çıkarılıyor ise de, kanunun bu maddesi ile TTK md.72, f.3 TTK md.457 ve VUK md.154‟ü bir arada değerlendirdiğimizde böyle bir dağıtıma izin verilmediği

360 BAHTĠYAR Mehmet, Anonim Ortaklıkta, Kayıtlı Sermaye Sistemi ve Sermaye Artırımı, Ġstanbul 1996, s.133–134.

anlaĢılacaktır. TTK md.72, f.3‟de, iĢ yılının altı aydan az, on iki aydan fazla olamayacağını belirtilerek altı aydan kısa, on iki aydan uzun süreli iĢ yılı bilançosunun düzenlemeyeceği hüküm altına alınmıĢtır. TTK md.457, f.1‟de ise, çok açık bir biçimde sâfi kazancın, yıllık bilançoya göre, hesap ve tespit edileceğini hüküm altına almıĢtır.

Kanunun bu maddesi ile halka kapalı olan AO‟larda kâr dağıtımı için yıllık bilanço esas alınmıĢ ve bir yıldan kısa süreler için bilanço yapıp, kâr dağıtımına izin verilmemiĢtir³⁶¹.Halka açık olmayan AO‟larda, yılda bir kaç kez kâr payı dağıtılamayacağına en büyük engel olarak ise karĢımıza VUK md.174 çıkmaktadır.

Kanunun bu maddesinde, defterlerin hesap dönemi itibariyle tutulacağı, kayıtların her hesap dönemi sonunda kapatılacağı ve ertesi hesap dönemi baĢında yeniden açılacağı ve kural olarak hesap döneminin takvim yılı olduğu belirtilmiĢtir. Bu bağlamda VUK md.174, TTK md.364, f.2‟yi iĢlevsiz hale getirmektedir.

Yılda birkaç kez ara kâr dağıtımının mümkün olup olmadığı hususu doktrinde de tartıĢılmıĢ ve bu konuda iki farklı görüĢ ileri sürülmüĢtür. Birinci görüĢe göre, TTK md.

457 ve VUK md. 174 hükümleri Türk Hukukunda ara kâr payı dağıtımına engel teĢkil eder. Bu hükümler değiĢtirilmeden ve özel düzenleme yapılmadan AO‟lar yalnızca yılda bir defa kâr payı dağıtabilirler. Aksi takdirde ara kâr dağıtımı halinde YK üyelerinin sorumluluğu doğar ve TTK md. 473 hükmü gereği haksız ve kötü niyetle alınan kâr payı sayılarak iade edilmesi söz konusu olur³⁶². Ġkinci görüĢe göre, ise, YK‟nın kâr payına mahsuben ödeme yapma yetkisi yoksa da esas sözleĢmede hüküm varsa veya GK kararıyla kâr payına mahsuben avans olarak pay sahiplerine kâr payı ödemesi yapılabilir. Sonradan yıllık bilânçoya göre, dağıtılması kararlaĢtırılan kâr payı ile yapılan avans ödemesi karĢılaĢtırılacak ve avans ödemesi fazla ise farkın ortaklığa iadesi gerekecektir³⁶³. Yargıtay da bir kararında, ödenen kâr payı avansının sonradan dağıtılan kârdan fazla olduğu anlaĢılırsa fazla kısmın geri istenebileceğine karar vererek, halka kapalı AO‟larda zımnen kâr payı avansı ödemesini onaylamıĢtır³⁶⁴.

361 DOĞANAY, a.g.e., s.1035.

362 TEKĠNALP Ünal, Anonim Ortaklıklarda Kârın Dağıtımı Konusuna ĠliĢkin Bazı Sorunlar (III), C.XXIV,1977, S.7., 289; ĠMREGÜN, AO., s.300, dn.52; AYTAÇ, Sempozyum, s.82; AYTAÇ, Sermaye Piyasası Hukuku ve Hisse Senetleri, s.177

363 KARAYALÇIN, Muhasebe Hukuku, s.137–138; BĠRSEL, Kâr, s.25, dn.34.

364 Y.11.HD.,09.07.1986 T.,1986/4022 E., 1986/4322 K.(EriĢ, Anonim ġirketler, s.796); KAYAR, a.g.m., s.480

Maliye Bakanlığı ise, 03.04.2007 tarihli R.G.‟de yayımlanan 1 seri No‟lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği‟nin³⁶⁵ 15.6.6. maddesi ile halka açık olmayan AO‟lara da, dönem sonunu beklemeden yıl içinde, ortaklarına kâr payı avansı dağıtabilme imkânı getirmiĢtir. Ancak; DanıĢtay 4. Dairesi³⁶⁶, tebliğin bu maddeye iliĢkin yürütmesini Kanunun Maliye Bakanlığı‟na böyle bir düzenleme yapma yetkisi vermediği gerekçesiyle durdurmuĢ ve Maliye Bakanlığı da bu karara karĢı itirazda bulunmuĢtur.

HAAO'lar, çalıĢmamızın temettü avansı bölümünde ayrıntılı bir biçimde açıklamaya çalıĢtığımız gibi, SerPK md.15, f.4 gereğince, sermaye piyasası mevzuatına uygun olarak düzenlenmiĢ ve bağımsız denetimden geçmiĢ üçer aylık ara dönemler itibariyle hazırladıkları ara mali tablolarında yer alan kârlarından, kanunlara ve esas sözleĢmeye göre, ayırmak zorunda oldukları yedek akçeler ile vergi karĢılıkları düĢüldükten sonra kalan kısmın yarısını geçmemek üzere temettü avansı dağıtabilecektir.

Tasarı TTK md.364‟e karĢılık olan md.409‟un gerekçesinde yorum güçlüğüne yol açan, hiçbir uygulaması bulunmayan ve kâr payı avansı karĢısında tamamen anlamını yitiren “ yılda birkaç kez kâr dağıtan ”AO‟lara iliĢkin hüküm Tasarıya alınmamıĢtır.

Buna karĢın Tasarı md.519/3‟ün gerekçesinde, yerinde bir ifade ile kâr payı avansını HAAO‟lara özgülemenin haklı bir sebebi olmadığı, bu nedenle Tasarıda uygulamanın genelleĢtirildiği ve uygulama kurallarının halka açık olmayan AO‟larda da Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir tebliğ ile düzenlenmesinin uygun görüldüğü belirtilmiĢtir³⁶⁷.

Kanaatimizce, DanıĢtay‟ında haklı olarak değinmiĢ olduğu gibi kâr dağıtımı gibi ticaret hukukunun konusu olan bir düzenlemenin, yetkisi olmayan Maliye Bakanlığı tarafından tebliğ ile değil VUK md.174‟te ve Tasarıda yer aldığı gibi TTK‟da yapılacak yasal düzenlemeler ile yapılması ve halka açık olmayan AOlar açısından da, bir yıldan

365 03.04.2007 Tarih ve 26482 sayılı R.G. yayımlanan Kurumlar Vergisi Genel Tebliği Seri No:1

366 DanıĢtay 4.D., 18.10.2007 Tarih ve 2007/2364 K. sayılı yürütmeyi durdurma kararında ”… Kanunda açıkça verilmiĢ bir yetki olmadığı halde, Kanunda düzenlenmemiĢ olan bir konuda ve yorumu aĢıp bir verginin konulması, kaldırılması veya değiĢtirilmesi sonucunu doğurabilecek Ģekilde düzenleme yetkisi bulunmayan davalı idare tarafından bu konunun tüm sermaye Ģirketlerini de kapsayacak Ģekilde düzenlenmesinde hukuka uyarlık görülmediği….” sonucuna varmıĢtır.

367 (http://www2.tbmm.gov.tr/d23/1/1-0324.pdf)

kısa süreli bilançoların hazırlanmasına imkân verilerek pay sahiplerine birden fazla kez kâr dağıtımına imkân sağlanmalıdır. Ayrıca, bu Ģekilde VUK‟un md.174 ile iĢlevsiz hale gelen TTK md. 72 ve md.364 etkin bir hale gelecek ve TTK ile SerPK arasındaki uyumsuzluk ortadan kaldırılmıĢ olacaktır.