ANKARA’DA KOBİ’LER VE E-TİCARET

Güvenli sunucu (shttp vb. güvenlik protokolleri ile desteklenmiş) (%) Genel 93,36 32,21 29,97 İmalat Sanayi 94,25 32,80 28,79 İnşaat 94,58 23,72 31,43

Toptan ve perakende ticaret

92,23 28,63 29,82 Oteller ve moteller 92,85 47,04 35,74 Ulaştırma, depolama ve haberleşme 91,47 38,85 31,31

Gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri

93,72 42,18 32,50

Sinema ve video filmleri ile ilgili faaliyetler-Radyo ve televizyon faaliyetleri

95,22 54,14 33,94

Kaynak: TÜİK, Girişimci Anketi, 2005

3.8. ANKARA’DA KOBİ’LER VE E-TİCARET

Türkiye’nin başkenti olan Ankara, 2000 nüfus sayımı verilerine göre yaklaşık 4 milyon nüfusa sahip olup Türkiye nüfusunun % 5.91’ini teşkil etmektedir. Bu nüfusun 3.5 milyonu kentlerde yaşamaktadır. Yıllık nüfus artışı ise ‰ 21,37 oranındadır. Konu ile ilgili detaylar Çizelge 3.9’da sunulmuştur.

Türkiye’de 2001 yılında kişi başı GSYH değeri 2.146$ iken Ankara ilinde 2752$’dır. Gayrisafi Yurtiçi Hâsıla’da ilin payı %8’dir. GSYH’nın sektörel dağılımında 2000 yılına göre bölgenin payı, tarımda; % 2,42, sanayide; % 4,57, hizmetlerde ise; % 11,02’dir. Bölgede sektörel paylar sıralamasında ilk sırayı Hizmetler sektörü alırken Sanayi ikinci sıradadır. Tarımın payı bu iki sektöre göre daha düşük olup, son sıradadır (KOSGEB, 2006:18).

Çizelge 3.9. Ankara İlinin 2000 Yılı Nüfus Sayımına Göre Demografik Yapısı

YIL ANKARA TÜRKİYE BÖLGE %

2000 Toplam 4.007.860 67.803.927 5,91 Şehir 3.540.522 44.006.274 8,05 Köy 467.338 23.797.653 1,96 Yıllık Nüfus Artış Hızı ‰ Toplam 21,37 18,28 - Şehir 22,15 26,28 - Köy 15,66 4,21 - Kaynak: DİE, 2000.

3

3..88..11..AAnnkkaarraa’’ddaaKKOOBB_İİ’’lleerriinnYYooğ_ğuunnllaaş_şmmaaAAllaannllaarrıı::OOrrggaanniizzee

S

SaannaayyiiBBööllggeelleerrii

4562 Sayılı Yasaya Göre, Organize Sanayi Bölgeleri “Sanayinin uygun görülen alanlarda yapılanmasını sağlamak, kentleşmeyi yönlendirmek, çevre sorunlarını önlemek, bilgi ve bilişim teknolojilerinden yararlanmak, imalat sanayi türlerinin belirli bir plan dahilinde yerleştirmeleri ve geliştirmeleri amacıyla, sınırları tasdikli arazi parçalarının gerekli alt yapı hizmetleriyle ve ihtiyaca göre tayin edilecek sosyal tesisler ve teknoparklar ile donatılıp planlı bir şekilde ve belirli sistemler dahilinde sanayi için tahsis edilmesiyle oluşturulan bu kanun hükümlerine göre işletilen mal ve hizmet üretim bölgeleri” olarak tanımlanmıştır

I.Organize Sanayi Bölgesi (Sincan) 1990 yılında açılmış ve mevcut sanayi işletmelerinin % 80’i burada üretime geçmiştir. Diğer önemli sanayi bölgeleri ise OSTİM Organize Sanayi ve İvedik Organize Küçük Sanayi Bölgeleridir.

Ayrıca mevcut sanayinin ihtiyaçlarını karşılamak ve Ankara’da sanayinin gelişimini hızlandırmak amacıyla Ankara Büyükşehir Bölgesinde II. (Türkobası), III.(Alagöz), V. (Sincan O.S.B. Tevsii) Organize Sanayi Bölgeleri ile ilçelerde Polatlı, Beypazarı ve Şereflikoçhisar Organize Sanayi Bölgelerinin kurulması çalışmaları yapılmaktadır. Çizelge 3.10’da Ankara il sınırları içinde mevcut, faaliyette olan ve inşaatı devam eden organize sanayi bölgelerinin listesi verilmiştir. Bölgedeki faal vaziyette olan 3 OSB bulunmaktadır (KOSGEB, 2006:49).

Çizelge 3.10. Ankara İl Sınırları İçindeki Organize Sanayi Bölgeleri

OSB ADI PARSEL SAYISI OSB DURUMU

Merkez I 197 Faal

İvedik (OKSB) 6.296 Faal

Ostim 4.909 Faal

Başkent - İnşaatı Devam Ediyor

Beypazarı - İnşaatı Devam Ediyor

Elmadağ - İnşaatı Devam Ediyor

Merkez I (Tevsii) - İnşaatı Devam Ediyor

Merkez II (Türkobası) - İnşaatı Devam Ediyor

Merkez III (Alagöz) - İnşaatı Devam Ediyor

OSİAD - İnşaatı Devam Ediyor

Polatlı 126 İnşaatı Devam Ediyor

Sarayköy - İnşaatı Devam Ediyor

Şereflikoçhisar - İnşaatı Devam Ediyor

Kaynak T.C. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, 2005

Organize sanayiler yanında KOBİ’leren kümelendiği ikinci büyük alanlar ise Küçük Sanayi Siteleridir. Bunlar daha çok mikro ölçekli, el becerilerine dayalı (tamircilik, marangozluk v.b) KOBİ’lerin yer aldığı sitelerdir. Küçük sanayi siteleri (KSS) daha çok sitede yer alan ağırlıklı sektörün adıyla anılmaktadır (Dökümcüler, Matbaacılar sitesi gibi). Ankaradaki KSS’ler Çizelge 3.11’de gösterilmiştir.

KOSGEB verilerine göre (2005) Ankara sanayisi daha çok küçük ve orta boy işletmelerden oluşmaktadır. On ve daha fazla işçi çalıştıran işyeri sayısı göz önüne alındığında en fazla işyeri olan sektör metal eşya, makine ve teçhizat sanayiidir. Bu daldaki firmaların büyük çoğunluğu 25 ve daha fazla işçi çalıştıran büyük firmalardan oluşmaktadır. Özel sektörün rağbet ettiği ikinci sektör ise gıda sanayiidir. Bu sektörde firmaların büyük çoğunluğu 10-14 arasında işçi çalıştıran küçük ölçekli firmalardan oluşmaktadır. Bu da işyerlerinin sanayi dallarına göre dağılımının bu iki sektörde yoğunlaştığını gösteriyor.

Çizelge 3.11. Ankara İl Sınırları İçindeki Küçük Sanayilerin Dağılımı

KSS ADI İŞYERİ SAYISI DOLULUK ORANI (%)

Polatlı (Marangoz+Mobilya) 33 21 Beypazarı (Marangozlar) 192 99 Kızılcahamam 74 100

Merkez (Ağaç İşleri) 69 100

Merkez (Madeni Eşya) 144 100

Merkez (Otomobilciler) 1198 100 Merkez I (Dökümcüler) 118 100 Merkez II (Dökümcüler) 79 56 Polatlı 269 84 Ş.K.Hisar 250 64 Yeni Haymana 100 46

Kaynak:Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 2005’den uyarlanmıştır.

Ankara’da sürdürülen üretim faaliyetleri incelendiğinde İlin ağaç işleri dalında Türkiye genelinde önemli bir yeri olduğu görülmektedir. Bu üretim dalında faaliyette bulunan marangozlar, mobilyacılar, lakeciler ve döşemeciler Siteler’de 13.000’in üzerindeki (hizmet sektörü dahil bütün sektörlerde) işyerinde üretim yapmaktadırlar.

KOSGEB veri tabanına göre Ankara’daki işletme sayısına bakıldığında, toplam işletme sayısının (imalat sektörü)⁵ 4.074 olduğu görülmektedir (Türkiye Geneli 46.481). Yine aynı veri tabanına göre bölgedeki toplam istihdam 57.414 olup, Türkiye değeri ile karşılaştırdığımızda % 6,45’lik bir orana sahiptir. Ankara, işletme sayısı bakımından Türkiye genelinde 81 il sıralamasında 4000+ arası işletme grubunda ve Türkiye genelinde 3. sırada yer almaktadır (KOSGEB, 2006:32).

5

Çizelge 3.12. İşkollarına Göre İşletme ve İstihdam Sayıları FAALİYET KONUSU BİRİM Ankara BÖLGE TOPLAMI TÜRKİYE BÖLGE % Gıda, İçki, İçecek, Tütün Sanayi

İşletme Sayısı ADET 170 170 4.871 3,49

İstihdam KİŞİ 3.484 3.484 105.309 3,31

Tekstil, Örme, Konf. Deri Sanayi

İşletme Sayısı ADET 319 319 9.456 3,37

İstihdam KİŞİ 6.219 6.219 257.091 2,42

Ahşap İşleme, Mobilya Sanayi

İşletme Sayısı ADET 447 447 7.214 6,20

İstihdam KİŞİ 6.294 6.294 89.078 7,07

Kağıt, K. Ürünleri, Basım

İşletme Sayısı ADET 130 130 1.173 11,08

İstihdam KİŞİ 2.020 2.020 20.543 9,83

Kimya, Petrol, Lastik, Plastik San.

İşletme Sayısı ADET 372 372 4.148 8,97

İstihdam KİŞİ 4.564 4.564 73.049 6,25

Metal Dışı San. Ürünleri San.

İşletme Sayısı ADET 147 147 2.120 6,93

İstihdam KİŞİ 3.638 3.638 49.924 7,29

Metal Sanayi

İşletme Sayısı ADET 505 505 2.120 23,82

İstihdam KİŞİ 7.103 7.103 49.924 14,23

Metal Eşya, Ölçme, Makine San.

İşletme Sayısı ADET 1.398 1.398 10.162 13,76

İstihdam KİŞİ 18.411 18.411 184.385 9,99

Diğer İmalat Sanayi

İşletme Sayısı ADET 202 202 1.402 14,41

İstihdam KİŞİ 2.148 2.148 16.124 13,32

İş Kolunu Belirtmeyen

İşletme Sayısı ADET 384 384 3.487 11,01

İstihdam KİŞİ 3.533 3.533 47.411 7,45

GENEL TOPLAM

İşletme Sayısı ADET 4.074 4.074 46482 8,76

İstihdam KİŞİ 57.414 57.414 890.394 6,455

Kaynak: KOSGEB, 2005

Tez çalışmasının kantitatif ampirik çalışma bölümü açısından önemli olacağı için Ankara’daki KOBİ’lerin sektörlere göre dağılımı temel istatistiklerden yararlanılarak en fazla işletme sayısına sahip sektörden başlamak üzere yeniden düzenlenmiştir. Buna göre oluşturulan yeni liste Çizelge 3.13’de görülmektedir. Buna göre Ankara’da işletme sayısına göre sıralama yapıldığında öne çıkan üç sektör sırasıyla “Metal Eşya, Makine, Motorlu Araç, Ölçü Kontrol Cihazları”, “Ana Metal Sanayi” ve “Ahşap, Ahşap Ürünleri, Mobilya Sanayi” sektörüdür.

Çizelge 3.13. Ankara’da İmalat Sektöründe Bulunan KOBİ’lerin Sektörel Dağılımı

İş kolu İşletme

sayısı

Metal Eşya, Makine, Mot. Araç, Ölçü Kontrol Cihazları 1.398

Ana Metal Sanayi İşkolu 505

Ahşap, Ahşap Ürünleri, Mobilya Sanayi 447

Kimya, Petrol, Lastik, Plastik Ürünleri Sanayi İşkolu 372

Tekstil, Konfeksiyon, Örme, Deri Sanayi İşkolu 319

Diğer İmalat Sanayi (Bilgisayar, Atık, Mücevherat) İşkolu 202

Gıda, İçki, İçecek, Tütün Sanayi 170

Metal Dışı Sanayi Ürünleri Sanayi İşkolu 147

Kağıt, Kağıt Ürünleri, Basım, Yayın Sanayi İşkolu 130

Kaynak: KOSGEB, 2005, İmalat Sanai Veri Tabanı’ndan Uyarlanmıştır.

3

3..88..22..AAnnkkaarraa’’ddaaOOSSBB’’lleerriinnİ_İnntteerrnneettKKuullllaannıımmııİ_İlleeİ_İllggiilliiAArraaş_şttıırrmmaa

Ankara’da Organize Sanayi Bölgelerinde bulunan girişimcilerin İnternet kullanımı ile ilgili tek alan araştırması OSTİM sanayi sitesi yönetimi tarafından yapılmış, OSB’de bulunan bütün KOBİ’leri kapsayan ve 2000-2005 yılları arasında her yıl yinelenen bir envanter çalışması esnasında, diğer sorular yanında “bilgisayar kullanıyor musunuz?” ve “İnternet kullanıyor musunuz?” sorusu da yöneltilmiştir.

Şekil 3.3’de bilgisayar kullanımı ile ilgili 1999-2005 yılları arasındaki gelişme görülmektedir. Bu konuda yapılan nadir çalışmalardan olması, 6 yıllık perspektifi vermesi ve tez araştırma konusuyla ilgili temel bir soruya cevap vermesi açısından önemli olan bu çalışmadan KOBİ’lerin bilgisayar kullanımının 1999’dan itibaren istikrarlı bir artış gösterdiği anlaşılmaktadır. 1999 yılında KOBİ’lerin % 47’si bilgisayar kullanırken, bu oran 2002’de % 61’e, 2005’te ise % 85’e çıkmıştır.

Bu trendin aynı hızla devam ettiği varsayılırsa, 2007 itibariyle KOBİ’lerin %90’ların üzerinde bir bilgisayar kullanımına sahip olduğu varsayılabilir.

Şekil 3.3. OSTİM OSB’de KOBİ’lerin Bilgisayar Kullanımı (1999-2005)

Kaynak: Ostim Organize Sanayi Bölgesi, Bilgi Merkezi, 2007.

Yine aynı çalışmadan İnternet kullanımı ile ilgili artışın da bilgisayar kullanımına paralel bir seyir izlediği anlaşılmaktadır. Şekil 3.4’de görüleceği üzere 1999 yılında % 15 olan İnternet kullanım oranı 2002’de üç katına, 2004’te yaklaşık 4 katına çıkarak % 67’lere ulaşmış, 2005 yılı itibariyle de % 80 oranına ulaşılmıştır. Bu ise 6 yılda % 450’lik bir artışı ifade etmektedir. Bu gün itibariyle bu oranın da % 90’lara ulaştığı tahmin edilebilir.

Şekil 3.4. OSTİM OSB’de KOBİ’lerin İnternet Kullanımı (1999-2005)

Kaynak: Ostim Organize Sanayi Bölgesi, Bilgi Merkezi, 2007.

Bu her iki istatistik bize Ankara KOBİ’lerinde bilgisayar ve İnternet kullanımın istenilen düzeye geldiği ve doyum noktasına yaklaştığını ifade etmektedir. Bundan sonraki aşamanın bu teknolojiden, e-ticaret ve e-iş süreçlerinde faydalanmalarına yönelik çalışmalara ağırlık verilmesi gerekmektedir.

Öte yandan, KOSGEB tarafından tüm Türkiye’de gerçekleştirilen KOBİ’lere yönelik anket soruları arasında internet kullanımı, web sayfası sahipliği ve e-ticaret uygulamaları ile ilgili sorular da yer almıştır. Bu anketin Ankara ile ilgili sonuçları aşağıda Çizelge 3.14’te sunulmuştur.

Çizelge 3.14. Ankara’da KOBİ’lerde İnternet, Web ve E-Ticaret Kullanımı (2005) Ankara İşletme

Sayısı

Yüzde Türkiye İşletme Sayısı Yüzde Internet 3.346 %63,76 41.363 %64,75 Network 1.697 %32,34 21.448 %33,57 E-Satış 435 %8,29 4.239 %6,64 E-Alış 468 %8,92 4.345 %6,80 Web Sayfası 2.186 %41,65 22.520 %35,25

YDTF uygulanan İşletme Sayısı

5.248 %100,00 63.882 %100,0 0

Kaynak: M.Görkem Gürbüz, KOSGEB Özel Kalem Müdürü Mülükatı, (KOSGEB, 2005 Anket verilerinden derlenerek uyarlanmıştır.)

Araştırma sonucu tez açısından önemli bulgular içermektedir. Buna göre, Ankara’daki KOBİ’lerin % 63’ü İnternet sahibidir. Bunların yarısının aynı zamada kurum içi intraneti de mevcuttur. İnternet bağlantısı olan işletmelerin % 41’inin aynı zamanda web sayfası da bulunmaktadır. B2B modeli e-ticaret yapanların oranı ile B2C modeli yapan KOBİ’lerin oranı birbirine yakındır. Bu rakamlar araştırma sonucu ortaya çıkan Türkiye rakamlarıyla kıyaslandığında ise İnternet kullanımı ve network sahipliği oranı Türkiye oranıyla paralel, B2B ve B2C e-ticaret uygulamalarının ise Türkiye ortalamasının % 50 üstünde olduğu anlaşılmaktadır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: ANKARA’DA KOBİ’LERDE

Belgede ELEKTRONİK TİCARETİN KOBİ’LER AÇISINDAN UYGULANABİLİRLİĞİ: ANKARA ÖRNEĞİ (sayfa 148-156)