Anayasal Düzenlemeler

Annan Belgesi’nde ortak devlet ve parça devletlerden oluşan yeni bir anayasal düzen öngörülmektedir369_{. Kıbrıs, tek uluslararası kimliğe, tek egemenliğe} sahip, bağımsız ve egemen devlettir. Kıbrıs Anayasası’nın temel ilkeleri, hukukun üstünlüğü, demokrasi, Cumhuriyetçi temsil hükümeti, siyasi eşitlik, iki bölgelilik ve parça devletin eşit statüsüdür. Ortak Devlet Hükümeti, kendi anayasasında belirtilen yetkisini egemence kullanacaktır. Parça devletler, eşit statüdedir ve temel anayasanın koyduğu sınırlar içerisinde ve Anayasanın ortak devlet hükümetine vermediği yetkileri egemence kullanabilecektir370. Bu hususlar planda şu şekilde ifade edilmiştir:

“a. Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti, feshedilemez ortaklık yapısıyla, Kıbrıs Rum

Devleti ve Kıbrıs Türk Devleti olmak üzere iki eşit Kurucu Devletten oluşan, federal bir hükümete sahip bağımsız bir devlettir. Kıbrıs Birleşmiş Milletlerin üyesidir ve tek bir uluslararası tüzel kişiliğe ve egemenliğe sahiptir. Birleşik Kıbrıs Cumhuriyeti, Anayasası uyarınca hukukun üstünlüğü, demokrasi, temsili cumhuriyet hükümeti, siyasi eşitlik, iki kesimlilik ve Kurucu Devletlerin eşit statüsü temel ilkeleri çerçevesinde düzenlenmiştir.

b. Federal Hükümet, Anayasada belirlenen ve Kıbrıs’ın uluslararası alanda ve Avrupa Birliğinde tek sesle konuşmasını ve hareket etmesini, bir Avrupa Birliği üye ülkesi olarak yükümlülüklerini yerine getirmesini, bütünlüğünü, sınırlarını, kaynaklarını ve tarihi mirasını korumasını sağlayan yetkilerini egemence kullanır.

c. Kurucu Devletler eşit statüye sahiptirler. Anayasanın koyduğu sınırlar çerçevesinde Anayasa tarafından Federal Hükümete verilmemiş tüm yetkileri

369 _{Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü, PRIO, 31 Mart 2004 Değişiklikleri ile Kıbrıs İçin Annan}

Planı: Vatandaşın El Kitabı, Oslo 2003, s.3,4.

370 _{Tufan Erhürman, “ Oydaşmacı Demokrasi Modeli Çerçevesinde Annan Planı’nda Hükümet}

Sistemi”, BM’nin Kıbrıs’ta Son Diplomatik Girişimi- K.Annan Plan’nın Analizi, Der: Ertan Efegil, Gündoğan Yayınları, İstanbul 2003, s.119.

egemence kullanarak kendi Anayasaları uyarınca kendilerini özgürce yapılandırırlar”371_.

Parça devletler, birbirleriyle ve Ortak Devlet ile işbirliği anlaşmaları imzalayacaktır. Birbirlerinin yetkilerine ve işlevlerine müdahale edemeyecek olan Ortak Devlet ile parça devletlerin temel anayasaya aykırı düşen herhangi bir yasası geçersiz sayılacaktır372_{. Annan Belgesi’ne göre Ortak Devlet’in anayasal açıdan} diğer özelliklerini aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür 373_;

 Yasama yetkisi, Senato ve Temsilciler Meclisi’nden oluşan Ortak Devlet Parlamentosu tarafından yerine getirilecektir. Senato, her parça devletten gelecek sayıda senatörden oluşacaktır. Temsilciler Meclisi adadaki nüfus yapısına uygun olarak oluşturulacak ancak herhangi bir parça devletin üye sayısı toplam sayının ¼’ünden aşağı olmayacaktır.

 Ortak Devlet’e ilişkin kararlar iki meclisin basit çoğunluk onayına bağlıdır. Ayrıca her parça devletin senatörlerinin en az ¼’ünün aynı yönde oy kullanması gerekmektedir. Belli konularda ise her parça devlet üyelerinin 2/5 özel çoğunluğu şartı getirilmiştir.

 Ortak Devletin yürütme organı Başkanlık Konseyi olup bu konsey, Senato tarafından özel çoğunlukla seçilip Temsilciler Meclisi tarafından çoğunlukla onaylanan 6 üyeden oluşmaktadır. Üye sayısı parça devletlerin nüfusuna orantılı olarak seçilecektir. Üyeler eşit statüde olup Dışişleri ve AB İlişkileri ile ilgili departmanların başkan ve başkan yardımcıları 10 aylık bir dönem için seçilecek ve aynı parça devletten olmayacaktır.

371 _{Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, “BM Kapsamlı Çözüm Planı (Annan Planı)”, 31 Mart}

2004, http://www.mfa.gov.tr/bm-kapsamli-cozum-plani-_annan-plani_.tr.mfa (Erişim Tarihi:12.07.2018)

372 _{PRIO, 31 Mart 2004 Değişiklikleri ile Kıbrıs İçin Annan Planı: Vatandaşın El Kitabı, s.4}

373 _{Ertan Efegil, Temel Konular Işığında Annan Belgesi’nin Analizi, Gündoğan Yayınları, İstanbul}

2003, s. 25-27. ; Olcay, “ Annan Planı”, s.176 ; Ayrıca Annan Planı’nda öngörülen anayasal sistemin detayları için bakınız: Kıbrıs Türk Devleti Anayasası (Annan Planı Ekinde Sunulan Anayasa), Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başbakanlığı, 31 Mart 2004.

 Ortak Devlet’in uluslararası anlaşmaları parafe etmek, dış ilişkileri yürütmek, AB ilişkilerini yürütmek, para basımı, para ve bankacılık düzenlemeleri merkez bankası işlevleri, bütçe, dolaylı vergileri, ekonomik ve ticari politikaları düzenlemek, meteoroloji, havacılık, denizcilik, kıta sahanlığı ve kara suları, iletişim, vatandaşlık, terörle mücadele, uyuşturucu ile mücadele, kara para ve organize suçlar, genel ve özel aflar, fikri haklar, ağırlıklar ve ölçüler, eski eserler konusunda düzenlemeler yapma ve genel politikaları yürütme yetkisi vardır.

 Parça devletlerin anayasal yetkilerin sınırlarında kalmak şartıyla anayasanın ortak devlete yetki vermediği tüm alanlarda düzenleme yapma ve yürütme yetkisi vardır.

 Adadaki Maronit, Latin ve Ermeni azınlıkların birer temsilci ile mecliste temsil edilmesi mümkün olacaktır.

Adada oluşacak yeni anayasal düzeni kapsamlı bir şekilde Ortak Devlet ve parça devletler bağlamında ele alan Annan Planı, BM’nin daha önce hazırladığı belgelere göre önemli farklılıklar içermektedir. Belgenin bölgede istikrara özen gösterdiği, Türkiye’nin AB üyelik sürecini dikkate aldığı ve ABD ile İngiltere tarafından önemli ölçüde desteklendiği görülmektedir.

 _{Maronitler: Kıbrıs Maronitleri (Maruniler), Ada’ya Haçlı Seferleri sırasında Suriye, Kutsal}

Topraklar ve Lübnan’dan (yani Levant’tan) siyasi ve dinsel nedenlerle kaçarak göç ettiler. Maronitlerin 1192 öncesinde Kıbrıs’ta refah içinde yaşadığı ileri sürülüyor. Ana dilleri Arapça olmak üzere Rumca ve Türkçe de konuşuyorlar. İbadet ve ayinlerini Arapça yapıyorlar. Doğu Katolik Kilisesi ve Batı Suriye Ayini’ne bağlıdırlar. Dini kökleri manevi hareketin kurucusu Aziz Maron’a dayanıyor…. Cumhuriyet idaresine geçildiğinde 1960’ta yapılan nüfus sayımında ise Maronitlerin sayıları 2 bin 572’ye çıkıyor. Maronitler genelde Kormacit, Karpaz, Asomatos ve Ayia Marina’da yoğun olarak yaşıyorlar. Halen tüm Maronit köyleri Kuzey Kıbrıs’ta bulunuyor. Hasgüler, Kıbrıs

Siyasi El Kitabı ve Sözlüğü, s.402-405. Buna karşılık adada az sayıda Ermeni ve Latin kökenli gruplar