Alabanda:

düşkün olduklarını bildirir68

. Kent alanı ve toprakları Zeus Khrysaoreus‟a ve Apollon İsotimos‟a adanmıştır69

.

Alabanda sikkelerini 5 seri halinde incelemek mümkündür. İlk iki ve son iki seride şehrin simgesi Apollon İsotimos ve Pegasus kullanılmıştır. 3. seride ise pseudo İskender tipi basılmış ancak Pegasus arka yüzde, küçük bir sembol şeklinde kullanılmıştır70

. Arka yüzde tripod kullanılan tipler de görülmektedir71.

M.Ö. 197 yılında III. Antiokhos Anadolu‟nun batı ve güney sahillerinin büyük bir kısmını ele geçirince bazı şehirler Antiokheia adını benimsemiş, Alabanda da Antiokheia adını almıştır. M.Ö. 197- 189 yılları arasında basılan sikkelerde bu

nedenle ANTIOXEΩN lejandı bulunmaktadır72

(Fig. 3). Boehringer ise bu tip sikkeleri 205- 190 yıllarına tarihlemektedir73.

Antiokhos, kentin koruyucusu ve velinimeti olarak onurlandırılınca kral da kente, kendi yerel tipleriyle gümüş sikke basma izni vermiştir. Bu tiplerde ya monogram formunda ya da açık olarak yazılmış onaltı magistratın adının bulunduğu tetradrahmiler ve drahmiler olarak bilinmektedir. Bütün bu sikkelerin basımında öylesine az ön yüz kalıbı kullanılmıştır ki, magistratların yıllık seçildikleri düşünülemez; bu kişiler ya yılın bir kısmında görev yapıyorlardı ya da bir heyet gibi aynı anda birkaç kişi çalışıyorlardı74

.

Antiokhos‟un Magnesia Savaşı‟nda yenilmesiyle Alabanda, tekrar eski adını almıştır. Kentin adının Alabanda olarak kullanıldığı sikkeler M.Ö. 168‟den sonraya tarihlenmektedir75 (Fig. 4).

67

Paton- Myres 1897, 40; Tırpan 1990b, 171 68

Strabon, 14.2.26; Bean 2000, 189; Freeley 2002, 207- 208 69 _{Satış 2008, 153} 70 _{Waggoner 1989, 283} 71 _{Head 1911, 607} 72 BMC Caria, xxvii; 73 _{Boehringer 1972, Tf. 1, 6} 74 _{Morkholm 2000, 157} 75 _{Waggoner 1989, 289}

4.1.2. Alinda: Aydın‟ın, Karpuzlu İlçesi sınırları içerisinde yer almaktadır76. Alinda‟nın kökeni hakkında çok fazla bilgi yoktur. Strabon Alinda‟dan bahsederken; Kraliçe Ada‟nın erkek kardeşi Pixodoros, M.Ö. 340‟ta tahtı ele geçirdiğinde Ada‟nın, Halikarnassos‟tan Alinda‟ya kaçması olayıyla bahseder. İskender M.Ö. 334 yılında Karia‟ya girince Ada onu görmeye gitmiş ve onunla bir anlaşma yapmıştır77

. Kentte M.Ö. 2 yüzyıl başlarından önce sikke basımı görülmemektedir78. Sikke tipleri M.Ö. 201 yılında Karia‟da kışlayan Philip V‟in tipleri ile benzerlik göstermektedir79_{. Ön yüzde sağa doğru sakallı Herakles (?) başı, arka yüzde üzüm}

salkımı, üstte AɅIN, altta I, Γ harfleri ve gürz görülmektedir80

(Fig. 5).

Ön yüzde Herakles başı, arka yüzde meşe çelengi içerisinde AɅIN/ ΓEΩN lejandı ve gürz görülen tiplerin arka yüzünde yıldırım demeti, Pagasus, labris ya da

sadak bulunmaktadır81. Sikke tiplerinden Herakles‟e tapınım olduğu

anlaşılmaktadır82

.

4.1.3. Amyzon: Aydın‟ın Koçarlı İlçesi‟nin 30 km güneyinde Gaffarlar

Köyü‟ndedir ve Mazınkale olarak bilinir83. Zeus‟un, bu kentteki kültünün Girit‟ten geldiği düşünülmektedir ve burada tapınım gören tanrıya Zeus Kretagenes adı verilmektedir84.

M.Ö. 2- 1. yüzyıl sikkelerinde önyüzde Artemis, arka yüzde tripod ve yanan meşale görülmektedir85

.

Amyzon‟da, Artemis Kültü ile bağlantılı olarak çok yaygın şekilde kullanılan geyik betimlemesi, Augustus Dönemi‟nde arka yüzde görülmektedir86.

76 _{Özkaya vd. 1999, 299} 77 _{Strabon, 14.2.17} 78 Head 1911, 607 79 BMC Caria, xxx 80 _{Milne 1938, 255} 81 _{Sear 1979, 435- 436} 82 _{Head 1887, 519} 83 Head 1911, 608 84 _{Satış 2008, 156} 85 _{Sear 1979, 436} 86 _{Robert- Robert 1983, 38}

4.1.4. Antiocheia ad Maeandrum: Aydın İli, Kuyucak İlçesi, Başaran Köyü

sınırları içerisindedir87

.

Antiocheia adını M.Ö. 3. yüzyılın 3. çeyreğinde Morsynos Ovası‟nın Maiandros Ovası ile birleştiği tepede kuran Seleukos hanedanından I. Antiokhos Soter‟i onurlandırmak adına bu adı almıştır88

.

Kentte, Karia‟nın Roma Senatosu‟ndan bağımsızlığını kazandığı M.Ö. 168 yılından önce sikke darbı görülmemektedir89

.

M.Ö. 2. yüzyıl örneklerinde ön yüzde Apollon başı, arka yüzde meander bordürü içinde hörgüçlü boğa, ANTIOXEΩN lejandı ve Dioskur şapkaları görülür. Farklı bir tipte ise ön yüzde Zeus başı, arka yüzde meander bordürü içinde yıldırım demeti üzerinde oturan kartal betimlenmiştir90

.

4.1.5. Aphrodisias- Plarasa: Aydın İli, Karacasu Beldesi, Geyre Köyü

sınırları içerinde yer alan Aphrodisias ve Bingeç Köyü sınırları içerisinde kalan Plarasa iki komşu kenttir91

.

Plarasa, bronz sikke darbına M.Ö. 2. yüzyılda başlamıştır92. Aphrodisias‟a bağımlı olup ortak sikke basmaya başlamadan önce farklı standartta ve üç farklı arka yüz betimi olan sikkeler basmıştır93

. Plarasa‟nın bağımsız bastığı erken örneklerin ön yüzünde Zeus başı, arka yüzünde kartal, üzerinde labris görülmektedir94

. Ön yüzünde Aphrodite başı yer alan farklı bir tipin arka yüzünde yıldırım demeti üzerinde kartal bulunmaktadır95

.

Aphrodisias ve komşusu Plarasa M.Ö. 2. yüzyıl sonları veya 1. yüzyıl başlarında ortak sikke darbına başlamıştır96

. Aphrodisias-Plarasa sikkelerinde Aphrodite başı ve yıldırım demeti veya labris ve zırh görülen tipler arasındadır (Fig. 6). 87 _{Umar 1999b, 336} 88 Sear 1979, 436 89 BMC Caria, xxxi 90 _{Sear 1979, 436} 91 _{Paton 1900, 62} 92 _{BMC Caria, xxxiii} 93 Johnston 1995, 64 94 _{MacDonald 1992, 59} 95 _{Paton 1900, 63}

Aynı dönemde, Aphrodisias‟ın kendi darplarında ise Zeus başı ve kült heykeli veya Aphrodite başı ve labris görülen tipler arasındadır97

. Aphrodisias‟ta Aphrodite kültü en yaygın inançtır ancak onun kadar saygı gören bir başka tanrı Zeus‟tur. Zeus Nineudios‟un simgeleri kartal ve labris‟dir98.

Aphrodisias M.Ö. 1. yüzyıl boyunca bronz sikkelerde savaşçılığı temsil eden askeri malzemeler betimlemiştir. Geç 1. yüzyılda gümüş drahmiler basılmış, bunların üzerinde yerel rahiplerin isimleri magistrat olarak yazılmıştır99

.

İmparatorluk öncesi sikkeler için kesin bir kronoloji olmamakla birlikte bütün yüzyıl boyunca basılmış olabilecek sikke tipleri bulunmaktadır100

.

Augustus Dönemi‟nde Plarasa isminin beraber yazılmasından vazgeçilmiş ve Aphrodisias ismi yalnız olarak Gallienus‟a kadar kullanılmıştır101

. Aphrodisias 1. ve erken 2. yüzyıl boyunca zaman zaman sikke darbetmiş, 3. yüzyılın ilk yarısı boyunca tip ve sayı artmıştır. Her kim imparator olursa olsun ona olan sadakatin göstergesi olan ön yüzlerinde imparator ve ailesinin portrelerinin olduğu sikkeler sayıca katlanmıştır102

.

4.1.6. Apollonia Salbake: Denizli İli, Tavas İlçesinin 7 km batısında düz bir

ova üzerinde kurulan Medet Köyü yerleşim alanı içinde yer almaktadır103

.

M.Ö. 2- 1. yüzyıla tarihlenen sikkelerin ön yüzünde Apollon başı, arka yüzünde defne dalı üzerinde kartal veya lir görülmektedir104

.

Erken örneklerin ön yüzünde Zeus başı, arka yüzünde at üzerindeki binici omzunun arkasında labris taşırken betimlenmiştir (Fig. 7).Bu örneklerdeki meander motifi bu sikkelerin Apollonia‟ya ait olduğu konusunda kuşku uyandırsa da Menderes‟in önemli bir kolu olan Harpasus (Çoruh) Çayı Figürü bu durumu açıklamaktadır105 . 97 Johnston 1995, 63; Sear 1979, 437 98 Satış 2008, 154 99 _{MacDonald 1991, 169} 100 _{Johnston 1995, 62}

101 _{Raja 2003, 90; MacDonald 1976, 199- 200; Johnston 1995, 44} 102

MacDonald 1991, 172 103 _{Head 1911, 610} 104 _{Sear 1979, 438}

4.1.7. Attuda: (Hisarköy) Denizli İli, Sarayköy İlçesi sınırları içerisinde ve

ilçenin yaklaşık 17 km. güneybatısında yer almaktadır. Karia ve Phrygia sınırı üzerinde, Salbake Dağı‟nın kuzey yamacında yer almaktadır106

. M.Ö. 2. yüzyılın 1. yarısında Tykhe veya Kybele başı ön yüzde, ayakta çıplak Apollon figürü arka yüzde betimlenmiştir107

.

4.1.8. Bargasa: Strabon Keramos Körfezi‟nde olduğuna işaret etmektedir ve

Kiepert tarafından Vasilika (Fezlikan Yaylası) olduğu öne sürülmüştür108

ancak Ptolemaios‟un haritasında Menderes‟in güneyine yerleştirilmiş olması ve Bargasa sikkelerinin Aydın, Kavaklı civarından gelmiş olması, kentin bu civarda yer alması gerektiğini göstermektedir109. Kavaklı‟ya yakın Çamlıdere/ Haydere Asarı‟nda bulunan sikkeler üzerinde okunan Bargasa yazısı ise önceki sikkelerinde çıkış yerinin burası olabileceğini göstermektedir110

. M.Ö. 2- 1. yüzyıla tarihlenen sikkelerin ön yüzünde Herakles başı, arka yüzünde ise Efes Artemis‟i ve (B)A(R)ΓA-CHNΩN lejandı görülmektedir111

. Aynı dönemden farklı bir tipte ön yüzde Zeus başı, arka yüzde kanatlı yıldırım demeti veya ön yüzde Zeus başı, arka yüzde ayakta, uzun himationlu Zeus, sol elinde asa tutarken, kent lejandı ile birlikte görülmektedir112. Roma İmparatorluk Dönemi‟nde basılan sikkelerden ise burada Asklepios Kültü olduğu anlaşılmaktadır113

.

4.1.9. Bargylia: Muğla İli, Milas İlçesi‟nin 20 km güneybatısında, Varvil

Koyu olarak bilinen alana bakan çift tepeli bir alandadır114.

Polybios, Bellorophontes‟in arkadaşı Bargylos‟u onurlandırmak için kenti kurduğunu aktarmıştır115. Efsaneye göre Bargylos, Pegasus tarafından atılan bir çifte ile öldürülmüştür ve sikkelerdeki tipler bu efsaneye ve Artemis Kindyas Kültüne

106 _{BMC Caria, xxxix; Satış 2008, 141} 107

Sear 1979, 438 108

Paton- Myres 1896, 197

109 _{Paton- Myres 1896, 198; Paton 1900, 60}

110 _{Varinlioğlu 2000, 236; Varinlioğlu- Debort 2000, 133} 111 _{Varinlioğlu- Debort 2000, 134}

112

Delrieux 2008, 18, Lev. 1. 1a,1b,1c 113 _{BMC Caria, xliii}

114 _{Freeley 2002, 182}

ilişkindir116

. Head kentin sikke basımına M. Ö. 1. yüzyılda başladığını ifade eder117. Ancak III. Antiokhos‟un Küçük Asya‟nın batısına yaptığı ziyaret sırasında Bargylia gümüş tetradrahmilerin basıldığı bir merkez olmalıdır118

.

M.Ö. 2- 1. yüzyıla tarihlenen sikkelerin ön yüzünde Artemis Kindyas‟ın örtülü başı, arka yüzde Pegasus ve altta meşale (Fig. 8), ön yüzde Pegasus, arka yüzde Artemis Kindyas‟ın kült heykeli ve kent lejandı (Fig. 9) veya ön yüzde Artemis Kindyas‟ın örtülü başı ve Pegasus üzerinde Bellorophon olan tipler görülmektedir119

.

4.1.10. Euhippe: Aydın'ın merkezinde, Dalama Bucağı‟nda yer alan antik

yerleşimdir. Büyük Menderes'in güney kıyısındadır. Burada bir adet yazıt bulunmuştur ve bu yazıtta kentin adı geçmektedir120

. M.Ö. 2- 1 yüzyıla tarihlenen sikkelerin ön yüzünde Artemis başı, arka yüzünde Pegasus ve kent lejandı görülmektedir121

. Farklı bir tipte ön yüzde, omzunun arkasında ok ve sadak bulunan Artemis büstü, arka yüzde sadak görülmektedir122.

4.1.11. Euromos: Milas‟ın 12 km kuzeyinde Selimiye Beldesi sınırları

içerisindedir123

. Atina Vergi Listesi‟nde adı YPΩM[O΢] şeklinde geçen kentin M.Ö. 400- 380‟e tarihlenen erken sikkelerinin ön yüzünde yabandomuzu protomu, arka yüzünde ise Zeus başı ve YPΩ lejandı görülmektedir124

(Fig. 10). Son zamanlarda arka yüzdeki Zeus başı, şehrin baştanrısı Zeus Lepsynos olarak tanımlanmıştır125

. Lejand Head tarafından yanlış okunmuş ve sikkeler Leukai‟ye atfedilmiştir126

. Bu sikkeler Milas standardında basılmıştır127.

116 Bean 2000, 76 117 _{BMC Caria, xlii-xliii} 118 _{Morkholm 2000, 140} 119 Sear 1979, 438- 439 120 L. Robert 1982, 310 121 _{BMC Caria, lii} 122 _{Sear 1979, 443} 123 _{Stark 1958a, 105; Kızıl 2002, 107} 124 Troxell 1984, 253 125 _{Konuk 2003, 92; Ashton 2006, 6} 126 _{Ashton 2003a, 32} 127 _{Konuk 1998b, 30- 34, 223- 226}

Euromos‟a ait, M.Ö. geç 5- erken 4. yüzyıla tarihlendirilen bronz erken bir sikkenin ön yüzünde labris, arka yüzünde yabandomuzu başı yer almaktadır128

. Helenistik Dönem ve daha sonraki sikkelerde Zeus Lepsynos‟un kült heykeli sağ elinde labris, sol elinde mızrak tutarken görülür129

(Fig. 11). Zeus Lepsynos kültünün Miletos‟tan Euromos‟a geldiği ileri sürülmektedir130

.

Euromos sikkelerinde ayrıca Zeus, Dionysos, labris, kartal, Dioskur şapkası veya geyik görülmektedir131.

4.1.12. Gordioteikhos: Küçük bir Karia şehri olan Aphrodisias‟ın 10 km

güneyinde, Görle Köyü yakınlarında yer almaktadır132

. Çok az sayıda sikke basmıştır133. M.Ö. 2. yüzyıla tarihlenen sikkelerin ön yüzünde Zeus başı, arka yüzünde elleri uzatılmış Aphrodite‟nin kült heykeli ve kent lejandı görülmektedir134

.

4.1.13. Halikarnassos: Dor birliğine üye olan kent M.Ö. 5. yüzyıldan daha

erken bir dönemde sikke basmıştır ancak M.Ö. 480- 400 arasında ise sikke darbı görülmemektedir135.

Halikarnassos‟un bronzdan basılan dört tip erken sikkesi bulunmaktadır. İlk tipte ön yüzde Apollon başı, arka yüzde lir ve AΛI lejandı görülmektedir (Fig. 12). İkinci tipte ön yüzde kanatlı yaban domuzu, arka yüzde defne çelengi içinde lir yer almaktadır. Defne çelenginin alanı sınırlama uygulaması M.Ö. 400 civarına tarihlenmektedir. Ağırlığı ve düzensiz çapı sikkenin erken tarihli olduğuna işaret etmektedir. Üçüncü tipte ön yüzde Athena başı, arka yüzde ise iki defne dalı arasında lir bulunmaktadır. Dördüncü tip ise ilkinin aynısıdır ancak daha geniş ve daha hafiftir136.

Daha önceleri M.Ö. 3- 2. yüzyıla tarihlenen ön yüzde Apollon, arka yüzde ayakta kartal ve lir olan sikkelerin Mausoleum‟un kutsal dolgusunda bulunması 128 Ashton 2006, 5- 6 129 Head 1911, 617 130 _{N. Şahin 2001, 92}

131 _{BMC Caria, liii; Sear 1979, 443} 132 _{Umar 1999b, 341} 133 Head 1911, 617 134 _{Sear 1979, 443} 135 _{BMC Caria, liv} 136 _{Ashton 2006, 4}

bunların M.Ö. 4. yüzyılın 2. yarısına ait olduğunu göstermektedir137

(Fig. 13). Yüzyılın 2. yarısında ön yüzde koç, arka yüzde aslan protomu betimlemesi kullanılmıştır.

Helenistik Dönem sikkelerinde ön yüzde 4/3‟lük dönüşle Helios başı, arka yüzde miğferli ve eygisli Athena büstü (Fig. 14) ya da ön yüzde sağa dönük Apollon başı, arka yüzde lir görülmektedir. Farklı bir tipte ön yüzde Athena başı, arka yüzde kanatları kapalı baykuş yer almaktadır138

.

4.1.14. Harpasa: Nazilli‟nin güneyinde Harpasos (Akçay) Vadisi‟nin başında

eskiden Arpaz, şimdi Esenköy denen yerdedir139

. M.Ö. 2- 1. yüzyıla tarihlenen sikkelerinin ön yüzünde Zeus başı, arka yüzünde ayakta Apollon Kithadoros elinde lir ve pena tutarken ve kent lejandı görülmektedir140

.

4.1.15. Herakleia Latmos: Latmos (Beşparmak) dağlarının denize dik inen

güneybatı eteklerinde yer almaktadır141

. Latmos‟un sikke bastığı bilinmese de ardılı olan Herakleia‟nın Helenistik Dönem‟de önemli miktarda sikke bastığı bilinmektedir142. Latmos sikkelerinin ön yüzünde sakallı erkek başı ya da kadın başı betimlenirken arka yüzünde monogram görülmektedir. M.Ö. 4. yüzyılın ilk yarısına tarihlenebilecek sikkenin arka yüzündeki monogram dağ zirvesine benzemektedir, buradan hareketle sakallı erkek başının, Latmos dağının personifikasyonu olabileceği düşünülmektedir. İkinci tipteki kadın başı ise Aphrodite olabileceği gibi Endymion kültü ile ilintili olabilecek bir nymphe olma ihtimali de vardır143

.

4.1.16. Hydai: Damlıboğaz, Hydai Antik Yerleşimi Milas‟ın 8 km uzağında

Sodra Dağı‟nın batısındaki köyün yaslandığı Kale Tepesi ile bunun doğusundaki Sarıçay (Kybersos) yatağı ve çevresindeki alanda yer alır144

. Kentin M. Ö. 450- 400 137 Ashton 2006, 9, dipnot: 43 138 _{Göktürk 1996, 7- 8} 139 _{Varinlioğlu 1997, 297} 140 _{Sear 1979, 445} 141 Kızıl 2002, 113; Peschlow Bindokat 2005, 32 142 _{Lavva 1993, 391 vd.} 143 _{Konuk 2005, 57} 144 _{Diler 2002, 225}

yıllarına tarihlenen, ön yüzünde karşılıklı iki boğa protomu, arka yüzünde kare inkus içinde sola dönük boğa protomu olan gümüş sikkeleri vardır. Bu basımların arka yüzlerinde görülebilen X harfi Hydai şehrinin Karya dilindeki adının baş harfidir145

(Fig. 15).

4.1.17. Hydisos: Mylasa ve Keramos Körfezi arasında, Milas İlçesi

Karacahisar Köyü sınırları içerisinde küçük bir kenttir146.

Kentin M.Ö. 2- 1. yüzyıl sikkelerinde ön yüzde miğferli Athena büstü, arka yüzde Zeus Areios (?) ayakta mızrak ve kalkan tutarken ve kent lejandı betimlenmiştir147_{. Farklı bir tipte ön yüzde miğferli Zeus Areios, arka yüzde uçan}

Pegasus görülmektedir 148

.

4.1.18. Ġasos: Kıyıkışlacık Köyü sınırları içinde kalan antik yerleşim

günümüzde Mandalya veya Güllük Körfezi olarak bilinirken antik dönemde Sinus Iasicus olarak tanınmaktadır149

. M.Ö. Geç 6. veya erken 5. yüzyıla tarihlenen sikkelerin ön yüzünde çıplak erkek, başında şapka, sağ elinde bir obje ve yüzen yunusla betimlenirken, arka yüzde dörde bölünmüş kare inkus görülmektedir150.

M.Ö. 4. yüzyıl ortalarına tarihlenen bronz örneklerde ön yüzde Apollon başı yer alırken arka yüzde karides figürü görülmektedir. Arka yüzde karides ve deniztarağının birlikte betimlendiği örnekler de bulunmaktadır151

. İasos‟ta çok çeşitli deniz ürünleri ve istiridyelerin bulunduğunu bilmekteyiz152

. Antik kaynaklar da İasos‟un suyunun kaliteli karidesler için uygun olduğunu belirtmektedir153

. Karides figürü kentin M.Ö. 4. yüzyıl sikkeleri için karakteristiktir154

. 145 _{Konuk 2003, 91} 146 Umar 1999b, 77 147

BMC Caria, lviii; Sear 1979, 445 148 _{Sear 1979, 445} 149 _{Baldoni vd. 2004, 10; Freeley 2002, 172} 150 _{Ashton 2007, 47} 151 Delrieux 2001, 163 152 _{Texier 2002, 233} 153 _{Konuk 2010, 62; dipnot: 13} 154 _{Ashton 2007, 49- 50}

Başka bir tipte önyüzde başı sola doğru ¾‟lük dönüş yapan Apollon başı yer alırken, arka yüzde sakkos giyen bir kadın başı sağa doğru betimlenmiştir. Çenenin yanında, boşlukta karides, omuzun arkasında ise IA΢E lejandı görülmektedir155

. Ön yüzde grifon, arka yüzde fare betimlemesi olan sikkenin anlamı henüz bilinmese de farenin Apollon Smintheus‟la bağlantılı olması gerekir156

. Boğa protomu ve karides olan sikke tipleri de görülmektedir.

Bir başka tipin ön yüzünde Apollon başı betimlenirken arka yüzde yunusa binen bir genç betimlenmiştir (Fig. 16). Bu betimleme ile ilgili herhangi bir kanıt yoktur. Ancak İasosluların anlattığı bir öyküye atıfta bulunmaktadır. İasos‟ta gymnasiondaki çalışmalarından sonra erkek çocukların denizde yüzmesi adettenmiş ve öyküye göre bir yunus çocuklardan birini alıp açıklara götürür sonra da getirirmiş. Öykünün bir şeklinde bunu duyan Büyük İskender‟in oğlanı Babylon‟a davet ettiği ve deniz tanrısı Poseidon‟un rahibi yaptığı anlatılır. Bir diğer versiyonunda ise Hermias adında bir çocukla bir yunusun arkadaş olduğu, yunusun oğlanı sırtında taşıdığı, ama bir gün fırtınada Hermias‟ın yunusun sırtından düşüp boğulduğu anlatılır. Yunus Hermias‟ın cansız bedenini kıyıya taşıdıktan sonra üzüntü içinde onun yanında ölmeye yatar157

.

M.Ö. 2- 1. yüzyılda ön yüzde Apollon ve Artemis başının birlikte, arka yüzde yunusla birlikte yüzen genç erkek çocuk; ön yüzde çıplak Apollon Delphinios ok, yay ve ayaklarının altında yunus, arka yüzde Avcı Artemis yay, sadak ve kent lejandı ile betimlenmiştir. Önyüzde nokta bordür içinde Artemis başı, arka yüzde yunusla birlikte yüzen genç erkek çocuğun betimlendiği örnekler de görülmektedir158

.

Erken imparatorluk döneminden bir sikke tipinde ön yüzde Apollon başı betimlenirken arka yüzde çelenk içinde kentin lejandı yer almaktadır159

. Farklı bir tipte ise ön yüzde Augustus başı, arka yüzde ise omzunda sadağı ile birlikte Artemis betimlenmiştir.

155 _{Ashton 2006, 5; Ashton 2007, 53}

156 _{Apollon Smintheus kültünde tanrının hem tarlaları farelerden koruduğuna, hem de gönderdiği} farelerle ürünleri yok ederek insanları cezalandırdığına inanılmaktadır, bkz. Özgünel 2001, 9; 16 157 _{Hicks 1887, 93- 95; Stark 1958b, 31; Konuk 2003, 92; Kızıl 2002, 73}

158 _{Ashton 2007, 69- 73} 159 _{Ashton 2007, 75}

4.1.19. Ġdyma: Muğla İli, Gökova Köyü‟nün kuzey tarafında yer alan Küçük

Asartepe, İdyma kentinin M.Ö. 4. yüzyıl ve Helenistik Dönem yerleşim ve nekropolünün bulunduğu alandır160_{. Ön yüzde Pan başı, arka yüzde Kamiros}

örneklerinin kopyası olan incir yaprağı görülen gümüş drahmiler Head tarafından M.Ö. 6. yüzyıl başına tarihlendirilirken161

Thompson M.Ö. 5. yüzyılın 2. yarısında sikke basımının başladığını söylemektedir162 (Fig. 17). Ashton ise M.Ö. geç 5. - erken 4. yüzyıla tarihlemiştir. Aynı tipte basılan bronz bir sikke İdyma‟nın bronzdan basılmış erken sikkeleri için bir örnektir ve M.Ö. 400 civarına tarihlenmektedir163

. IΓYMION lejandının görüldüğü sikkelerde M.Ö. 5. yüzyılın 2. yarısına tarihlenmektedir164.

4.1.20. Kalketor: İlk kez sikkeler ve yazıtlar üzerinde dikkati çeken

Kalketor‟un Milas‟ın kuzey-batısındaki Karakuyu Köyü‟nün 1 km. batısına rastlayan yerdeki Yaztepe ile onun 500 m. güneyinde Belen Tepesi arasında olduğu yüzey araştırmaları sonunda anlaşılmıştır165

.

Mızrak ucu betimlemeli, Zeus Stratios ile bağlantılı olan sikkeler Kalketor‟a atfedilmiştir166_{. Ön yüzünde kadın başı bulunan ve M.Ö. 4. yüzyılın 2. yarısına}

tarihlenen bu sikkelerin Rhodos‟un batısında küçük bir ada olan Khalke‟ye ait olma ihtimali de bulunmaktadır167

.

4.1.21. Karyanda: Halikarnassos‟un kuzeydoğusunda, Türkbükü olarak

bilinen alanda yer almaktadır. Strabon, Myndos ve Bargylia arasındaki bir alanda yaşadıklarını ifade etmiştir168

. Ön yüzünde kadın başı, arka yüzünde ise boğa

160 İren 2007, 400 161 BMC Caria, lxi 162 _{W.E. Thompson 1981, 98}

163 _{Ashton 2002a, 124; Ashton 2006, 3} 164 _{Bean- Cook 1957, 144}

165

Paton- Myres 1896, 210; BMC Caria, xlv 166 _{Paton- Myres 1896, 211}

167 _{Sear 1979, 440}

protomu ve KAP lejandı görülen ve M.Ö. erken 4. yüzyıla tarihlendirilen sikke Karia Bölgesi‟nin en erken bronz sikke örneklerinden biridir169

.

4.1.22. Kasolaba: Sekköy‟de bulunan bir yazıtta Kasolaba adı geçmektedir

ve Descat kentin Mylasa ve Halikarnassos arasında olduğunu ileri sürmektedir170. Atina Vergi Listesi‟nde adı geçen kentin Karca “azo” şeklinde okunan etnikonu ile Grekçe ismi Kasolaba arasında benzerlik görülmektedir. M.Ö. 450- 400 yıllarına tarihlenen sikkelerin ön yüzünde koç başı görülürken, arka yüzde genç erkek başı yer almaktadır171

(Fig. 18). Ön yüzde Persli kahraman-kral, diz bağı koşusu pozisyonunda172, sağ elinde hançer, sol elinde yay tutarken betimlenen farklı bir tip bilinmektedir173.

4.1.23. Kaunos: M.Ö. 490‟lardan itibaren Kaunos‟ta Aegina sisteminde stater

basımı görülmektedir174_{. Erken örneklerde ön yüzde gökkuşağı tanrıçası ve tanrıların}

habercisi İris, arka yüzde baitylos175

(Fig. 19) grifon veya aslan; ya da ön yüzde kanatlı çıplak erkek, arka yüzde, grifon veya aslan görülmektedir.

Kaunos‟un M.Ö. geç 5. erken 4. yüzyıla tarihlenen bronz sikkeleri Rhodos‟tan etkilenmiştir. Ön yüzde sağa doğru ¾‟lük dönüş yapan Apollon başı, bazen çene altında chlamysin bağı ile birlikte görülürken arka yüzde sola doğru oturan sfenks ve Karca kent etnikonu yer almaktadır176

. Kaunos‟un erken dönem bronz sikkelerinde de sfenks görülmektedir177_{. Erken dönem sikkeleri 6 seri halinde}

incelenmiştir178

.

169

Sear 1979, 439; Head 1911, 612; Ashton 2006, 6; Walker 1978, 86- 88; Beden- Mannucci 2004, 209

170 _{Descat 1994, 66- 68} 171 _{Konuk 2007, 476- 477} 172

Bir dizin yere temas ederek vücudun koşuya hazır bir konumda olması hali. Genellikle Pers sikkelerinde görülmektedir, bkz. Tulay 2001, diz bağı koşusu

173 _{Konuk 2007, 479; Konuk 2009a, 178- 179} 174

Ashton 2004, 45; Konuk 2002d, 113 175

Baitylos tanrıların yaşadığı yerler olduklarına inanılan konik biçimli kült taşına verilen isimdir, beytullah; Arami dilinde Tanrının evi anlamındaki beth el‟den gelmektedir, bkz. Konuk 2003, 97. Kaunos‟ta Dios Soter Temenosunun en erken evresi yuvarlak bir yapı olan baitylostur. Kaunos‟taki kazılarda liman yakınlarında, ortasına 4 m yüksekliğinde büyük bir baitylosun yer aldığı yuvarlak bir yapı bulunmuştur, bkz. Diler 2006, 66

176 _{Ashton 2006, 3} 177 _{Troxell 1979, 268} 178 _{Konuk 1998a, 197 vd.}

Karca harflerin kullanılışı M.Ö. 370‟de kentin Grekçe isminin ilk üç harfinin kullanımı ile son bulmaktadır179

. Karca kb (Kbidelilerin) ve Grekçe KA/KAY (Kaunoslular‟ın) harfleri kent etnikonu olarak karşımıza çıkmaktadır180

.

M.Ö. geç 5. erken 4. yüzyıla tarihlenen ön yüzünde Athena başı, arka yüzünde nokta bordür içerisinde başında geyik boynuzu olan diademli genç erkek başı betimlenen sikke de Kaunos‟a atfedilmektedir ve İris‟li örneklerden hemen sonra basılmış olmalıdır181

.

Sfenks, bronz sikkeler üzerinde M.Ö. 4. yüzyılda da görülmeye başlanır182. Üzerinde Karca harfler olan Apollon başı ve sfenks betimlenen bronz sikkeler bilinen tek örnektir183

.

M.Ö. 4. yüzyılın ikinci yarısında boğa protomu ve sfenksli sikkeler basılmıştır184

. Ön yüzde oturan sfenks, arka yüzde boğa protomu olan yaygın örnekler Rhodos‟la ortak özellikler göstermektedir185

Belgede Karia şehir sikkeleri ve Lagina'da bulunan sikkelerin değerlendirilmesi (sayfa 31-45)