Ahmet Hilmi Bey (Kalaç)

Ahmet Hilmi Kalaç 1 Temmuz 1887’de Kayseri’de doğmuştur.367 _Düyûn-ı

Umumiye Müdürlüğü yapmış olan Hallaçoğlu Mehmet Faik Efendi’nin oğludur.368

Liseye kadarki öğrenimini Kayseri’de tamamladıktan sonra, Mercan Đdadisi’ne (Đstanbul Lisesi) kayıt yaptırmış ve buradan başarıyla mezun olmuştur.369 1906’da Mülkiye Mektebi’ne girerek, buradan 12 Temmuz 1910’da mezun olmuştur. 20 Mart 1910’da Kayseri Đdadisi Tarih ve Coğrafya Öğretmenliği’ne atanmıştır.370 29 Ağustos 1910’da yayınlanmaya başlayan Erciyes gazetesinin başyazarlığını yapmıştır.371

14 Eylül 1910’da Kayseri Mutasarrıflığı Maiyyet Memurluğu’na tayin edilmiştir. 12 Aralık 1911’de Adana Maiyyet Memurluğu’na getirilmiştir.372 Bu görevinde iken Bahçe, Bor, Bozkır ilçelerinde ve kısa bir süre de Sivas-Kangal ilçesinde Kaymakam Vekilliği yapmıştır.373 Yine aynı görevde iken, Müzeler Genel Müdürlüğü’nden, Liverpool Üniversitesi’nden gelecek profesörlerin Islahiye’de Hititlere ait bir kazı yapacağını ve başında bir hükümet komiserinin bulunması gerektiğini belirten bir yazı gelmesi üzerine Ahmet Hilmi Bey, Islahiye, Sakçagöz kazılarında hükümet komiserliği yapmıştır.374 1912 yılında Sivas Maiyyet Memurluğu’na getirilmiştir.375 _{Bu şekilde stajını bitirerek 3 Aralık 1913’te Suşehri}

Kaymakamlığı’na atanmıştır.376 14 Şubat 1914’te Şarki Karaağaç mutasarrıfının yerine vekil olarak görevlendirilmiş ve 17 Nisan 1914’e kadar bu göreve devam

366 _{Çoker, (1995), s. 640.}

367 _{Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Emekli Sandığı Arşivi, VHOOO634.}

368 _{Çoker, (1995), s. 633. Annesinin adı Ayşe’dir. Ahmet Hilmi Kalaç iki evlilik yapmış, ilk eşi Ayşe}

Faika Hanım’dan sonra Feride Hanım ile evlenmiştir. Yedi çocuk babası olup, kızları Işık, Erciyes Etensel, Sümer, Türkan Nesibe ve evlatlık olarak aldığı kızı Meliha’dır. Çelik ve Demir adında iki oğlu bulunmaktadır. ESA, MO114598; ESA, VHOOO634.

369 _{Çelebi, (1982), s. 46; Kalaç, age., s. 14.} 370 _{Çoker, (1995), s. 633.}

371 _{Ecer, age., s. 10-11; Kalaç, agm., s. 6.}

372 _{ESA, MO114598. Maiyyet memuru: Bir valinin yanında idare stajı yapan memur. Ferit Devellioğlu,}

Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yay., Ankara 2005, s. 573.

373 _{Çoker, (1995), s. 633.} 374 _{Satılmış, agt., s. 54.}

375 _{TBMM Arşivi, 267 NSD, Tercüme-i Hal Kağıdı.} 376 _{Çoker, (1995), s. 634.}

60

etmiştir.377 _{Ekim 1914’te Mülkiye’de öğrenci iken başladığı Yüksek Öğretmen Okulu}

Fen Şubesi’nden diploma almıştır. Birinci Dünya Savaşı’nın devam ettiği bu yıllarda ayrıca Hat ve Menzil Kumandanlığı yapmıştır. Bu yoğun çalışmalara dayanamayıp sürmenaj hastalığına yakalanması nedeniyle 12 Ağustos 1916’da Avusturya’ya gitmiştir. Viyana’da tedavi gördükten sonra Ekim’de yurda dönmüştür.378 29 Aralık 1916’da Sivas mektupçusu olarak göreve başlamıştır.379 5 Haziran 1917’de ise Karaman Kaymakamlığı’na tayin edilmiştir.380 _{Đlçenin içme suyu için görüşmeler}

yapmak üzere 1918’in Ağustos ayında Almanya’ya gitmiş, Eylül ayı sonunda ülkeye geri dönerek görevinin başına geçmiştir.381 Mütarekeden sonra Damat Ferit Paşa Hükümeti tarafından görevinden alınmış ve Kayseri’ye gelerek 1919 yılında Erciyes gazetesini yeniden çıkartmaya başlamıştır.382 Millî Mücadele sırasında Kayseri’de işgallere karşı direniş amacıyla kurulan “Đhtiyat Zabitanı Teavün Cemiyeti”nin üyeleri arasında bulunmaktadır.383 _{Đzmir’in işgali üzerine Kayseri’de yapılan mitingde}

konuşma yapmış, Türk’ün birçok felaketleri atlattığını, bugünkü badireyi de atlatacağını izah etmiştir.384 Ekim 1919 tarihinde Kayseri’de kurulan Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurucuları arasında bulunmuş, Sivas Kongresi’ne Kayseri Delegesi olarak gitmiştir.385 Ahmet Hilmi Bey Mebusan Meclisi’nin son dönemine Kayseri milletvekili olarak seçilmiştir.386 _{33 yaşında TBMM’nin Birinci Dönemi’ne}

de Kayseri’den milletvekili seçilmiştir.387 _{31 Temmuz 1920’de TBMM’ye Kayseri}

milletvekili olarak katılmıştır.388

377 _{ESA, MO114598.} 378 _{Çoker, (1995), s. 633-634.}

379 _{O zamanlardaki mektupçuluk, vilayetlerin önemli memuriyet mevkilerinden biri sayılıyordu. Hemen}

hemen vali yardımcısı karşılığında bir görevdi. Kalaç, age., s. 109-110.

380 _{ESA, MO114598.} 381 _{Çoker, (1995), s. 634.}

382 _{TBMM Arşivi, 267 NSD, Tercüme-i Hal Kağıdı.} 383 _{Kars, age., s. 19.}

384 _{Tosun, agm., 338; Önsoy, agm., s. 232.}

385 _{Erkiletlioğlu, (2006), s. 650; ATASE Arşivi, ATAZB, Kutu No: 12, Göm. No: 12, Belge No: 12/8;}

Çelebi, (1982), s. 46.

386 _{BOA, Fon Kodu: DH. Đ.UM. EK, Dos. No: 119, Göm. No: 31, Belge No: 1-2; Yurt Ansiklopedisi,}

agm., s. 4702; Kalaç, age., s. 159-160; ATASE Arşivi, ATAZB, Kutu No: 22, Göm. No: 141, Belge

No: 141/1; I. Dönem MMD, s. 562; Öztürk, (1973), s. 45.

387 _{Devletimizi Kuranlar; Birinci Türkiye Büyük Millet Meclisi, 65. Yıl Ajans-Türk Matbaacılık}

Sanayi, Ankara 1985, s. 86.

61

Đkinci Dönem için 13 Temmuz 1923’te yapılan seçimlerde 197 oy alarak Kayseri’den milletvekili seçilmiştir.389 12 Ağustos 1923’te Meclis Genel Kurulu tarafından mazbatası kabul edilmiştir.390

13-14 Ekim 1924’te Erzurum’dan Ankara’ya dönerken, Kayseri’ye 13 Ekim’de ikinci kez ve eşi Lâtife Hanım’la birlikte gelen Atatürk’ü karşılayanlar arasında bulunmaktadır.391

Meclis’in 23 Mart 1925 tarihli oturumunda Đstiklal Madalyası merasiminde Büyük Millet Meclisi azası olarak ve Millî Mücadele’deki yararlı hizmetlerinden dolayı Ahmet Hilmi Bey yeşil kurdeleli madalya almıştır.392

Üçüncü Dönem seçimlerine de katılmış, yapılan seçimde 296 oyla Kayseri’den milletvekili seçilmiştir. 10 Ekim 1927’de mazbatasını almış, 1 Kasım 1927’de Meclis’e katılmıştır.393 Meclis’in 2 Kasım 1927 tarihli oturumunda da mazbatası onaylanmıştır.394

Dört, Beş, Altı ve Yedinci Dönem’de de Kayseri milletvekili seçilmiştir.395 TBMM’deki yerini 1946 seçimlerine kadar korumuştur. 31 Ağustos 1946’da memuriyetten emekliye ayrıldıktan sonra, geri kalan hayatını Ankara’da sürdürmüştür.396 _{19 Haziran 1966’da ölmüştür.}397 _{Cebeci Asrî Mezarlığı’nda toprağa}

verilmiştir. Fransızca bilgisi olup Kayseri’nin Đktisadî Mevkii ve Kendi Kitabım adlı eserleri bulunmaktadır.398 Ahmet Hilmi Kalaç’ın Kayseri Đl Gazetesi’nde de makaleleri bulunmaktadır. Bunlar; “Kayseri’nin Ekonomik Durumu”, “Su Meseleleri”, “Kayseri’nin Bayındırlık Hamleleri”, “Kayseri Lisesi’nin Tarihçesi”,

389 _{Kazım Öztürk, Türk Parlamento Tarihi TBMM II. Dönem 1923-1927, C. III, TBMM Vakfı Yay.}

No:3, Ankara 1995, s. 500.

390 _{Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Cerideleri, Devre: II, C. 1, TBMM Matbaası, Ankara 1961,}

s. 24.

391 _{Çelebi, (1972), s. 22; Cumhuriyet’in 75. Yılında Kayseri, agm., s. 13.}

392 _{ZC, D. II, C. 16, s. 125-126; Đstiklal Madalyası Defteri, Esas No: 3-C, Rumuz IV-15, Madalya}

No:871 2151,14.08.1339-21.4.1340.

393 _{Kazım Öztürk, Türk Parlamento Tarihi TBMM III. Dönem 1927-1931, C. III, TBMM Vakfı}

Yay., Ankara 1995, s. 379.

394 _{Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Cerideleri, Devre: III, C. 1, TBMM Matbaası, Ankara 1931,}

s. 11.

395 _{Kayseri Đl Yıllığı, s. 261; TBMM Albümü 1920-1991, s.30.} 396 _{Çoker, (1995), s. 634.}

397 _{ESA, MO114598.} 398 _{Çoker, (1995), s. 634.}

62

“Kayseri’de Đlk Temsil Nasıl Yapıldı”, “Mustafa Kemal’in Kayseri’ye Đlk Gelişlerinin Yıl Dönümü”, “Maraş’ın Kurtuluşu” adlı makalelerdir.399