ADIM 5 – Tipik bölge detay analizlerine göre yapısal bileşen

Yapısal bileşen sınıflandırması geliştirmek adına gerçekleştirilen üçüncü adımın süreç şeması Şekil 6.17’deki gibidir. Bu adımın girdileri, ADIM 1’de GİRDİ 2 ve GİRDİ 3 olarak kodlanan detay tanımlamaya yönelik literatür ve detay geliştirmeye etki eden etmenlere yönelik literatürdür. Ayrıca ADIM 4’ün çıktısı olan sentaktik analizleri tamamlanmış olan tipik bölge detayları (ÇIKTI 6) da bu adımın girdi grubunu oluşturmaktadır.

Şekil 6.17: DÜDD yaklaşımı için bir yapısal bileşen sınıflandırması geliştirmeye yönelik süreç şeması.

Bu adımda işlevlerine göre etiketlenen ve ortak işlevler doğrultusundan gruplanan bileşenler bütünlenerek, tipik bölge detaylarını oluşturan bileşenlere yönelik genel bir sınıflandırma ortaya konulmuştur (ÇIKTI 7). Tipik bölge detayının bileşenlerinin işlevlerinin analizinin yapıldığı ADIM 4’te, yazılı ve çizili bilgilerden yola çıkarak her katmanın detay içerisindeki fonksiyonu araştırılmış, temasta olduğu diğer katmanlarla olan ilişkisi tartışılmıştır. Her bileşenin ayrı ayrı sınıflandırılması işlemine öncelikle fonksiyonel bileşenlerden başlanmıştır. Daha sonra bu sınıflandırmaya girmeyen tamamlayıcı bileşenlerin temasta oldukları katmanlara olan etkisi irdelenmiş ve bu etkiye yönelik olarak etiketlenmiştir. Analizi yapılan her tipik bölge detayı ile birlikte, gerekli görüldüğü durumlarda sınıflandırma üzerinde değişiklikler yapılmış ve analizlerin yeterli sayıya ve çeşitliliğe ulaşmasının ardından bütünlenen yapısal bileşen sınıflandırma tablosu son haline ulaşmıştır. Bu bütünleme çalışmasında tipik bölge detayını oluşturan yapısal bileşenler iki temel gruba ayırılmıştır. Fonksiyonel ve tamamlayıcı bileşenler olarak adlandırılan bu gruplardan ilki, detaydan beklenen performansları karşılamada başlıca görev sahibi olan bileşenlerin yer aldığı, bu performansları karşılamaya yönelik temel fonksiyonu gerçekleştiren gruptur (Şekil 6.18). İkinci grup ise detayın karşılaması gereken bu performans gerekliliklerinin yerine getirilmesinde ilk gruba yardımcı olan, destekleyen, işlevsellik açısından

Şekil 6.18: Tipik bölge detayını oluşturan fonksiyonel bileşenlerin işlevlerine göre sınıflandırılması. FONKSİYONEL BİLEŞENLER (FB) ÇEKİRDEK - Ç TEK BİRİMLİ - ÇT ÇOK BİRİMLİ - ÇÇ KENDİ KENDİNE YÜZEY OLUŞTURABİLEN – ÇÇ1 KENDİ KENDİNE YÜZEY OLUŞTURAMAYAN – ÇÇ₂ KAPLAMA - KPL İÇ KAPLAMA -KPLİÇ DIŞ KAPLAMA -KPLDIŞ KONTROL / GEÇİRİMSİZLİK - KG ISI KONTROL -KGISI ORTAMLAR ARASI SICAKLIK FARKINDAN DOĞAN ISI AKIMININ KONTROLÜ - KG_{ISI YALITIM}

ELEMAN ÇEKİRDEĞİNE ISI DEPOLAMA - KG_ISIDEPO

SU GEÇİRİMSİZLİK -KG_SU BUHAR KONTROL -KG_BUH BUHAR AKIMINI KESME -KG_{BUH KES} HAVALANDIRMA - KG_{BUH HVL} SES KONTROL -KGSES DARBE SESİ KAYNAKLI GÜRÜLTÜNÜN ÖNLENMESİ -KGSES DARBE HAVA KAYNAKLI SESTEN DOĞAN GÜRÜLTÜNÜN ÖNLENMESİ -KG_{SES HAVA} YANGIN KONTROL- KGYAN YANMAYI GECİKTİRME -KG _{YAN GECİKTİRME} YANMA SIRASINDA ZEHİRLİ GAZ SALINIMINI

ÖNLEME - KG _{YAN ZEHİR} …

TAMAMLAYICI BİLEŞENLER (TB) TAŞIMA - TAŞ ÇUBUKSAL TAŞIMA - TAŞ_Ç YÜZEYSEL TAŞIMA - TAŞY NOKTASAL TAŞIMA TAŞ_NOK

YÜZEY - YÜZ UYGULAMA YÜZEYİ OLUŞTURMA - YÜZ_OL UYGULAMA YÜZEY DÜZELTME - YÜZDÜZ YÜZEYDEKİ BOŞLUKLARI DOLDURMA - YÜZ_DOL

EĞİMİLİ YÜZEY OLUŞTURMA - YÜZ_EĞ

YÜZEY SEVİYESİ YÜKSELTME - YÜZYÜKS

KORUMA YÜZEYİ OLUŞTURMA -YÜZOOR SABİTLEME - SBT YERİNDE BİÇİM OLUŞTURAN SABİTLEME - SBTYBO MEKANİK SABİTLEME - SBTMEK GEÇİRGENLİK -GEÇ GEÇİRİMSİZLİK: AYIRMA/BLOKE ETME/ENGELLEME -GEÇ_AY KONTROLLÜ GEÇİRİMLİLİK: FİLTRE - GEÇFLT GEÇİRİMLİLİK: HOMOJEN DAĞITMA - GEÇ_HOM

KALIP OLUŞTURMA / ŞEKİL VERME - KLP TAKVİYE / GÜÇLENDİRME -GÜÇ 0 DURUMU / FONKSİYONSUZ VARLIK - 0 ...

Bu sınıflandırmaya göre Fonksiyonel Bileşenler, bir tipik bölge detayının karşılaması gereken fiziksel performans gerekliliklerine yönelik işlevleri doğrudan yerine getirmekle yükümlü bileşenlerdir ve kendi içerisinde üç temel gruba ayrılmaktadır:

 Çekirdek (Ç): Fonksiyonel bileşenlerin ilki olan ve tipik bölge detayı içerisinde taşıyıcılık performansını karşılayan bileşenler “Çekirdek” olarak adlandırılmış ve “Ç” kısaltmasıyla etiketlenmiştir. Çekirdek bileşeni her tipik bölge detayında mutlaka bulunması gerekir. Çekirdek bileşenlerine yönelik yapılan analizlere göre tek Birimli (ÇT), Çok Birimli – Kendi Kendine Yüzey Oluşturabilen (ÇÇ1) ve Çok Birimli – Kendi Kendine Yüzey Oluşturamayan (ÇÇ2) olmak üzere üç farklı yapıda olabildiği görüşmüştür.

 Kaplama (KPL): Bu bileşenler, tipik bölge detaylarının son katmanlarını oluşturan bileşenlerdir ve her tipik bölge detayında bulunması mecburi değildir. Temasta olduğu ortama göre İç Kaplama (KPLİÇ) ve Dış Kaplama (KPLDIŞ) olmak üzere iki alt gruba ayrılmıştır.

 Kontrol / Geçirimsizlik (KG): Fonksiyonel bileşenlerin sonuncusu olan Kontrol / Geçirimsizlik (KG) bileşenleri ise tipik bölge detayı üzerine etki eden fiziksel etmenlerin etkilerini kontrol eden veya bu etkilere karşı detaya yalıtım sağlayan bileşenlerdir. Kendi içerisinde Isı (KGISI), Su (KGSU), Buhar (KGBUH), Ses (KGSES) ve Yangın (KGYAN) olmak üzere beş alt gruba ayrılmaktadır. Kontrol / geçirimsizlik bileşenleri de kaplama bileşenleri ile benzer şekilde her detayda olmak zorunda değildir.

Tamamlayıcı bileşenler ise bir tipik bölge detayının üstlendiği işlevleri yerine getirmede fonksiyonel bileşenlere yardımcı olan, onlarla beraber çalışan, tek başlarına anlamları olmayan bileşenlerdir ve ilişki kurdukları fonksiyonel bileşen üzerine olan etkilerine göre gruplandırılmıştır:

 Taşıma (TAŞ): Taşıma bileşenleri, fonksiyonel bileşenlerin veya başka tamamlayıcı bileşenlerin uygulamaya yönelik olarak taşınmasını sağlayarak üzerlerine gelen yükü ilgili taşıyıcı elemana ileten bileşenlerdir ve “TAŞ” etiketi ile temsil edilmektedir.

 Yüzey (YÜZ): Bu bileşenler, ilişki kurdukları diğer bileşenlerin uygulanmasına yönelik yüzey ihtiyaçlarını karşılamaktadırlar. Sağladıkları yüzeyin türüne göre kendi içinde beş gruba ayrılmaktadır. Bunlar, bileşenlerin

uygulanabilmesi için yüzey oluşturan (YÜZOL), var olan yüzeyi düzelten / pürüzsüzleştiren (YÜZDÜZ), boşlukları dolduran (YÜZDOL), gerekli eğimi oluşturan (YÜZEĞ) veya seviye yükseltmek (YÜZYÜKS) amacıyla kullanılan bileşenlerdir.

 Sabitleme (SBT): Bu tür bileşenler temasta oldukları bileşenlerin detay bünyesine sabitlenmesine / tespit edilmesine olanak sağlayan bileşenlerdir. Kendi içerisinde iki gruba ayrılmaktadır. Sınıflandırma içerisinde, temasta olduğu bileşenin detay bünyesine sabitlenmesini/tespit edilmesini yüzeysel olarak yapan bileşenler Yerinde Biçim Oluşturan Sabitleme (SBTYBO) olarak adlandırılırken, sabitleme / tespit etme işlevini noktasal olarak yapan bileşen ise Mekanik Sabitleme (SBTMEK) olarak adlandırılmaktadır.

 Geçirgenlik (GEÇ): Geçirgenlik işlevine yönelik gruplandırılan bu bileşenler, geçirgenlik düzeylerine göre ayırma, bloke etme ve engelleme gibi işlevleri gerçekleştiren Geçirimsizlik (GEÇAY), filtreleme işlevini gerçekleştiren Kontrollü Geçirimlilik (GEÇFLT) ve homojen bir dağılım sağlayarak geçirim işlevini gerçekleştiren Geçirimlilik (GEÇHOM) bileşenleri olmak üzere üç alt gruba ayrılmıştır.

 Takviye / Güçlendirme (GÜÇ): Bu bileşen, diğer bileşenlerin detaya uygulanmasında takviye edici, güçlendirici özellik sağlayan bileşenlerdir.  Koruma (KOR): İlişkide olduğu bileşenleri, temasta olduğu bileşenden veya

yapım sırasında oluşabilecek tahribat verici etkilerden koruyan bileşenlerdir.  0 Durumu / Fonksiyonsuz Varlık (0): Detay içerisinde fiziksel varlığı

olmasına rağmen herhangi bir işleve sahip olmayan bileşendir.

6.1.2.4 ADIM 6 – Yapısal bileşen sınıflandırmasına göre malzeme kataloğunun