CANLILARIN YAPISINDAKİ ORGANİK BİLEŞİKLER 3 - PROTEİNLER 12 BİO 0062
7. Aşağıdaki maddelerden hangilerinin yapısında aminoasit bulunmaz?
Buna göre numaralandırılmış dönüşüm tepkimele-rinden insanların karaciğer hücrelerinde gerçek-leşmeyenler ile gerçekleşmesi için N tüketilmesi gerekenler aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir?
Karaciğer hücrelerinde gerçekleşmeyen
tepkimeler
Gerçekleşmesi sırasında N tüketilmesi
gereken tepkimeler
A) 1, 2 3, 8
B) 1, 3, 6 4, 5
C) 7, 8 5, 6
D) 1, 2, 7, 8 3, 4, 5, 6
E) 3, 4, 5, 6, 7, 8 3, 4, 7, 8
7. Aşağıdaki maddelerden hangilerinin yapısında aminoasit bulunmaz?
A) Hemoglobin B) Lipoprotein C) Kitin
D) Enzim D) Hormon
8. Bazı organik besinlerin yapısında bulunan;
Glikozit
Ester
Peptit
bağları ile ilgili olarak aşağıda verilenlerden han-gisi yanlıştır?
A) Peptit bağlarının yıkılması sonucu hücrenin asitliği artar.
B) Glikozit bağlarının yıkılması sonucu hücrenin yo-ğunluğu artar.
C) Ester bağlarının yıkılmasıyla hücrede yağ asitleri artar.
D) Glikozit bağların yıkımıyla hücre dış ortama su verir.
E) Peptit bağları protein sentezi sırasında aminoasit-ler arasında kurulur.
5.D 6.A 7.C 8.D
Temel Aminoasit
Glikoz Temel
Yağ asidi
Aminoasit 7 Gliserol 8
1 2
3
4 5
6
81 9. X Y T Z T H O2
Yukarıda verilen biyokimyasal tepkimede Z maddesi bir disakkarit, T maddesi ise bu reaksiyonda kullanılan bir enzimdir.
Bu reaksiyon ile ilgili;
I. Z maddesinde peptit, T maddesinde ise glikozit bağı bulunur.
II. X ve Y birer monosakkarittir.
III. Reaksiyon sırasında Y maddesi
OHkaybeder-se, X maddesi
H kaybeder.şeklindeki ifadelerden hangileri doğrudur?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
10. Proteinlerin insan vücudundaki görevlerinden bazıları aşağıda verilmiştir.
Yapıya katılır.
Düzenleyici olarak iş görür.
Kanın damar dışında pıhtılaşmasını sağlar.
Vücut savunmasında rol alır.
Proteinlerin bu görevleri dikkate alındığında prote-in eksikliğprote-inde prote-insanda ortaya çıkacak sorunlar ile ilgili;
I. Yaraların geç iyileşmesi II. Metabolik olayların bozulması,
III. Bağışıklık sisteminde zayıflama mikroplara karşı direncin azalması
IV. Kanın pıhtılaşma süresinin kısalması ifadelerinden hangileri doğrudur?
A) I ve II B) I, II ve III C) II ve IV D) I, III ve IV E) I, II, III ve IV
9.E 10.B
82
BİYOLOJİ CANLILARIN YAPISINDAKİ ORGANİK BİLEŞİKLER 4 - VİTAMİNLER 12 BİO 007
Vitaminler
Düzenleyici görev yaparlar.
Bileşik enzimlerin koenzim bölümünü oluştururlar.
Sadece bitkiler ihtiyaç duydukları tüm vitaminleri sentezleyebilir.
Genelde insan vücudunda üretilmediğinden besin-ler yoluyla dışarıdan hazır alınması gerekir.
Enerji vermezler.
Hücrelerde yapıya katılmazlar.
Hücre zarından geçebilecek büyüklükte oldukla-rından sindirilmeden kan dolaşımına katılırlar.
Beslenme ile yeterli vitamin alınmazsa kandaki vitamin miktarı azalır. Hücrelerde vitamin düzeyi düşer metabolik reaksiyonlar bozulur.
Vitaminlerin, oksijen, güneş ışığı, ısı, bakır, demir gibi bazı metallerle temas gibi nedenlerden dolayı kolaylıkla yapıları bozulabilir. Bu nedenle besinle-rin hazırlanma, pişirilme ve saklanma aşamaların-da dikkat gösterilmediği taktirde vitamin kaybı olu-şabilir. Örneğin vitamin tabletleri koyu renkli şişe-lerde satılır; bunun nedeni vitamin tabletlerinin ışıktan zarar görmelerinin engellenmek istenmesi-dir. Salata yaparken marul yapraklarının bıçakla doğranması yerine elle koparılması, onların metal ile temasını engelleyecek ve vitamin kaybı önlen-miş olacaktır.
Vitaminler, yağda ve suda çözünen vitaminler olmak üzere ikiye ayrılır.
Yağda eriyen vitaminler
A, D, E ve K vitaminleridir.
Fazlası karaciğerde depolanır. Bu nedenle eksiklik belirtileri geç ortaya çıkar.
Besinlerle alınan yağ miktarı yeterli olmazsa bu vitaminlerin emilim oranı azalır. A vitaminine dönüşür.
Hücre yenilenmesi, bakteri ve virüslere karşı di-renç kazanılmasını ve güneş ışığından korunmayı sağlar.
Görme olayında etkili olan maddelerin yapısına katılır.
Balık yağı, havuç, domates, kayısı gibi sarı ve kırmızı renkli sebze ve meyveler ile hayvansal be-sinlerden alınır.
A vitamini az alındığında gece körlüğü, büyüme-de düzensizlik gibi rahatsızlıklar görülürken fazla alındığında ise zayıflama, saç dökülmesi, hâlsizlik gibi belirtiler ortaya çıkar.
Hücre farklılaşmasındaki rolünden dolayı sperm oluşumu ve embriyonun gelişimi için gereklidir.
D Vitamini:
Besinlerle provitamin D şeklinde alınıp güneş ışığının etkisiyle deride D vitaminine dönüşür.
Kalsiyum ve fosfat iyonlarının bağırsaklardan emilmesini hızlandırır.
Kemiklerde kalsiyum birikmesini ve kemiklerin sertleşmesini sağlar.
Steroit yapılıdır.
Balık yağında, az miktarda yumurta sarısında, süt ve tereyağında bulunur.
D vitamini yetersizliğinde kalsiyum ve fosfat emil-mesi azaldığından kemik mineral yoğunluğunda azalma kemiklerde yumuşama görülür.Bunun so-nucu olarak çocuklarda raşitizm, büyüklerde osteomalazi hastalığı ortaya çıkar.
83 E Vitamini:
Dişilerde yumurtalık, erkeklerde testis gelişiminde etkilidir.
Antioksidan özelliği ile kansere karşı koruyucu özelliği vardır.
Tahıllardan elde edilen yağlarda, yeşil sebzelerde, süt ve ette bulunur.
E vitamini eksikliğinde erken yaşlanma, kısırlık görülür.
K Vitamini:
K vitaminleri özellikle ıspanak, karnabahar, lahana, domates, soya fasulyesi, pirinç kepeği ve yulaf fi-lizlerinde bulunur. Besinler ile alınabilir.
İnsanın kalın bağırsağında yaşayan bakteriler tarafından sentezlenir.
Kanın pıhtılaşmasında görev yapar.
Eksikliğinde kanın pıhtılaşması gecikir. Pıhtılaşma süresi uzar. Kan kaybı artar.
B vitaminleri:
Kuru fasulye, bal, karnabahar, yumurta, karaciğer, et, süt, baklagiller ve lahanada bulunur.
Bazı bileşik enzimlerin yapısında koenzim olarak iş görür.
Bazı B grubu vitaminleri insan kalın bağırsağında yaşayan bakteriler tarafından üretilir.
Karbonhidrat metabolizmasında kan hücrelerinin üretiminde etkilidir, dolaşım ve sinir sisteminin normal çalışmasında görev yapar.
B vitamini yetersizliğinde beriberi ve pellegra hastalığı görülür. Bu hastalıkların belirtileri kalp yetmezliği, sinir sisteminde bozukluklar, sindirim sisteminin düzensiz çalışması ve deride yaralar şeklinde ortaya çıkar. Ayrıca, anemi olarak bilinen kansızlık görülebilir.
C Vitamini:
Özellikle portakal , limon, siyah frenk üzümü gibi meyve ve çiğ sebzelerde bulunur.
Bağışıklık sisteminin güçlenmesi ve sinir sistemi-nin düzenli çalışmasında etkilidir.
Hava ve ışıkla temas ettiğinde çabuk bozulduğun-dan. C vitamini içeren besinleri taze tüketmelidir.
Hücreler arası maddenin yapım ve korunması için gereklidir.
C vitamini eksikliğinde skorbit hastalığı görülür.
Skorbit hastalığında diş etlerinde ve deri altlarında kanamalar, yaraların geç iyileşmesi gibi belirtiler ortaya çıkar. Ayrıca kemiklerde kırılmalar ortaya çıkabilir.
UYARI:
İnsan vücudunda öncülleri alındığında, A vitamini karaciğerde,
D vitamini deride sentezlenebilir.
B ve K vitaminleri ise, kalınbağırsağa yerleşmiş bakteriler tarafından üretilip, insan tarafından kul-lanılabilir.
UYARI:
Dengeli ve düzenli beslenme sağlık açısından çok önemlidir. Özellikle son yıllarda bu duruma dikkat edilmediği için obezite, insülin direnci ve diyabet rahatsızlıklarında büyük artış gözlenmektedir.
CANLILARIN YAPISINDAKİ ORGANİK BİLEŞİKLER 4 - VİTAMİNLER 12 BİO 007
84 Uygulama 1:
Aşağıdaki cümleleri uygun şekilde tamamlayınız.
1. Suda çözünen vitaminler günlük alınması gereken vitaminlerdir. Çünkü ...
...
2. Yağda çözünen vitaminlerin eksikliğinde ortaya çıkan rahatsızlıkların belirtileri suda çözünen vita minlerin eksikliğinde ortaya çıkan rahatsızlıkların belirtilerinden daha geç gözlenir. Çünkü...
...
3. Proteinler de vitaminler de sıcaklıkta denatüre -olurlar. Ancak proteinli gıdalar pişirilerek tüketil-mekteyken, vitaminli gıdaların çiğ olarak tüketilme-si tavtüketilme-siye edilmektedir. Çünkü...
...
4. Alınan bazı antibiyotikler vücutta B ve K vitamini eksikliklerine neden olmaktadır. Çünkü. ...
...
5. Avitamini bakımından zengin olan havucun salata-sı yapıldığında, sosunda bir miktar yağ kul-lanılması gerekir. Çünkü ...
...
6. Vitaminler hücrede enerji verici olarak kullanılma-dıkları halde, hücre ve canlı için çok önemli orga-nik bileşiklerdir. Çünkü ...
...
SORU 1:
Vitaminlerle ilgili aşağıdakilerden hangisi söyle-nemez?
A) Bir vitamin eksikliğinde ortaya çıkan sorun başka bir vitamin kullanılarak giderilebilir.
B) Enzimlerin koenzim kısmını oluşturarak düzenleyi-ci görev alırlar.
C) Eksikliklerinde çeşitli rahatsızlıklar görülür.
D) Enerji üretiminde yakıt olarak kullanılmaz E) Sindirilerek daha küçük parçalara ayrılmaz.
SORU 2:
Aşağıdakilerden hangisi suda çözünen ve ge-nellikle vücutta depolanamayan vitaminlere örnek olarak gösterilebilir?
A) A B) D C)C D) K E) E
SORU 3
Aşağıdakilerden hangisi vitamin eksikliğinde orta-ya çıkması beklenen durumlardan biri değildir?
A) Kemiklerin gelişmemesi B) Büyüme ve gelişmede gerilik C) Kanın pıhtılaşamaması D) Orak hücre anemisi E) Gece körlüğü
SORU 4:
Görme olaylarında etkili olup eksikliği gece kör-lüğüne neden olan vitamin aşağıdakilerden han-gisidir?
A) A B) B C) C D) D E) E
1.A 2.C 3.D 4.A
85 1. Canlıların temel bileşenlerinden olan vitaminler yağda
ve suda çözünenler olmak üzere iki grupta incelenir.
Yağda çözünen vitaminlerin fazlası vücutta karaci-ğerde depo edilir.
Suda çözünen vitaminlerin fazlası idrar ile vücut dışına atılır.
Suda çözünen vitaminler depolanmadığı için eksik-likleri yağda çözünenlerden daha erken ortaya çı-kar.
Buna göre vitamin eksikliğine bağlı olarak hangi metabolik bozukluk diğerlerine göre daha erken ortaya çıkar?
A) A vitamini eksikliğine bağlı gece körlüğü B) E vitamini eksikliğine bağlı kısırlık
C) C vitamini eksikliğine bağlı skorbüt hastalığı D) D vitamini eksikliğine bağlı raşitizm
E) K vitamini eksikliğine bağlı kanın pıhtılaşmasında gecikme
2. Uzun süre antibiyotik kullanmış olan bir insanda ba-ğırsak florası bozulur.
Bu duruma bağlı olarak bu kişide hangi vitaminle-rin eksikliği görülebilir?
A) A–B B) B–C C) D–K
D) B–K E) A–E
3. A vitamini bakımından zengin olan havucun salatası yapıldığında sosunda bir miktar yağ kullanılması gere-kir.
Bu durum A vitamininin;
I. Yağda çözünmesi II. Depo edilememesi
III. Besinlerle provitamin A olarak alınıp karaciğerde A vitaminine dönüşmesi
özelliklerinden hangileri ile açıklanır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
4. Aşağıda vitaminlerin yapısı ve özellikleri değerlendi-rilmiştir.
Vitaminlerin bulundurduğu özellik
, bulundurmadı-ğı özellik
ile ifade edilmiştir.Buna göre aşağıdakilerden hangisinde vitaminler ve özellikleri yanlış değerlendirilmiştir?
Özelliğin bulunması ve bulunmaması
A) Düzenleyici olma
B) Solunumda enerji verici olma
C) Enzim yapısına katılma
D) Organik yapılı olma
E) Hidrolize uğrama
1.C 2.D 3.A 4.D
86