Açık Sistem Olarak İşletmeler

9.3. İş Fikri Seçmede Çevrenin Önemi ve SWOT (FÜTZ) Analizi

168

Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular

1) İşletmede açık sistem ne anlama gelmektedir?

2) Stratejik düşünmede çevrenin önemi hakkında bilgi veriniz.

3) Yenilikçi bir iş fikri oluşturma sürecinde çevrenin önemi var mıdır?

4) SWOT Analizi hakkında bildiklerinizi sıralayınız.

169

Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri

Konu Kazanım Kazanımın nasıl elde

edileceği veya geliştirileceği Girişimcilikte Çevrenin

Önemi

Girişimcilik faaliyetinde çevrenin önemi hakkında bilgi sahibi olmak

Okuyarak/Araştırarak

İş Fikri Seçmede Çevrenin Önemi ve SWOT (FÜTZ) Analizi

İş fikri seçerken çevreyi yorumlama hakkında bilgi sahibi olmak

Okuyarak/Araştırarak

İş Fikri Seçmede Çevrenin Önemi ve SWOT (FÜTZ) Analizi

SWOT Analizi hakkında genel bilgi sahibi olmak

Okuyarak/Araştırarak

170

Anahtar Kavramlar

•

•

•

171

Giriş

Özellikle son dönemlerde bilim ve teknolojideki gelişmeler, küreselleşme ve rekabet olgusu ile işletmeler çevreleriyle yakından iletişim ve etkileşim içerisinde faaliyetlerine başlamakta ya da mevcut faaliyetlerini bu eksende sürdürmektedirler. İş dünyasının zorlayıcı etkisiyle işletmeler daha kurulmadan önce ürün/hizmet, kalite, fonksiyonellik ve fiyat konularında kurulacakları çevrede gerekli araştırmaları yapmaktadırlar. Bu çerçevede çalışmanın bu bölümünde işletmelerin kuruluşunda veya kurulmalarından sonraki dönemlerde çevre ile kuracakları veya kurdukları ilişki açıklanmış, bir işletmenin kurulma aşamasında veya sonrasında çevre ile ilgili hangi unsurları dikkate alması gerektiği, çevreye karşı açık bir sistem olarak nasıl olması gerektiği gibi konular anlatılmıştır.

172

9.1. Açık Sistem Olarak İşletmeler

Sistem, günümüzde pek çok alanda karşımıza çıkan bir sözcüktür. Farkında olalım ya da olmayalım etrafımız birçok sistemle çevrilidir. Günlük hayatımızda karşımıza “eğitim sistemi, adalet sistemi, insandaki biyolojik sistem” gibi çok çeşitli sistem örnekleri çıkmaktadır. Farklı alanlarda karşımıza çıkan bu kavramın pek çok tanımı yapılmış ve işletmecilik alanında da ele alınmış ve üzerinde çalışılmıştır. Sistemi oluşturan unsurlar dikkate alınarak sistem, birbirleriyle karşılıklı ilişkiye giren öğelerin oluşturduğu bir bütün, birleştiricileri birbirinden bağımsız düşünülemeyeceği için de bir bağımlılık” olarak tanımlanabilir (Özkan, 1998). Diğer bir tanıma göre de sistem, aralarında karşılıklı ilişkiler bulunan parçaların birbirleriyle ilişkilerinin belirlenerek bunların bir bütün olarak ele alınmasını, analiz edilmesini ve düzenlenmesini ifade eder (Can vd., 2002).

Sistemler kapalı veya açık olmak üzere iki şekilde açıklanmaktadırlar. Açık sistemler çevreleriyle bilgi, enerji ve materyal alışverişinde bulunan sistemlerdir (Eren, 2001).

İşletmeler; çevresinden çeşitli kaynaklar alan, bu kaynakları işleyerek mal ve hizmet hâline getiren, bu mal ve hizmetleri ileride yeniden kaynak sağlamak üzere çevresine satan birer açık sistem görünümündedirler (Kalkan, 1996). İşletmeler birer açık sistemdir. Çünkü faaliyetlerini sürdürebilmek için işletmeler, çevreden girdi alır ve bu girdiyi belirli aşamalardan geçirerek diğer bir ifadeyle işleyerek çıktı olarak çevresine sunar. İşletmenin çevresiyle olan bu girdi, süreç (dönüşüm) ve çıktı ilişkisi işletmenin bir açık sistem olarak nitelendirilmesine neden olur. Zaten bu dönüşümü sağlayamayan işletmeler, kapalı işletme konumundadır ve çevreyle kısmen etkileşim içerisindedirler. Dışarıdan yani çevreden enerji ve kaynak almaya ihtiyaç duymazlar, kendi içlerinde süreklilik sağlamaya çalışırlar ve bunu devam ettirdikleri sürece yok olma durumundan kurtulamazlar.

Şekil 9.1. Açık Sistem Olarak İşletmeler, Kaynak: Eren,2001

Şekil 9.1. incelendiğinde, açık bir sistem olarak işletmenin birbirine bağlı pek çok unsurdan oluştuğu görülmektedir. Buna göre, şekilden de anlaşılacağı üzere belirli bir

173 çevrede, işletme girdileri işleyerek belirli çıktılara dönüştürmektedir. Amaca ulaşabilmek için üretim faktörlerini (girdileri) tedarik etmekte, bunları işlemekte (süreç içinde) ve ürünü/hizmeti (çıktıları) elde ederek ihtiyaç sahiplerine değer veya fayda yaratmak için sunmaktadır. İşletme faaliyetlerinin yukarıdaki şekildeki gibi açık sistem yaklaşımı ile ele alınması bu faaliyetlerin daha etkin sonuçlandırılmasını olanaklı hâle getirir.

Sistem yaklaşımı kapsamında geçmişten günümüze ele alınan açık sistem kavramının işletmeler açısından belirli bir çevrede tanımlanan özellikleri şunlardır (Esen, 1998) :

• Açık bir sistem olarak işletmeler, çevreden enerji alır ve çevreden kaynak bulmak zorundadır.

• Açık sistem işletmeler; başka enerjiyi ve kaynağı bir biçime çevirir, yeni ürünler veya hizmetler yaratır, ham maddeleri işler veya diğer girdileri işler.

• Dönüştürdüğü enerjiyi tekrar çevreye iade eder, çevreden tekrar enerji alabilmesi için ürettiği ürünü/hizmeti çevreye sunması gerekir.

• Açık sistem işletmeler, döngüsel/dönüşümlü bir faaliyet sergiler.

• Açık sistem işletmelerde çevreden enerji almanın yanı sıra bilgi alma da söz konusudur.

• Enerji alış verişinde dengeye doğru gidilir.

• Açık sistem içerisinde yer alan öğeler arasında giderek uzlaşma, uyum, koordinasyon eğilimi ortaya çıkar.

Özetle işletmeler açık bir sistem olarak düşünülürse kendisine ait bir çevreye sahiptir ve onunla sürekli etkileşim içerisindedir (Thomas, 1995). İşletmeler süreklilik sağlayabilmek için ihtiyacı olan kaynak ve enerjiyi bu çevrelerinden alırlar ve çevrelerine istek ve ihtiyaçları karşılamak amacıyla cevap verirler. Çevrenin sürekli değişiyor olması da işletmeleri değişmeye ve sürekli bu çevreye karşı açık olmaya zorlamaktadır. Çevre bu noktada işletmelere fırsat ve imkânlar sunduğu gibi tehlike ve güçlüklerin de kaynağı olabilmektedir.

Bunun için de çevrenin sürekli olarak yakından takip edilmesi gerekmektedir.