Ġlk oturum

Çözüm odaklı yaklaĢım temel alınarak yürütülen bir psikolojik danıĢma sürecinde ilk oturum aĢağıdaki öğeleri içerir (Doğan, 2000; Sklare, 1997/2010; Walters ve Peller, 2002).

1- Psikolojik danıĢma sürecinin ve amacın açıklanması: Terapist danıĢana süreçle ilgili bilgi verir ve danıĢana danıĢmaya gelme amacının ne olduğu sorulur. Walters ve Peller ilk oturumda danıĢanla selamlaĢmanın ardından danıĢana “buraya gelme amacın nedir?” Ģeklinde sorulmasını tavsiye etmektedir. Bu tarz sorular danıĢanın amaç oluĢturmasına yardımcı olmaktadır.

2- Mucize soru: Mucize soru tekniğiyle amaç belirginleĢtirilir. Terapist danıĢana mucize soruyu sormadan önce “bu soru sana biraz garip gelebilir” ya da “ bu soru da biraz hayal gücü kullanman gerekiyor” gibi ifadelerle danıĢanını soru için hazırlayabilir. Mucize sorunun net anlaĢılır bir Ģekilde sorulması önemlidir.

70

3- Ġlk iĢaret: DanıĢanın amacına yönelik adımları hakkında düĢündürmeye sevk eder. “Eğer bir mucize olsaydı bunun ilk iĢareti ne olurdu? Ġlk kim neyi fark ederdi? gibi sorular sorulur.

4- Nadir durumlar: DanıĢanın problemlerinin olmadığı durumları düĢünmesi sağlanarak çözüm üzerinde odaklanması sağlanır. DanıĢanın bahsettiklerinde terapistin nadir durumlar olarak gördükleri değil danıĢanın kendisinin problemin olmadığı zamanlar olarak gördüğü anlar önemlidir.

5- Derecelendirme: DanıĢanın psikolojik danıĢma süreci içinde ne kadar geliĢtiğini ve ilerlediğini 0 – 10 arasında bir dereceye koyması istenerek kendi algı ve düĢünceleri öğrenilir. Eğer danıĢan skalada çok yüksek bir skordan bahsederse terapist danıĢanın bu skora nasıl ulaĢtığını, hayatında var olan nelerin bu skorda olmasına katkı sağladığını merak ettiğini sorarak danıĢanın hayatında iĢe yarayan Ģeyler hakkında farkındalık kazanmasını sağlar.

6- Oturumu sonlandırma: Oturum sonunda terapist danıĢanına terapi süresince konuĢtukları ile ilgili geri bildirim vererek oturumu sonlandırır. Ġlk oturumun sonlandırılmasına ve danıĢana geri bildirim verilmesine iliĢkin özellikler aĢağıda sıralanmıĢtır:

Ara Verme: Çözüm odaklı kısa süreli psikolojik danıĢmada oturum sonunda danıĢana geri iletim vermek için 10 dakika ara verilir. GörüĢmenin sonunda danıĢman danıĢandan izin isteyerek danıĢanın mesajını hazırlamak üzere dıĢarı çıkabilir. De Jong ve Berg‟ göre (1998) aralar bütün terapi süreci gözlemlerinin arkasına ünlem iĢareti koyar. Ara verme danıĢana terapistin düĢüncelerini toparladığını ve danıĢanın amaçlarını formülleĢtirmeye yönlendirdiğini gösterir. Ayrıca terapiste danıĢan için yararlı olabilecek geri iletimleri oluĢturmak için zaman kazandırmaktadır. Bu durum baĢlangıçta tuhaf ve faydasız görünmesine karĢın faydalı bir süreçtir. Bu strateji terapiste görüĢmeyi değerlendirme ve düĢünceleri danıĢana aktarması için fırsat sağlar. Vakaların büyük bir kısmında terapistler danıĢanlarına mesaj yazmak için odadan ayrılırlar. Ancak eğer terapist isterse danıĢanına küçük bir ödev vererek ödev esnasında mesajını hazırlayabilir (Sklare, 1997/2010).

71

Geri Bildirim: Geri bildirim süreci övgü (compliment), köprü (bridge) ve görev (task) olmak üzere üç aĢamada oluĢmaktadır (Berg ve de Jong, 1996; de Jong ve Berg, 1998; Presbury, Echterling ve Mckee, 2002; Winbolt, 2011).

Övgüler terapistin danıĢanın gücünü ve baĢarılarını onaylamasıdır. Terapist yaptığı övgülerde samimi olmalı ve övgüler danıĢanın söylediklerinin içeriği ile direkt olarak ilgili olmalıdır. Övgülerin amacı danıĢana umut vermek ve danıĢanın gücüne ve yeterliliğine verilen ilgiyle iletiĢim kurmaktır. Terapistin yaptığı övgüler danıĢan üzerinde ĢaĢırtıcı ve dramatik bir etki bırakır. Çoğu danıĢan problemlerinin ağırlığı altında ezilirken ve mücadele ederken psikolojik danıĢmaya getirdikleri ile ilgili övgüler duymayı beklemezler. Terapi senasına getirdikleri problemlerine rağmen danıĢanların güçlü ve baĢarılı yönlerini, bildirmek onların kendilerini daha güçlü hissetmelerini ve problemlerinin üstesinden gelme konusunda ümitlenmelerini sağlar (ĠĢlek, 2006).

Köprü övgülerle görevler arasındaki bağlantıdır. Genellikle danıĢanın amacını doğrular ve bir güçle birleĢtirir. Terapistin danıĢanın seans boyunca kullandığı kelime ve deyimleri kullanarak köprü oluĢturması daha etkilidir. Terapist köprüyü Ģu Ģekilde kurabilir :“bütün ev ödevlerini kâğıda dökmenin onları tamamlamak için önemli bir adım olduğu konusunda sana katılıyorum çünkü sen değiĢmeyi o kadar istiyorsun ki, sana önerim… (görev)”.

Görevler görüĢme süresince edinilen bilgiler kullanılarak geliĢtirilmelidir. De Shazer (1988) gözlemsel ve davranıĢsal görevleri farklılaĢtırmaktadır. Gözlemsel bir görev danıĢanın dikkatini belli bir davranıĢ üzerine toplamayı tanımlar. Örneğin, “Ģimdi ile gelecek hafta arasında, senden ödevlerini zamanında teslim ettiğinde ne olduğunu görmeni istiyorum, bu günlerde ne olduğunu ve ödevlerini zamanında vermediğinde ne olduğunu gözlemle ve gelecek hafta bunları tartıĢalım.” DavranıĢsal görevler danıĢanın belirli bir hareketi yapmasını istemektir. DavranıĢsal göreve örnek Ģu Ģekilde verilebilir: “Ģimdi ile gelecek hafta arasında ödevlerini kâğıda dökeceğin iki gün seç, diyelim ki pazartesi ve çarĢamba olsun. gelecek hafta bana bu iki günde neyin farklı olduğunu anlat.

Molnar ve De Shazer (1987)‟in vurguladıkları gibi çözüm odaklı kısa süreli psikolojik danıĢmalarda danıĢanın amacının oluĢturulması ve izlenecek yolun

72

belirlenmesi açısından ilk oturumun büyük bir önemi vardır. Ġlk oturumda amaçlar belirlendikten sonra, sonraki oturumlarda bu amaçlara yönelik çözümler bulma giriĢimlerinde bulunulmaktadır (Akt, ĠĢlek, 1996).