Üreticilerin Risk Yönetim Stratejilerine Yönelik Algıları

Süt sığırı yetiştiricilerinin risk yönetim stratejilerine ilişkin algıları beşli likert ölçeğine göre hazırlanan 23 adet değişkenden oluşan bir ölçek ile incelenmiştir.

Araştırmada kullanılan ölçek konu hakkında daha önce yapılan çalışmaların incelenmesi, uzman kişiler ile yapılan görüşmeler ve bölge şartları dikkate alınarak hazırlanan ölçeğin Cronbach's Alpha değeri 0,775 olarak bulunmuştur. Üreticilerin risk yönetim stratejilerine ilişkin algıları tanımlayıcı istatistikler ve faktör analizi kullanılarak, üreticilerin risk karşıtlıklarına göre karşılaştırmalı olarak incelenmiştir.

Araştırma sonuçları Çizelge 4.15’de işletmeler ortalaması ve üreticilerin risk karşıtlıklarına göre ortalamalar ve standart sapmalar olarak verilmiştir. Çizelge 4.15 incelendiğinde üreticilerin risk yönetim stratejilerine ilişkin algıları işletmeler ortalaması ve işletme gruplarına göre önemli bir değişim göstermemektedir.

İşletmeler ortalamasında en önemli ilk beş risk yönetim stratejisi hastalıklar önlemek için önceden önlem almak (4,66), mümkün olan en düşük maliyetle üretim yapmak (diğer şartlar sabitken) (4,57), iklim şartlarına uygun ve yüksek verimli hayvan ırkları ile çalışmak (4,55), üretici birliği üyeliği – kooperatif ortaklığı (4,49) hayvansal üretim yanında bitkisel üretim de yapmak (4,45); yüksek derecede risk karşıtı işletmelerde hastalıkları önlemek için önceden önlem almak (4,59), hayvansal üretim yanında bitkisel üretim de yapmak (4,56) üretici birliği üyeliği – kooperatif ortaklığı (4,48), iklim şartlarına uygun ve yüksek verimli hayvan ırkları ile çalışmak (4,41), Mümkün olan en düşük maliyetle üretim yapmak (diğer şartlar sabitken) (4,41); orta derecede risk karşıtı işletmelerde hastalıkları önlemek için önceden önlem almak (4,68), üretici birliği üyeliği – kooperatif ortaklığı (4,65), hayvansal üretim yanında bitkisel üretim de yapmak (4,52), mümkün olan en düşük maliyetle üretim yapmak (diğer şartlar sabitken) (4,42), iklim şartlarına uygun ve yüksek verimli hayvan ırkları ile çalışmak (4,39); düşük derecede risk karşıtı işletmelerde mümkün olan en düşük maliyetle üretim yapmak (diğer şartlar sabitken) (4,82), iklim şartlarına uygun ve yüksek verimli hayvan ırkları ile çalışmak (4,79), hastalıkları önlemek için önceden önlem almak (4,68), üretici birliği üyeliği – kooperatif ortaklığı (4,37), hayvansal üretim yanında bitkisel üretim de yapmak (4,32) şeklinde

sıralanmaktadır. Risk yönetim stratejileri işletmeler ortalaması ve işletme grupları bazında önemli bir farklılık göstermemektedir.

Araştırmada Adana İlinde süt sığırcılığında en önemli ilk beş risk yönetim stratejisi hastalıkları önlemek için önceden önlem almak (4,66), mümkün olan en düşük maliyetle üretim yapmak (Diğer şartlar sabitken) (4,57), iklim şartlarına uygun ve yüksek verimli hayvan ırkları ile çalışmak (4,55) olarak tespit edilmiştir.

Gabreegziabber ve Tadesse (2014) Etiyopya’da yaptıkları araştırmalarında süt sığırcılığında en önemli risk yönetim stratejilerini katı hijyen kuralları uygulamak, hayvan bakıcısının başka tarım işletmelerinde çalışması, veteriner hizmetlerinden yararlanmak olarak tespit etmişlerdir. Zou ve ark. (2012) ise Çin’de yaptıkları araştırmalarında en önemli risk yönetim stratejilerini hastalıklara karşı önceden önlem almak, mümkün olan en düşük maliyetle üretimde bulunmak, yayım ve danışmanlık hizmetlerinden yararlanmak olarak bildirmişlerdir. Antalya İlinde 2006 ve 2009 yıllarında yürütülen iki ayrı çalışmada en önemli risk yönetim stratejileri borçlanmayı azaltmak, mümkün olan en düşük maliyetle üretim yapmak ve hastalıklara karşı önceden önlem almak olarak tespit edilmiştir (Akcaoz ve ark., 2009; Kızılay, 2006). Flaten ve ark. (2005) Norveç’te yürüttükleri araştırmalarında da en önemli risk yönetim stratejileri olarak nakit bulundurmak, hastalıklara karşı önceden önlem almak ve tarım sigortaları stratejilerini belirlemişlerdir. Konu ile ilgili yapılan araştırmalar birlikte değerlendirildiğinde süt sığırcılığında en önemli risk yönetim stratejileri hayvan hastalık ve zararlılarına karşı önlem almak, veterinerlik hizmetlerinden yararlanmak ve işletmede katı hijyen kuralları uygulamak olduğu belirtilebilir.

İncelenen işletmelerde süt sığırı yetiştiricilerinin risk yönetim stratejilerine ilişkin algıları faktör analizi ile de değerlendirilmiştir. Ölçeğin KMO örneklem yeterlik ölçüsü 0,746 ve Bartlett Küresellik Testi p < 0,001 olarak hesaplanmıştır. Bu değerler ölçeğin faktör analizi için uygun olduğunu göstermektedir. Araştırmada yapılan faktör analizi sonucu ölçeğin toplam varyansın % 67,78’ini açıklayan altı faktörden oluştuğu tespit edilmiştir (Çizelge 4 16).

Faktör 1 toplam varyansın % 25,23’ünü açıklamaktadır. Faktör, hayvan ve varlık sigortası yaptırmak (0,828), personel sigortası yaptırmak (0,810), uzman yardımıyla borç yönetimi (0,799), katı hijyen kuralları uygulamak (0,770), piyasa bilgileri toplamak (0,737), harcamaları planlamak (0,663), üretici birlikleri tarafından piyasaya arz edilen süt ürününün çeşitlendirilmesi (0,607) değişkenleri ile ilişkilidir.

İlişkili olduğu risk yönetim stratejileri dikkate alındığında faktör, “planlama ve sigorta” olarak adlandırılmıştır.

Faktör 2 toplam varyansın % 15,16’sını açıklamakta ve işletme dışı yatırım yapmak (0,824), tarım dışı gelir elde etmek (0,713), birden fazla alanda (besi + süt) üretim yapmak (0,633) ve işletme kayıtlarının düzenli bir şekilde tutulması (0,618) değişkenleri ile ilişkilidir. İlişkili olduğu risk yönetim stratejileri dikkate alındığında faktör “İşletme dışı gelir ve ürün çeşitlendirmesi” olarak adlandırılmıştır.

Faktör 3 toplam varyansın % 9,24’ünü açıklamaktadır. Faktör, nakit bulundurmak (0,783), modern makine/ekipman ile çalışmak (soğuk hava tankı vb) (0,710) ve hastalıkları önlemek için önceden önlem almak (0,532) değişkenleri ile ilişkilidir. İlişkili olduğu risk yönetim stratejileri dikkate alındığında faktör

“fleksibilite ve ihtiyatlılık” olarak adlandırılmıştır.

Faktör 4 toplam varyansın % 8,21’ini açıklamaktadır. Faktör, hayvansal üretim yanında bitkisel üretim de yapmak (0,829) ve üretici birliği üyeliği – kooperatif ortaklığı (0,662) değişkenleri ile pozitif, aile üyelerinin tarım dışı işlerde çalışması (-0,662) ve aile üyelerinin başka tarım işletmelerinde çalışması (-0,494) değişkenleri ile negatif yönde ilişkilidir. İlişkili olduğu risk yönetim stratejileri dikkate alındığında faktör, “örgütlenme ve gelir çeşitlendirmesi” olarak adlandırılmıştır.

Faktör 5 toplam varyansın % 5,09’unu açıklamakta ve mümkün olan en düşük maliyetle üretim yapmak (diğer şartlar sabitken) (0,813) ve iklim şartlarına uygun ve yüksek verimli hayvan ırkları ile çalışmak (0,761) değişkenleri ile ilişkilidir. İlişkili olduğu risk yönetim stratejileri dikkate alındığında faktör

“maliyetleri düşürme” olarak adlandırılmıştır.

Faktör 6 toplam varyansın % 4,85’ini açıklamakta ve aile üyeleri arasında iş bölümü yapmak (-0,686) değişkeni ile negatif, süt sığırı yetiştiricilerine yönelik yayım hizmetlerine katılmak (0,562) ve teknik danışmanlık (serbest tarım danışmanları gibi) hizmetlerinden yararlanmak (0,467) değişkenleri ile pozitif yönde ilişkilidir. İlişkili olduğu risk yönetim stratejileri dikkate alındığında faktör,

“işbölümü ve danışmanlık hizmeti almak” olarak adlandırılmıştır.

4.8. Üreticilerin Risk Algılarıyla Sosyoekonomik Değişkenler ve Haberleşme