Örgütsel Kültürün Kurumsallaştırılması ve Örgütsel

Tichy ve Sherman’a göre dönüştürücü liderliğin son aşamasında örgütte gerçekleşmiş olan değişiklikler, ortaya çıkan davranış, üretim ve yönetim biçimleri kurumsallaştırılmalıdır.375 _{Ancak burada önemlilik arzeden} konu, değişimim sabitleştirilmesi değil, süreklilik kazanmasıdır. TKY ile yaratılan örgüt kültürünün kurumsallaştırılması için üst yönetimin kalite iyileştirilmesine olan bağlılık ve vizyonu bütün çalışanlara sürekli olarak iletilmelidir. Liderlerin değerleri ve inançları örgütsel vizyonun kurumsallaştırılmasına ışık tutmakta ve örgütsel hedeflerin gerçekleştirilmesine yardım etmektedir.376 Dönüştürücü davranışlara sahip lider, TKY uygulamaları sonunda tüm çalışanların inanıp kabul edeceği değerleri ortaya koyabilmelidir. Değişim sonucu şekillenen yeni gerçekler faaliyetler ve uygulamalar işletmenin/kurumun tümünde herkes tarafından paylaşılmalıdır. İletişim, karar verme ve problem çözme sistemindeki değişiklikler bu geçişin paylaşılmasında bir araç olacak, böylelikle örgütsel vizyona ulaşmak kolaylaşacaktır.377 TKY uygulamalarından sonuç alan organizasyonlarda değişimin kurumsallaştırılması, örgütün her defasında yeniden canlanmasını ve oluşan yeni kültürlerin takviye edilerek şekillendirilmesini gerektirmektedir.

Bu çalışmanın ilk iki bölümünde geniş bir kapsam ile sunulan TKY ve dönüştürücü liderlik perspektifleri ile; yönetim teorisinin TKY ile ilişkisi kurulmaya çalışılmış, kalite ve TKY kavramlarının gelişimi ile TKY’nin kritik faktörleri açıklanmıştır. Araştırmada diğer bir değişken olan dönüştürücü liderlik kavramının gelişimi özellikleri ve davranış boyutları belirtildikten sonra araştırma problemi olan TKY uygulamaları ile dönüştürücü liderlik arasındaki ilişkiyi çağrıştıran görüş ve araştırma bulgularına yer verilmiştir. Tezin teorik kısmında kamu örgütlerinde TKY uygulamaları olgusunun geniş bir bakış açısı ile ele alınmasının nedeni, çalışmanın bundan sonraki kısmını

375 _{Doğan, a.g.e., 2001, s. 36’dan aktarılmıştır.} 376 _{Çelik, a.g.e. , 1998, s. 426}

377 _{Noel M. Tıchy ve David Ulrich, “SMR Forum: The Leadership Challenge A-Call For The} Transformational Leader”, Sloan Management Review, Fall, 1984, s. 72

oluşturacak olan ampirik araştırmada kamu kurumlarının araştırılacak olmasıdır. Araştırmanın yapıldığı kurumların her birinin KALDER tarafından verilen EFQM bazlı Ulusal Kalite Ödülüne sahip olması; EFQM Kalite Modeli’nin ve dünya üzerinde verilen diğer kalite ödüllerinin irdelenmesini gerektirmiştir.

TKY ve dönüştürücü liderlik ile ilgili yazının ortaya konulmasıyla araştırma ile ilgili teorik çerçevenin sağlandığı değerlendirilmektedir. Çalışmanın bundan sonraki bölümünde Türkiye’de Ulusal Kalite Ödülü almış olan sekiz kamu örgütünde TKY uygulamaları ile dönüştürücü liderlik arasındaki ilişkinin araştırılması amacıyla 2006 yılında yapılan ampirik çalışma verilmektedir.

BÖLÜM III

ULUSAL KALİTE ÖDÜLÜ ALMIŞ OLAN KAMU ORGÜTLERİNDE TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMALARI İLE DÖNÜŞTÜRÜCÜ

LİDERLİK ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ARAŞTIRILMASI 1. ARAŞTIRMA PROBLEMİNİN TANIMI

TKY ve Dönüştürücü Liderlik konularıyla ilgili literatür ortaya konulduktan sonra, TKY faaliyetlerinin Türkiye’de kamu sektöründeki uygulamaları ile uygulamaların yapıldığı örgütlerde yönetici ve çalışanların dönüştürücü liderlik algılamalarını tespit etmek amacıyla ampirik bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada 2001 yılından itibaren Ulusal Kalite Ödülü alan ve halen TKY uygulamalarını sürdüren kamu örgütlerinde, TKY temel unsurlarının yönetici ve çalışanlar açısından algılanma düzeyleri ölçülmüştür. Bunun yanında yöneticilerin kendi algılamalarına göre dönüştürücü liderlik davranış boyutları ile, çalışanların yöneticilerine atfettikleri dönüştürücü liderlik davranış boyutları arasındaki farklar istatistiksel metotlarla karşılaştırılmıştır.

Araştırmanın yapıldığı kurumlarda yönetici ve çalışan (astların) algılarına göre TKY uygulama düzeyleri ve dönüştürücü liderlik düzeyleri belirlendikten sonra TKY uygulamaları ile dönüştürücü liderlik davranış boyutları arasında bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır.

Bu bağlamda araştırmanın problemi; “Türkiye’de Ulusal Kalite Ödülü almış olan kamu örgütlerinde, TKY uygulamaları ile bu örgütlerdeki yöneticilerin dönüştürücü liderlik davranış boyutları arasındaki ilişkinin düzeyini belirlemektir. Bu amaca ulaşabilmek için aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır.

Alt Problemler:

1 Ulusal Kalite Ödülü (UKÖ) alan kurumlarda yöneticiler kendi algılamalarına göre dönüştürücü liderlik davranış boyutlarını ne ölçüde taşımaktadırlar?

2 UKÖ alan kurumlarda, yöneticiler, çalışan (astlarının) algılarına göre dönüştürücü liderlik davranış boyutlarını ne ölçüde taşımaktadırlar?

3 UKÖ alan kurumlarda yönetici algılarına göre TKY uygulamaları hangi düzeydedir ?

4 Kurumlarda çalışan algılarına göre TKY uygulamaları hangi düzeydedir ?

5 Ulusal Kalite Ödülü kategorisine göre Dönüştürücü Liderlik boyutları açısından kurumlar arasında bir farklılık var mıdır ?

6 Ulusal Kalite Ödülü kategorisine göre TKY uygulama düzeyleri açısından kurumlar arasında bir farklılık var mıdır?

7 Ulusal Kalite Ödülü tipine göre Dönüştürücü Liderlik boyutları açısından kurumlar arasında bir farklılık var mıdır?

8 Ulusal Kalite Ödülü tipine göre TKY uygulama düzeyleri açısından kurumlar arasında bir farklılık var mıdır?

9 Ulusal Kalite Ödülü’nün alındığı yıla göre dönüştürücü liderlik boyutları açısından kurumlar arasında bir farklılık var mıdır?

10 Ulusal Kalite Ödülü’nün alındığı yıla göre TKY uygulama düzeyleri açısından kurumlar arasında bir farklılık var mıdır?

Bu doğrultuda ortaya çıkacak araştırma bulgularının, aşağıda sıralanan amaçlar doğrultusunda bir önem taşıdığı düşünülmektedir.

1. Araştırma bulgularının TKY felsefe ve uygulamalarına dönüştürücü liderlik eksenli bir bakış açısı kazandırma yönünde katkısı olacağı değerlendirilmektedir. Ayrıca, TKY uygulamalarındaki başarıları, Ulusal Kalite Ödülü ile ödüllendirilmiş olan kamu örgütlerindeki liderlik boyutlarının incelenmesinin, diğer kamu örgütlerine de “kalite” ile fark yaratabilmek için liderlik konusunda neler yapılabileceği konusunda yol gösterici olabileceği değerlendirilmektedir.

2. TKY uygulamaları ile dönüştürücü Liderlik davranış boyutları arasındaki ilişkinin düzeyi incelenerek; Bu güne değin özellikle kamu örgütlerinde TKY Uygulamalarının başarı ve başarısızlığını etkileyen parametreler arasında en ön sırada gösterilen “liderlik eksikliği” ve “üst yönetimin TKY uygulamalarına yeterli desteği vermediği” gibi görüşlere dair bir takım ipuçları da elde edilebileceği değerlendirilmektedir.

3. Araştırma ile ayrıca, Ulusal Kalite Ödülü özelinde, kalite ödüllerine ve “kalitenin ödüllendirilmesi” olgusuna dikkat çekmek amaçlanmaktadır. Ödüllerin kalite başarısı konusunda kıyaslamalar yaptığı ve modeller oluşturduğu378 göz önünde bulundurulduğunda, Türkiye’de Ulusal Kalite Ödülü sahibi olan kamu örgütlerindeki kalite uygulama düzeyini ortaya koyan bulguların, diğer kamu örgütleri için de bir “kıyaslama unsuru” olabileceği değerlendirilmektedir.

378 _{Çetin ve diğ., a.g.e., 2001, s. 705}