Örgütsel bağlılık ile ilgili araştırmalar

2.3.2.1 Örgütsel bağlılık ile ilgili yurtiçinde yapılan araştırmalar

Durna ve Eren (2005), Niğde ilinde eğitim ve sağlık alanında yaptıkları çalışmada bireylerin demografik özellikleri ile örgütsel bağlılık türleri arasındaki ilişki üzerine inceleme yapmıştır. Çalışmanın sonucuna göre, demografik özelliklerden yaş, medeni hal, kıdem ve bağlı bulunan kurum ile çalışanın örgütsel, duygusal ve normatif bağlılıkları arasında ilişkinin bulunduğu ancak devam bağlılığı ile bu değişkenler arasında herhangi bir ilişki bulunmadığı tespit edilmiştir.

Erdoğmuş (2006), resmi ve özel okullarda görev yapan idarecilerin kişilik özellikleri ile örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkiyi incelemiştir. 2005-2006 eğitim öğretim yılında özel ve resmi 92 eğitim kurumlarında görev yapan 274 okul yöneticisinin katıldığı çalışmanın bulguları incelendiğinde özel okul yöneticilerinin örgütsel bağlılıklarının tüm alt boyutlarıyla resmi kurumlarda görev yapan okul yöneticilerinden yüksek olduğu görülmüştür.

Güçlü (2006), çalışmasında örgütsel bağlılığı etkileyen durumsal faktörleri belirlemeye çalışmıştır. Veri toplama aracı olarak Allen ve Meyer tarafından1997 yılında geliştirilen örgütsel bağlılık ölçeği kullanılmıştır. Bu faktörler kişisel faktörler, göreve ilişkin faktörler ve yapısal faktörler olarak belirlenmiştir. Ege Bölgesi’nde faaliyette olan 5 yıldızlı sayfiye otel işletmelerinde yapılan araştırma sonucuna göre, çalışanların örgütsel bağlılık boyutlarından devam bağlılığı en yüksek değerde iken ikinci sırada duygusal bağlılık son sırada normatif bağlılık yer almıştır. Duygusal bağlılık göreve ilişkin faktörlerden etkilenirken; devam bağlılığı ve normatif bağlılık yapısal faktörlerden etkilenmektedir. Kişisel faktör değişkenlerinin örgütsel bağlılık bileşenleri üzerinde anlamlı bir etkisi bulunamamıştır.

Mahmutoğlu (2007), çalışmasında Milli Eğitim Bakanlığı merkez teşkilatı yöneticilerinin iş doyumu ile örgütsel bağlılıkları düzeyleri ve bu düzeyler arasında

demografik özellikler açısından anlamlı bir fak olup olmadığı belirlenmeye çalışmıştır. Bulgular, yöneticilerin genel olarak orta düzeyde örgütsel bağlılık algısına sahip olduğunu göstermektedir. Cinsiyetlerine göre hem kadın hem de erkek yöneticilerin orta düzeyde bağlılık algısı taşıdıkları ortaya çıkmıştır. Eğitim durumlarına göre en yüksek bağlılığın ön lisans düzeyinde eğitimi olan yöneticilerde, en düşük bağlılığın ise yüksek lisans düzeyinde eğitimi olan yöneticilerde görüldüğü belirlenmiştir. Yönetim görevleri açısından, genel müdür yardımcıları ve genel müdürlerin, daire başkanlarından ve şube müdürlerinden daha çok bağlılık algılamasına sahip oldukları, kıdemleri bakımından en yüksek bağlılık düzeyinin 6-10 yıl kıdeme sahip olanlar, en düşük bağlılık düzeyinin ise 5 yıldan az kıdeme sahip olan yöneticilerde olduğu belirlenmiştir.

Demirel (2008), araştırmasında örgütsel güvenin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisini belirlemeyi amaçlamıştır. İstanbul’da tekstil firmasında yapılan çalışmanın sonucuna göre, örgüt ve yöneticiye güven duygusal ve devam bağlılığını olumlu etkilediği ve aralarında pozitif ve orta düzeyde anlamlı ilişki olduğu; örgüt ve yöneticiye güven ile zorunlu bağlılık arasında anlamlı bir ilişki olmadığı belirlenmiştir.

Ertan (2008), otel işletmelerindeki çalışanın örgütsel bağlılık, iş motivasyonu ve performansı düzeyleri ve örgütsel bağlılık, iş motivasyonu ve performansı arasındaki ilişkileri incelemiştir. 20 adet 5 yıldızlı otel bünyesinde çalışan 402 kişinin katıldığı araştırmanın sonucuna göre örgütsel bağlılığın iş motivasyonu ve iş performansı üzerinde belirleyici etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir.

Kaya (2009), ilköğretim müfettişlerinin iş tatminleri ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkiyi araştırdığı çalışmasına İstanbul il sınırları içinde görev yapan 105 müfettiş katılmıştır. Çalışmanın sonucunda iş tatmini tüm alt boyutlarında artarken örgütsel bağlılığın devam ve duygusal bağlılığı boyutlarında da artış olduğu tespit edilmiştir.

Paker (2009), ilköğretim okulu öğretmenlerinin örgütsel güven ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Sakarya ili merkezinde resmi ve özel ilköğretim okullarında görev yapan 300 öğretmenin katıldığı araştırmanın sonucuna göre öğretmenlerin örgütsel güvenleri ile örgütsel bağlılıkları arasında pozitif yönlü ilişki olduğu, örgütsel güven düzeyi yüksek olan öğretmenlerin örgütlerine olan bağlılıklarının da yüksek olduğu tespit edilmiştir.

Çorbacı (2010)’nın ilköğretim okullarında performans yönetimi uygulamaları ile yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymayı amaçladığı çalışmasına Kocaeli ilinde görev yapan 383 öğretmen ve 55 yönetici katılmıştır. Veri toplama aracı olarak Bozkurt Bostancı tarafından geliştirilen resmi ve özel ilköğretim okullarında öğretmen/yönetici performans yönetimi ölçeği ve Balay tarafından geliştirilen örgütsel bağlılık ölçeği kullanılan araştırmanın sonucuna göre performans yönetimi ile örgütsel bağlılık arasında anlamlı bir ilişki olduğu görülmüş; erkek öğretmenlerin örgütsel bağlılığın özdeşleşme ve içselleştirme düzeylerinin kadınlara göre daha yüksek olduğu, yöneticilerin uyum ve içselleştirme düzeylerinin öğretmenlerden yüksek olduğunu tespit edilmiştir.

Çubukçu (2010), turizm meslek liselerinde görev yapan öğretmenlerde örgütsel güven kavramının örgütsel bağlılıkları üzerine etkilerini araştırdığı çalışmasına 332 turizm meslek lisesi öğretmeni katılmıştır. Araştırmacı, örgütsel güven alt boyutlarının duygusal ve normatif bağlılık alt boyutları ile pozitif yönlü anlamlı bir ilişki olduğu, devam bağlılığı ile daha düşük düzeyde bir ilişki olduğu sonucuna varmıştır.

Gider (2010), çalışanların örgütsel bağlılık, örgütsel güven ve iş doyumu düzeylerinin ve bu düzeylerin kişilerin çeşitli özelliklerine göre farklılıklarını incelemiştir. İstanbul’da bulunan Sağlık Bakanlığı’na bağlı 5 eğitim ve araştırma hastanesinde görev yapan 5489 personelin katıldığı çalışmanın sonucuna göre, örgütsel bağlılık genel ortalaması 3.94 ve örgütsel güven 3.87 olarak hesaplanmıştır. Ayrıca personelin çeşitli kişisel özelliklerine göre örgütsel bağlılık ve güven düzeyleri arasında anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir.

Kurşunoğlu, Bakay ve Tanrıöğen (2010) tarafından İzmir ili merkezinde bulunan ilköğretim kurumu bünyesinde görev yapan 353 öğretmenin katılımıyla gerçekleştirilen araştırmanın sonucuna göre evli ve bekar öğretmenler arasında normatif bağlılık açısından fark çıkmıştır. Alan değişkenine göre ise öğretmenlerin duygusal, devam ve normatif bağlılıklarında anlamlı bir farklılık vardır. Tüm bağlılık boyutlarında da sınıf öğretmenlerinin örgütsel bağlılıkları branş öğretmenlerinden daha yüksek bir ortalamaya sahiptir. Öğretmenlerin bulundukları okuldaki çalışma sürelerine göre duygusal, devam ve normatif bağlılıkları anlamlı bir farklılık göstermektedir. Öğretmenlerin bulundukları okuldaki çalışma süreleri arttıkça her üç bağlılık düzeyinin de arttığı görülmektedir.

Türkel (2013), sınıf öğretmenlerinin okul müdürlerinin dönüşümcü ve etkileşimci liderlik stilleri ve kendi örgütsel bağlılıklarını algılamaları ile okul müdürlerinin sınıf öğretmenlerinin örgütsel bağlılıklarını algılamaları arasındaki ilişki üzerine yaptığı çalışmaya Mersin ili Tarsus ilçesinde görev yapan 60 okul müdürü ve 340 sınıf öğretmen katılmıştır. Çalışmanın sonucuna göre okul müdürlerinin sınıf öğretmenlerinin bağlılıklarını algılamaları ile sınıf öğretmenlerinin kendi bağlılıklarını algılamaları arasında anlamlı farklılık görülmemiştir.

Aşık (2016), ortaokul öğretmenlerinin mobbinge maruz kalma düzeyleri ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkiyi inlemeyi amaçladığı çalışmaya 2015-2016 eğitim-öğretim yılında İstanbul'un Küçükçekmece ilçesinde 53 ortaokulda görev yapan basit seçkisiz örnekleme yöntemi ile seçilen 330 ortaokul branş öğretmeni katılmıştır. Ortaokul branş öğretmenlerinin çalıştıkları kuruma örgütsel bağlılıkları orta düzeydedir. Öğretmenlerin çalıştıkları kuruma örgütsel bağlılık düzeyleri yaş, okul türü ve kurum hizmet süresi değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık gösterirken; cinsiyet, medeni hal, mesleki kıdem, eğitim durumu ve branş değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermemektedir.

Şenay (2017), okul öncesi yöneticilerinin öğretimsel liderlik rollerinin öğretmenler tarafından nasıl algılandığının belirlenmesi ve bu algılarının örgüte bağlılıkları ile olan ilişkisinin ortaya koymayı amaçladığı çalışmaya Aydın ilinde bulunan 40 resmi bağımsız anaokullarına ve ilköğretime bağlı anasınıflarına, 2015-2016 eğitim öğretim yılında görev yapan toplam 215 okul öncesi öğretmeni katılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre örgütsel bağlılığa göre cinsiyet açısından kadın, medeni durum açısından evli, mesleği sevme durumu açısından mesleği seven okul öncesi öğretmenlerinin bağlılıklarının daha yüksek olduğunu belirlenmiştir. Yaş, çalışma statüsü, kurum ve eğitim durumu değişkenlerine göre örgütsel bağlılık düzeylerinde anlamlı farklılık saptanmıştır. Kıdeme göre ise öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır.

Bayata (2017), Erzincan il merkezinde görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre ilkokul müdürlerinin demokratik tutumları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelediği çalışmasında 34 ilkokulda görev yapan toplam 357 sınıf öğretmeni katılmıştır. Araştırmanın sonucuna göre öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri yüksek çıkmıştır. Katılım, özerklik ve özgürlük alt boyutlarının

örgütsel bağlılığın içselleştirme ve özdeşleştirme boyutları üzerinde anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmüştür.

2.3.2.2 Örgütsel bağlılık ile ilgili yurtdışında yapılan araştırmalar

Brandes ve diğerleri (1999) çalışmalarında, örgütsel sinizm ile örgütsel bağlılık, örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişkiyi incelemişlerdir. Orta büyüklükteki bir fabrikada çalışan 129 yönetici ve iş gören çiftinin katıldığı araştırmanın sonuçlarına göre, örgütsel sinizm ile örgütsel bağlılık arasında güçlü ve ters yönlü bir ilişki olduğu belirlenmiştir.

Mathebula (2004), çalışmasında insan kaynakları yönetim çalışmaları, liderlik ve örgütsel güven ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiye odaklanmıştır. Çalışmaya Güney Afrika’da 11 yükseköğrenim kurumunda çalışan 246 kişi katılmıştır. Bulgular demografik faktörler ile örgütsel bağlılık arasında anlamlı bir ilişki olmadığını göstermiştir. Anlamlı olan tek ilişkinin akademik kurum türü ile genel örgütsel bağlılık arasında olduğu saptanmıştır. Örgütsel güven ve insan kaynakları yönetimi, örgütsel ve güven ve örgütsel bağlılık, örgütsel güven ve liderlik tarzı, liderlik tarzı ve insan kaynakları yönetimi arasında anlamlı ilişki olduğu belirlenmiştir.

Straiter (2005), yöneticilerin çalışanlarına duyduğu güven düzeyinin, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerine olan etkilerini araştırmıştır. İlaç firmalarında çalışan 117 bölge satış müdürünün katıldığı çalışmanın verilerine göre yöneticilerin çalışanlarına güveni ve yöneticilerin iş doyumu arasında anlamlı ilişki olduğu ortaya konmuştur. Bununla birlikte yöneticilerin örgüte güveninin, çalışanlarına güveninden çok iş doyumu üzerinde daha büyük etkiye sahip olduğu saptanmıştır.

Vo (2010) araştırmasında yöneticiye güven, içsel motivasyon ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkiye odaklanmıştır. Vietnam’da bulunan 20 küçük ve orta ölçekteki işletmede çalışan 188 kişinin katıldığı çalışmanın bulguları kişiler arası iletişim ile yöneticiye güven ve örgütsel bağlılık; personele geri bildirim ile içsel motivasyon arasında pozitif yönde ilişkili olduğunu göstermiştir.

Bakiev (2013), kişilerarası güven ve örgütsel bağlılığın kişinin performansı üzerindeki etkisini araştırdığı çalışmasında, kişiler arası güven ile örgütsel bağlılık arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki bulunduğu bulmuştur. Çalışmasının sonucunda, çalışanlara yönelik kişiler arası güvenin ve güvenilir bir iklim ortamı yaratmanın yüksek düzeyde performans iyileştirmesine yol açıldığını göstermiştir.