Örgütsel bağlılığa ilişkin sonuçlar ve tartışma

Bu bölümde öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının hangi değişkenlere göre anlamlı farklılık gösterdiklerine ilişkin bulgular sunulmuş ve bu sonuçlarla ilgili önceki yıllarda yapılmış araştırmaların sonuçlarına yer verilmiştir.

Çalışmaya katılan öğretmenler örgütsel bağlılık ölçeğine katıldıklarını (͞x = 3,67) belirtmişlerdir ve yüksek düzeyde örgütsel bağlılığa sahip oldukları tespit edilmiştir. Alt boyutlar düzeyinde karşılaştırıldığında uyum düzeyine katılım en yüksek iken özdeşleştirme düzeyine katılım en düşüktür.

Cinsiyet değişkenine göre çalışmaya katılan öğretmenlerin örgütsel bağlılığın uyum alt boyutunda anlamlı farklılık görülmüştür. Elde edilen bulgulara göre kadın öğretmenlerin erkek öğretmenlere göre çalıştıkları kuruma daha iyi uyum sağladıkları belirlenmiştir. Özdeşleşme ve içselleştirme alt boyutlarında ve örgütsel bağlılık düzeylerinde anlamlı farklılık görülmemiştir. Cinsiyet değişkeninin örgütsel bağlılık üzerine etkisinin araştırıldığı birçok çalışmada farklı sonuçlara varılmıştır. Arı (2015), yaptığı çalışmada beden eğitimi ve spor yüksekokulu akademisyenlerinin erkek veya kadın olmalarının devam ve normatif bağımlılıklarında anlamlı fark olmadığı ancak duygusal bağlılık alt boyutunda anlamlı bir fark olduğu sonucuna varmıştır. Buna göre erkek akademisyenlerin duygusal bağlılık düzeyleri kadın akademisyenlerden yüksek olduğu görülmüştür. Selvitopu ve Şahin (2013), çalışmalarında cinsiyet değişkenine göre çalışmaya katılan öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarında anlamlı farklılık olmadığını tespit etmişlerdir. Ertürk (2011), çalışmaya katılan erkek öğretmenlerin örgütsel bağlılıklarının kadın öğretmenlerden fazla olduğu sonucuna varmıştır. İmamoğlu (2011) çalışmasında erkek öğretmenlerin uyum bağlılığının kadın öğretmenlerden daha yüksek olduğunu tespit etmiştir. Kılınçarslan (2013), çalışmasında öğretmenlerin uyum boyutundaki bağlılık düzeylerinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediğini tespit etmiştir.

Eğitim durumu değişkenine bakıldığında örgütsel bağlılık düzeyinde ve alt boyutları olan uyum, özdeşleşme ve içselleştirme boyutlarında anlamlı farklılık görülmemiştir. Öztürk (2013) yaptığı çalışmasında örgütsel bağlılık ve alt boyutlarındaki değerlendirme sonucu eğitim seviyesi yüksek çalışanların sorgulayıcı, tartışmacı yaklaşımları sebebiyle, eğitim seviyesi yükseldikçe bağlılık düzeyi azalmakta olduğu anlaşılmıştır. Eğilmezkol (2011), çalışanların örgütsel adalet ile örgütsel bağlılık

anlayışlarının analizine yönelik yaptığı çalışmasında çalışanların duygusal bağlılık puanlarının, eğitim durumuna göre gruplar arasında anlamlı bir farklılık oluşturmadığı, devam bağlılığı ve normatif bağlılık öğelerinin ise katılımcıların eğitim durumlarına göre anlamlı farklılık olduğunu tespit etmiştir.

Çalışmaya katılan öğretmenlerin çalıştıkları kuruma göre örgütsel bağlılık düzeylerinde tüm alt boyutlarında anlamlı farklılık görülmüştür. Meslek lisesinde çalışan öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeyleri tüm alt boyutlarda anaokulu, ilkokul, ortaokul ve Anadolu lisesinde çalışan öğretmenlerden anlamlı şekilde farklılık göstermektedir ve düşüktür. Fen lisesinde çalışan öğretmenler özdeşleşme, içselleştirme ve örgütsel bağlılığın genelinde meslek lisesinde çalışan öğretmenlerden anlamlı şekilde yüksek iken uyum alt boyutunda ilkokul, ortaokul ve Anadolu lisesinde çalışan öğretmenlerden anlamlı şekilde farklılaşmış ve düşük olduğu tespit edilmiştir. Eğriboyun (2013), yöneticilerin örgütsel bağlık, örgütsel destek ve örgütsel güven arasındaki ilişkiyi araştırdığı çalışmasında, Anadolu Lisesi yöneticilerinin Genel Lise yöneticilerine göre örgütsel bağlılık ve normatif bağlılık algılarının daha fazla olduğu sonucuna varmıştır.

Branş değişkeni ele alındığında örgütsel bağlılık düzeyinde ve alt boyutları olan uyum, özdeşleşme ve içselleştirme boyutlarında anlamlı farklılık görülmemiştir. Gönen (2016), yaptığı çalışmanın sonucunda sınıf öğretmenleri ile branş öğretmenleri arasında örgütsel bağlılığın uyum alt boyutunda anlamlı farklılık tespit etmiş; özdeşleşme, içselleştirme alt boyutlarında ve örgütsel bağlılıkta anlamlı farklılık olmadığını tespit etmiştir.

Kıdem değişkenine göre uyum alt boyutunda farklılaşma tespit edilmiştir. Bulgular 20 yıl ve üzeri kıdem süresine sahip öğretmenlerin uyum ortalamaları 1-5 yıl, 6-10 yıl ve 11-15 yıl kıdem süresine sahip öğretmenlerden anlamlı şekilde düşük olduğunu göstermiştir. Özdeşleşme ve içselleştirme alt boyutlarında ve örgütsel bağlılık düzeylerinde anlamlı farklılık görülmemiştir. Alanyazın incelendiğinde kıdem değişkeninin örgütsel bağlılık üzerine etkisini inceleyen Ertan (2008) anlamlı fark oluşturduğu sonucuna varmıştır. Güçlü (2006) ise çalışmasında kıdem değişkeninin örgütsel bağlılık üzerinde anlamlı farklılık oluşturmadığı sonucuna varmıştır. Türkmen (2009), kıdem değişkenine göre örgütsel bağlılığın uyum boyutunda anlamlı bir farklılık olduğu tespit etmiştir. Özdemir (2012) çalışmasında uyum boyutunda anlamlı farklılıklar tespit etmiş, farklılık kıdemi fazla olan öğretmenlerin uyum ortalamalarının

diğer gruplardan fazla olduğu, 1-5 yıl kıdem suresine sahip öğretmenlerin uyum bağlılığı diğer kıdem gruplarına oranla düşük düzeyde çıkmıştır. Kılınçarslan (2013) araştırmasında, 16 yıl ve üzeri kıdem süresine sahip öğretmenlerin uyum bağlılıkları diğer kıdem gruplarına göre daha yüksek olduğunu tespit etmiştir.

Yaş değişkenine göre yine uyum boyutunda anlamlı farklılaşma tespit edilmiştir. Çalışmaya katılan 25-34 yaş aralığındaki öğretmenler 45-54 ve 55-64 yaş aralığındaki öğretmenlere göre kurumlarıyla daha uyumludur. Yine çalışmaya katılan 35-44 yaşa aralığındaki öğretmenler 45-54 ve 55-64 yaş aralığındaki öğretmenlere göre kurumlarıyla daha uyumludur. Özdeşleşme ve içselleştirme alt boyutlarında ve örgütsel bağlılık düzeylerinde anlamlı farklılık görülmemiştir. Kaplan (2010), yaptığı araştırmanın sonucuna göre çalışanların yaşı ilerledikçe kurumlarına duydukları bağlılık düzeyinin artacağını belirtmiştir. Özcan (2008), çalışmasında öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerinin yaş değişkenine göre anlamlı farklılaştığı sonucuna varmıştır. Buna göre 41-45 yaş aralığındaki öğretmenlerin 21-40 yaş aralığındaki öğretmenlerden daha fazla örgütsel bağlılık düzeyine sahip olduğu tespit edilmiştir.

Alınan ödül sayısı değişkenine bakıldığında örgütsel bağlılık düzeyinde ve alt boyutları olan uyum, özdeşleşme ve içselleştirme boyutlarında anlamlı farklılık görülmemiştir. Örgütsel bağlılık üzerine etki eden faktörler üzerine yaptığı çalışmasında Oliver (1990), demografik faktörlerin örgütsel bağlılık üzerine etkisinin nispeten daha az; örgütsel ödüller ve iş değerlerinin ise, örgütsel bağlılık ile daha güçlü bir ilişki içinde olduğu sonucuna varmıştır.

Kurum görev yılı değişkenine göre içselleştirme boyutunda anlamlı düzeyde farklılık olduğu görülmüştür. 11-20 yıl arasında aynı okulda görev yapmış olan öğretmenlerin içselleştirme düzeyleri 1-5 yıl ve 6-10 yıl arasında aynı okulda görev yapmış öğretmenlerden anlamlı şekilde yüksektir. Uyum ve özdeşleşme alt boyutlarında ve örgütsel bağlılık düzeylerinde anlamlı farklılık görülmemiştir. Gönen (2016)’in çalışmasında benzer şekilde bulunduğu okuldaki görev yılı değişkenine göre içselleştirme boyutunda anlamlı farklılık görülmüş; uyum ve özdeşleşme boyutları ile örgütsel bağlılıkta anlamlı farklılık görülmemiştir. Balay (2000), yaptığı çalışmada bulunduğu okuldaki görev süresi arttıkça özdeşleşme düzeyi artarken, uyum ve içselleştirme boyutlarında anlamlı farklılık olmadığı sonucuna varmıştır. Dilek (2005) duygusal bağlılığın örgütteki çalışma süresi ile pozitif yönde bir ilişki içinde olduğunu,

bunun yanında devam bağlılığı ile çalışma süresi arasındaki ilişkinin duygusal bağlılığa göre daha az olduğunu belirtmektedir.

5.1.3 Örgütsel bağlılığın algılanan örgütsel destek ve algılanan örgütsel