Örgütsel Çekicilik

Türk Dil Kurumu’na (2019) göre çekicilik “çekici olma durumu, alım, albeni, alımlılık, cazibe, hava, gelgel” şeklinde tanımlanmıştır. Akman’a (2017) göre çekicilik, bireylerin dikkatini çekme ve hoşuna gitmesi sebebiyle istekliliğin ortaya çıkmasıdır.

Örgütsel çekicilik ise örgütün üyeler tarafından beğenilmesi, çekici bulunması ve üyelerin örgütle ilgili olumlu tutumlarda bulunmasıdır. Örgütsel çekicilik; nitelikli işgücü, firma değeri, işe alım, etkililik ve sürdürebilirlik gibi birçok unsuru içeren bir kavramdır (Dural, Aslan, Alinçe ve Araza, 2014). Örgütsel çekicilik, bireylerin örgüt seçimini etikleyen önemli bir faktördür. Bu kapsamda yöneticiler, örgütün tercih edilmesini sağlamak için öncelikle örgütü çekici hale getirmelidir (Işıkcı, 2018).

Örgütsel çekicilik, bir örgütü bir ilişki başlatmak için arzu edilen bir varlık olarak görme tutumudur (Aiman-Smith, Bauer ve Cable, 2001). Örgütsel çekicilik, bireylerin bazı örgütlere dair potansiyel istihdam bir yer olmasına yönelik- örgüte dair gerçek davranışlar anlamına gelmemekle birlikte- duygu ve düşüncelerini barındırmaktadır (Highhouse, Lievens ve Sinar, 2003).

Örgütsel çekicilik; çalışma ortamının bireyler tarafından çekici algılanması ve bu ortamların bireylerce tercih edilmesidir. Örgütün bireyler tarafından tercih edilmesi örgüt için istenen bir durumdur. Yetenekli bireylerin örgütü tercih etmesi örgütün başarısına olumlu yönde katkıda bulunmaktadır. Ayrıca bireylerin örgüt sürecinde, örgüte dair olumlu algılara sahip olması bireyin örgüt içindeki performans ve başarısını olumlu etkilemektedir. Bu bağlamda örgütün üyeleri tarafından çekici olarak algılanmasının örgüt açısından birçok olumlu yönünün olduğu ifade edilebilir.

Adayların ilgisini çekmek, bir örgütün başarısı için hayati önem taşır (Ehrhart ve Ziegert, 2005). Bireyler hem örgüte kattıklarıyla hem de henüz gerçekleştirilmemiş fakat

örgüte faydalı olabilecek ve örgütün başarısını arttırabilecek her türlü düşüncesiyle örgüt için kaynaktır. Bu yüzden örgütün bireyler tarafından tercih edilmesi istenmektedir.

Bunun için örgütün tercih edilmesini sağlamak için gerekenler öğrenilerek örgütün çekici hale gelmesi sağlanmalıdır. Örgütsel çekicilik çoğunlukla olumlu şekilde anılsa da örgütün birbirine benzer özelliklerdeki bireyler tarafından çekici bulunması bir dezavantaj oluşturabilmektedir. Farklı özelliklere sahip bireylerin örgüte farklı soluklar getireceği düşünülerek hareket edilmelidir (Özüçağlıyan, 2015).

Günümüz örgütleri, örgütü diğer örgütlere göre tercih edilebilir kılacak güçlü bir kültür oluşturmak ve bu kültürü korumak için örgütleri ile uyumlu bireyleri cezbetmek ve sosyalleştirmek için uğraşlar vermektedir (Arbak ve Yeşilada, 2003). Örgütler, adayları cezbetmek için farklı iletişim kanallarından faydalanabilir. Örgüt içerisinde duyuru yapılması, internet ve basılı reklamların kullanılması, geçmişteki iş başvuru dosyalarından yararlanılması, özel iş bulma acenteleri, devlet iş/işçi bulma kurumları, profesyonel yapı, kelle avcıları ve ticari birlikler gibi araçları kullanabilir (Smith ve Smith, 2005; akt. Güler, 2015: 24).

Örgütlerin çıktılarını tanımlaması, bilinirlik düzeyleri, alanında en üst düzeyde olması bireylerin örgüte olan ilgisini arttırmaktadır. Bunlar, bireylerin örgütü seçerken daha avantajlı bir yer olarak algılamasına neden olmaktadır (Guliyeva, 2018). Bireylerin tercih ettikleri kurum ile aralarında olduğuna inandıkları uyum, bireylerin örgütü çekici algılamasına olumlu etki etmektedir (Büyükgöze ve Erçetin, 2017).

Er’e (2016) göre, örgütsel çekiciliği; bireysel faktörler, örgütsel faktörler ve birey-organizasyon uyumu olmak üzere üç faktör etkilemektedir. Bireysel faktörler, bireyin örgüte bağlılığı örgütsel çekiciliği etkilemektedir. Bireylerin örgütsel bağlılığının oluşması örgütte kalmalarını sağlamaktadır. Bireyin örgütsel bağlılık düzeyi yükseldikçe örgüte dair olumlu düşünceleri de artar ve örgütte kalma oranı da artar. Örgütsel faktörler, örgütlerin de bireyler gibi karakteristik özellikleri bulunmaktadır. Bireylerin, örgütün algılanan karakteristik özelliklerine aşinalık örgütü tercih etmelerinde önemli bir etkendir. Örgüt içi atmosfer, örgütteki iletişimin düzeyi, stratejiler, çalışanlara yapılan ödeme örgütsel çekiciliği etkileyen faktörlerden bazılarıdır. Birey-organizasyon uyumu, bireylerin davranış ve kişisel özelliklerinin örgütün yapısı ve kültürüyle uyumu örgütsel çekiciliği etkilemektedir. Uyumun yüksek olması bireyin örgütte kalmasını sağlayan önemli bir etkendir.

Işıkçı (2018) örgütsel çekiciliği; örgüt kültürü, bireysel özellikler, öz saygınlık, başarı etkeni, örgütsel imaj ve örgütsel bilinirlik olmak üzere altı unsurun etkilediğini

belirtmektedir. Örgütsel çekicilikte algılamanın ise bireylerin örgüte yönelik algısı ve örgütlerin bireye yönelik algısı şeklinde olduğunu belirtmektedir. Van Hoye ve Saks (2011) örgütsel çekiciliği etkileyen aile, arkadaş, tanıdıklar, öğretmen, komşu gibi sosyal faktörlerin bulunduğunu belirtmektedir. Bu faktörlerin sahip olduğu özellikleri, örgüt için potansiyel başvuru sahibi bireylerin algıladığı örgütsel çekiciliği etkilemektedir. Bunun yanı sıra örgütün farklı alanlarda yürüttüğü faaliyetlerdeki başarı veya başarısızlık durumu, üyelerin örgütle ilgili bilgi edindiği her türlü kaynak, örgüt ile üyeler arasındaki iletişim şekli de örgütsel çekiciliği etkilemektedir (Özüçağlıyan, 2015). Mitlacher ve Welker (2010) ise örgütsel çekiciliği; ücret, terfi imkânları, mekân, kurumsal yapı ve kariyer imkânları olarak beş faktörün etkilediğini belirtmiştir (Guliyeva, 2018).

Smith ve Smith (2005), üyelerin örgüt hakkındaki izlenimlerini etkileyen etkenleri altı madde şeklinde ifade etmiştir: (1) Görüşmecinin davranışlarının, üyelerin izlenimlerini etkilediği, (2) adayın ruh halinin, görüşme zamanında iyi veya kötü olmasının örgüt hakkında oluşturacağı izlenim üzerinde etkili olduğu, (3) piyasanın durumunun, adayları etkilediği, işlerin yolunda olmadığı durumlarda adayların iş teklifini daha kolay kabul edebildiği, (4) birçok örgüt tarafından iş ilanlarında vurgulanan eşit fırsatlar politikasının ise potansiyel işverene yönelik izlenimde etkili olmadığı, (5) gerçekçi iş tanıtımlarının yapılmasının başlangıçta yaşanacak işgücü devrini azalttığı için seçim sürecinin etkinliğini artırdığı, (6) kullanılan seçim yönteminin adayların sürece ve örgüte karşı izlenimlerini etkilediği, adayların daha çok yapılacak işle ilişkilendirdikleri seçim yöntemlerini tercih ettikleri bildirilmektedir (Güler, 2015: 25).

Bireylerin ilgileri bireysel ihtiyaçlarına, ilgi alanlarına, tercihlerine ve kişiliklerine göre değişkenlik gösterebilmektedir. Bu etkenlerle ilgi duydukları örgütler de farklılaşmaktadır. Ayrıca nüfus içindeki statü, bir örgüt tarafından nasıl muamele edileceğine dair tercih ve beklenti, istihdam eşitliği gibi örgütsel politikalara ilişkin inançlar gibi etmenler de bireylerin ilgilerini etkilemektedir. Bir örgüte ilgi, örgüt ve bireylerin birbirleri hakkında verdikleri kararlarla ilişkili olabilir. Örgütlerin çalışanlar hakkında verdikleri kararlar, çalışanlar ve örgütsel ihtiyaçlara nasıl uyduklarına ilişkin prosedürler örgütsel karar vermeyi gösterir. Bireylerin örgütü çekici olarak algılama ve karar vermelerinde ise önceki deneyimler, ilgi alanları, ihtiyaçlar, tercihler ve kişilik önemli rol oynamaktadır (Turban, 2001).

Eğitim kurumlarının her birini örgüt olduğu ve en yaygın eğitim örgütünün de okul olduğu bilinmektedir. Her örgüt gibi birçok unsuru bulunan okulların en önemli unsurlarından biri öğretmendir. Öğretmenlerin meslekte devamlılıkları veya yıpranmaları

eğitime doğrudan etki etmektedir. Eğitimin birçok kademesi var ve her kademede öğrencilerin yüksek nitelikli olması hedeflenmektedir. Öğretmenlerin mesleki tutumları eğitimin kalitesini etkileyeceğinden istekli ve yetkin öğretmenlere ihtiyaç duyulmaktadır.

Bu yüzden öğretmenlerin okulu çekici bulmaları önemlidir. Nitelikli öğretmenleri elde tutmak istenmeli ve okula dair olumlu algılara sahip olması için çaba sarf edilmelidir (Akman, 2017).