Önlemlere İlişkin Mevzuat ve Yasal Alt Yapı

Bu bölümde fikri ve sınai mülkiyet haklarının ihlalinin önlenmesi veya ihlali durumunda gerekli önlemleri almakla görevli Adalet Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ile Gümrük Müsteşarlığının bu konudaki uygulamalarına yer verilmiştir.

III.3.1. İçişleri Bakanlığı (Emniyet Genel Müdürlüğü)

Özellikle korsanlıkla mücadelede İçişleri Bakanlığı bünyesinde kolluk kuvvetlerine büyük rol düşmektedir. Bu görevi etkin bir şekilde yerine getirmek amacıyla, Emniyet Genel Müdürlüğü Güvenlik Dairesi Başkanlığı Basın Yayın Şube Müdürlüğü bünyesinde 29.10.2003 tarihinde “Fikir ve Sanat Eserleri Büro Amirliği” kurulmuştur. Korsan yayınlarla daha etkin mücadele kapsamında taşra teşkilatında yapılan işlemlerin takibini yapmak amacıyla kurulan bu Büronun temel görevi; fikri haklar ile ilgili mevzuat kapsamında öngörülen işlemlerle ilgili olarak kurum, kuruluş ve birimleri yönlendirmek ve koordinasyonu sağlamak; görev alanına giren konularda mevzuat çalışması yapmak, proje üretmek, strateji ve hedef belirlemek; bu konuda uygulamaya yönelik değerlendirmeler ve genelgeler yayınlamak ve uzmanlık gerektiren konularda eğitim ihtiyaçlarını belirlemek, bu çerçevede eğitim plan ve programları hazırlamak, yurt içi ve yurt dışı kurs, seminer ve benzeri eğitim faaliyetlerini yürütmek olarak belirlenmiştir.90 Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından yapılan yakalamalara ilişkin tablolara aşağıda yer verilmiştir.

Tablo 6 Korsan Materyaller, 2000-2003

89 _{DPT (Devlet Planlama Teşkilatı). (2005) Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı Taslak Fikri ve}

Sınai Haklar Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara.

90 _{Emniyet Genel Müdürlüğü. (2006). Fikri Mülkiyet Hukuku. AB Komisyonu Türkiye Tarama}

Materyal 2000 2001 2002 2003 Kitap 98.587 62.566 100.931 81.370 CD/CVD 104.515 620.216 510.430 1.227.577 Video Kaset 3.588 6.680 5.436 3.553 Teyp Kaset 41.608 29.059 50.606 71.736 TOPLAM 248.298 718.521 667.403 1.384.236

Kaynak: Emniyet Genel Müdürlüğü

Tablo 7 Korsan Materyaller, 2004-2006

2004 2005 2006* _TOPLAM

Ülke genelinde yapılan

operasyon sayısı 3.164 3.823 692 7.679

Yakalanan şahıs sayısı 4.178 4.020 745 8.943

Bandrolsüz CD/VCD 2.149.225 3.057.212 502.669 5.709.106

Bandrolsüz DVD 59.569 317.599 60.619 437.787

Bandrolsüz kitap 279.685 230.626 25.853 536.164

Bandrolsüz Video Kaset 675 128 428 1.231

Bandrolsüz Teyp Kaset 59.972 50.294 2.564 112.830

Porno Yayın 51.831 57.739 9.523 119.093

Bandrollü CD/VCD 4.649 659 112 5.420

Bandrollü DVD -- 419 -- 419

Bandrollü kitap 3.783 1.480 942 6.205

Bandrollü Teyp Kaseti 3.623 3.489 178 7.290

TOPLAM 2.620.354 3.727.488 604.325 6.952.167

*: 17 Şubat 2006 itibariyle.

Kaynak: Emniyet Genel Müdürlüğü

III.3.2. Adalet Bakanlığı (Fikri ve Sınai Haklar Mahkemeleri)

TRIPs Anlaşmasının 42 nci maddesine göre ülkeler hak sahiplerinin Anlaşma kapsamındaki her türlü fikri mülkiyet hakkının uygulanması ile ilgili hukuki adli usulleri kullanmalarına olanak tanımak durumundadır.

Adalet Bakanlığı’nca fikri mülkiyet haklarının etkin korunmasını teminen AB tarafından desteklenen “Fikri Mülkiyet Haklarının Etkin Uygulanması” başlıklı bir proje uygulamaya konulmuştur. Bu proje; 7 ihtisas mahkemesi ihdas edilmesi, uluslararası bir sempozyum düzenlenmesi, 8 hâkimin fikrî-sınaî haklar konusunda yurt dışında 10 aylık yüksek lisans eğitimine tâbi tutulması, Türkiye'nin fikrî-sınaî haklar alanındaki ilk referans kütüphanesinin kağıt ortamı ve elektronik ortamda kurulmasını kapsamaktadır.

Proje çerçevesinde seçilen hakimlerin eğitimi tamamlanmış, bilgisayar ağı ve ihtisas kütüphanesi kurulmuş, kamu ve özel sektörü aydınlatacak uluslararası bir sempozyum düzenlenmiş, diğer yandan 7 fikri ve sınai haklar ihtisas mahkemesi faaliyete geçirilmiş ve Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi çatısı altında Fikri ve Sınai Haklar Uygulama Merkezi (FİSAUM) adı altında bir kütüphane ve veri kaynağı merkezi oluşturulmuştur. Bu şekilde projenin uygulanma safhalarının bir kısmı tamamlanmıştır.

Adalet Bakanlığı’nın fikrî haklara ilişkin adli altyapının güçlendirilmesine yönelik sorumluluğunun yanısıra bu alanda faaliyette bulunan kişilerin ve kamuoyunun fikrî haklar konusunda bilgilendirilmesi konusunda da rolü bulunmaktadır.

KHK’lar ile koruma altına alınan haklara yapılan tecavüzlerde, hak sahipleri tarafından üçüncü kişiler aleyhine açılacak hukuk davalarında yetkili mahkeme, davacının ikametgahının olduğu veya suçun işlendiği veya tecavüz fiilinin etkilerinin görüldüğü yer mahkemesidir. Üçüncü kişiler tarafından, hak sahibi aleyhine açılacak davalarda yetkili mahkeme ise, davalının ikametgahının bulunduğu yer mahkemesidir. Coğrafi işaret hakkının niteliğine uygun olarak, Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkındaki KHK, coğrafi işaret hakkı sahibine ek bir imkan tanıyarak, coğrafi işaretin ilgili olduğu yer mahkemesini de yetkili kılmıştır.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun hükümleri uyarınca koruma altına alınan, eser sahibinin mali ve manevi haklarına karşı yapılmaya başlanmış olan ve

sonuçlarını doğurmuş bulunan bir tecavüzün varlığı halinde, eser sahibinin ikamet ettiği yer mahkemesi, tecavüzün ref’i davasında yetkili mahkemedir. Ayrıca, bu özel yetki yanında, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun (HUMK) genel yetki hükmü olan 9.maddesindeki, davalının ikametgahı mahkemesi ya da HUMK’nun diğer yetki hükümleri uyarınca yetki kazanan yer mahkemeleri yetkili mahkemedir.91

III.3.3. Gümrük Müsteşarlığı

Gümrük Müsteşarlığı’nın fikrî hakların korunmasına ilişkin sınır önlemleri konusunda etkin rolü bulunmaktadır. 4458 sayılı Gümrük Kanunu ve bağlı Yönetmelik doğrultusunda Gümrük Müsteşarlığının fikrî hakların gümrüklerde korunması uygulaması kapsamındaki sorumlulukları, fikrî hakların ihlaline ilişkin olarak hak sahiplerinin yaptıkları başvuruların değerlendirilmesi, kabul edilen başvurulara ilişkin haklara tecavüz halinde eşyanın gümrük işlemlerinin durdurularak ilgili kişilerin haberdar edilmesi, tecavüz nedeniyle dava açılması halinde dava sonuçlanıncaya kadar eşyanın bekletilerek dava sonucuna göre işlem yapılmasıdır.

Gümrük Müsteşarlığı’nın uygulamaya yönelik bu sorumluluklarının yanısıra konuya ilişkin mevzuat çalışmaları ile bilinçlendirme faaliyetleri alanında da aktif rolü bulunmaktadır. Müsteşarlığın bu kapsamdaki sorumlulukları, fikrî hakların sınırlarda korunmasına ilişkin uluslararası mevzuatın ve özellikle AB mevzuatının takip edilerek gerekli uyum çalışmalarının yapılması, bu konuda gümrük memurlarına yönelik hizmet içi eğitimler düzenlenmesi ve AB’deki uzmanlar ile marka hak sahiplerinin gümrük memurlarına yönelik bu konudaki eğitimlerinin organize edilmesi şeklinde sıralanabilir.92

91 _{DPT (Devlet Planlama Teşkilatı). (2005). a.g.r. Ankara.} 92 _{Gümrük Müsteşarlığı. (2004). Resmi Yazışmalar. Ankara.}