İlköğretimde öğrenci, kendi yaş grubu içinde bir bütün olarak yetiştirilip değerlendirilmeleri esastır. İlköğretim, öğrencilerin derslerdeki başarısızlığına bakılarak elenecekleri bir dönem değil öğretim programlarında öngörülen derslerin ve sosyal etkinlik çalışmalarının ortak katkısıyla ilgi ve yeteneği ölçüsünde yetiştirilecekleri bir dönem olarak değerlendirilmektedir. İlköğretimde amaç çocuğu sınıfta bırakmak değil sınıf geçmesini sağlamaktır.
Öğrencilere, e-Okul sistemindeki bilgiler esas alınarak her dönem sonunda karne verilmektedir. Yine velileri bilgi-lendirmek ve öğrenci gelişimlerini takip etmek amacıyla ilköğretim 1, 2 ve 3. sınıf öğrencilerine, kasım ve nisan ayla-rının ikinci haftasının son iş gününde Öğrenci Gelişim Raporu verilmektedir. Sınıf veya şube rehber öğretmeni ile ilgili müdür yardımcısı öğrencilerin karnelerini doldurur ve öğrenci sınıf geçme defterine işlerler. Karneler, birinci dönem sonunda velilere imzalatılarak geri alınırlar. Ders yılı sonunda dağıtılan karneler ise geri alınmamaktadır.
Sınıf seviyesine göre yeterli başarıyı gösteremeyen öğrenciler için sınıf veya branş öğretmenleri, varsa okul rehber öğretmeni, okul yönetimi ve velilerle birlikte öğrenci, okul ve çevrenin durumuna göre alınacak tedbirler belirlenir. Gerektiğinde eğitim müfettişlerinin rehberliğinden de yararlanılarak kararlaştırılan önlemler uygulanır ve uygulama sonuçları ile ilgili rapor düzenlenir.
Alınan bütün önlemlere rağmen bir üst sınıfı başarmada güçlüklerle karşılaşabilecek öğrencilerin sınıf geçmesi veya sınıf tekrarına ikinci dönemin son haftasında;
• 1, 2 ve 3. sınıflarda okul müdürü veya görevlendireceği müdür yardımcısının başkanlığında sınıf öğretmeni ile varsa okulun rehber öğretmeni;
• 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda ise şube öğretmenler kurulunda,
• 4 ve 5. sınıflarda şube öğretmenler kurulunun oluşturulamaması hâlinde okul müdürü veya görevlendire-ceği müdür yardımcısının başkanlığında sınıf öğretmeni ile varsa okulun rehber öğretmeni tarafından karar verilir.
Alınan gerekçeli karar, İlköğretim Kurumları Yönetmeliği’nin ekinde yer alan “Ders Yılı Sonu Şube Öğretmenler Ku-rulu Öğrenci Kişisel Değerlendirme Tutanağına yazılarak e-Okul sisteminin ilgili bölümüne işlenir. Tutanağın bir örneği öğretmenler tarafından imzalanarak ders yılı sonu şube öğretmenler kurulu kararına eklenerek dosyasında saklanır. Ayrıca veli de bilgilendirilir. Bu kararda, oyların eşitliği hâlinde başkanın kullandığı oy yönünde çoğunluk sağlanmış sayılır. Kurul kararıyla sınıf geçen öğrencilerin notları değiştirilmez. Okul kayıtlarına, “Şube Öğretmenler Kurulu Kararıyla Geçti” veya “Sınıf Tekrarına Karar Verildi” ibaresi yazılır. Bu durum öğrencinin karnesinde de belirtilir.
Birleştirilmiş sınıflarda, 3. ve 5. sınıflar dışındaki öğrencilere sınıf tekrarı yaptırılmaz.
Kaynaştırma ve özel eğitim sınıflarında eğitimlerine devam eden öğrencilere, başarısızlıklarından dolayı sınıf tek-rarı yaptırılmaz. Bu öğrencilerin başarılarının tespiti Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğine göre yapılır.
İlköğretim okullarının 1 ve 2. dönemlerinde her öğrencinin davranışları, belirlenen ölçütler dikkate alınarak 1, 2, 3. sınıflarda sınıf öğretmenleri, 4 ve 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda ise şubede ders okutan sınıf ve ders öğretmenlerince her ders için ayrı ayrı değerlendirilir.
ÖLÇME ARAÇ VE
YÖNTEMLERİ NEDİR?
NE AMAÇLA KULLANILIR / YARARLARI
SINIRLILIKLARI /
OLUMSUZ YÖNLERİ UYARILAR
ÖZ DEGERLENDİRME
Belli bir konuda bireyin belli ölçütler çerçeve-sinde kendini değer-lendirmesidir.
Öğrencilerin kendi öğrenme sü-reçlerine aktif olarak katılmaları-nı, kendilerini sürecin bir parçası olarak görmelerini sağlar. Ayrıca öğrencilerin kendi güçlü ve zayıf yönlerini tanımalarına, kendilerine dışarıdan bakma yetilerinin geliş-mesine katkıda bulunur.
Öğrenciler kendilerini de-ğerlendirirken yanlış dav-ranabilirler. AKRAN DEGERLENDİRME Öğrencilerin belli öl-çütler çerçevesinde Birbirlerini değerlendir-mesidir
Öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerinin gelişmesine katkıda bulunurken eleştirilere karşı hoş-görülü olmayı öğrenmelerine de yardımcı olur.
Yakın arkadaşlarına gere-ken fazla yakın olmadıkları arkadaşlarına ise gereken-den akranlar kendi arala-rında anlaşarak birbirlerine yüksek puan verebilirler.
Öz, grup ve akran değerlendir-melerden elde edilen sonuçlar örgencilere not vermede kul-lanılmamalıdır düşük puan verebilirler.
PERFORMANS GÖREVLERİ
Öğrencilerin sahip ol-dukları bilgi ve beceri-leri günlük yaşamla da ilişkilendirerek ortaya koymalarını gerektiren kısa süreli çalışmalardır.
İnsanların bilgiyi kullanmasını ve gerçek yaşam durumlarına yakın ürünler ortaya koymasını saglar. *Performans değerlendirme kay-nakları tekrar tekrar kullanılabilir. *Performansın belirli bölümlerine odaklanıldığından, öğretmenin her bir parçayı gözlemleyebil-mesini ve değerlendirebilgözlemleyebil-mesini sağlar.
*Aynı değerlendirme aracı kul-lanılarak öğrencinin zaman için-deki gelişimi bir çizelge dâhilinde izlenebilir.
*Üst düzey zihinsel becerilerin gelişmesine yardımcı olur. Ayrıca grupla çalışma, teknolojiyi kullan-ma, iletişim vb. becerilerinin ge-lişmesine de katkıda bulunur.
Uzun süreli ve evde yapı-lan çalışmalar olduğu için çalışmanın örgenciye ait olup olmadığından emin olunamaz.
Ödevler, öğrencinin sahip olduğu olanaklar düşünü-lerek hazırlanmadığında adil olmayan durumlar ortaya çıkabilir. Çalışmaya uy-gun olarak hazırlanmış dereceli puan-lama anahtarlarının ve derecelen-dirme ölçekleri-nin kullanılması önerilir ancak bu araçlarla birlikte kontrol listeleri, gözlem formları öz-grup ve ak-ran değerlendirme formlarının kullanılmasında fayda vardır. PROJE GÖREVLERİ
Geniş içerikli, uzun sü-reli performans görev-leridir.
ÖGRENCİ ÜRÜN DOSYALARI
Öğrencinin bir öğren-me alanındaki çaba, basarı ve gelişimini kanıtlayan, belirli bir za-man dilimindeki (bir dönem, bir yıl) çalın-malarının, organize edilmiş sistemli bir ko-leksiyonudur.
*İçerik önceden belirlen-mezse ürün dosyası nite-likli veya niteliksiz birçok çalışmayı içerebilir.
*Kalabalık sınıflarda dos-yaların saklanması ve değerlendirilmesi sorun olabilir.
*Bazı ürünler evde hazırlan-dığından çalışmanın öğ-renciye ait olup olmadığın-dan emin olunamaz.
DERECELİ PUANLAMA ANAHTARLARI Bir ürünün, çalışmanın, etkinliğin ya da ceva-bın niteliğinin değerlen-dirmesinde kullanılan puanlama rehberidir.
*Öğretmenin öğrencilerden bek-lentilerini somut ve anlaşılır hâle getirir.
*Öğrencilerin kendilerinden bekle-nenin ne olduğunu bilmelerini ve kabul edilebilir bir performans gö-revinin hangi ölçütleri karşılaması gerektiğini anlamalarını sağlar
Hazırlanması uzmanlık ge-rektirir ve zaman alır.
DERECELENDİRME ÖLÇEKLERİ
Ölçülen özelliğe iliksin performansı çeşitli dü-zeyleriyle tanımlayabi-len ve ölçütlerin ne de-receye kadar karşılan-dığını görmeye olanak sağlayan araçlardır.
Öğretmenin öğrencilerden bek-lentilerini somut ve anlaşılır hâle getirir.
Hazırlanması kolaydır. Birçok dav-ranışın ölçülmesinde kullanılabi-linir.
Gözlem zaman alır, öznel algılar, değer yargılar ve duygular gözlem sonuç-larını etkileyebilir.
KONTROL LİSTELERİ
Öğrenciden beklenen davranışın özellikleri-ne iliksin detaylı bilgi-leri içeren ve öğrenci performansının eksik noktalarını belirlemek amacıyla kullanılan araçlardır.
Öğrencinin veya öğretmenin gözlemlerini önceden belirlenen ölçütlere göre yapmalarına ola-nak sağlar.
Öğrencinin performansı hakkında, eksik noktaların belirlenip, telafi edil-mesi adına, detaylı bilgiler içerir. Performans ölçütlerini belirttiği için, beklenen davranışın özellik-lerine dair bilgiler verir.
Kontrol listesi, birçok kez kullanıla-bilir, farklı ya da aynı öğrencinin davranışını gözlerken, bir önceki ile karşılaştırılabilir.
Öğretmeni bir davranışla ilgili sadece gözlemlenen veya gözlemlenemeyen seklinde iki ölçüte göre karar vermeye zorlar. *Performans sürecine iliş-kin ayrıntılı bilgi edilemez.
KAVRAM HARİTALARI
Ünitede veya konuda geçen kavramların bir-biriyle ilişkilerinin yansıtıl-dığı haritalardır.
Öğrenmeyi kolaylaştırma, öğren-me sürecini kontrol etöğren-me, kavram yanılgılarını ortaya çıkarmak için kavram haritaları,
*Öğrenmeyi anlamlı kılar *Tekrar tekrar kullanılabilir. amacıyla kullanılır.
AÇIK UÇLU SORULAR
Öğrenciden sorunun cevabını düşünüp ha-tırlaması ve bulduğu cevabı yazılı olarak ifa-de etmesini gerektiren sorularıdır.
Hazırlanması kolaydır. Üst düzey düşünme becerilerin ölçülme-sinde, öğrencilerin kavramları bir bütün olarak kavrama yetenekle-rinin ve yazılı anlatım becerileyetenekle-rinin ölçülmesinde kullanılır.
Puanlanması zaman alır ve öğretmenin öznel yar-gıları puanlamaya karışa-bilir.
Açık uçlu sorularla hazır-lanan bir sınavda sınırlı sayıda soru sorulabilece-ğinden kapsam geçerliği düşük olur.
KISA CEVAPLI SORULAR
Öğrencilerin bir sayı, bir kelime veya bir cümle ile cevaplayabilecek-leri sorulardır.
Hazırlanması ve puanlanması ko-laydır.
Geniş bir kapsam örneklenebilir.
Üst düzey becerilerin öl-çülmesinde yetersiz kalır.
ÇOKTAN SEÇMELİ SORULAR
Bir sorunun cevabını, verilen seçenekler ara-sından bulmayı gerekti-ren sorulardır.
Kısa sürede çok sayıda davranış ve beceri ölçülebilir. Puanlanma-sı kolay ve objektiftir. Daha çok bilgi, zihinsel beceriler ve yete-neklerin ölçülmesinde kullanılır.
*Özellikle üst düzey zihin-sel becerilerin ölçülmesi-ne yöölçülmesi-nelik çoktan seçmeli soruların hazırlanması zor-dur.
*Yazılı anlatım vb. beceri-lerinin ölçülmesine imkân vermez.
EŞLEŞTİRMELİ SORULAR
İki grup hâlinde verilen ve birbirleriyle ilgili olan bilgi öğelerinin, belli bir açıklamaya göre eş-leştirilmesini gerektiren soru tipleridir.
Puanlanması kolay ve objektiftir.
Üst düzey becerilerin öl-çülmesinde yetersiz kalır. *Yazılı anlatım vb. beceri-lerinin ölçülmesine imkan vermez.
DOĞRU YANLIŞ SORULARI
Verilen bir cümlenin, mevcut olan bilgilere bağlı olarak doğru mu yanlış mı olduğunun belirlenmesini gerekti-ren sorulardır.