Gelişimsel rehberlik anlayışı; bireyin tüm gelişim alanlarının bir arada ele alınıp geliştirildiğinde bireyin başarılı ola-cağını, tüm gelişimin bir bütün olarak gerçekleştiğini belirtir. Bu sebeple bireyin tüm gelişim alanlarının ele alınması kaçınılmaz olmaktadır.
Bireyin kişilik gelişimi, sosyal, duygusal, akademik, eğitsel ve mesleki gelişim alanları izlenip ortaya çıkan gelişim ihti-yaçları karşılanmalıdır. Kişilik gelişiminde daha çok temel kişilik gelişimi ihtiihti-yaçları özgüven, sorumluluk duygusu, kendini ifade edebilme, davranış gelişimi gibi konular ele alınmaktadır. Sosyal gelişim alanında gruba katılma, sağlıklı arkadaş-lık ilişkileri, grup önünde kendini ifade edebilme ve yaşama katılma gibi gelişim ihtiyaçları değerlendirilmektedir.
Eğitim sürecinde öğrencilerin kişisel ve sosyal gelişim ihtiyaçlarını karşılamak ve böylece onların bir birey ve sosyal bir varlık olarak gelişimlerine, topluma uyum sağlamalarına yardımcı olmak amacıyla yürütülecek hizmetlere kişisel rehberlik denir.
Kişisel rehberlik hizmetleri, kişisel ve sosyal gelişim alanında çocuğun yaşamayı öğrenmesini gerçekleştirmeye çalışır. Çocuğun, bir birey ve sosyal varlık olarak ihtiyaçlarını ve gelişim görevlerini, çevresine ters düşmeden sağlıklı bir şekilde karşılayarak kişisel doyuma ulaşabilmesini amaçlar.
Eğer bireyin temel ihtiyaçları ve içinde olduğu duruma özgü gelişim ihtiyaçları karşılanırsa psikolojik yönden sağlıklı ve uyumlu, sosyal açıdan aktif ve dengeli bir birey olarak yaşamını sürdürebilir.
Bireyin kendini yaşama hazırlaması ve toplum içinde yaşamayı öğrenmesi, yaşamında mutlu olması için gerekli tüm yaşamsal becerileri kazanması ve bunları kendi yaşamına uyarlayabilmesi önemlidir. O hâlde öğrencinin kendi-ni yaşama hazırlayacak yeterlilikler kazanabilmesi için kişisel ve sosyal gelişim sürecikendi-nin izlenmesi gerekmektedir.
Öğrencinin yaşamını sürdürdüğü çevrenin koşullarına bağlı olarak kişisel ve sosyal gereksinimleri belirlenmeli ve bu gereksinimlerin nasıl karşılanabileceği de bilinmelidir.
Sınıf/şube rehber öğretmeni öğrenciyi yaşama hazırlayabilmesi, eksik olan yönlerini tespit ederek gerekli rehberlik ve destekleyici etkinlikleri yürütebilmesi için onun kişisel ve sosyal gelişim sürecini izlemesi gerekmektedir.
Kişisel ve sosyal gelişim açısından çocuğun temel ihtiyacı yaşamayı öğrenmesidir. Bunu karşılayacak temel ye-terlikler ve bu yeye-terliklerin geliştirilmesi için yapılabilecekler aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Tablo 9: Öğrenci Yeterlilikleri Öğrenciye Kazandırılacak
Yeterlikler Yeterlik Kazandırma Sürecinde Yapılabilecekler
Kendini anlama ve kabul etme
Öğretmen öğrenciyi güçlü ve geliştirilmesi gereken yönleriyle kabul etmelidir. Öğretmen her öğrencinin biricik olduğu gerçeğini aklından çıkarmamalıdır. Öğretmen bireysel farklılıklara saygı göstererek öğrenciye örnek olmalıdır.
Öğrenciyi iyi tanıyarak farklı gruplarda görevler vermeli ve öğrencinin kendisini tanıması, gizil güç ve yeterliklerinin farkına varmasında öğrenciye rehberlik etmelidir.
Öğrencinin yapamadıklarına değil yapabildiklerine; zayıf yönlerine değil güçlü yönlerine odak-lanmalıdır.
Öğrenciyle yeterlilikleri ve sınırlılıkları hakkında konuşmalıdır.
Başkalarını anlama ve iletişim kurma
Öğretmen öğrencilerle iletişiminde çocuğun göz seviyesinde göz kontağı kurarak iletişim kur-malıdır.
Öğrenciyle iletişimde yargılayıcı olmadan çocuğun kendine değil davranışına odaklanılmalı-dır. Örnek: “ Arkadaşınla kavga etmen beni üzdü.” gibi…
Öğretmen çocuklarla iletişiminde duyguları anlamaya çalışmalı ve anladığı duyguları çocuğa iletmelidir.
Sınıf içinde tüm öğrencileri birebir tanımaya yönelik etkinlikler yaptırılabilmelidir (Örn. Nesi var?). Sınıf içindeki arkadaşlık ilişkilerini anlamak için gözlem ve testlerden yararlanılabilir (Sosyomet-ri).
Ailenin değerini anlama ve kabul etme
Öğretmen, içinde yaşadığı toplumun değer yargılarını anlamak için çaba sarf etmelidir. Ailelerin değer yargılarını anlamak için ailelerle görüşmelidir.
Değer yargılarından ötürü hiçbir öğrenciyi ya da veliyi yargılamamalıdır.
Ailelerin sosyal statüsü ve konumları nedeniyle çocuklar ya da aileler arasında ayrım yapma-malı koşulsuz kabul etmelidir.
Anne-babanın çocuklara karşı tutumları konusunda gözlem yapmalı, olumsuz tutumlarla karşı-laştığında aile eğitimi için varsa okul rehber öğretmeninden yardım istemelidir.
Çocukların anne ve babalarıyla duygu paylaşımlarının önemi sınıfta vurgulanmalıdır. Her çocuğun anne ve babasının kendisi için eşsiz olduğunu unutmamalıdır.
Toplum olgusunu anlama, toplum kurallarına uyma
Sınıf/okul kurallarından yola çıkılarak toplum olgusu ve uymak durumunda olduğumuz toplum kurallarının varlığı tanıtılmalıdır.
Toplum kurallarına uyma konusunda öğrencilere örnek olmalı ve aileleri de bu konuda bilgi-lendirmelidir.
Toplum içinde yanlış olan ama doğru bilinen değerlerin farkına varılmasını sağlamalıdır. Toplum kurallarına uymanın toplumsal düzene katkısı sınıf içinde vurgulanmalıdır.
Sınıf içinde toplum kurallarına aykırı davranışların yargılayıcı olmadan düzeltilmesi sağlanma-lıdır.
Toplum kurallarına uymamanın yakın ve uzak çevreye (aile, okul,toplum) etkilerini tartıştırır.
Karar verme, amaç belirle-me, plan yapma ve yürütme
Problem çözme basamakları öğretilmelidir.
Öğrencilere problem çözme basamaklarını karar verme süreçlerine aktarabilmesi öğretilme-lidir.
Öğrencinin önceliklerini belirlemesi sağlanmalıdır.
Zamanı iyi kullanmanın ve zaman yönetiminin önemi vurgulanmalıdır. Öğrencinin zaman planlaması yapması sağlanmalıdır.
Amaç belirlemenin, hedeflere ulaşmada önemi anlatılmalıdır.
Bugün yapılanların kısa ve uzun vadede ulaşılmak istenen amaçlara etkisi vurgulanmalıdır. Öğrenciden kısa ve uzun vadeli amaçlar belirlemesi istenerek bu belirlenen amaçları evde sürekli görebileceği bir yere asması önerilebilir.
Öğrencinin kısa ve uzun vadeli amaçlarını gerçekleştirme düzeylerini takip etmelidir.
Öğrencilere yaşamlarının farklı dönemlerinde yaşayabilecekleri olası yaşantılar hakkında örnek olaylar canlandırılarak, bunlara ilişkin yapılabilecekleri içeren etkinlikler yaptırılabilir. (Kaynak olarak, rehberlik etkinliklerinden yararlanılabilir.)
Kendini tehlikelerden koruma ve kişisel güvenliği sağlama
Öğrenciye hak ve sınırlılıkları hakkında bilgi verilmelidir.
Öğrenciye herhangi bir tehlikeli durumla karşılaştığında kendini nasıl koruyacağı ve kimlerden nasıl yardım alabileceği anlatılmalıdır.
Bireylerin kişisel sınırları ve bu sınırları koruma yolları öğretilmelidir. Öğrenciye gerektiğinde “hayır” diyebilme tutumu kazandırılmalıdır. Öğrencinin tanımadığı insanlara karşı nasıl davranacağı öğretilmelidir.
Doğal afetler durumunda öğrenciye kendini ve çevresindekileri tehlikelerden korumak için yapması gerekenler öğretilmelidir.
Kişisel güvenliğini tehlikeye düşürebilecek olası durumlar ile bu durumlarda kişisel güvenliğini sağlayabilme becerileri kazandırılmalıdır.
Öğrencinin kendi eşyalarını korumasına yönelik tutum geliştirilmesi sağlanmalıdır. Karşılaşabileceği acil durumda yapabilecekleri öğretilmelidir.
Duygusal gelişim alanında, sevgi paylaşımı, sevgi ihtiyacı, duyguların ifade edilmesi, sağlıklı duygulanım tepkileri gösterme, dışa dönük olma, sorunlarını paylaşma, duygularının farkında olma gibi duygusal gelişim konuları ele alınmaktadır.
Akademik-eğitsel gelişim alanında, öğrencinin öğrenme özellikleri (görsel, işitsel, kinestetik), öğrenme sorunları, verimli çalışma özelliği, zamanı kullanma yeteneği, akademik güçlükleri gibi akademik gelişim ihtiyaçları izlenmek-tedir.
Öğrencilere; eğitim süreci içinde yapılacak rehberlik hizmetleri, öğrencinin tüm yönleri ile gelişmesine ve eğitim ortamına uyumuna yardım etmeye yöneliktir. Bu nedenle ilköğretim dönemi büyük önem taşımaktadır.
Eğitsel rehberlik hizmetleri; eğitsel gelişim döne-minde öğrencilerin belli yeterlilikler kazanmasına, ko-lay öğrenmelerine, karşılaştıkları zorlukları yenmelerine yardımcı olan etkin bir öğrenme ortamı oluşturmaya yönelik hizmetler olarak tanımlanabilir.
Veli-ebeveyn, öğretmen veya yöneticinin öğrenme sürecine katkısını üç temel gruba ayırabiliriz.
• Öğrenme sürecini kolaylaştırmak • Psikolojik destek
• Yöntem ve araç seçimi
İlköğretim düzeyindeki öğrenciler eğitsel gelişimlerini sağlama açısından aşağıdaki konularda rehberlik hizmet-lerine gereksinim duymaktadırlar.
1) Öğrencinin okula ve okulun bulunduğu çevreye uyum sağlamasına yardımcı olmak. 2) Etkin ders çalışma becerilerini kazanmasına yardımcı olmak.
3) Eğitsel kararlar vermesi ve seçimler yapmasına yardımcı olmak.
4) Başarıyı engelleyen etmenlerin azaltılması veya ortadan kaldırılmasını sağlamak. 5) Öğrencilerin ilgi, yetenek, eğilim ve özelliklerine uygun eğitsel bir ortam oluşturmak. 6) Okul yaşamıyla meslek yaşamı arasındaki ilişkiyi sağlamak.
Öğretmenler, öğrencilerin gereksinim duydukları yukarıda belirtilen eğitsel gelişim gereksinimlerini gerçekleştirmek için ders içinde veya ders dışında süreci iyi planlamaları gerekir.
Kuşkusuz eğitsel rehberlikte ele alınan sorunların içine öğretmenin öğretim etkinliklerinde kullandığı yöntem ve teknikler, ders programları, derslerin içeriği, ders konularına yönelik kazanılan bilgi ve beceriler girmektedir.
Okullardaki öğretim etkinlikleriyle rehberlik etkinlikleri aynı şeyler değildir. Ancak birbirini destekleyen ve tamam-layan etkinliklerdir. Bu açıdan bakıldığında eğitsel rehberlik hizmetleri öğrencinin öğrenmesi ve başarılı olmasına yardımcı olduğu söylenebilir. Diğer bir deyişle bu hizmetler öğrenmeyi kolaylaştırma ve başarıyı artırma işlevini ger-çekleştirmeye yöneliktir.
Eğitsel gelişim alanında ilköğretim düzeyindeki öğrencilerin yaş dönemlerine göre yeterlilik alanları ve öğretmen sorumluluklarına aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.
Tablo 10: Öğrenci Yeterlilik Alanları ve Öğretmen Sorumlulukları 6-12 Yaş Dönemi Yeterlilik Alanları 12-15 Yaş Dönemi Yeterlilik Alanları • Okulu ve çevreyi tanıma uyum sağlama
• Öğrenme ile ilgili olumlu tutumlar ve bece-riler geliştirme
• Okul başarısını etkileyen faktörleri kavrama • Karar verme, amaç belirleme, plan yap-ma ve yürütme
• Okul, aile ve toplum arasındaki ilişkileri kav-rama
• Sahip olduğu kişisel nitelikleri ile çalışma davranışı arasındaki ilişkileri anlama
• Okul başarısını etkileyen faktörleri kavrama • Karar verme, amaç belirleme ve yürütme • Okul, aile ve toplum arasındaki ilişkileri kav-rama
Eğitimsel rehberliği daha genel olarak tanımla-yacak olursak; “Eğitim süreci öğrencinin öğrenmesi ve başarılı olması üzerine odaklanmıştır. Bu hedefe ulaşmak için çocuğun eğitimsel gelişim ve sorunları ile ilgili olarak eğitim sürecinde öğrencilere verilen yardım hizmetlerine eğitsel rehberlik denir.” (Yeşil-yaprak, 2007; 79)
Öğretmenin Sorumlulukları Öğretmenin Sorumlulukları • Öğrencilerine kendilerini güvende
hissede-cekleri bir ortam hazırlamak
• Okulu, çalışanları ve arkadaşlarını tanıtmak (Oryantasyon)
• Öğrencilere “başarılı olma” duygusunu tat-tırmak
• Eğitsel rehberlik çalışmalarını sadece ba-şarısız öğrencilere yönelik değil tüm öğrenci-lere yönelik yapmak
• Öğrencilerin bireysel farklılıklarını dikkate al-mak
• Öğrencilerinin ilgi, yetenek, eğilim ve özel-liklerini tanıma, keşfetme ve geliştirmelerine fırsat yaratmak
• Okulu, öğrenmeyi ve okumayı sevdirmek • Rehberlik çalışmalarını sürekli ve planlı bir biçimde paydaşlarla işbirliği içerisinde uygu-lamak
• Öğrencilerin “öğrenme stili” ile ilgili gözlem yapmak
• Öğrencilerin öğrenme hızları ile ilgili göz-lem yapmak
• Öğrencilerin içinde bulunduğu dönemde oluşan fiziksel ve duygusal değişimleri, öğ-renme ve rehberlik açısından önemsemek • Aktif öğrenme yöntemlerine uygun etkin-likler düzenleyerek, öğrencinin sorumluluk al-masını teşvik etmek ve cesaretlendirmek • Sınıfta bireysel rekabet yerine işbirlikli öğren-meyi ve takımsal rekabeti öne çıkarmak • Öğrenmede sosyal ve duygusal boyutlara yer vermek
• Ders konuları ve rehberlik etkinlikleriyle bü-tünlük oluşturmak ve uygulamak
• Öğrenci, veli ve diğer öğretmenlerin geri bildirim vermeleri için uygun ortamı sağla-mak
Eğitsel gelişim sürecinde öğretmenler yapacakları rehberlik çalışmalarında; öğrencilerinin öğrenme ile ilgili olum-lu tutumlar geliştirmelerine yardımcı olmalıdırlar. Bu süreçte öğrencilerin kişisel nitelikleri ile okul etkinlikleri arasındaki ilişkileri kurabilmeleri sağlanmalıdır. Okul, aile ve çevre ilişkilerinin kurulmasında ve olumlu ilişkiler geliştirilmesinde her öğrencinin biricik olduğu anlayışından hareketle öğrenciyi merkeze alan bir anlayış uygulanmalı ve öğrenmeyi öğ-renen bireyler yetişmesi yönünde gerekli rehberlik yapılmalıdır.
Yaşam boyu öğrenmenin zorunlu olduğu günümüzde “öğrenmeyi öğrenme” temel becerisinin öğrencilere ka-zandırılması zorunlu hâle gelmiştir. Bilgiye çeşitli kaynaklardan ulaşma, değerlendirme ve kullanma becerilerinin yanı sıra bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı da hayatımızda önemli bir yer tutmaktadır.
Öğrenme şekli konusunda, şöyle ya da böyle diyerek net bir yargıda bulunmak mümkün değildir. Öğrenme şekli, kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. Yani öğrenme şekli, parmak izi kadar, kişiye özgü bir olgudur. Herkesin öğrenme türü, şekli, hızı ve kapasitesi farklıdır. Eğer uygun öğrenme olanakları sağlanırsa her bireyin öğrenebileceği bir gerçektir.
Okul öğrencinin var olan potansiyelini fark ettirmeli, neler yapabileceğinin bilincini kazandırarak öğrencinin kendi-ne güvenini sağlamalıdır. Öğrekendi-nen bir kimse için başarının en ökendi-nemli koşulu kendikendi-ne güvenmektir.
Öğrenmeyi öğrenmenin temel amaçları;
• Bilgiyi neden, nereden, nasıl ve niçin alacağını bilen, • Çalışma ve öğrenme tekniklerini aktif olarak kullanan, • Öğrendiklerini kontrol edebilen,
• Öğrendiklerini denetleyebilen, yorumlayıp, analiz edebilen, • Yeni bilgiler talep eden,
• Öğrendiklerinin yeterli olmadığını gören ve bunların nasıl giderilebileceğini bilen, • Sorunlarla başa çıkabilen,
• Duygularını karar aşamasında kullanarak kendi kararını verebilen insanlar yetiştirmektir.
“Öğrenmeyi öğrenmek”, hem bireyi hem de toplumu başarıya götüren merdivenin ilk ve en önemli basamağıdır. Hayatımızın bütün seçimlerini doğru ya da yanlış yapmamız, adımlarımızı atma şeklimiz ve algılarımız, öğrenmeyi öğrenme biçimimizle doğru orantılıdır. Yaşamımızın anlam kazanıp kazanmaması da buna bağlıdır. Hayatı verimli yaşamak ile yaşıyormuş gibi yapmak arasındaki asıl fark budur.
Mesleki gelişiminde ise öğrencinin ilgi ve yeteneklerinin belirlenmesi, meslekleri tanıması, kendi yeteneklerinin farkındalığı, doğru alan ve mesleki yönelim göstermesi, okul ve meslek tanıma konusunda bilgi düzeyi, mesleki ol-gunluğu gibi konular ele alınmaktadır.
Mesleki gelişim sürecinde rehberlik etkinlikleri yapılırken; öğretmen öğrencisinin bir birey olduğunu unutmadan, onun öncelikle kendisini tanımasını sağlayarak, kendisinin keşfettiği ilgi ve yeteneklerini sergileyebileceği ortamları hazırlaması, bireyin sağlıklı bir mesleki gelişim sürecine girmesine yardımcı olabilir.
Bu sürecin anaokulu eğitimi ile başladığı dikkate alındığında, bu basamakta öğrencinin meslek profili konusunda çizdiği ilk izlenimlerin sağlıklı olarak ilköğretime aktarılması, sürecin kesintiye uğramadan etkili olarak yürütülmesi açı-sından önemlidir.
Bireyin meslek secimi bir anda verilen bir karar değil mesleki gelişim süreci içinde biçimlenip ortaya çıkan bir du-rumdur. Mesleki gelişim süreci, çocuklukta bir meslek fikrinin oluşmaya başlamasından itibaren yetişkinlikte bir meslek sahibi oluncaya kadar geçen gelişim dönemlerini kapsar.
Mesleki gelişim süreci beş aşamadan oluşmaktadır. Bu aşamalar:
• Uyanış ve farkında olma (5-12 yaş)
• Meslekleri Keşfetme ve Araştırma (12-15 yaş) • Karar verme (15-18 yaş)
• Hazırlık (18-23 yaş) • İşe yerleşme (23---)
İlköğretim çağı 6-14 yaşlarını kapsadığı için bu bölümde ilk iki evreden bahsedilecektir.“Uyanış ve farkında olma” biçiminde ifade edilen ve 5-12 yaşlarını kapsayan dönemde çocuk çevresindeki insanların farklı mesleklere sahip olduğunu anlamaya başlar. (Yeşilyaprak, 2007, s. 123)
21. yüzyılın cahilleri okuma-yazma bilmeyenler değil, öğrenemeyenler, öğrendiğini unutamayanlar ve yeniden öğrenemeyenler olacaktır
“Meslekleri keşfetme ve araştırma” devresi olarak ifade edilen 12-15 yaşları arasında ise çocuk, kişile-rin ve mesleklekişile-rin ortak olan yönlekişile-rini ve farklı nitelikleri üzerinde bilgi sahibi olmaya, yeni yönleri anlamaya ve keşfetmeye başlar.
Bu yaş dönemlerindeki özelliklerin bilinmesi, öğren-cilerin mesleki gelişimlerinin izlenmesi anlamında on-ların daha iyi yönlendirilmelerine yardımcı olabilir. Bu dönemde öğrenciler, özelliklerine uygun etkinliklerle
doğru yönlendirilmedikleri takdirde, bir ömür boyu sevmedikleri bir mesleği yapmak zorunda kalabilirler. Dolayısıyla mesleki gelişimin nihai hedefi olan topluma faydalı bireylerin yetişmesi için mesleki gelişim sürecinin izlenmesi olduk-ça önemlidir.
• Mesleki gelişim erken yaşlarda başlar.
• Çocukluk döneminde oluşan değerler, tutumlar, algılar ilerde meslek seçimini etkiler. • Kişilik gelişimi, ilköğretim dönemlerinde hızlıdır, bu da mesleki gelişimini etkiler.
• Hayat boyu süren mesleki gelişimde çocukluk dönemi son derece kritik bir dönemdir. • İlköğretim sonunda çocuk meslek seçimini etkileyecek bir karar vermek zorundadır.
• İlköğretim döneminde öğretmenler mesleki gelişim görevlerini sağlıklı bir şekilde başaramazsa meslek se-çiminde gereken mesleki olgunluğa erişemez.
Yukarıda belirtilen yaş gruplarından 5-12 yaş arasındaki dönemde mesleki gelişim alanında çocuğa kazandırı-labilecek yeterlilikler şunlar olabilir.
Tablo11: 5-12 Yaş Arasındaki Dönemde Mesleki Gelişim Alanında Çocuğa Kazandırılabilecek Yeterlilikler 6-12 Yaş Dönemi Yeterlilik Alanları 12-15 Yaş Dönemi Yeterlilik Alanları
• Kişisel nitelikleri ile çalışma ve iş yaşamı arasındaki iliş-kileri anlama
• Karar verme amaç belirleme ve uygulamaya geçme • Meslekleri keşfetme
• Boş zamanlarını nasıl değerlendireceğini öğrenme • Birlikte çalışmayı öğrenme
• Toplumsal gelişmelerin iş yaşamını nasıl etkilediğini anlama
• Kişisel nitelikleri ile çalışma ve iş yaşamı arasındaki ilişkileri anla-ma
• Karar verme amaç belirleme ve uygulamaya geçme • Meslekleri keşfetme
• Boş zamanlarını nasıl değerlendireceğini öğrenme
• Toplum yaşamında çalışmanın önem ve gereğini kavrama
Öğretmenin Sorumlulukları
• Öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini belirlemek için sınıf içinde ve dışında gözlem yapar.
• Boş zaman etkinlikleri ile ilgi ve yetenek arasındaki bağlantıyı anlatarak öğrencileri bu yönde kendini gözlemlemelerini sağlar. • Okul rehber öğretmeninden sınıfında öğrencilerin ilgi ve yeteneklerini belirlemek için yardım alabilir.
• Sınıf için de yapacağı uygulamalarla ortaya çıkan ilgi ve yeteneklerin kaydedildiği öğrenci tanıma fişleri tutabilir. • Öğrencilerin ortaya çıkan ilgi yeteneklerine geliştirmeye yönelik ödevlendirme yapabilir.
• Öğrencilere ilgi ve yetenek türleri özelliklerini vererek kendilerini gözlemlemelerini ve gözlemlerini not etmeleri sağlanabilir. • Mesleklerin gerektirdiği işler hakkında öğrencilerin gözlem yapmalarını sağlar.
• Meslekteki çalışanların yaptığı işlerle yetenek ilgileri arasında bağlantı kurmasını sağlar.
• Meslek/İşteki başarıda önemli olanın kendi kişisel niteliklerine bağlı olduğunun farkına varması için etkinlik yapar. • Meslek edinme de amaç belirlemenin önemini anlatır.
• Amaç belirlemelerini sağlar.
• Çeşitli amaçlara ulaşmada verimli çalışma ve planlı olmanın önemini kavratır. • Çalışmanın önemini vurgular.
Mesleki gelişim sürecinin sağlıklı yaşanması için anaokulundan başlayarak, eğitimin her aşamasın-da, öğrencinin içinde bulunduğu döneme özgü ’mesleki gelişim görevlerini’ başarması için yapılan hizmetlere mesleki rehberlik denir (Yeşilyaprak, 2007, s. 121).
Öğretmenin Sorumlulukları • Sınıf içinde değişik mesleklerin olduğu panolar öğrencilere hazırlattırılabilir.
• Öğrencilerden elindeki sınırlı kaynakla materyal edinmesi ile ilgili bir ödev verilebilir.
• Öğrencilerden bazı problemlerin çözümü için hangi kaynaklardan yardım alabileceklerini listelemelerini isteyebilir. • İlköğretim sonrası yakın gelecekleri için bir plan hazırlamalarını ister.
• Çevresinde çalışan insanların yaptığı işleri fark etmesini sağlar. • Örnek meslekler seçerek tanıtma çalışmaları yapar.
• Toplumun ihtiyaçları ve özelliklerinin çalışma dünyasını nasıl etkilediğini kavratır.
• Toplum kurallarına uymamanın yakın ve uzak çevreye (aile, okul, toplum), etkilerini tartıştırır.
• Öğrencilerin okul ve aile içinde sahip oldukları rolleri ve bu rollerin gerektirdiği sorumlulukları kavratır.
• Toplumun bir üyesi olarak toplumsal sorumluluğu yüksek kişilerin yaptığı çalışmaların bireye ve toplumun mutluğuna üzerine etkisi için bu kişilerin hayatlarından ve etkilerinden örnekler verebilir.
• Öğrencilerin bireysel ve toplumsal sorumluluklarının farkına vardırarak sorumluluklarını yerine getirmenin olası etkilerini tartıştırır. • Öğrencinin ilgi ve yetenekleri fark etmesi için uygulanabilecek etkinlik ve bilgilere http//:orgm.meb.gov.tr ve http//:mbs.meb. gov.tr den ulaşabilirsiniz.
Öğrencilerin mesleki gelişimleriyle ilgili yapılan çalışmalar anasınıflarına öğrencilerin kayıtları yapılırken velileri ta-rafından doldurulması istenilen gelişim dosyasıyla başlamalıdır. Çünkü bu dosyada öğrencinin ilgileri, yetenekleri açık biçimde sorulmaktadır. Dosyadaki bilgilerin ana sınıfı öğretmeni tarafından dikkate alınması, öğrencinin eğitim sistemine girdiği ilk anda doğru yönlendirilmesine ve eğitim hayatının sonunda yaşam boyu yapmaktan mutluluk