Öğretmen adaylarının özel yetenekli çocukların

sorunlarına yönelik geliştirdikleri metaforlar ve kavramsal kategoriler

Araştırmanın bu bölümünde öğretmen adaylarının özel yetenekli çocukların yaşadıkları sorunlara ilişkin metafor ve kavramsal analizler sunulmuştur. Öncelikle Tablo 3’de sosyal-duygusal sorunlara yönelik metaforlara ve hemen akabinde ilgili kavramsal kategorilere yer verilmiştir.

Tablo 3. Öğretmen adaylarının özel yetenekli çocukların sosyal duygusal sorunlarına yönelik ürettikleri metaforların dağılımı

Metafor Frekans

(f) Metafor Frekans (f)

Dışlanma 6 Aşırı beklenti 1

Kendini yalnız hissetmeleri 5 Topluma uyum

sağlayamama 1

Akran ilişkileri 3 Saygınlık beklentisi 1

Kendisinden büyük beklenti

duyulması 2 Aşırı Özgüven 1

Anlaşılamamak 1 Mükemmeliyetçilik 1

Tatminsizlik 1 Liderlik 1

Tablo 3’e göre öğretmen adaylarının özel yetenekli çocukların sosyal-duygusal sorunlarını tanımlarken en fazla kullandıkları metafor “dışlanma (n=6)” teması üzerine yoğunlaşmıştır. Bunu “kendini yalnız hissetmeleri (n=5)”, “akran ilişkileri n=3”ve “kendisinden büyük beklenti duyulması n=2” metaforları takip etmektedir. “Anlaşılamamak”, “tatminsizlik”,

“aşırı beklenti”, “topluma uyum sağlayamama”, “saygınlık beklentisi”,

“aşırı özgüven”, “mükemmeliyetçilik” ve “liderlik” metaforları her bir öğrenci adayı tarafından bir kez ifade edilmiştir.

Öğretmen adaylarının sosyal-duygusal sorunlara yönelik ürettikleri metaforlar içerik analizi ile çözümlenmiş, ilişkili özellikleri ile benzetme yönleri dikkate alınarak alanyazın ışığında üç kavramsal kategori oluşturulmuştur. Oluşturulan kavramsal kategorilere ilişkin frekans ve yüzde değerleri Tablo 4’de verilmiştir. Öğretmen adaylarının özel yetenekli çocukların sosyal-duygusal sorunlarına yönelik ürettikleri metaforlara göre üç kavramsal kategoriye ulaşılmıştır. İlk kategori olan iletişim sorunları kategorisi beş farklı metafora dayanarak oluşturulmuştur.

Öğretmen adayları “iletişim sorunları” kategorisine yönelik olarak şu ifadelerde bulunmuşlardır:

ÖA-1: “Özel yeteneklilerin yaşadıkları en büyük sosyal-duygusal sorun akran ilişkilerinde yaşananlar bence. Yalnızlar onlar. Kendi tercihleri öyle, yalnız kalmak istiyorlar.”

ÖA-9: “Özel yeteneklilerin yaşadıkları en büyük sosyal-duygusal sorun arkadaşlarından dışlanmalarıdır. Arkadaşlarıyla çoğunlukla anlaşamıyor ve küçük görüyorlar. Uyum sağlayamıyorlar.”

Tablo 4: Öğretmen adaylarının sosyal –duygusal sorunlara yönelik ürettikleri metaforların kavramsal kategorileri

Kategori Metafor Frekans (f) %

Iletişim sorunları Dışlanma (6), Kendini yalnız hissetme (5), Akran ilişkileri (3), topluma uyum

sağlayamama (1), anlaşılamamak (1) 16 66.6

Toplumsal beklentiler Kendisinden büyük beklenti duyulması (2), aşırı beklenti (1), saygınlık beklentisi

(1), liderlik (1) 5 20.8

Mükemmeliyetçilik Mükemmeliyetçi (1), tatminsizlik (1), Aşırı özgüven (1), 3 12.5

Toplam 24 100

Aynur Gıcı Vatansever 144

.

Sosyal-duygusal sorunlara yönelik üretilen bir diğer kavramsal kategori dört metaforun oluşturduğu “toplumsal beklentileri” kategorisidir.

Adayların ilgili konuya yönelik ifadeleri şöyledir:

ÖA-18: “Özel yeteneklilerin yaşadıkları en büyük sosyal-duygusal sorunu toplumun beklentisinin yüksek olmasıdır çünkü onlar özel yeteneklidir, üstündür.”

ÖA-2: “Özel yeteneklilerin yaşadıkları en büyük sosyal-duygusal sorunu aşırı beklentidir. Lider oldukları için büyük sorumlulukları var.”

Sosyal-duygusal sorunlara yönelik son kavramsal kategori ise

“mükemmeliyetçilik”tir. Öğretmen adayları konuyla ilişkili olarak aşağıdaki ifadeleri belirtmişlerdir:

ÖA-19:“Özel yeteneklilerin yaşadıkları en büyük sosyal-duygusal sorunu mükemmeliyetçiliktir. Başarı yetmiyor. En iyi onlar olmalı.”

Sıradaki bölümde öğretmen adaylarının özel yetenekli çocukların yaşadıkları akademik sorunlara ilişkin metafor ve kavramsal analizler sunulmuştur. Tablo 5’de akademik sorunlara yönelik metaforlara ve Tablo 6’da ise ilgili kavramsal kategorilere yer verilmiştir.

Tablo 5. Öğretmen adaylarının özel yetenekli çocukların akademik sorunlarına yönelik ürettikleri metaforların dağılımı

Metafor Frekans (f)

Seviyesine uygun olmayan / basit müfredat programı 12 Dersleri kolayca öğrenmesi ve sıkılması 4

Çalışırken çok yoğunlaşmak 2

Başarısız olma kaygısı 2

Rutinlerden sıkılması 2

Başarısızlıktan olumsuz etkilenmesi 1

Yaşıtlarından üst zekaya sahip olması 1

Toplam 24

Tablo 5’e göre öğretmen adaylarının özel yetenekli çocukların akademik sorunlarını tanımlarken en fazla kullandıkları metafor

“seviyesine uygun olmayan/basit müfredat programı (n=12)” olarak belirtilmektedir. “Dersler kolayca öğrenmesi ve sıkılması (n=4)”,

“Çalışırken çok yoğunlaşmak (n=2)”, “Başarısız olma kaygısı (n=2)”,

“Rutinlerden sıkılması (n=2)”, “Başarısızlıktan olumsuz etkilenmesi (n=1)” ve “Yaşıtlarından üst zekaya sahip olması (n=1)” şeklinde altı metafor daha oluşturulmuştur.

Öğretmen adaylarının özel yetenekli çocukların yaşadıkları akademik sorunlara yönelik ürettikleri metaforlar içerik analizi ile çözümlenmiş,

ilişkili özellikleri ile benzetme yönleri dikkate alınarak alanyazın ışığında üç kavramsal kategori oluşturulmuştur. Oluşturulan kavramsal kategorilere ilişkin frekans ve yüzde değerleri Tablo 6’de verilmiştir.

Tablo 6: Öğretmen adaylarının akademik sorunlara yönelik ürettikleri metaforların kavramsal kategorileri

Kategori Metafor Frekans (f) %

Müfredat

Seviyesine uygun olmayan/basit müfredat (12), dersleri kolayca öğrenmesi ve sıkılması (4), Rutinlerden sıkılması (2)

18 75

Başarısızlık Başarısız olma kaygısı (2),

Başarısızlıktan olumsuz etkilenmesi

(1), 3 12.5

Yoğunlaşmak Çalışırken çok yoğunlaşmak (2), Yaşıtlarından üstün zekaya sahip

olmak (1) 3 12.5

Toplam 24 100

Öğretmen adaylarının özel yetenekli çocukların akademik sorunlarına yönelik ürettikleri metaforlara göre üç kavramsal kategoriye ulaşılmıştır.

İlk kategori olan müfredat üç farklı metafora dayanarak oluşturulmuştur.

Öğretmen adayları “müfredat” kategorisine yönelik olarak şu ifadelerde bulunmuşlardır:

ÖA-1: “Özel yeteneklilerin yaşadıkları en büyük akademik sorun kolayca öğrenmesi, derste sıkılmasıdır.”

ÖA-2: “Özel yeteneklilerin yaşadıkları en büyük akademik sorun uygun olmayan müfredat programıdır. Onlar çabuk öğreniyorlar. Konular basit geliyor.”

İkinci kategori olan başarısızlık iki farklı metafora dayanarak oluşturulmuştur. Öğretmen adayları “başarısızlık” kategorisine yönelik olarak şu ifadelerde bulunmuşlardır:

ÖA-11: “Özel yeteneklilerin yaşadıkları en büyük akademik sorun yetersizlik korkusudur. Başkalarının önünde başarısız olursam diye korkuyorlar.”

ÖA-13: “Özel yeteneklilerin yaşadıkları en büyük akademik sorun başarısız olma kaygısıdır. Çoğu zaman yanlış cevap olursa diye derse bile katılmıyorlarmış.”

Akademik sorunlar açısından öğretmen adaylarının ürettikleri metaforlara göre oluşturulan kavramsal kategori ise “yoğunlaşmak”tır.

Aynur Gıcı Vatansever 146

.

Öğretmen adaylarının bu kategoriye yönelik örnek ifadeleri aşağıdaki gibidir:

ÖA-24: “Özel yeteneklilerin yaşadıkları en büyük akademik sorun uzun süreli çalışmalarıdır, bi oturunca bi daha kalkmıyorlar.”

ÖA-23: “Özel yeteneklilerin yaşadıkları en büyük akademik sorun çok yoğun çalışmalarıdır.”