Eğitim kalitesinin yükseltilebilmesi, öğrencinin ve öğreticinin derse karĢı pozitif
duygular taĢıması için öğrenme ortamının eğitim-öğretim faaliyetleri için düzenlenmesi gerekir. Gerek psikolojik gerekse fiziksel olarak iyi donanımlı olmayan sınıflarda istenen hedeflere ulaĢabilmek zorlaĢır. Korkmaz‟a (2000: 98) göre; “Sınıf organizasyonu sınıfın amacına ulaĢabilmesi için ihtiyaç duyduğu araçlarla donatılması ve bu araçların en verimli olacakları bölümlere yerleĢtirilmesidir.” Özden‟e (2003) göre; okulun havasının psikolojimiz üzerinde büyük etkisi vardır. Destekleyici, kendimizi ortaya koymamıza fırsat verici, düĢüncelerimize önem verilen ortamlarda daha iyi öğrendiğimizi fark ederiz. Öğretmenlerimizi göz önüne getirdiğimizde kiĢiliğimizi etkileyen öğretmenlerin çok bilgili değil de onların bize bakıĢ açısı, bize verdiği değer ve bizimle olan iliĢkilerinden kaynaklandığını görürüz. Üzerimizde etkisi büyük olan öğretmenlerin bizi dinleyen, bize değer veren, bizimle empati kuran, bize inanıp bize güvenen kiĢiler olduğunu görürüz. Bütün bu özellikler o öğretmenin havası ile ilgilidir. Uzun süre birlikte olunan grupların havası grup üyelerinin psikolojisini etkilemektedir.
Küçükahmet‟e (2003b) göre; okulda uzun süre öğrencisiyle bir arada kalan öğretmenler öğrencilerinin yalnızca öğrendikleriyle değil kiĢilik özellikleriyle de ilgilenmektedir. Bu nedenle öğretmenler öğrencilerinin dıĢarıdaki faaliyetlerini de izlemektedir. Sadece öğrencisini sınıfındaki durumuna göre değerlendiren öğretmen, baĢarısızlığın nedenini öğrencinin tembelliğine bağlamaktadır. Öğretmenlerin öğrencisinin tembelliğinden yakınması yerine kendi durumunu değerlendirmesi gerekmektedir. Niçin bu dersi iyi öğretemedim? Konular mı çok karıĢık? Öğrenci seviyesine inemiyor muyum? Gibi soruları kendilerine sık sık sormaları gerekir.
2.1.12.1. Olumlu Öğrenme Ortamı Hazırlama
Sınıf Organizasyonu: Sınıfta amaçlara ulaĢabilmek için sınıfın uygun araçlarla donatılması, okulun amaçlarına ulaĢmak için hangi iĢlevlerin birbiriyle bağlantılı olarak yapılması gerektiğine karar verme, öğretime uygun ilke ve yöntemleri seçip ders araç- gereçleriyle uyumlu hale getirme sürecidir (Korkmaz, 2000). Olumlu öğrenmelerin gerçekleĢebilmesi ve öğrenme ortamının zenginleĢmesi, iyi bir sınıf organizasyonuyla gerçekleĢebilir. Duman‟a (2000) göre; günümüzdeki sınıf yönetimi anlayıĢı eski sınıf yönetimi anlayıĢından oldukça farklıdır. Öğretmen yerine öğrencinin merkeze alındığı, fiziki yapı, düzen ve donanım yönünden bireysel farklılıklar da gözetilerek sınıflar özel olarak hazırlanmaktadır. Günümüzde sınıf, öğrencinin sessiz olarak öğretmeni dinlediği alanlar olmaktan çıkarılmak istenmektedir. Öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine göre hazırlanmıĢ eğitim ortamlarında bireysel veya grup çalıĢmaları yapılabilmesi, birbirlerini dinleyebildikleri, anlayabildikleri ortamların oluĢturulabilmesi eğitimin kalitesini artıracaktır. Müzik, resim, dinlenme, okuma ve uygun araç-gereçlerin bulunduğu sınıflar eğitimin kalitesini yükseltecektir. Birçok unsurun sınıf içinde koordinasyonuyla birlikte etkili bir öğrenme ortamı hazırlanabilir. Akyol (2000: 176) öğrenmenin etkili bir Ģekilde gerçekleĢmesi için gerekli unsurları Ģu Ģekilde belirtmiĢtir:
Etkili ve olumlu bir öğrenme ortamı hazırlama birçok öğretim unsurunun birlikte ele alınması ve düzenlenmesiyle mümkündür. Bir öğrenmenin istenen Ģekilde sonuçlanması çocuğun veya öğretmenin merkezde olmasına, çocuğun zihinsel yapısına, sınıf ortamının fiziksel durumuna, zamanın etkili kullanımına, sınıf atmosferine, öğretmen tarafından kullanılan yöntem ve tekniklere, öğrenme merkezlerinin oluĢturulmasına, uygun değerlendirmeye bağlıdır.
2.1.12.2. Ders Dönemi Öncesi Sınıfın Hazırlanması
Ders öncesi sınıfın iyi hazırlanabilmesi, eğitim-öğretim faaliyetlerinin akıĢını kolaylaĢtırabilmenin yanı sıra sınıfta olumlu iletiĢim havasının oluĢmasına da yardımcı olabilir. Korkmaz‟a (2000) göre; ders öncesi olumlu sınıf ortamının hazırlanmasına etki eden faktörler: Sınıflar öğrencilerin ihtiyaçlarına göre düzenlenmelidir. Homojen ve heterojen grupların yanı sıra esnek gruplandırmalarda yapılabilir. Fiziki mekânda uygun
oturuĢ Ģekilleri öğrenme ve öğretmede oldukça etkilidir. Sınıf ısısı orta derecede olmalıdır. AĢırı sıcak ve soğuk ortam öğrenmeyi olumsuz etkileyebilir. ÇalıĢma alanının ıĢık düzeyi aĢırı parlak veya çok soluk olmamalıdır. AĢırı gürültü çalıĢma ortamının havasını olumsuz etkiler. Sınıfta zeminin, tavanın, masaların, duvarların temiz olması gerekir. Sınıfa uygun mobilya ve ekipmanların sağlanması gerekir. BoĢ alanlar rahat hareket edecek biçimde düzenlenmeli, engelli öğrencilerde sınıf düzeni oluĢturulurken dikkate alınmalıdır.
Lemlech‟e (1988) göre; sınıf ilgi çekici materyallerle ve kaynaklarla donatılmıĢ alanlar olarak öğrencilerin ilgisini çekmesi için düzenlenebilir. Sınıftaki materyalleri seçmek için karar vermek önemlidir. Materyallerin seçimi kadar materyallerin öğrenci tarafından tanınması ve keĢfedilmesi de önemlidir. Materyaller kullanılmadığı zaman varlığı anlamsız olacaktır. Sınıf organizasyonu öğrenci-öğrenci, öğretmen-öğrenci iletiĢimi için fırsatlar sağlamalıdır. Bireysel ve grup çalıĢmaları için uygun ortam sağlamalı, aynı zamanda özel amaçlı çalıĢmalar için de düzenlenmelidir.
2.1.12.3. Ders Süresince Yapılması Gerekenler
Ders sürecinde öğretmenin zamanı etkin kullanması ve değerlendirmesi gerekir. Öğretmen sınıf içi etkinliklerde süreyi kullanırken ders öncesinde, ders sürecinde ve ders sonunda hangi etkinlikleri nasıl ve ne zaman yapacağını planlamalıdır. Derse güler yüzlü girmeli, yoklamayı oldukça kısa tutmalı, ders araç-gereçlerini dersten önce temin etmelidir. Sınıf hâkimiyetini sağlayabilmesi için öğretmenin anlatacağı konuyu çok iyi bilmesi gerekmektedir. Bazen öğrencilerin sıkılmaları üzerine öğretmen ölçülü espriler yapabilir. Düz anlatım yerine materyal destekli olarak anlatımı tercih eden öğretmenler süreyi daha etkili kullanabilir. Sadece konuyu bitirme hedefi olan öğretmen öğrencileri derste sıkmanın yanı sıra öğrenmeyi de zora sokar. Öğretmenin hazırlıksız dersi yürütmesi, konular arasında bağlantı kurmaması, uzun ve anlamsız cümleler kurması dersin yürütülmesini olumsuz yönde etkiler (Aksüt, 2002).
Güngördü‟ye (2002) göre; öğrencilerin ruhsal durumlarını göz önünde bulunduran öğretmenler, öğrencilerinin yöntem değiĢikliği hususunda verdiği sinyallere dikkat etmelidir. Bazı öğretmenler öğrencilerine çok duyarlıdır. Bu öğretmenler klasik
yöntemlerle iĢlenen öğretmen merkezli bir derste bile aldıkları tepkilere göre yönetim süreçlerini ayarlamalıdır. Modern yöntemlerin bazıları öğrenci ve öğrenci etkileĢimi yanında öğretmenlerin meslektaĢlarıyla da etkileĢim ortamına girmesini gerektirmektedir.
Öğrenme ortamının hazırlanması için bir eğitimcinin ders sürecini iyi planlaması ve derste kullanılan yöntemler hakkında öğrencileri bilgilendirmelidir. Bunun yanı sıra olumlu öğrenme ortamı hazırlamak için Walters ve Frei‟ye (2007) göre öğretmenin yapması gereken Ģeyler: En iyi öğretme metotlarını bulmalıdır. Pratik iĢaretler ve sinyaller kullanmalıdır. Öğrencilerin dikkatli olması için hızlı bir Ģekilde hareket etmelidir. Geri bildirimde bulunmalıdır. Soru tiplerini ve düzeylerini değiĢtirmelidir. Öğrencilerin sürekli derse katılımını sağlamalıdır. Öğrencilerinin birey olarak değerli olduğunu anlatmalıdır. Sınıf içinde ve dıĢında öğrenciye eĢit olarak davranmalıdır. Kendini tanımalarına olanak sağlamalıdır. Hatalı davranıldığında karakteri değil yapılan davranıĢı eleĢtirmelidir (Sen kötü bir çocuksun demek yerine, davranıĢın yanlıĢ diyerek çocuğun kötü davranıĢını değiĢtirebilmesine olanak sağlamalı). Beklentilerini açık bir Ģekilde söylemelidir. Karar verme süreçlerine öğrenciyi de katmalıdır.
Simith ve Leslett’e (2002) göre sınıfta öğretmenin etkili bir yönetim yapabilmesi dört kurala göre hareket etmesi gerekir: