Okula aidiyet duygusu toplam puanlarına ait ortalama arkadaşlarına bağlılık düzeyi düşük olan öğrenciler için 3.42, arkadaşlarına bağlılık düzeyi yüksek olan öğrenciler için de 4.14; empatik sınıf atmosferi düzeyi düşük olan öğrenciler için 3.48, empatik sınıf atmosferi düzeyi yüksek olan öğrenciler için ise 4.11’dir. Okula aidiyet
duygusu arkadaşlarına bağlılık düzeyi ve empatik sınıf atmosferi algısı yüksek olan öğrenciler lehine olacak şekilde anlamlı bulunmuştur (p<.05). Bu bulgular, empatik sınıf atmosferi algısı ve arkadaşlarına bağlılık düzeyi yüksek olan öğrencilerin, kendilerini okula daha fazla ait hissettiğine işaret etmektedir. Öte yandan, öğrencilerin Okula Aidiyet Duygusu Ölçeği puanları ile Arkadaş Bağlılık Ölçeği ve Empatik Sınıf Atmosferi Ölçeği puanları arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunduğu; arkadaş bağlılığı ve empatik sınıf atmosferi değişkenlerinin öğrencilerin okula aidiyet duygularının anlamlı yordayıcıları olduğu belirlenmiştir. Bu bulgular, araştırmada ele alınan üç değişkenin genel olarak birbiriyle yakın ilişki içerisinde olduklarını göstermektedir.
Öğrencilerin arkadaşları tarafından kabul görmesi, arkadaşlarıyla olumlu ilişkiler geliştirmesi okula aidiyet duygularının gelişmesinde önemli bir faktördür. Okulda arkadaşlarıyla hoşça vakit geçiren, paylaşımlarda bulunan ve kendisine değer verildiğini hisseden öğrencinin bulunduğu ortama daha sıcak bakması ve ortamda kendisini daha fazla güvende hissetmesi beklenir. Bu durum öğrencilerin okula aidiyet duygularını olumlu değerlendirmelerini sağlamış olabilir. Yapılan araştırmalarda akran desteğinin, okula aidiyeti arttırdığı (Isakson ve Jarvis, 1999); arkadaş ilişkilerindeki kalitenin ve arkadaşlardan görülen desteğin ise okula bağlılıkla doğrusal ilişkiler gösterdiği (Perdue, Manzeske ve Estell, 2009) şeklindeki sonuçlar da bu yargıları destekler niteliktedir.
Araştırmanın bir diğer bulgusu da öğretmenin sınıf içerisindeki empatik davranışlarının öğrencilerin okula aidiyet duyguları üzerindeki etkisine ilişkindir.
Beyer’in (2008) de belirttiği gibi, öğretmenleriyle olan ilişkilerinin niteliği, öğrenciler için olumlu bir okul deneyiminin yaratılmasında önemli unsurlardandır. Öğrencilerin okul ortamında kendilerini rahat hissetmeleri, öğretmenleri ile olumlu ve içten ilişkiler kurmaları, okuldakiler tarafından anlaşıldıklarını ve kendilerine değer verildiğini hissetmeleri, okula karşı olumlu duygular geliştirmelerinde önemli etkenlerdir. Okula karşı hissedilen olumlu duygular, öğrencilerin aidiyet duygularının da artmasına katkıda bulunmuş olabilir. Roeser, Midgley ve Urdan (1996) da yaptıkları çalışmada, öğretmen-öğrenci ilişkisindeki kalitenin okula aidiyet duygusunun geliştirilmesiyle yakından ilişkili olduğunu vurgulamışlardır.
BÖLÜM VI
SONUÇ VE ÖNERİLER
Bu bölümde araştırma bulgularına dayalı olarak ulaşılan sonuçlar, araştırma sorularına paralel bir şekilde sunulmuş, daha sonra ulaşılan bu sonuçlar doğrultusunda hem uygulamaya yönelik hem de benzer konularda yapılacak araştırmalara yönelik öneriler geliştirilmeye çalışılmıştır.
6.1. Sonuçlar
Bu başlık altında öğrencilerin okullarındaki okula aidiyet duygu düzeylerine arkadaş bağlılık düzeylerine empatik sınıf atmosferi algısı düzeylerine ilişkin sonuçlar, ölçeklerden elde edilen bulgular doğrultusunda ayrı başlıklar altında sunulmuştur.
6.1.1. Öğrencilerin Okula Aidiyet Duygularına İlişkin Sonuçlar
OADÖ puanları üzerinde yapılan analizler sonucunda ulaşılan bulgular, öğrencilerin okula aidiyet duygularının ortalamanın üzerinde olduğunu; öğrencilerin genel olarak okullarına bağlı hissettiklerini göstermektedir.
Öğrencilerin OADÖ puanları, cinsiyet bakımından hem toplam hem de alt boyutlar bazında kız öğrenciler lehine anlamlı bir şekilde farklılaşmıştır. Sınıf düzeyine göre grupların ortalamaları arasındaki farklar anlamlı bulunmamıştır. Öğrencilerin okula aidiyet duygusu, öğrencilerin başarı durumuna göre anlamlı farklılıklar göstermiştir Okula aidiyet duygusu toplam puanları akademik başarısı pekiyi olan öğrencilerde en yüksek, akademik başarısı zayıf olan öğrencilerde ise en düşüktür. Okulun sosyo-ekonomik durumuna göre OADÖ puanları, üst sosyo-sosyo-ekonomik düzeydeki okula devam eden öğrencilerin puanları lehine anlamlı farklar göstermiştir. Anne-baba eğitim düzeyi açısından öğrencilerin OADÖ puanları arasında anlamlı farklılıklar olduğu genel olarak eğitim düzeyi arttıkça okula aidiyet duygusunun da arttığı görülmüştür. Okula aidiyet duygusu, ailenin gelir düzeyine göre de anlamlı farklılıklar göstermiştir. OADÖ puanlarında en yüksek ortalamalar üst ve ortanın üstü gelir grubunda; en düşük
ortalamalar ise alt ve ortanın altı gelir grubunda yer alan ailelerin çocukları olan öğrencilere aittir.
6.1.2. Öğrencilerin Arkadaş Bağlılık Düzeylerine İlişkin Sonuçlar
Araştırmada incelenen diğer bir değişken öğrencilerin arkadaşlara bağlılık düzeyidir. ABÖ puanları üzerinde yapılan analizler sonucunda ulaşılan bulgular, arkadaşlara bağlılık düzeyinin ortalamanın üzerinde olduğunu göstermektedir.
Cinsiyete göre ABÖ’den alınan puanlar kız öğrenciler lehine anlamlı bulunmuştur. Ancak sınıf düzeyine göre ABÖ’den alınan puanlara ait ortalamalar arasında anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Öğrencilerin devam ettikleri okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre üst sosyo-sosyo-ekonomik düzeydeki okulda okuyan öğrenciler lehine anlamlı farklar bulunmuştur. ABÖ puanları anne baba eğitim düzeyine göre anlamlı farklılık göstermiştir. Genel olarak anne baba eğitim düzeyi arttıkça arkadaş bağlılık düzeyinin de arttığı görülmüştür. Ailenin gelir düzeyine göre öğrencilerin puanları arasında anlamlı farklar bulunmuş ve en yüksek ortalamanın üst sosyo-ekonomik düzeye sahip öğrencilere ait olduğu saptanmıştır.
6.1.3. Öğrencilerin Empatik Sınıf Atmosferi Algılarına İlişkin Sonuçlar
ESATÖ’den elde edilen bulgulara göre, Adana ili merkez ilçelerindeki ortaokullarda beşli derecelendirme ölçeği üzerinden elde edilen sonuçlar, hem toplam puanlar hem de alt boyutlar bazında ortalamanın üzerindedir ve öğrenciler sınıflarındaki atmosferi empatik algılamaktadırlar. ESATÖ’de en düşük ortalamanın Öznel Algılama boyutunda, en yüksek ortalamanın ise İçtenlik/Saydamlık boyutunda olduğu görülmüştür.
Cinsiyete ve sınıf düzeyine göre ESATÖ puanlarında grupların ortalamaları arasındaki farklar, anlamlı bulunmamıştır. Akademik başarı düzeyine göre ise puanlar arasında anlamlı farklar bulunmuştur. Öğrencilerin başarı düzeyi arttıkça ESATÖ’den alınan puanlar da artmıştır. Öğrencilerin ESATÖ’den aldıkları puanlar, okulun sosyo-ekonomik düzeyine göre üst sosyo-sosyo-ekonomik düzeyden okuldaki öğrenciler lehine anlamlı bulunmuştur. Anne-baba eğitim düzeyine göre, öğrencilerin empatik sınıf atmosferi toplam puanları arsında anlamlı farklılıklar olduğu görülmüştür. Benzer şekilde gelir düzeyine göre ESATÖ puanları arasındaki farklar, istatistiksel olarak
anlamlı bulunmuştur. Genel olarak anne-babanın eğitim düzeyi ve aile gelir düzeyi yükseldikçe öğrencilerin ESATÖ puanlarında da bir artış gözlenmiştir.
6.1.4. Okula Aidiyet Duygusu, Arkadaş Bağlılık Düzeyi ve Empatik Sınıf Atmosferi Algıları arasındaki İlişkilere Yönelik Sonuçlar
Okula aidiyet duygusu, arkadaşlarına bağlılık düzeyi ve empatik sınıf atmosferi algısı yüksek olan öğrenciler lehine olacak şekilde anlamlı bulunmuştur. Arkadaşlarına bağlılık düzeyleri yüksek olan ve öğretmenlerinin sınıf içerisindeki davranışlarını empatik algılayan öğrencilerin okula aidiyet duygusu algıları da yüksektir. Buna paralel olarak, araştırmada ele alınan bu üç değişken arasında pozitif yönde anlamlı ilişkiler bulunduğu ve arkadaşlara bağlılık düzeyi ile empatik sınıf atmosferi algısı değişkenlerinin öğrencilerin okula aidiyet duygusunu anlamlı bir şekilde yordadıkları ortaya konulmuştur.