Konut içi iklim ve konut içi hava kirliliği, biyolojik faktörler ve konut içinde bulunan fiziksel tehlikeler
“konut içi çevre” olarak isimlendirilmektedir. Oda içi iklim kapı dışarısı ile aynı olabileceği gibi ısıtma, soğutma veya buhar ayarlama çalışmalarının bir sonucu olarak farklı da olabilir.
Fiziksel tehlikeler: Konut içi çevrede bulunabilecek fiziksel tehlikeler zehirli gazlar, solunum sistemini etkileyen partiküller, asbest lifleri, ağırlıklı olarak radon veya türevlerinden kaynaklanan iyonizan rad-yasyon, noniyonizan radyasyon ve tütün dumanından oluşmaktadır.
Konut içi hava, tozlar, dumanlar, polen ve mikroorganizmalarla kontamine olabilir. Gelişmekte olan ve gelişmemiş ülkelerde, biyolojik yakıtların (tezek) yanmasıyla oluşan konut içi hava kirliliği ol-dukça yaygındır. Yemek pişirmede kullanılan ateşin dumanı yüksek konsantrasyonda solunum yolu irritanları içerdiğinden, kronik obstrüktif akciğer hastalığına yol açabilmekte, bazen de karsinojenler barındırabilmektedir.
Biyolojik tehlikeler: Konut içinden kaynaklanan biyolojik tehlikeler patojen mikroorganizmalardan ve hastalık yapıcı etkenlerden oluşmaktadır. Örneğin, Mycobacterium tuberculosis, karanlık ve tozlu köşelerde yıllarca canlı kalabilmektedir. Ya da Legionella, bakımsız su kullanarak çalışan soğutma sistemlerinde, durgun su borularında ve duşlarda yaşayabilmektedir. Akarlar, yatak ve yastıklarda yaşamakta; süpürme ve temizlik işlemlerinin uygunsuz yapıldığı durumlarda çoğu organik toz ve polenlerin yaptığı gibi astıma yol açabilmektedir. Pek çok (özellikle fekal-oral ve damlacık çekirdeği yoluyla bulaşan) enfeksiyonlar; ev kirli ise veya sinek, hamam böceği ve fare gibi mekanik vektör giriş çıkışına uygun ise sıklıkla görülebilmektedir. Hastane gibi sağlık hizmetleri verilen kurumlar dışındaki toplu yaşanan ortamlarda ortamın sık sık havalandırılması (hava sirkülasyonu); mikroorganizma yo-ğunluğunu ve canlılığını azaltmada önem arz etmektedir. Biyolojik hava arıtma sistemlerinin maliyeti yüksek olduğundan rutin kullanımı zordur.
Anlık bir işlem olup kalıcı etkisi az olduğundan dolayı toplu ulaşım araçları ile alışveriş merkezlerinde düzenli dezenfeksiyon uygulanması ile birlikte genel hijyen kurallarına uyulması daha çok önem
TOPLU YAŞAM ALANLARINDA DAS ELÇIN BALCI
arz etmektedir. Günlük yaşamda da bir çok hastalıktan korunmak için kişisel hijyen uygulamaları önemlidir.
Sonuç olarak sağlık kuruluşu dışındaki toplu yaşam alanlarında enfeksiyonları önleme için su, sabun ve deterjanlar ve çamaşır suyu kullanımı yeterli olacaktır. Ancak kişisel hijyen kurallarının uygulanması için kişilerin bu konuda eğitilmesi son derece önem taşımaktadır.
Mevzuat
Sağlık Kuruluşlarında Dezenfeksiyon: Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliğin-de Enfeksiyon Kontrol Ekibi, Enfeksiyon Kontrol Hekimi ve Enfeksiyon Kontrol Hemşiresi görevleri tanımlanmıştır. Sağlık kuruluşlarında Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği gereği dezenfeksiyon işlemleri yürütülmektedir. Bu toplantılarda ayrı bir başlık olarak ele alınacağından bu-rada değinilmeyecektir.
Bakanlıkça izinlendirilen ve söz konusu alanlar için kullanılan temizleyici ürünler toplu yaşanan alanla-ra veya taşıma aalanla-raçlarına uygulandıktan sonalanla-ra etkinliğini günlerce veya haftalarca göstermemektedir.
Bu amaçla izinlendirilen ürünlerin belirli süre aralıklarında uygulanması, diğer günlerde hastalık et-kenlerinin bu alanda bulunmayacağı anlamına gelmemektedir. Ancak bu alanların dezenfeksiyonuna yönelik herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
Mevzuatta bu mahiyete yakın sayılabilecek dezenfeksiyon niteliği taşımayan, genel temizlik ve çalış-ma izinlendirilmesine ilişkin 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nda ve İşyeri Aççalış-ma ve Çalışçalış-ma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’te sıhhi şartlar hakkında düzenleme bulunmaktadır.
Hanlar, oteller ve umumi mahaller
Madde 258 - Bütün oteller, hanlar ve misafirhaneler sıhhi şartları mecburi ve asgari olarak ihtiva etmeleri lazım gelen müştemilatı belediyelerce, belediye hudutları haricindeki yerlerde vilayet veya kaza sıhhat memurlarınca tayin ve murakabe edilir.
Madde 259 - Sıhhi şartları haiz olmayan ve hastalıkların intikaline vasıta olduğu görülen, otel,han ve sair misafirhaneler her türlü mahzurdan salim bir surette ıslahı sabit oluncaya kadar kapatılır.
Madde 260 - Otelcilik, hancılık edecek veya her hangi suretle olursa olsun ücretle misafir kabul edecek olanlar hususi müsaadeyi haiz olmalıdır. Bu müsaadeler belediye hudutları dahilinde bele-diyelerce, bu hudutlar haricinde valiler veya kaymakamlarca ita edilir. Müsaade verilmeden evvel bu mahallerin sıhhi mahzurlardan ari ve lazım gelen şartları haiz olduğu sıhhat memurlarınca da tesbit olunur.
Madde 261 - Bütün eğlence mahalleri, tiyatro, sinema, bar ve gazino ve kahve ve emsali yerler ve halkın bir arada toplanmasına mahsus sair umumi mahaller ve hamamlarda halkın sıhhatini vikaye ve selametini temin için riayeti lazım gelen tedbirler mahalli belediyelerce neşrü ilan olunur. Bu ted-birlere kısmen veya tamamen riayet edilmeyen mahallerde her türlü içtimalar menedilir.
İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’te “Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri-ne” ilişkin düzenleme bu alanlarda bulunması gereken sıhhi şartlar ve temizliği ile ilgili Belediyelerin yetkilendirildiği görülmektedir.
“Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri: “Kişilerin tek tek veya toplu olarak eğlenmesi, dinlenmesi veya konaklaması için açılan otel, motel, pansiyon, kamping ve benzeri konaklama yerleri; gazino, pavyon, meyhane, bar, birahane, içkili lokanta, taverna ve benzeri içkili yerler; sinema, kahvehane ve kıraathaneler; kumar ve kazanç kastı olmamak şartıyla adı ne olursa olsun bilgi ve maharet artırıcı veya zeka geliştirici nitelikteki elektronik oyun alet ve makinelerinin, video ve televizyon oyunlarının içerisinde bulunduğu elektronik oyun yerleri; internet salonları, lunaparklar, sirkler ve benzeri yerleri”
TOPLU YAŞAM ALANLARINDA DAS ELÇIN BALCI
sınıflandırılmıştır.”
Halk sağlığı alanında kullanılan dezenfektanların ruhsatlandırılması iş ve işlemleri 31.12.2009 tarihli ve 27449 sayılı Biyosidal Ürünler Yönetmeliği’ne göre yapılmaktadır. Ürünün kullanım alanına göre Avrupa Birliği’nin ilgili mevzuatına uygun olarak aktif maddeler belirlenmekte, ruhsatlandırılmadan önce 22.06.2015 tarihli ve 5102 sayılı Biyosidal Ürün Analiz Laboratuvarlarının Çalışma Usul ve Esaslarına göre kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik etkinlik testleri yaptırılmaktadır. Biyosidal Ürünler Yönetmeliği’ne göre ürün tipi 2 kapsamında yer yüzey dezenfektanı olarak izin almış 600 kadar ürün bulunmaktadır. Bu ürünlerin ruhsat şartlarını taşıyıp taşımadığına ilişkin piyasa denetimleri sürekli ya-pılmaktadır. 2015 Eylül ayı itibari ile 25779 biyosidal ürüne piyasa denetimi yapılmış bunlardan 213 ürüne idari para cezası kesilmiş, 328 ürüne ise düzeltici önlem aldırması sağlanmıştır.
KAYNAKLAR
1. Bahar İ H. Sterilizasyon Dezenfeksiyon ve Hastane Enfeksiyonları. SİMAD yayınları no:1. Samsun, 2002.
2. Patrick DR, Findon G, Miller TE. Residual moisture determines the level of touch-contact-associated bacterial transfer following hand washing. Epidemiol Infect. 1997; 119(3): 319-25
3. Matthews JA, Newsom SW. Hot air electric hand driers compared with paper towels for potential spread of airborne bacteria. J Hosp Infect. 1987; 9(1): 85-88
4. Harrison WA, Griffith CJ, Ayers T, Michaels B. Bacterial transfer and cross-contamination potential associated with paper-towel dispensing. Am J Infect Control. 2003; 31(7): 387-91
5. Gould D. Hand decontamination: nurses’ opinions and practices. Nurs Times. 1995; 91(17): 42-45 6. Oğur R, Tekbaş Ö F, Hancı O, Özcan U. El kurutma makinelerinden üflenen havanın mikrobiyolojik özellikleri.
TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2005: 4 (1)
7. Ed: Öztürk Y, Günay O. Halk Sağlığı Genel Bilgiler (İçinde) Çevre Sağlığı. Ceyhan O, Gün İ. Erciyes Üniversitesi Yayınları, Kayseri 2011
8. Soysal A, Demiral Y. Kapalı Ortam Hava Kirliliği. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 2007: 6 (3)
9. Stellman JM, McCann M, Warshaw L, Brabant C, Finklea J, Messite J. et al. Encyclopaedia of Occupational Health and Safety. 4th edition International Labour Office. Geneva; 1998. p:44;.1-30, 45;1-25.
TOPLU YAŞAM ALANLARINDA DAS ELÇIN BALCI