“Lojistik ĠĢletmelerde Maliyetlerin Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemine
Göre Hesaplanması: Bir Uygulama” isimli çalıĢma, ġekil 1.1‟de gösterildiği gibi beĢ ana bölümden oluĢturulmuĢtur.
Bu çalıĢmanın birinci bölümünde giriĢ ana baĢlığı altında çalıĢmanın amacı, yöntemi, önemi, kapsamı, sınırlılığı, literatür taraması, literatür ve uygulamaya katkısına,
ÇalıĢmanın ikinci bölümünde lojistik ve lojistik iĢletmelerine iliĢkin kavramsal çerçeveye,
ÇalıĢmanın üçüncü bölümünde maliyetleme yöntemleri ve lojistik iĢletmelerinde maliyet konusuna,
ÇalıĢmanın dördüncü bölümde faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemi ve faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin iĢleyiĢine;
ÇalıĢmanın beĢinci bölümde ise lojistik iĢletmelerde maliyetlerin faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemine göre hesaplanmasına iliĢkin bir uygulama örneğine yer verilmiĢtir.
ġekil 1. 1: ÇalıĢmanın Organizasyonu
ġekil 1.1.'de görüldüğü gibi giriĢ ana baĢlığı altında çalıĢmanın amacı, yöntemi, önemi, kapsamı, sınırlılığı, literatür taraması, literatür ve uygulamaya katkısına yer verilmiĢtir.
ÇalıĢmanın ikinci bölümünde ise lojistik ve lojistik iĢletmelerine iliĢkin kavramsal çerçeve sunulmuĢtur. Bu bölümde öncelikle lojistik kavramı tanımlanmıĢ, lojistiğin tarihçesi, lojistik sektörünün Dünya ve Türkiye açısından yeri ve önemi, lojistik iĢletmeler ve türleri, lojistik iĢletmelerin kullandığı taĢıma türleri ve lojistik iĢletmelerin faaliyet alanları hakkında bilgiler verilmiĢtir.
ÇalıĢmanın üçüncü bölümünde, maliyet ve maliyetleme konusu ile ilgili genel açıklamalara yer verilmiĢtir. Daha sonra maliyetleme yöntemleri, geleneksel ve çağdaĢ maliyetleme yöntemlerinin karĢılaĢtırılması, maliyet hesaplama sistemi ve
• Sonuç
• Uygulama Kısmı
BeĢinci Bölüm
• Teorik Kısımlar: ikinci, üçüncü ve dördüncü bölümler• Birinci Bölüm
GiriĢ ana baĢlığı altında çalıĢmanın amacı, yöntemi, önemi, kapsamı, sınırlılığı, literatür taraması, literatür ve uygulamaya katkısına yer verilmiĢtir.
Ġkinci bölümde lojistik ve lojistik iĢletmelerine iliĢkin kavramsal çerçeveye, Üçüncü bölümde maliyetleme yöntemleri ve lojistik iĢletmelerinde maliyet konusuna ve Dördüncü bölümde faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemi ve faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin iĢleyiĢine yer verilmiĢtir.
Uygulamaya iliĢkin ortaya çıkan sonuçlara
yer verilmiĢtir. Aves Lojistik ĠĢletmesi'nde maliyetlerin faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemine göre hesaplanmasına iliĢkin bir uygulama örneğine yer verilmiĢtir.
sistemi etkileyen faktörler, lojistik maliyetler ve lojistik maliyetlerin yapısı hakkında genel bilgilere yer verilmiĢtir.
ÇalıĢmanın dördüncü bölümünde, faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemi ve faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin tasarlanması ile ilgili kavramsal çerçeveye yer verilmiĢtir. Bu doğrultuda öncelikle faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemi ile ilgili temel kavramlara, yöntemin amaç ve özellikleri ile ilgili bilgilere yer verilmiĢtir. Son olarak ise faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin tasarlanması ve iĢleyiĢi konularında açıklamalar yapılmıĢtır.
ÇalıĢmanın son bölümünde ise daha önceki bölümlerde açıklanan teorik bilgileri desteklemeye yönelik, faaliyet konusu lojistik hizmet olan Aves Lojistik ĠĢletmesi'nin Ġskenderun - Silopi hattı arasında gerçekleĢtirdiği lojistik hizmet faaliyetlerine yer verilmiĢtir. Bu faaliyetler sonucu ortaya çıkan maliyetler Faaliyet Tabanlı Maliyetleme yöntemi kullanılarak hesaplanmıĢtır.
Aves Lojistik ĠĢletmesi‟nde elde edilen maliyet verilerini kullanarak hem geleneksel hem de çağdaĢ maliyetleme yöntemlerini kullanarak birim maliyetler hesaplanmıĢtır. Hem geleneksel maliyetleme yöntemi hem de faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemine göre hesapladığı birim maliyetleri karĢılaĢtırılmıĢ ve yorumlanmıĢtır.
ÇalıĢmanın sonuç bölümünde ise çalıĢmadan elde edilen bulgular değerlendirilmiĢ ve hem uygulamanın gerçekleĢtirildiği Aves Lojistik ĠĢletmesine hem de lojistik iĢletmelerde faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemini kullanarak hesaplama yapmak isteyen araĢtırmacılara çeĢitli önerilerde bulunulmuĢtur.
ĠKĠNCĠ BÖLÜM
LOJĠSTĠK VE LOJĠSTĠK ĠġLETMELERĠNE
ĠLĠġKĠN KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Lojistik, nihai bir ürün veya hizmet sunumu üzerine yoğunlaĢmakta, nihai tüketici açısından ürünün teslim alınması veya hizmetin sunulması ile devam etmekte ve son olarak ürün veya sunulan hizmete iliĢkin geri dönüĢlerin sağlanması ile son bulmaktadır. Bu kavram farklı alanlarda kullanılmakta ve kullanıldığı alanlara bağlı olarak farklı Ģekillerde tanımlanmaktadır. Lojistik iĢletmeleri ise lojistik kavramı içerisinde yer alan süreçleri faaliyetlere ayırarak takip eden ve her faaliyetin ortaya çıkardığı maliyetleri ortaya koyan ekonomik birimlerdir.
Bu bölümde, çalıĢmamızın temelini oluĢturan lojistik kavramının ortaya çıkıĢ süreci, lojistik iĢletmelerinin özellikleri, lojistik iĢletmelerinin taĢıma türleri, faaliyette bulunduğu alanlar, ülkemiz ve Dünya açısından lojistik sektörünün durumu incelenmektedir.
2.1. LOJĠSTĠĞĠN TANIMI
Lojistik, Yunanca “logistikos” kelimesinden gelmekte olup, eski Yunan, Roma ve Bizans Ġmparatorluklarında askere malzeme dağıtan görevlilere “logistikas” denilirdi. Ansiklopedilerde “hesap kitap yapma bilimi”, “hesapta becerikli” anlamına geldiği yazılan lojistik, bir baĢka görüĢe göre Logic ve Statistics kelimelerinin birleĢmesinden meydana gelmiĢtir (TanyaĢ ve Hazır, 2011: 5). Avrupa Dilleri‟nde lojistik kelimesinin kökeni latince logisticus kelimesidir (Güngörürler, 2004: 13).
Türk Dil Kurumu (TDK)‟nda lojistik, kiĢilerin ihtiyaçlarını karĢılamak üzere bir ürün, hizmet veya bilgi akıĢının çıkıĢ noktasından varıĢ noktasına kadar
taĢınmasının etkili ve verimli bir biçimde planlanması ve uygulanması olarak tanımlanmıĢtır (TDK, 10.02.2018).
Bugüne kadar birçok makale, kitap, internet yayınları veya lojistik firmaları tarafından lojistik kavramı tanımlanmıĢtır. Bunlardan bazıları aĢağıdaki gibidir:
Askeri anlamda lojistik, askeri kuvvetlerin hareketini ve bakımını yürüten bilimdir (Department of Defense, 10.02.2018)
Lojistik, lojistik ile ilgili faaliyetlerin, hammadde kaynağından baĢlayan ve malların son kullanıcıların eline geçtiğinde biten bütün malzeme hareketleridir. BaĢka bir tanımda lojistik, ihtiyaç duyulanı, ihtiyaç duyulan yerde ve zamanda bulundurmak olarak açıklanmıĢtır (Güloğlu, 2013: 6).
Lojistik, doğru ürünü kaynağından doğru miktarlarda alarak, doğru zamanda, doğru fiyattan, doğru yere getirerek nihai tüketicisine yani müĢterilerine teslim etmek için gerekli olan faaliyetlerin oluĢturduğu bir süreçtir (Orhan, 2003: 7).
Lojistiği, müĢteri ihtiyaçlarına göre ürün / hizmet üretiminde kullanılacak hammaddelerin, malzemelerin, üretim sürecinden pay almasına rağmen tamamlanmamıĢ yarı mamüllerin, üretim sürecini tamamlamıĢ mamüllerin ve bilgilerin çıkıĢ noktasından nihai tüketim noktasına kadar daha etkin ve daha az maliyetle istenilen yere, istenilen zamanda istenilen miktarda, en uygun koĢullarda teslim edilmesine yönelik planlama, yürütme ve kontrol süreci olarak tanımlamak mümkündür (ĠTO, 2006-14: 10-11).
Bir baĢka tanıma göre lojistik, doğru ürünü, doğru zamanda, doğru yere hasarsız bir Ģekilde taĢımayı hedeflemekte bu çerçevede ürün ya da hizmetler için önemli bir "değer yaratıcı faaliyet” olarak değerlendirilmektedir. Stok perspektifi açısından lojistik; hammadde, yarı mamül ve mamüllerin ister hareket halinde ister hareketsiz halde stok kontrolünün etkili bir biçimde yönetilmesi sürecini ifade etmektedir (Narin, 2009: 3).
Tedarik Zinciri Yönetimi Uzmanları Konseyi‟nin (Council of Supply Chain Management Professionals) yapmıĢ olduğu tanıma göre ise lojistik, (Koban ve Keser, 2011: 57); “Müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere her türlü ürün, hizmet ve bilgi
akışının, hammaddenin başlangıç noktasından, ürünün tüketildiği son noktaya kadar olan tedarik zinciri içindeki hareketinin, süreç içerisindeki envanterin, etkin, verimli
ve en az maliyetli olacak şekilde akış ve depolanmasının sağlanması, kontrol altına alınması ve planlanması süreci” Ģeklinde tanımlanmıĢtır.