Çalışma Grubu

Araştırmanın deseni gereği, çalışma grubunu oluşturma yöntemi seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden amaçsal örneklemedir. Nicel araştırma geleneği içinde gelişen, ancak nitel araştırmacılar tarafından da sınırlı biçimde kullanılan olasılık temelli örnekleme yöntemlerinin tersine amaçsal örnekleme yöntemleri, tam anlamıyla nitel araştırma geleneği içinde ortaya çıkmıştır. Olasılık temelli örnekleme temsiliyeti sağlama yoluyla evrene geçerli genellemeler yapma konusunda önemli yararlar sağlarken, amaçsal örnekleme zengin bilgiye sahip olduğu düşünülen durumların derinlemesine çalışılmasına olanak vermektedir. Bu anlamda, amaçsal örnekleme yöntemleri pek çok durumda, olgu ve olayların keşfedilmesinde ve açıklanmasında yararlı olur (Patton, 1990; Yıldırım ve Şimşek, 2005). Patton (1990) amaçsal örnekleme ile ilgili 14 farklı yöntemden bahsetmektedir. Bu araştırmanın yöntemi amaçsal örnekleme yöntemlerinden maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemidir. Büyüköztürk (2010), maksimum çeşitlilik örneklemeyi; evrende incelenen problemle ilgili olarak kendi içinde benzeşik farklı durumların belirlenerek çalışmanın bu durumlar üzerinde yapılması şeklinde tanımlamaktadır. Bu araştırmada da araştırmacı maksimum çeşitlilik gereği; sosyo ekonomik düzey, baskın öğrenme stili, cinsiyet, sınıf gibi kendi içinde benzeşik farklı durumlar belirlemiş; bu durumlara göre çalışma grubu oluşturmaya çalışmıştır. Bu tür bir örneklemede amaç; araştırmacının amacıyla tutarlı olarak belirlenen farklı durumlar arasındaki ortak ya da ayrılan yönlerin, örüntülerin ortaya çıkartılması ve bu vasıtayla problemin daha geniş bir çerçevede betimlenmesidir (Büyüköztürk, 2010).

Şekil 6. Örneklem oluşturulurken kullanılan yöntem

Araştırmanın çalışma grubu, Ankara il merkezinde bulunan ilköğretim okullarının 4 ve 5. sınıflarından seçilmiştir. Sosyoekonomik düzey araştırma değişkenlerinden birisi olduğu için uygulama yapılacak okulların sosyoekonomik düzeyleri önem taşımaktadır. Bu sebeple öncelikle Türkiye İstatistik Kurumu’na Ankara merkez ilçelerinin sosyoekonomik düzeyleri hakkında bilgi alabilmek için başvuru yapılmış, alınan veriler doğrultusunda yüksek, orta ve düşük sosyoekonomik düzeylerden bazı okullar seçilmiştir (Türkiye İstatistik Kurumu [TUİK], 2007). Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü’nden alınan izin belgesi ile birlikte listedeki okullara gidilerek okul idarecileri ile görüşülmüş, araştırmanın içeriği hakkında bilgi verilmiştir. Görüşmeler esnasında araştırmacının oturumlar için katılımcılar dışında kimsenin olmadığı sessiz bir ortama ihtiyaç olduğunu dile getirmesi üzerine bazı idareciler yer sıkıntısı çekmeleri sebebiyle talebi yerine getiremeyeceklerini belirtmişlerdir. İdarecilerden alınan dönütler doğrultusunda her sosyoekonomik düzeyden iki tane olmak üzere toplam altı okulda uygulama yapmaya karar verilmiştir. Uygulama yapılan okulların özellikleri aşağıdaki gibidir:

Amaçsal Örnekleme

Tablo 7

Araştırmanın Gerçekleştirildiği Okulların Özellikleri

Çalışma grubunun oluşturulmasında dikkate alınan maksimum çeşitlilikteki durumlarda sosyoekonomik düzeyden sonra dikkate alınan durum baskın öğrenme stili durumudur. Üç farklı baskın öğrenme stilinde çeşitlilik oluşturabilmek amacıyla Marmara Öğrenme Stilleri Ölçeği yukarıda belirtilen okulların 4 ve 5. sınıflarında öğrenim görmekte olan toplam 800 öğrenciye uygulanmıştır. Ölçek sonuçları veri tabanına girildikten sonra ölçeği geliştiren araştırmacının♣ gözetiminde analizler yapılmış her öğrencinin baskın öğrenme tercihleri listelenmiştir. Oluşturulan listelerden araştırmanın deseni doğrultusunda uygun sayıda katılımcı belirlenmiştir.

Maksimum çeşitlilikteki durumlarda sosyoekonomik düzey ve baskın öğrenme stilinden başka, cinsiyet ve sınıf durumlarına da dikkat edilmiştir. Eşit sayıda erkek ve kız öğrenci, eşit sayıda 4. sınıf ve 5. sınıf öğrencileri araştırmaya dâhil edilmiştir.

Oluşturulan listelerle okullara gidilmiş, seçilen öğrencilerle farkındalık görüşmeleri yapılarak, üç oturumlu bir çalışmaya katılmak için seçildikleri, çalışmanın amacı ve içeriği hakkında bilgi verilmiş, çalışmaya katılımın gönüllülük esasına dayalı olduğu dile getirilmiştir. Ayrıca katılımcıların ebeveynlerinin katılım için izin vermeleri gerektiği söylenmiştir. Yapılan farkındalık görüşmeleri sonucu, öğrenci dönütleri doğrultusunda listeler güncellenmiştir.

♣_{Yrd. Doç. Dr. Özgür Şimşek, Marmara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı Öğretim}

Üyesi

Okul SED Öğretmen Sayısı Öğrenci Sayısı Derslik Sayısı Uygulamalar için tahsis edilen yer

A Yüksek 41 637 17 Kütüphane

B Yüksek 79 1492 25 Kütüphane

C Orta 34 614 26 Çok amaçlı salon

D Orta 52 1100 18 Çok amaçlı salon

E Düşük 15 386 17 Konferans salonu

Bu araştırma da 4. sınıf düzeyinde öğrenim görmekte olan 90, 5. sınıf düzeyinde öğrenim görmekte olan 90 olmak üzere, toplam 180 öğrenci ile oturumlar gerçekleştirilmiştir.Çalışma grubuna seçilen öğrencilerin özellikleri aşağıdaki gibidir:

Tablo 8

Çalışma Grubuna Seçilen Öğrencilerin Özellikleri

Sınıf

Düzeyleri Cinsiyet Katılımcı Sayısı

Marmara Öğrenme Stiline Göre Öğrenme

Tercihleri Sosyo Ekonomik Düzey Toplam 4. sınıf 17 K / 14 E 10 Görsel öğrenme yüksek 60 11 İşitsel öğrenme 10 Dokunsal öğrenme 5. sınıf 13 K / 16 E 10 Görsel öğrenme 10 İşitsel öğrenme 9 Dokunsal öğrenme 4. sınıf 13 K / 18 E 10 Görsel öğrenme orta 60 11 İşitsel öğrenme 10 Dokunsal öğrenme 5. sınıf 18 K / 11 E 9 Görsel öğrenme 10 İşitsel öğrenme 10 Dokunsal öğrenme 4. sınıf 15 K / 13 E 10 Görsel öğrenme düşük 60 8 İşitsel öğrenme 10 Dokunsal öğrenme 5. sınıf 14 K / 18 E 11 Görsel öğrenme 10 İşitsel öğrenme 11 Dokunsal öğrenme

Toplam 90K / 90E 180 Üç farklı öğrenme tercihi Üç farklı sosyo-

Tarama Modeli Görüşme Doküman Denetimli Kâğıt-kalem Yüz yüze Video kayıt

Araştırmacı, öğrencilerin öğrenme tercihlerini, cinsiyetlerini ve kaçıncı sınıfta olduklarını dikkate alarak oluşturduğu katılımcı listelerine olası terslikleri (öğrencinin sağlık vb. sorunlardan dolayı okula gelememesi) göz önünde bulundurarak fazladan öğrencilerde dâhil etmiştir. Araştırmacı tarafından alınan bu önlem uygulamalar esnasında bazı terslikler çıkmasına rağmen arzu edilen katılımcı sayısının altına düşülmemesini sağlamıştır. Araştırmacının, katılımcıların başarı durumunu dikkate almaması sınıf öğretmenlerini hem şaşırtmış, hem de tedirgin etmiştir. Katılımcılar ilan edildiği zaman iki sınıf öğretmeni hangi kriterlere göre öğrenci seçildiğini sormuşlar, listelerde hem başarı durumu iyi hem de başarı durumu kötü öğrencilerin olduğunu dile getirmişler, değişiklik yapıp hepsinin başarı durumları iyi olan öğrencilerden seçilmesini istemişlerdir. Bu talep kabul edilmemiş, başarı durumunun dikkate alınmadığı söylenmiştir. Ayrıca belirlenen kriterler dışındaki diğer durumlar rastlantısal da olsa dengesiz bir dağılım olmamasına özen gösterilmiştir. Bir sınıf öğretmeni ise başarı durumu iyi olmayan öğrencilerinin uygulamalara katılmaması yönünde ısrarcı davranmış, bu durum araştırmacı tarafından okul idaresine taşınarak çözülmüştür. Çalışma grubunu oluşturabilmek için seçilen okulların 4 ve 5. sınıflarında uygulanan Marmara Öğrenme Stilleri Ölçeği sonuçları, eğitim-öğretim faaliyetlerine katkı sağlayabileceği düşüncesi ile listeleştirilerek sınıf öğretmenlerine verilmiştir.