HAKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTISI
TOPLANTI YERİ : Kaya Otel / İzmir TOPLANTI TARİHİ : 22-23 Eylül 2012 GRUP ADI : 2.Grup 1.Masa
KONU : Soruşturma Evresi
GRUP BAŞKANI : İsmail Zafer KAYA
KATİP : Samet FİDAN
RAPOR
1.Gündem Maddesi Olarak;
Antalya C.Savcısı MUSTAFA SERAN IN önerisi ve tüm katılımcıların talebi doğrultusunda, SORUŞTURMAYLA İLGİLİ (157 İLE 174 MADDELERİ ARASINDAKİ) KANUN MADDELERİ, CENEVRE İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ VE AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNİN HÜKÜMLERİNİN BİRLİKTE DEĞERLENDİRİLMESİ,
2.Gündem Maddesi Olarak;
Bayındır C.Savcısı NURHAN UZUN UN önerisi ile ADLİ KOLLUK İLE ADLİ KOLLUĞUN EĞİTİMİ DEĞERLENDİRMESİ,
3.Gündem Maddesi Olarak;
Hendek C.Başsavcısı CAN BAYIR IN önerisi ile BİLEŞİM DOLANDIRICILIK,HIRSIZLIK GİBİ BİLİŞİM KAYNAKLI SUÇLAR İLE ARAMA EL KOYMA KONULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ,
4.Gündem Maddesi Olarak;
Akhisar C. Savcısı MUSTAFA GÖKÇE NİN önerisi ile UZLAŞMANIN İŞLERLİK KAZANDIRILMASI VE ADLİ KOLLUĞUN BELİRLENMESİ HUSUSLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ,
5.Gündem Maddesi Olarak;
Akhisar C.Savcısı BERAT DUMAN ın önerisi ile UYAP IN TEVZİ HUSUSUNDA MANUEL OLMASI DEĞERLENDİRİLMESİ,
6.Gündem Maddesi Olarak;
Yargıtay 14.Ceza Dairesi Tetkik Hakimi OĞUZHAN KIR’IN önerisi ile DELİLLERİN TOPLANMASI, ETKİLİ SORUŞTURMA YAPILMASI, TUTUKLAMA, GÖZALTI KONULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ,
7.Gündem Maddesi Olarak;
Gülşehir C.Savcısı YUSUF SEZER in önerisi ile ADLİ AMİR
İLİŞKİSİ,KAZANÇ MÜSADERESİ,HSYK GENELGELERİNİN
BAĞLAYICILIĞI KONULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ,
8.Gündem Maddesi Olarak;
Ilgaz C.Savcısı AGAH OKTAY KAMIŞ önerisi ile İNFAZ, CMK 128/4 MADDESİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ,
9.Gündem Maddesi Olarak;
Bulancak C.Başsavcısı MUSTAFA İSAOĞLU nun önerisi ile YAKALAMA, YOL TUTUKLAMASI,İDDİANAMENİN İADESİ KONULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ,
10.Gündem Maddesi Olarak;
Ereğli C.Savcısı YUSUF BÜYÜKKARDAŞLAR ın önerisi ile HANGİ HALLERDE TUTUKLAMA YAPILABİLECEĞİ,KOLLUĞA TALEBİ DOĞRULTUSUNDA YAZMIŞ OLDUĞUMUZ ARAMA KARARLARINDA KOLLUĞUN GEREKLİ ARAŞTIRMALARI YAPIP YAPMADIĞI KONULARININ DEĞERLENDİRİLMESİ,
Gündem maddeleri, tüm katılımcılarca ortak olarak değerlendirilmiş ve yapılan değerlendirmeler sonucunda aşağıdaki hususlarda uygulamada görüş birliğinin sağlanması konusunda tavsiye kararı alınmıştır.
Hazırlanan rapor ve alınan tavsiye niteliğindeki kararlar Grup Başkanı Adana C.Savcısı İSMAİL ZAFER KAYA tarafından katılımcılara okunmuş, ayrıca Grup Başkanı tarafından konu ile ilgili görüşler paylaşılmıştır.
TAVSİYE NİTELİĞİNDE ALINAN KARARLAR:
1- Soruşturmanın Gizliliği ve Masumiyet Karinesi ( CMK madde 157) Suçun gerçekleştiği andan itibaren kamuoyunun bu suçla ilgili bilgilendirilmesi doğaldır. Ancak, kolluk ve mülki amirler tarafından basın yolu ile yapılan açıklamalarda, kişi hak ve özgürlükleri ihlal edildiği gibi, masumiyet karinesinin ihlal edilmesinden dolayı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinden almış olduğumuz mahkumiyet kararları da göz önüne alındığında yapılması gereken işlemin;
suçu öğrenen kolluk birimlerinin olayla ilgili olarak yetkili C.Savcısını konu hakkında zaman geçmeden bilgilendirmesi ve suçla ilgili yapılması gereken işlemler hakkında almış olduğu talimatları yerine getirmesi ve bundan sonra cerayim evraklarını düzenlemesi, idari amir ve kolluk güçlerinin amirleri tarafından basına kamuoyunun bilgilendirilmesi hususunda verilecek beyanat konusunda yetkili C.Başsavcılığı, basın sözcüsü ile irtibata geçildikten sonra açıklamanın yapılması ve bu konuda yasal düzenlemelerin bir an evvel tamamlanması hususunda görüş birliğine varılmıştır.
2-İhbar ve Şikayet (CMK madde 158)
a) CMK nın bu konuyu düzenleyen maddesinin oldukça açık ve net olmasına rağmen, uygulamada bazı kamu kurumlarınca soruşturmanın yapılabilmesi için Cumhuriyet Başsavcılığına evrakın iletilmesinde, evrakların zamanaşımı hususu dikkate alınmadan,uzun süre bekletilerek zamanaşımı bitimine yakın Cumhuriyet Başsavcılığına yollanıldığı ve yargılama süresindeki dava zamanaşımı ve ceza zamanaşımının oluşumuna sebebiyet verildiği (buna örnek olarak vergi suçları, elektrik ve su hırsızlığı ile ilgili kamu kurumlarının davranışlarının gösterilebileceği) görülmektedir.
Bunun önüne geçilmesi için;
Bu konularda sorumlu kamu görevlilerinin bilgilendirilmesi, ihmali bulunanların cezai sorumluluklarının bulunduğunun bildirilmesi hususunda üst düzeyde çalışmaların yapılması gerektiği konusunda tavsiye kararı alınmıştır.
b) Ayrıca Cumhuriyet Başsavcılığına yapılan bireysel ihbar ve şikayetlerde, sözlü müracaatların bizzat C.Başsavcılığınca tutanağa bağlanması ve bu müracaatların kolluğa havale edilmeden düzenlenmesi ve kolluğa yapacakları soruşturma hususunda talimatları içeren müzekkere ile birlikte yollanmaları gerektiği konusunda tavsiye kararı alınmıştır.
Konunun görüşülmesinde, bir kısım katılımcılar; C.Savcılığına yapılın sözlü ihbarlarda, C.Başsavcılığının şikayet dilekçesini aramasının nedeni olarak ileride bu durumun şikayete konu edilme kaygısı taşıdığını dile getirmişlerdir.
3- Şüpheli Ölümün İhbarı (CMK madde 159)
a) Katılımcılar bu maddenin değerlendirilmesinde, ölüm vakalarının şüphe içermediği durumlarda dahi C.Başsavcılığına şüpheli ölüm olarak bildirildiği hususunda sıkıntı yaşandığını belirtmişler,
ölüm raporu düzenleyecek kurumların, şüpheli ölüm vakalarını bildirimde bulunmalarında daha duyarlı ve hassas olmaları için, ilgili kurumların üst düzey yetkililerince görüşülüp tavsiye mahiyetinde uyarıda bulunmalarının sağlanması konusunda görüş birliğine varılmıştır.
b) Ayrıca otopsi işlemlerinin İstanbul Protokolü ve CMK nun ilgili maddeleri doğrultusunda sağlıklı yapılabilmesi için illerde Adli Tıp Şube Müdürlüğü ve Adli Tıp Grup Başkanlıklarının yaygınlaştırılması ve her ilde Adli Tıp Uzmanlarının görev yapmasının sağlanması hususunda tavsiye kararı alınmıştır.
4- Bir Suçun İşlendiğini Öğrenen Cumhuriyet Savcısının Görevi (CMK madde 160)
C.Başsavcılıklarının suç işlendiğine dair basit şüphe duydukları anda resen soruşturma açabilmeleri için formasyon eksikliğinin bulunduğu belirtilmiş,
bu eksikliğin giderilmesi için gerekli çalışmaların yapılması konusunda tavsiye kararı alınmıştır.
Soruşturma Savcılarının adli kolluğa suçla ilgili delillerin toplanması esnasında, fiille ilgili delillerin toplanması hususunda gerekli talimatları verirken göstermiş oldukları özeni, faille ilgili delillerin toplanmasında da göstermeleri, leyh ve aleyhe tüm delillerin toplanmasının sağlanmasına çalışmaları hususunda tavsiyede bulunulması karar altına alınmıştır.
5- Cumhuriyet Savcısının Görev ve Yetkileri (CMK madde 161)
Cumhuriyet Savcılarının görev ve yetkilerinin düzenlenmiş olduğu CMK madde161/5 son cümlede belirtilen en üst dereceli kolluk amirleri hakkında, hakimlerin görevlerinden dolayı tabi oldukları yargılama usulü uygulandığı belirtilmiş ise de, istisnai olarak, Cumhuriyet Savcısının gözaltı talimatının yerine getirilmemesinde kusurlu bulunulmaları halinde doğrudan soruşturmaya tabi tutulmaları gerektiği hususunda görüş birliğine varılmıştır.
6- Adli Kolluk ve Görevleri (CMK madde 164)
Bu maddede yapılan düzenleme amacına ulaşmamıştır.Halen eski uygulamanın devam ettiği görülmektedir.Bu anlamda adli kolluk görevlerinin ilgili yönetmelik uyarınca adli makamlardan görüş alınmaksızın sadece idari makamlar tarafından belirlenmesi ciddi sıkıntılar oluşturmaktadır.
Bu maddenin ruhuna uygun olarak adli kolluğun yeniden yapılandırılması gerektiği ve diğer kolluk birimlerinin hangi şartlarda adli kolluk görevini yapacağı, ayrıca adli kolluk görevinin mevcut kolluk teşkilatlarından sağlanma yoluna gidilmemesi halinde ve yeniden oluşturularak bu hususun uzun bir süreç alacağı düşünüldüğünde, mevcut Jandarma ve Emniyet Adli Kolluk birimlerinin Adalet Bakanlığına bağlanılması, kriminal birimlerinin ve uzman masalarının bu anlamda sicil,tayin,terfi ve diğer özlük işleri bakımından Adalet Bakanlığına bağlaarak sorunun geçici olarak çözümü yoluna gidilmesi, ayrıca öncelikle olarak polis ve jandarma okullarında yetişen personellerin adli kolluk olarak tespitinin daha 1.sınıfta yapılarak uzmanlaşma yönüne gidilmesi ve mezun olan personelin bundan sonraki görevlerinde adli kolluk dışında görevlendirilmemesi için gerekli üst düzey çalışmaların yapılması gerektiği hususunda görüş birliğine varılmış, ayrıca C.
Başsavcılığımızın amacının hızlı, doğru ve etkin soruşturma yapma olduğu hususu da gözetildiğinde amacımızın uzmanlaşmış adli kolluk görevlileriyle soruşturma yapmak olduğundan geçiş aşamasında adli kolluk yönetmeliğinin 4. maddesinin son fıkrasına “mevcut imkanlar ölçüsünde” ibaresinden sonra gelmek üzere “C. Başsavcılığınca belirlenecek” ibaresi eklenmek suretiyle adli kolluk görevli ve sorumluların C. Başsavcılığınca seçilmesinin sağlanması suretiyle adli kolluk hususunda amaçlanan hususların sağlanabileceği hususu Akhisar C. Savcısı Mustafa GÖKÇE tarafından önerilmiştir
7- Değerlendirme Raporu Yetkisi (CMK madde 166)
Adli kolluk sorumluları hakkında yıl sonunda düzenlenen değerlendirme raporlarının yetkili idari makamlarca nazara alınmadığı gibi, birçok C.Başsavcısı tarafından da bu raporların düzenlenmediği hususuna bazı katılımcılar tarafından dikkat çekilmiş,
Bu nedenle maddenin ruhuna uygun olarak değerlendirme raporlarının düzenlenmesi hususunda somut verilerden hareketle yapılması gerektiği ve idarenin de görevlendirme yaparken bu raporları dikkate almaları gerektiği konusunda tavsiye niteliğinde karar alınmıştır.
8- Kamu Davası Açma Görevi ( CMK madde 170)
Kamu davası açma görevi C.Savcılarına verilmiş olduğundan, bu görevi yerine getiren C.Savcılarının, maddede belirtilen şekilde fiili, faili, suçun işlendiği yer ve kanun maddesinde belirtilen diğer hususlarda yeterli dikkat ve özeni göstererek, iddianamede aleyhe delillerin yanında lehe delillerinde bildirilerek, istenilen ceza ve güvenlik tedbirleri ile cezanın teştid sebebi sayılan nedenlerin de ayrıntılı bir şekilde belirtilmek suretiyle iddianamenin düzenlenmesinin gerektiği konusunda tavsiye niteliğinde karar alınmıştır.
9- Kamu Davası Açmada Takdir Yetkisi (CMK madde 171)
C.Savcılarının bu madde kapsamındaki şahsi cezasızlık ve etkin pişmanlık nedeniyle kovuşturmaya yer olmadığına dair kararı ile uzlaşma haricinde kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verebileceğini gösteren bu maddenin yeteri kadar uygulanmadığı, bu nedenle bu maddenin gerektiği şekilde kullanıldığı taktirde yargının iş yükünün azaltılmasında katkıda bulunulacağı değerlendirilmiştir.
10- Cumhuriyet Savcısının Kararına İtiraz ( CMK madde 173)
CMK madde 173/3 de kovuşturma yapılmasına yer olmadığına dair karara karşı yapılan itirazlarda, itiraz mercii olan ağır ceza mahkemelerinin etkin soruşturma yapılmadığına dayanarak itirazı kabul ettiğinde, dosyayı o yer sulh ceza mahkemesine yollaması gerektiğini gözetmeden ilgili C.Savcılıklarına yollandığı gözlenmiştir.
11- Antalya C.Savcısı M.Şeran tarafından Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinden verilen bir kararın etkili soruşturma yapılmadığına ilişkin eleştiri bölümü okunmuş, bu karara konu olay ve benzeri soruşturmalarda C.Savcılarının delilleri vaktinde ve sağlam bir şekilde toplayabilmeleri konusunda hassas davranmaları,bu bağlamda kolluk güçlerinin olay yeri inceleme ekiplerinden,kriminal laboratuarlarından ve adli tıp kurumu ihtisas dairelerinden etkin bir şekilde faydalanmaları gerektiği vurgulanmıştır.Bu anlamda belirtilen kurumların daha da güçlendirilmesi olay inceleme ekiplerinin daha iyi eğitilmeleri gerektiği de hatırlatılmıştır.
12- Kazanç müsaderesi müessesesinin ülkemizde tam olarak uygulanamadığı,nelerden ibaret olduğunun tespit edilemediği, bu konuda MASAK gibi başka kurumlardan bilirkişi olarak yararlanılması gerektiğinin düşünüldüğü, Gülşehir C.Savcısı Yusuf Sezer tarafından önerilmiştir.
13- Bilişim suçlarında bu konuya vakıf C. Savcıları ve adli kolluk görevlililerin yetiştirilmesi ve teknik alt yapının hazırlanması için üst gerekli işlemlerin yapılması tavsiye olunur.
14- Uzlaşma kanuni düzenleme itibariyle
15- Yargıtay kararlarının iddianameyi düzenleyen, mütalaa veren ve ilk derece mahkemesi kararlarını temyiz eden C. Savcılarına ve kararı veren hakimlere UYAP üzerinden otomatik bir tebliğ sistemi oluşturulması önem taşımaktadır.
16- Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Türkiye ile ilgili kararlarıyla Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun tüm kararlarının tüm Hakim ve C. Savcılarına gönderilmesi uygulama birliğinin sağlanması açısından önem taşımaktadır.
17- İlgili mahkemenin yargı alanı dışında yapılan yakalamalar ve tutuklamalarda şüpheli/ sanığın ilgili mahkemeye ulaştırılması bazen aylar alabilmektedir. Bunun için kolluk edarecileri tarafından gerekli hassasiyetin gösterilmesi kısmı çözüm olabileceği gibi ağır ceza mahkemeleri tarafından SEGBİS (telekonferans) sisteminin C. Savcıları ve tüm mahkemeleri kapsayacak şekilde kullanıma açılmasının sağlanması için gerekli çalışmaların yapılması tavsiye olunmuştur
Yukarıda sıralanan diğer gündem maddeleri zaman darlığı nedeni ile tartışılamamış ve bu konularda değerlendirme yapılamamıştır.
Adana C.Savcısı İsmail Zafer Kaya belirtilen konular haricinde;
1-Nöbet sırasında adli kolluğa verilen talimatların büyük bölümünün telefonla verildiği, bu hususun kolluk güçleri tarafından savcı görüşme tutanağı olarak düzenlenmesine rağmen,C.Savcılarınca böyle bir düzenleme tutanağı yapılmadığından, talimatlar konusunda zaman zaman sıkıntı yaşandığı, bu durumun çözümü için, nöbetçi savcı telefonlarının banka telefonları gibi kayıt altına alınmasını ve itiraz durumlarında kayıtların incelenmesini önermiştir.
2-Ayrıca adli işlemlerin hızlandırılması ve hak kayıplarının yaşanmaması için il merkezlerinde, cezaevi savcısı, basın savcısı gibi, emniyet ve jandarmada daimi savcıların bulundurulmasını ve soruşturma işleminin en baştan savcının talimatları ile yapılmasını önermiştir.
3-TCK madde 22/4 de yer alan taksirli suçlarda cezanın kusura göre belirleneceği hükmünün, taksirli suçlar için öngörülen ceza alt ve üst sınırları arasında indirim yapılabileceği belirtilmesine rağmen, kasıtla işlenen suçlarda
dahi indirim maddelerinin uygulanmasında alt sınırın atına inilmesi söz konusu iken, taksirli suçlarda bu hususun göz önüne alınmayarak dar bir yorum çerçevesinde ele alınması hak kayıplarına neden olduğu belirtilerek,bu hususta gerekli yasal düzenlemelerin yapılması önerilmiştir.
4- TCK madde 86/3-a da belirtilen fiilin şikayete bağlı olmamasına rağmen TCK madde 102/2 deki fiilin şikayete bağlı bulunmasının haklı bir sebebe dayanmadığı düşünüldüğünden, TCK madde 86/3-a için yeni bir düzenleme yapılması gerektiği belirtilmiştir.
