1
HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU
HUKUKİ MÜZAKERE TOPLANTILARI 16-19 MAYIS 2013 – BODRUM
Grup Adı : Özel Hukuk 3. Grup (Grup Tazminat) Grup Başkanı : Canan KÜÇÜKALİ (İstanbul Hâkimi) Grup Sözcüsü : Aslı TANRIVERDİ (Kızıltepe Hâkimi) Raporlama Heyeti : 1- Canan KÜÇÜKALİ (İstanbul Hâkimi)
2- Bircan FIRAT (Yargıtay Tetkik Hâkimi) 3- Aslı TANRIVERDİ (Kızıltepe Hâkimi)
___________________________________________________________________________
A-ELE ALINAN KONULAR
1-HAKSIZ FİİLDEN (TRAFİK KAZASI) KAYNAKLANAN TAZMİNAT DAVALARI - Destekten Yoksun Kalma Tazminatı, Daimi İş Göremezlik (maluliyet) Zararı, Geçici İş Göremezlik Zararı, Kazanç Kaybı Zararı, Tedavi Gideri (bakıcı, estetik gideri, pansuman, iğne vs.) Manevi Tazminat İstemi.
Trafik Kazasından Doğan Tazminat Davalarında Önemlilik Arz Eden Durumlar :
- Dava Dilekçesinin Açıklattırılması: Uygulanmada sıklıkla dava dilekçelerinde teknik olarak zarar kalemleri belirtilmeyip olay anlatımı yapılarak “…TL maddi ve …TL manevi tazminat istiyorum” biçiminde genel bir açıklama ile yetinildiği bu durumun taraflara açıklattırılması gerekliliği,
- Haksız Fiil Sorumluluğunda Müşterek Müteselsil Sorumluluk İlkesi; İşleten, sürücü ve sigorta şirketi aleyhine açılan davada, sorumluluğun kaynağı farklı olsa da müşterek müteselsil sorumluluk ilkesinin geçerli olduğu,
- Tazminata konu eylemin ceza yargılamasına konu olması durumunda ceza davasının sonucunun beklenip beklenmeyeceği,
- Rapor Denetimi: Uygulamada tazminat bilirkişi raporları yeterince denetlenmeden aynen kabul edilerek kararlar verilmekte olup, buna yönelik Yargıtay’ın çok sayıda bozma kararlarının bulunduğu,
- Zarara Yönelik ve Tazminata Yönelik İndirim Nedenleri ve İndirim Sırası: Öncelikle zarara yönelik indirim nedenlerinin, sonra tazminata yönelik indirim nedenlerinin uygulanması gerekliliği,
- Sigorta Ödemesi, Sosyal Güvenlik Kurumunca Yapılan Ödemelerin Resen Güncellenmesi,
2 - Geçici İş Göremezlik Zararı: Kişinin haksız eylem sonucu yaralanması nedeniyle uğradığı zararı ifade etmekte olup, zarara uğrayanın “tıbbi şifa bulacağı” süreye göre hesap yapılması gerekliliği,
- Geçici İş Göremezlik Tazminatının Hesabı: Geçici iş göremezlik hesabı yaparken mutlaka bilirkişi incelemesi yaptırma zorunluluğunun bulunmaması, duruma göre hakimin zarar görenin tıbbi şifa bulacağı süreye göre hesaplama yapabileceği,
- Maluliyet ( Daimi İş Göremezlik Zararı ) : Maluliyetin bir efor kaybını ifade ettiği bu nedenle kişinin emsaline göre aynı işi daha fazla efor sarf ederek yapmasının zarar olarak değerlendirilmesi gerektiği,
- Maluliyete ilişkin raporların hangi kurumdan alınması gerektiği ve Yargıtay’ın uygulamada hangi raporlara daha çok itibar ettiği,
- Maluliyet İstemine İlişkin Olarak Islah ve Zaman Aşımı Değerlendirmesi:
- İstek kalemlerinin birden fazla olması durumunda ve bunun aynı dava dilekçesi içerisinde istenilmesi durumunda tek ıslah yapılabileceği, birleşen dosyalarda ayrı ayrı istemler var ise her bir dosya adedince ıslah yapılabileceği, bu durumun “aynı yargılamada tek ıslah yapılır”
kuralının ihlali anlamına gelmeyeceği,
- Zamanaşımı : Eylemin suç teşkil etmesi durumunda olaya uygulanacak zamanaşımının ceza zamanaşımı olduğu, ancak bunun cezadaki uzamış zamanaşımı süresi olmadığı.
- Destek Tazminatı : Destek kavramının anlamı, mirasçılık ve nafaka yükümlülüğünden farklı bir anlam taşıdığı,
- Gayri Resmi Eş ve Evlilik Dışı Doğan Çocukların Destek Tazminatı İsteme Koşulları.
- Tedavi Gideri : Bakıcı gideri, estetik gideri, tedavi amaçlı yapılan ulaşım vs. gibi diğer giderleri de kapsadığı.
- Bakıcı giderine hangi hallerde hükmedileceği, tedavi giderlerinden mutlaka belge aranıp aranmayacağı ( ispat durumu ).
- Manevi Tazminat: Cismani yaralanma nedeniyle Borçlar Kanunun 56. maddesi uyarınca kimlerin manevi tazminat isteminde bulunacağı, 818 Sayılı Borçlar Kanunu ile 6098 Sayılı Borçlar Kanunun bu konuya ilişkin düzenlemeler ve yapılan değişiklikler tartışıldı.
- Manevi tazminatın bölünmezliği ilkesi ile gelişen durum nedeniyle ( maluliyet oranının artması durumunda ) manevi tazminatın arttırılıp arttırılmayacağı tartışıldı.
2-KİŞİLİK HAKLARINA SALDIRIDAN KAYNAKLANAN TEDBİR İSTEMLERİ İLE TAZMİNAT İSTEMLERİ
- Basın yoluyla kişilik haklarına saldırı, ( Mülga 5680 Sayılı Yasa ile 5187 Sayılı Yasa )
3 - İnternet yoluyla kişilik haklarına saldırı, ( 5651 Sayılı Yasa ile İnternet Ortamından yapılan yayınların düzenlenmesi ve bu yayınlar yoluyla işlenen suçlarla mücadele edilmesi hakkındaki kanun)
- Özel Radyo ve Televizyon yoluyla kişilik haklarına saldırı, - TRT kanunundan doğan kişilik haklarına saldırı,
- “Basın” ile “yayın” kavramlarının aynı şeyi ifade etmediği, basın yoluyla kişilik haklarına saldırı ile yayın yoluyla kişilik haklarına saldırı nedeniyle tazminat istemlerinde özel yasadan kaynaklanan; sorumluluk ilkeleri, sorumlular ve zamanaşımı konusunda farklılıkların olduğu tartışıldı.
- Basın ilkeleri tartışıldı, bu bağlamda karar verirken Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının da gözden geçirilmesi ve mümkün olduğunca karar gerekçesine işlenmesi tartışıldı.
- Kişilik haklarına saldırı nedeniyle tazminat ve tedbir istemleri karşılıklı müzakere edildi, özel yasadaki düzenlemeler değerlendirilerek görev ve özellik arzeden diğer hususlar karşılıklı müzakere edildi.
B-TESPİT EDİLEN SORUNLAR VE ÇÖZÜMÜ
Sorun-1- Dava konusu edilen uyuşmazlığın çoğunlukla nitelendirilmesinin yapılmaması, gerekçeli kararda bu hususun işlenmemesi bu nedenle temyiz aşamasının uzun sürmesi (Yargıtay Daireleri arasındaki iş bölümü esasına göre verilen aidiyet kararları nedeniyle ) Çözüm: Usul kuralları içerisinde uyuşmazlığın nitelemesi yapılarak bunun gerekçeli kararda işlenmesi.
Sorun-2-Dava açılırken tarafların istek kalemlerini net olarak ifade etmemeleri ve bu nedenle taleple bağlılık ilkesinin ihlaline varan hatalı kararların verilmesi.
Çözüm: Haksız eylem ( Trafik Kazası ) nedeniyle oluşan zarar kalemlerinin birden fazla olması durumunda Hakimin 6100 Sayılı HMK’ndaki usule uyarak talepleri açıklattırması gerektiği.
Sorun-3- Trafik kazası nedeniyle destekten yoksun kalma ya da daimi iş göremezlik zararına yönelik aldırılan bilirkişi raporlarının denetim yapılmaksızın aynen hükme esas alınıyor olması.
Çözüm: Konusunda uzman Aktüerya bilirkişilerden rapor aldırılması ve bu raporların Yargıtay uygulamaları ve tazminat hesabına yönelik geçerliliğini koruyan tablolar (PMF) gözetilerek denetlenmesi.
Sorun-4- Yargıtay’ın aynı ya da değişik dairelerinin aynı konudaki farklı uygulamaları nedeniyle oluşan belirsizliğin yarattığı olumsuzluk. Örneğin; ıslah müessesesine yönelik
4 olarak zamanaşımı definde bulunulup bulunulamayacağı yönündeki dairelerin farklı uygulamaları,
Çözüm: Yargıtay’ın bu ve benzeri konuda uygulama farklılığını önleyici tedbirleri alması, içtihat oluşturması
Sorun-5- Yargıtay Hukuk Daireleri arasındaki iş bölümünün değiştirilmesinden kaynaklanan uygulamadaki zorluklar.
Çözüm: Yargıtay Hukuk Dairelerinin iş bölümünün netleştirilerek bu konuda ihtisaslaşmanın sağlanması ve kalıcı köklü düzenlemelerin yapılması, Yerel Mahkemelerin Yargıtay Dairelerinin İşbölümü konusunda bilgilendirilmesi,
Sorun-6- Kusur raporlarına ilişkin olarak Adli Tıp Kurumundaki sürecin yavaş işlemesinin yargılamayı uzatması.
Çözüm: Adli Tıp Kurumunun yasal mevzuatının yeniden gözden geçirilerek Adli Tıp Kurumundaki kurul sayısının arttırılması, şube müdürlüklerini daha etkin kılacak düzenlemelerin yapılması,
Sorun-7-Tazminat davalarında HMK 107/2. maddesindeki “belirsiz alacak” davasında yargılama sırasında davacı tarafa tazminat miktarının belirlenmesi zorunluluğunun getirtilmesi bu müesseseden beklenen faydayı zorlaştırmaktadır.
Çözüm: Belirsiz alacak davası ile ilgili daha belirleyici yasal düzenlemelerin yapılması.
Sorun-8- Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından zarar görenin yakınlarına yapılan ödemenin asıl sorumlulardan rücuuna ilişkin düzenlemelerin anlaşılabilir olmaması.
Çözüm: Yasal düzenlemeler yapılarak bu konudaki karışıklığın önlenmesi.
Sorun-9- Müstemir yetkilerin sık sık değiştirilmesi nedeniyle ihtisaslaşmanın yapılamaması.
Çözüm: Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından mahkemelerin ihtisaslaşmasına yönelik yapılan düzenlemelere paralel olarak Hakimlerin atama ve müstemir yetkilerinin de ihtisaslaşmaya imkan verecek şekilde belirlenmesi.
Sorun-10- HMK’nın uygulanmasındaki zorluklar ve buna bağlı olarak ön inceleme aşamasından tahkikat aşamasına geçilmesi sırasındaki tebligat zorunluluğunun yargılamayı uzatması.
Çözüm: Yazılı yargılama usulüne tabi olan davalarda, ön inceleme duruşmasının bitirilmesi ile birlikte doğrudan tahkikat aşamasına geçilmesini mümkün kılan yasal düzenlemelerin yapılması veya ihtarlı tebligat ile bu hususu mümkün kılacak düzenlemelerin yapılması.
Sorun-11- Uyap sistemi daha etkin ve hızlı kılınmalı, örneğin; arama motoruna, anahtar kelime girildiğinde konuya ilişkin tüm mahkemelerdeki kararların indirilememesi.
Çözüm: Uyap sisteminde buna imkan tanıyacak sistemin oluşturulması.
5 GENEL DEĞERLENDİRME
1- Yerel Mahkeme hakimleri ile Temyiz Mahkemesi hakimlerinin aynı masa etrafında aynı konu üzerinde karşılıklı müzakeresinin uygulamadaki birliği sağlama adına oldukça faydalı olduğu hususunda grubumuzca fikir birliğine varılmıştır.
2- Özellikle basın davalarında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin uygulamaları ile Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine paralel olarak daha esnek ve daha özgürlükçü bir yaklaşımla karar verilmesi gerektiği hususunda oy birliğine varılmıştır.
3- Ele alınan konular ve tespit edilen sorunlar ile çözüm önerileri konusunda grubumuzca oy birliğine varılmıştır.
4- Hukuki müzakere toplantılarının önümüzdeki dönemlerde daha kapsamlı olarak devam ettirilmesinde fayda olacağı görüşüne oy birliğiyle varılmıştır.
