www.pwc.com.tr
Sermaye Piyasaları
Halka Arz Seyri:
Türkiye’ye Bakış
2013
Giriş
2013 yılının dönüm noktası olan halka arz işlemi, Türkiye’nin önde gelen havayolu şirketlerinden biri olan Pegasus’un arzı oldu.
Bu halka arz işleminde, 362 milyon dolar fon toplandı ve yıl boyunca toplanan fonun
%48’ini oluşturdu. Önemli bir devlet bankasının bağlı şirketi olan Halk Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı (GYO), 142 milyon dolar fon topladı.
Pegasus arzı dışında, halka arz işlemlerinden en çok fon toplayan sektör, GYO sektörü oldu. GYO’lar 2013 yılında, 3 işlemde toplam 218 milyon dolar fon topladı.
2012 yılında 13 milyon dolar olan ortalama işlem hacmi, 2013 yılında 40 milyon dolara yükseldi. Pegasus işlemi dışında, ortalama işlem hacmi 22 milyon dolar olarak gerçekleşti. Toplam 19 halka arz işleminin, 10 tanesi ulusal pazarda, geri kalan dokuz tanesi ise Gelişen İşletmeler Pazarı’nda (GİP) gerçekleşti.
Yayın tarihi itibarıyla, Borsa İstanbul’a yapılmış, ana piyasa ve GİP için sekizer adet olmak üzere, toplam 16 kotasyon başvurusu bulunmaktadır.
Borsa İstanbul’da, birincil halka arz işlemi olmamasına
rağmen dikkat çeken bir diğer aktivite de Emlak Konut GYO’nun ikincil halka arzı oldu. Emlak Konut GYO, bu ikincil halka arzda 1,6 milyar dolar fon topladı.
Sermaye piyasalarının 2014 yılındaki performansı büyük oranda izlenecek parasal politika ve onun ekonomik göstergelere etkisine bağlı olacak. 2014 yılında gözlemlenecek bir diğer önemli konu da ABD Merkez Bankası’nın para politikasındaki değişimler ve bu değişimlerin gelişmekte olan pazarlar üzerindeki etkisi olacaktır.
2012 yılına kıyasla, 2013 yılında halka arzlardan elde edilen gelirde artış yaşanırken, yapılan işlem sayısında azalma görüyoruz.
İşlem sayısındaki azalma, sermaye piyasası kanunun potansiyel etkilerini analiz ettiğimiz daha önceki
yayınlarımızdaki
beklentilerimizle de
aynı doğrultuda.
12 9 15
9
2 1
22
27 26
19
0 500 1.000 1.500 2.000 2.500 3.000 3.500
0 5 15 10 20 25 30
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Halka arz sayısı
Toplam fon (milyon dolar)
Halka arz işlemlerinin sayısı ve toplanan fon
2013 yılı sermaye piyasasına genel bir bakış
Borçlanma piyasası da etkili performansını sürdürürken, borçlanma araçları miktarı 2012 yılına kıyasla yaklaşık üç kat büyümüştür.
Türk Lirası’nın üzerindeki baskıdan dolayı faiz oranlarının artması, borçlanma aracı ihraçlarının büyümesinde bir düşüşe neden olabilir.
Borçlanma araçları
0 10.000 20.000 30.000 40.000 50.000 60.000 70.000
2009 2010 2011 2012 2013
Değer, milyon dolar
Borçlanma araçları piyasası
Yıllık GSYİH büyümesi, %
-4.8
9.2 8.8
2.2
3.6 4
5 5
-6 -4 -2 0 2 4 6 8 10
2009 2010 2011 2012 2013f 2014f 2015f 2016f
Türkiye’nin makroekonomik görünümü Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH):
Kaynak: Türkiye Ekonomi Bakanlığı’nın yayımladığı, Orta Vadeli Program, Dünya Bankası
Türkiye ekonomisi, 2013 yılının üçüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla %4,4 oranında büyüyerek, %4’lük ortalama piyasa beklentisini geride bıraktı. Türkiye, 2013 yılının ilk dokuz ayında bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla
%4’lük bir büyüme gösterdi.
En son rakamlara göre Türkiye ekonomisinin büyüklüğü 822 milyar dolar olmuştur. Yıllık GSYİH büyüme oranı %0,1 artarak, birinci çeyrek için %3 ve ikinci çeyrek için %4,5 olarak kaydedildi.
Mevsimsellikten arındırılmış büyüme rakamlarına
bakıldığında, Türkiye ekonomisi bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla takvimsel olarak %4,3 bir büyüme yakalamış, bir önceki çeyreğe (2013 yılının ikinci çeyreği) göre de %0,9’luk bir büyüme kaydetmiştir.
2013 yılı üçüncü çeyrek GYSİH sonuçları, önemli
seviyelerdeki özel tüketimle, önceki çeyreğe oranla daha istikrarlı bir manzara çizdi.
Kamu sektörü ve özel sektör katkılarındaki değişimler, artan özel yatırımlarla birlikte, özel sektörün lehine seyretti.
Taslak halindeki kredi kartı ve kredi düzenlemesi tamamlanmadan önce, 2013’ün son çeyreğinde daha yüksek tüketim oranlarıyla karşılaşabiliriz. Bu durum, ticarete ilişkin negatif yeniden dengelenmenin devam etmesine neden olacaktır.
Fakat TL’deki değer kaybı ve diğer gelişmeler (Cenevre’de gerçekleşen İran anlaşmasının AB ekonomilerinde iyileşme yaratması ihtimali gibi) bu olumsuz etkileri dengeleyebilir.
GSYİH’e olumlu katkıda bulunacak yerel seçimler nedeniyle, kamu harcamaları yüksek ihtimalle artış yaşayacaktır. Diğer taraftan, daha yüksek seviyelerdeki envanter birikimi, gelecek
dönem için aşağı yönlü bir risk oluşturuyor. Genel olarak bakıldığında, Türk ekonomisinin 2013’ün dördüncü çeyreğinde
%3,2-%4,0 arasında bir oranda büyüme kaydetmesi öngörülüyor. Bu büyüme, 2013 yıllık GSYİH büyümesini
%3,8-%4,0 arası bir orana getirecektir.
Çeyrek bazda büyüme oranlarının, takvim etkisinden arındırılmış rakamlar
açısından düşüş gösterdiğini de paylaşmalıyız.
2014 yılında yüksek faiz oranları, özel tüketimde ve dolayısıyla GSYİH büyümesinde düşüşe neden olacak, ancak Türk lirasının değer kaybetmesi dış ticaret koşullarının olumlu katkıda bulunmasını sağlayacak.
Ayrıca (özellikle 2014 yılının birinci çeyreğindeki) kamu harcamalarının olumlu katkıda bulunmasını bekleyebiliriz.
Ancak büyüme oranı 2013’deki rakamın altında olacabilir.
TUİK tarafından açıklanan enflasyon oranlarına göre, tüketici fiyatları endeksi (TÜFE), piyasa beklentilerinin biraz üzerine çıkarak 2013’ün son ayında
%0,46 oranında artış gösterdi. Böylece, 2013 için yıllık ortalama TÜFE oranını
%7,5 olarak gerçekleştiren Türk ekonomisi yılı %7,4 yıllık enflasyon oranıyla kapattı. (Merkez Bankası’nın resmi yıl sonu enflasyon tahmini %6,8 idi.) 2013 yılındaki enflasyon sürecinin ana oyuncuları, TL’deki değer kaybı, işlenmemiş gıda fiyatları, petrol fiyatları ve vergi artışları ve fiyat ayarlamaları oldu.
2014 yılına temel TÜFE oranını 2 yüzde puan (en az ve doğrudan) arttırmaları beklenen vergi zamları ve Türk Lirası’nın değer kaybıyla başladığımız için, önümüzdeki sürece iyimser bir şekilde yaklaşmak zor görünüyor.
Son gelişmeler hakkında ABD Merkez Bankası varlık alımlarını azaltması ile iç piyasalardaki karışıklık aynı zamana denk geldi ve Türkiye’nin mali göstergeleri bu durumdan emsallerinden daha çok etkilendi.
Sonuç olarak, Türk Lirası yıl içinde önemli ölçüde değer kaybetti (sadece sermaye çıkışlarından dolayı değil, yerel yatırımcıların yüksek döviz talepleri nedeniyle de) ve tahvil faizleri çift haneli rakamları test etti.
Bu durum yukarı yönlü enflasyon riski nedeniyle Merkez Bankası’nın para politikasını sıkılaştırmasına neden oldu. Türk lirası ABD doları karşısında %20 oranında, Euro karşısında
%25 oranında, kur sepeti karşısında ise %23 değer kaybetti. Yıl içerisinde
%10,5’e kadar tırmanan gösterge tahvil faizleri, Türkiye’nin ikinci yatırım
yapabilir notunu almasıyla
%5’in altını test etti.
Türk lirasındaki önemli değer kaybı ve volatilite sonucunda, Merkez Bankası, yüksek enflasyon riskiyle başa çıkmak için, örtülü faiz artırımı yapmak yerine, ara dönem PPK toplantısı tüm kilit faiz oranlarını doğrudan artırdı.
Buna göre, banka gecelik (O/N) borç verme faizini
%7,75’ten %12’ye, bir hafta vadeli repo faizini %4,5’ten
%10’a ve gecelik (O/N) borç alma faizini %3,5’ten %8’e yükseltti. Merkez Bankası, piyasanın, marjinal fonlama oranı yerine, daha fazla netlik sağlayacak olan %10’luk bir hafta vadeli repo oranı üzerinden finanse edileceğini söyledi. Enflasyonun
görünümünde önemli iyileşmeler olana kadar sıkı parasal politikalar devam edecek gibi görünüyor.
Yıl sonu enflasyonu
(2003 bazlı Tüketici Fiyat Endeksi)
9,35%
7,72%
9,65%
8,39%
10,06%
6,53%
6,40%
10,45%
6,16%
7,40%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
14%
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 TCMB Tahmini 6,8%
TÜFE (Gerçekleșen) TÜFE (Hedef)
Kaynak: TUİK, TCMB
Enflasyon
Küresel halka arz faaliyeti
Faaliyet açısından Avrupa borsalarının karşılaştırılması
Halka arz sayısı
Toplanan fon (milyar dolar)
Milyar dolar
0 50 100 150 200 250
0 200 400 600 800 1.000 1.200
2011 2012 2013
Küresel halka arz piyasası 2013’ün 4. çeyreğini güçlü bir şekilde geçirdi. Çoğu hisse senedi endeksi yukarı yönlü eğilimini sürdürdü ve dalgalanma seviyeleri nispeten düşük seyretti.
ABD için, 2013, on yılı aşan bir süreç içinde halka arz
açısından yaşanan en güçlü yıl oldu. Bu yıl içerisinde, 254 halka arz işlemi gerçekleştirildi ve bu işlemlerden 77,7 milyar dolar fon toplandı.
Euro bölgesindeki krizin etkisini yitirmesiyle ve gerilemenin sonlanmasıyla yatırımcıların rahatladıkları
görülürken, Avrupa’daki halka arz piyasası tekrar canlandı.
Hisse senedi piyasalarının güçlenmesi, piyasadaki dalgalanmaların azalması ve makroekonomik koşulların iyileşmesi gibi süreçlerin 2014’te halka arzın gücünü arttıracağı öngörülüyor.
Küresel halka arz trendi
2013 2012
Borsa Halka Arz Halka Arz Değeri
(milyon dolar) Halka Arz Halka Arz Değeri (milyon dolar)
London Stock Exchange (Londra Borsası) 104 20.399 73 6,781
NYSE Euronext (New York Borsası) 26 4.127 19 1,370
Deutsche Börse (Almanya Borsası) 9 3.320 25 2,826
Borsa Italiana (İtalya Borsası) 18 1.755 4 216
Warsaw (Varşova) 54 1.563 105 965
Oslo Børs & Oslo Axess (Oslo Borsası) 11 1.297 4 384
NASDAQ OMX 31 1.207 17 63
SIX Swiss Exchange (İsviçre Borsası) 1 1.027 4 1,057
Irish Stock Exchange (İrlanda Borsası) 3 999 0 0
Borsa Istanbul (İstanbul Borsası) 19 802 26 355
Luxembourg (Lüksemburg) 7 48 7 744
BME (Spanish Exchange) (İspanya Borsası) 2 3 5 12
Wiener Börse (Viyana Borsası) 1 0 0 0
Toplam 286 36,547 289 14,774
Halka arz sayısı ve toplanan fon
Halka arz sayısı - gelișen ișletmeler piyasası
Halka arz sayısı - ana pazar
Toplam fon (milyon dolar)
0 100 200 300 400 500 600 700 800 900
0 5 10 15 20 25 30
2011 2012 2013
* Halka arz sayısı üzerinden toplam arz değeri temel alınarak hesaplanmıştır.
Borsa İstanbul için kilit istatistiki veriler
Borsa İstanbul halka arz faaliyeti- Ulusal pazara karşı gelişen işletmeler piyasası
2011 2012 2013 Yıllık
değişim
Halka açık şirket 361 378 408 7,94%
Borsa yatırım fonu 12 16 17 6,25%
Özel sektör borç senetleri (İhraç edilen) 58 233 290 24,46%
Hisse senedi piyasası toplam piyasa değeri, milyar dolar 202 310 237 -23,55%
Hisse senedi işlem hacmi (toplam), milyar dolar 424 348 431 23,92%
Hisse senedi işlem hacmi (günlük ortalama), milyar dolar 1,7 1,4 1,7 23,21%
Borç senedi işlem hacmi (toplam), milyar dolar 2,449 3,814 3,623 -5%
Yabancı yatırım payı 62,20% 65,90% 62,34%
2011 2012 2013
Türkiye’deki toplam halka arz
Ulusal pazar 25 16 10
Gelişen işletmeler piyasası 2 10 9
Toplam halka arz sayısı 27 26 19
Toplam Fon (milyon dolar)
Ulusal pazar 826 303 727
Gelişen işletmeler piyasası 15 49 33
Toplam Fon (milyon dolar) 842 352 760
Ortalama halka arz değeri (milyon dolar)
Ulusal pazar 33 19 73
Gelişen işletmeler piyasası 8 5 4
Ortalama halka arz değeri (milyon dolar)* 31 13 40
Pegasus
2013’teki en büyük halka arz işlemleri
BIST 100 Hisse fiyatı
1.5 6.5 11.5 16.5 21.5 26.5 31.5 36.5 41.5 46.5
0 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 60,000 70,000 80,000 90,000 100,000
25.04.2013 17.05.2013 07.06.2013 28.06.2013 19.07.2013 13.08.2013 04.09.2013 25.09.2013 22.10.2013 13.11.2013 04.12.2013 25.12.2013
Halk GYO
BIST 100 Hisse fiyatı
0 0.2 0.4 0.6 0.8 1 1.2 1.4 1.6
0 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 60,000 70,000 80,000 90,000 100,000
22.02.2013 15.03.2013 05.04.2013 29.04.2013 21.05.2013 11.06.2013 02.07.2013 23.07.2013 15.08.2013 06.09.2013 27.09.2013 24.10.2013 15.11.2013 06.12.2013 27.12.2013
2013’ün en büyük halka arzlarının arz sonrası performansı
(milyon TRY) Kazanılan tutar
Pegasus Hava Taşımacılığı A.Ş. 649
Halk Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. 250 Panora Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı A.Ş. 102
Toplam içindeki pay 73%
Sektöre göre toplanan fon miktarı - 2013
32.642.4
218.0
42.7 62.6 361.9
Enerji
Finansal hizmetler Yatırım șirketleri Diğerleri
Tekstil & kumaș Telekomünikasyon ve ulaștırma
Sektör analizi
2013’te toplanan fon açısından telekomünikasyon ve ulaştırma diğer sektörleri geride bıraktı.
Yatırım şirketleri bir kez daha toplam halka arz kazançları içinde önemli bir miktarı oluştururken, GYO’ların popülaritesi bunda önemli bir rol oynadı.
Panora GYO
BIST 100 Hisse fiyatı
0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 5
0 10,000 20,000 30,000 40,000 50,000 60,000 70,000 80,000 90,000 100,000
23.05.2013 13.06.2013 04.07.2013 25.07.2013 19.08.2013 10.09.2013 01.10.2013 28.10.2013 19.11.2013 10.12.2013 31.12.2013
İletişim
Mert Tüten
Denetim Hizmetleri Şirket Ortağı Tel: + 90 (212) 326 6066 E-posta: mert.tuten@tr.pwc.com
Umurcan Gago
Vergi ve Mali Hukuk Hizmetleri Şirket Ortağı Tel: + 90 (212) 326 6098
E-posta: umurcan.gago@tr.pwc.com
Serkan Tarmur
Danışmanlık Hizmetleri Şirket Ortağı Tel: +90 (212) 326 5304
E-posta: serkan.tarmur@tr.pwc.com
Murat Gür
Denetim Hizmetleri Müdür Yardımcısı Tel: +90 (212) 326 6471
E-posta: murat.gur@tr.pwc.com Serkan Aslan
Danışmanlık Hizmetleri Direktörü Tel: + 90 (212) 376 5330 E-posta: serkan.aslan@tr.pwc.com Sertu Talı
Denetim Hizmetleri Kıdemli Müdürü Tel: + 90 (212) 326 6784
E-posta: sertu.tali@tr.pwc.com
PwC Türkiye
PwC, tüm dünyada en üst düzey sektör uzmanlığı ile sunduğu denetim, vergi ve danışmanlık hizmetleri ile müşterilerine aradıkları değeri katar.
157 ülke 184.000’i aşkın çalışanı ile PwC yeni bir
yaklaşım ve pratik tavsiyeler üretmek üzere müşterileri ile düşünce, deneyim ve çözüm önerilerini paylaşır.
PwC 1981’den bugüne faaliyet gösterdiği Türkiye’de, İstanbul’da iki, Ankara’da, Bursa’da ve İzmir’de birer
ofis olmak üzere toplam 5 ofiste, yaklaşık 1.300 kişilik profesyonel kadrosu ile Türk iş dünyasının aradığı değeri yaratmak için hizmet sunmaktadır.