|Cuma mescidi eyva nı Selçuklu dereri X. XII. Y.Y. | Patrlmoine culturel de l'Humanite bülletin d'information de l'UNESCO: No: 3
J insan yaşatısını daha rahat, verimli kılabilmek amacil-e bilimsel araştırmalar yapmak, uluslararası toplantılara baş vur-mak, sergiler 'tertiplemek günümüzde jadet olmuştur.
Hızlı sanayileşme, şehirleşme sonucu j ülkede mevcut tarihî varlıkların za-jmanla yok olmalarını önlemek üzere mil-in ve uluslararası ölçüde bir çok çabalar [yapılmaktadır. En önemli çalışmalar Birleş-imi?* Milletler teşkilâtın bir kolu olan .'UNESCO'ihün yardımı ile yürütülen
araş-tırma ve uygulamalardır. .. UNESCO önerilerine göre tarihi es-ki kent, mahalle ve köylerin daha en-vanterleri yapıldıktan sonra «restoras-jyon» islerine girişilmelidir. Yeni bir ka-rarla; yenilenmiş sağlamlaştırılmış bu gibi yerler ıssız müze köşeleri bırakıl-mamalıdır. Aksine aileler yerleştirilerek Jeskl karakterde yenileştirilen tarihî kent I mahalle ve köyler çevre düzeni
açısın-dan değer kazanmalıdır. Böylelikle bura-larda barınan kişiler kendi geçmişlerini hatırladıkça kültür ve an'anelerini daha da bâğlanaklar. Turistler ise, »yaşantısı olan bu gibi yerleri görmekte daha bü-yük zevk duyacaklardır.
WL Dünyanın ayrı iklimlerinde mevcut tarihi varlıkların her birinin apayrı özel-likleri vardır. UNESCO bu ayrıntıları ti-tizlikle gözetferek araştırmaları derinleş-tirmiş ve o özelliklere göre ayrı karar-lara varmasını bilmiştir.
Bu yazımızda sadece iki komşu ül-ke; iran ve Afganistan'da uygulanan prog-—|ramlar hakkında bilgi verelim:
A f g a n i s t a n :
«Kâbil» kentindeki millî müze'de gö-rünen tarihî parçalar Afganistan toprak-larında gelmiş geçmiş, medeniyetlerin ka-lıntılarıdır. Ancak müze hacmi dar oldu-I r a n :
Esasen 1968 Devlet Planlama prog-ramı gereğince hızlı kalkınma devresi içinde olan İran'ın tarihî hazinelerinin
değerlendirilmesi söz konusudur. Bu noktadan hareket eden UNESCO hazırladığı uygulama programını 4. bö-lüme ayırmıştır.
— İran'ın kuzey-batı yönü, — Tahran ve çevresi. — İsfahan kenti. — Fars eyaleti.
Bu 4 bölgede uygulama; eski âbide-lerin «restore» edilmeiâbide-lerinden ibarettir.
Uygulama; mimarî değer tarihî değer dinî ve san'at değeri
Cami, Iran kilisesi, türbe, «Sassanî» devrine ait saraylar «Achemenide» dev-resine ait abide ve kabirler. Kaleler gibi önem sırasına göre yapılacaktır. Keza yerleşme konuları da ele
alına-caktır. örneğin İsfahan şehrinin bugün-kü dokusu yeniden etüd konusu olacak-tır. Uygulamalar yerli otoriterin işidir.
UNESCO'nun bu etüd ve uygulama-lardaki katkısı (ilgili ülkelerin isteği üze-' rine) ancak «danışma istişarîdir.»
Birleşmiş Milletlerin yardım fonu sayesinde uzman heyetler mahallinde in-celeme yaparlar teknik müşaverede bu-lunurlar. En maruf «eksperlerden» 35'i bugüne dek değişik görevlerde bulun-muşlardır. En azından elli defa «mission» danışman heyetleri İran'a göndertilmiş-tir. 1977 senesine kadar bu teknik yar dım devam edecektir; zira program ve uygulama «Echatane - Hâmadan». kral yo-lu boyunca ve eski Tahran - «Balouc-histan» ana yol boyunca sürdürülecek-tir.
Ayrıca şahın iradesi ile başlayan İran'da müzelerin ifaya ve onarımları prog-ramları ile Tahran Şiraz ve İsfahan'da 6 yeni Müze yapımı, söz konusudur.
Not: UNESCO'da görevli İRAN tem-silcisinin bu programlara «UNESCO» yardımının sağlanması yolunda büyük et-kisi olmuştur.
Afganistan milli mü zesi maketi
ğundan bu değerli kolleksiyonlar yete-rince değerlendirilerek sergilenememiş-Ierdir.
Bundan, böyle Afgan resmî otoritele-ri yepyeni bir müze inşasına karar ve-rerek «UNESCO» nun bu yeni «müze» plan ve projeleri hakkında tavsiyelerini rica etmiştir. Danimarkalı mimar VVilhem VVOHLERT bu yeni müze projesini hazır-lamakla görevlendirilmiştir.
Başkent «Kâbil»in nıerkezinde park ortasında inşa edileöek müze komplek si en son müze tekniğine göre düşünül-müş, aynı zamanda mahallî mimarî us-lübunda uygun olacaktır. Bir araştırma merkezi, kitaplık, konferans salonu de-vamlı ve geçici sergiler için salonları bu-lunacak olan bu müze Afganistan'ın ar-keolojik, «Ethnographia» ve diğer san'at kollarının tam bir yelpaze şeklinde pa-noramasını sergileyecektir.
Hamburg (DaD) — Uzmanların ka-nısına göre, çelik yapılar birçok olanak-lar sağlamaktadır... Özellikle, Federal Al-manya'da plânlanan «değişebilecek kent» lerin gerçekleştirilmesinde, çelik önemli rol oynayacaktır. Çünkü yapılar yıkıldığı veya değiştirildiği zaman, çıkan çelik ye-niden kullanılabilmekte veya hurda ola-rak işe yaramaktadır. Hamburg'da topla-nan Alman Çelik Yapı Kongresinde, İskân Bakanı Kari Ravens, yakın gelecekteki kent yapımıntn baş problemi sayılan kentin yenilenmesi konusu üzerinde durmuştur.
