PARA POLİTİKASI RAPORU

Tam metin

(1)TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI. PARA POLİTİKASI RAPORU. 2004-II.

(2) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. İÇİNDEKİLER I. GİRİŞ. 1 I.1. Genel Değerlendirme. 1. I.2. Son Dönemdeki Ekonomik Gelişmeler. 2. II.. ENFLASYON GELİŞMELERİ. III.. ARZ VE TALEP GELİŞMELERİ. IV.. V.. 2004-II. 13. III.1. İç Talep. 13. III.2. Dış Talep. 17. III.3. Arz Gelişmeleri. 18. III.4. Maliyet Baskısı. 20. MALİ PİYASALARDAKİ GELİŞMELER. 25. IV.1. TCMB Para ve Kur Politikası Gelişmeleri. 25. IV.2. Bankacılık ve Kredi Gelişmeleri. 31. KAMU MALİYESİ V.1. Borç Stokundaki Gelişmeler. VI.. 5. GÖRÜNÜM. 37 38 43. VI.1. Talep ve Arz Unsurları. 43. VI.2. Maliyet Unsurları. 45. VI.3. Parasal ve Mali Disiplin. 46. VI.4. Enflasyon Bekleyişleri ve Diğer Riskler. 47. I.

(3) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. (Baskı düzeni nedeni ile boş bırakılmıştır). II. 2004-II.

(4) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. I. Giriş* I.1. Genel Değerlendirme. |.

(5) . . . ! . " # . $ . $ . %

(6) . & & . . ' . "$ &

(7) .

(8) .

(9) $ .

(10) $ .

(11) " ( . . )$ $ *+ . #,-( ( ' " . $ .+ . ! &$ . . "" % "$ . "$ $ "$ . & & . ( $ " "$ . . . . &. &. . ( "$ . . " &$ " . . & &. & / .

(12) . *. Bu raporda 22 Temmuz 2004 tarihine kadar olan veriler kullanılmıştır.. 2004-II. 1.

(13) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. I.2. Son Dönemdeki Ekonomik Gelişmeler/ 0

(14) $ . $ &

(15) . $ 0 1 2 34-25

(16) . 6 6 0 . 7$ 36075 6 8 9 36875 & . ' 1 # $ $ . $ :& "

(17) . $ "$ . "$ $ .

(18) . " . & & ( . $

(19)

(20) .

(21) . ( "$. " $ 4-2 .

(22) $ & . "$ . . " $ (. " # " "$. $ . # 6 . " . '(: ;; . "$

(23) $ ; . :

(24) . & "$ . :"$

(25) . & & . ( & . " ' .

(26) $ . '

(27) . " "$ . &$ . " &$ ( "$. 6 #<2<=. . 2. 2004-II.

(28) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. > #?2<= . & $ (. &$ . #?2< . & . #

(29) "$ & "$ . " $

(30). " " ( "$ . & "$

(31) . & " & . : # . " . " '

(32) .

(33) & $. $ "$ . $ " & @ . . " . 2004-II. 3.

(34) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. (Baskı düzeni nedeni ile boş bırakılmıştır). 4. 2004-II.

(35) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. II. Enflasyon Gelişmeleri. P.

(36)

(37)

(38) ! "

(39)

(40) #$ % &'&( )* +'&( ,* -

(41) +'& . .*( / $%

(42) 0 12

(43) 12 12 12

(44) 3 4

(45) 5

(46) 4 &'&(

(47) +'& 1" 66 .2 -

(48) &'&

(49)

(50) Grafik II.1. Mevsimsellikten Arındırılmış Altı Aylık Hareketli Ortalamalar 1.4. USD / TL (sağ eksen). 1,550,000. Tarım Dışı. 0.4. 1,300,000. 0.2. 1,250,000. 0.0. 1,200,000. 0406. 1,350,000. 0405. 0.6. 0404. 1,400,000. 0403. 0.8. 0402. 1,450,000. 0401. 1.0. 0312. 1,500,000. 0311. 1.2. 0310. 2004-II. Gıda Dışı. 5.

(51) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. " &'& +'&(

(52)

(53) - $

(54) 7 8 $

(55)

(56) 7 " 66 *( 1! *9992 5 : 8 1 $2 !

(57) 8

(58) - *999

(59) ! . , - 8 Grafik II.2. 2001 Krizi Öncesi Döneme Göre Kur ve Fiyat Artışlarının Karşılaştırılması (Yüzde) 180. TÜFE. USD / TL. 160 140 120 100 80 60 40 20 0. 0406. 0404. 0402. 0312. 0310. 0308. 0306. 0304. 0302. 0212. 0210. 0208. 0206. 0204. 0202. 0112. 0110. 0108. 0106. 0104. 0102. 0012. -20. 3

(60)

(61) 6. 2004-II.

(62) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU.

(63)

(64) *99; !

(65) - !

(66) !

(67) . . 3

(68) &5&< #$ % ..( 3 .;; ;. 1" 66 ;2 Grafik II.3. Özel ve Kamu İmalat Sanayi Fiyat Yıllık Artışları (Yüzde) 50 Özel imalat. Kamu imalat. 40. 30. 20. 10. 0406. 0405. 0404. 0403. 0402. 0401. 0312. 0311. 0310. 0309. 0308. 0307. 0306. 0305. 0304. 0303. 0302. 0301. 0. 3 &5&< = > 1=>2

(69) -

(70)

(71) *99? -

(72)

(73)

(74) - . 2004-II. 7.

(75) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. " +'&(

(76) - 9@

(77) *A

(78) /

(79) 9*

(80) 3

(81)

(82) 1" 66 ?2 Grafik II.4. Tarım ve Gıda Grubu Mevsimsellikten Arındırılmış Fiyat Artışları (6 Aylık Hareketli Ortalama) 2.5 Gıda. Tarım. 2.0. 1.5 1.0 0.5. 0.0. 0406. 0405. 0404. 0403. 0402. 0401. 0312. 0311. 0310. -0.5. 3

(83) B - 8 & = *99? %

(84) # C % +'&

(85) " +'& . D@ 1" 66 ,2 7 8. 2004-II.


(87) .*( Grafik II.5.Gıda, Gıda Dışı TÜFE ve TÜFE Enflasyonu (Yıllık Yüzde Değişim) 50 TÜFE Gıda Dışı TÜFE. 40. Gıda. 30. 20. 10. 0406. 0405. 0404. 0403. 0402. 0401. 0312. 0311. 0310. 0309. 0308. 0307. 0306. 0305. 0304. 0303. 0302. 0301. 0. . 2004-II. 9.

(88) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. KUTU II.1. PETROL FİYATLARI VE PARA POLİTİKASI KARARLARI. /. Enerji, çoğu ekonomik aktivitenin temel girdisidir ve bundan dolayı önemli bir maliyet kalemi ve fiyatları oluşturan önemli bir etmen olarak karşımıza çıkmaktadır. Fiyat istikrarı odaklı bir politika yürüten merkez bankaları açısından, enerji fiyatlarının zaman içindeki evrimi önemli bir risk faktörü olarak görünmektedir. Öte yandan, söz konusu riskin dışsal karakterde olması, politika yapıcılara yanıtlanması gereken kritik bir soru sunmaktadır: Özellikle dünya ham petrol fiyatları üzerinden gelişen ters arz şokları ve genel fiyat artışları karşısında merkez bankaları nasıl bir duruş belirlemelidir?1 Bu kutuda bu soruya ilişkin açılımlar sunulmaktadır. Öncelikle, son iki yıllık süre içinde ham petrol fiyatlarının gelişimi, daha sonra dünya merkez bankalarının bu gelişmeler karşısındaki tutumları ele alınmıştır. Son olarak TCMB’nin petrol fiyatlarındaki olumsuz gelişmeleri nasıl ele aldığı ile ilgili saptamalar sunulmuştur. Ham Petrol Fiyatlarının Evrimi: 2002-2004 Petrol fiyatları, arz ve talep koşullarına bağlı olarak zaman içinde önemli dalgalanmalar göstermektedir. Gerek talepteki değişimler, gerekse arz miktarındaki artış ve azalışlar ve bu konudaki beklentiler petrol fiyatları üzerinde etkili olmaktadır. Grafikte de görüldüğü üzere, petrol fiyatları günlük olarak önemli dalgalanmalar göstermekte, aylık ortalamalar bazında dahi her iki yönde de ciddi değişimler sergilemektedir.. Grafik: Ham Petrol Fiyatları (ay ortalaması, $/varil) ve TÜFE (1994=100) Ham P etrol. TÜFE. 42. 9800. 36. 8400. 30. 7000. 24. 5600. 18. 4200 Ham P etrol İthalat Fiyatları. 12. 2800. WTI WTI - günlük fiyatlar. 6. 1400. TÜFE. 07:2004. 05:2004. 03:2004. 01:2004. 11:2003. 09:2003. 07:2003. 05:2003. 03:2003. 01:2003. 11:2002. 09:2002. 07:2002. 05:2002. 03:2002. 0 01:2002. 0. /. Son yıllar göz önüne alınırsa, petrol fiyatları özellikle Irak savaşı sırasında hızla artmış, savaşın genel öngörülerden daha kısa zamanda sona ermesiyle savaş öncesi düzeyine gerilemiştir. Ancak izleyen dönemde bölgesel istikrarsızlıkların sürmesi arz konusunda endişelere yol açmış, fiyatlardaki artış eğilimi ciddi dalgalanmalarla birlikte devam etmiştir. Faiz Politikalarının Petrol Fiyatlarına Duyarlılığı: Ne Zaman ve Hangi Ölçüde? Fiyat gelişmeleri para politikasının oluşturulması bağlamında söz konusu edildiğinde, kısa vadeli gelişmelerle orta vadedeki eğilimlerin birbirinden ayrılması gerekir. Kısa vadeli –geçici- şoklar fiyat istikrarı hedefini riske etmezken, şokların orta vadede süreklilik göstermesi fiyat istikrarından uzaklaşılmasını beraberinde getirecektir. Bu bağlamda, ileriye-dönük politika üretimi, yalnızca orta-vadede sürmesi beklenen fiyat şoklarına tepki verecektir. Kaldı ki, geçici petrol fiyatı dalgalanmalarına verilecek bir tepki, zaten durgunlaşmakta olan ekonomik aktivitenin daha da azalmasına sebep olacağından toplam refah seviyesine olumsuz etkide bulunabilecektir. Bu yaklaşım yakın geçmişte Avrupa Merkez Bankası tarafından da ortaya konulmuştur.2. Bkz. “Energy, the Economy and Monetary Policy”, Federal Reserve Bank of Dallas, http://www.dallasfed.org/educate/everyday/ev2.html. 2 Avrupa Merkez Bankası, Basın Konferansı, Giriş Metni, 1 Temmuz 2004. Benzer belirlemeler Avrupa Merkez Bankası’nın 7 Mart 2002 ve 21 Haziran 2001 tarihli basın konferanslarında da görülebilir. 1. 10. 2004-II.

(89) TCMB. / /. PARA POLİTİKASI RAPORU. Benzer biçimde Kanada ve Avustralya’daki para politikası uygulamalarında tüketici fiyatlarındaki geçici dalgalanmaların göreli olarak tolere edildiği ve bu bağlamda petrol fiyatları gibi geçici faktörlerin sadece göz altında tutulduğu görülmektedir.3 Bu gözlemler enflasyon hedeflemesi çerçevesinde ele alındığında, hangi fiyat endeksindeki gelişmelerin dikkate alınmasının daha uygun olacağı sorusu akla gelmektedir. Sorunun cevaplanması teknik açıdan karmaşık incelemeleri gerektirmekle birlikte, cevabın altında yatan temel dayanak yukarıda aktarılan gözlemlerle örtüşür niteliktedir. Diğer bir deyişle, orta-vadeli enflasyon eğilimlerini en iyi temsil eden fiyat verileri dikkate alınmalı ve geçici şoklar orta-vadedeki eğilimleri besleyebildikleri ölçüde göz önünde bulundurulmalıdır. Bu bağlamda, fiyatların genel eğilimlerini yakalayan “çekirdek enflasyon” tanımları öne çıkmaktadır. Örneklemek gerekirse, Kanada ve Avrupa merkez bankaları gıda, enerji ve dolaylı fiyatların dışında kalan tüketici fiyatlarını izlemektedir.4 Bu konuda yapılan bir çalışmada da, petrol fiyatı şokları var olduğunda, genel fiyat endekslerinin hedeflenmesinin iyi bir strateji yansıtmayacağı gösterilmektedir.5 Bu noktalardan hareketle, ileriye dönük para politikası stratejileri izleyen merkez bankalarının, asıl vurguyu genel fiyat eğilimlerine yaptığı söylenebilir. Öte yandan, adı geçen kaynakların dışsal ve geçici fiyat şoklarının takip edilmesi gereğine ayrıca değindiği de belirtilmelidir. Türkiye’de Petrol Fiyatları ve Enflasyon Türkiye’nin ham petrol ithalat fiyatları, genel olarak WTI (West Texas Intermediate - ABD) ve Brent (International Petrolium Exchange - Londra) petrol fiyatlarından düşük olmakla birlikte fiyat değişimleri zaman içinde paralel bir seyir izlemektedir. Dolayısıyla uluslararası petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar Türkiye’nin ham petrol ithalat fiyatlarına da yansımaktadır. Ancak, Türkiye’de enflasyonun son 30 yıldır gösterdiği yüksek ve oynak seyir ve özellikle akaryakıt ürünleri fiyatlarının ham petrol fiyatlarıyla ilişkisinde vergilendirmenin oynadığı rol göz önüne alındığında, petrol şoklarının genel TÜFE enflasyonu üzerindeki etkisinin sınırlı kaldığı gözlenmektedir.6 Ne var ki, son yıllarda, enflasyondaki düşüş sonrası, ham metal ve petrol gibi ham madde fiyatlarındaki dalgalanmaların yurt içi genel fiyat endeksleri (özellikle TEFE) üzerindeki etkileri gittikçe belirginleşmektedir. Diğer yandan, petrol fiyatı şoklarının enflasyon üzerindeki kısa dönem etkilerinin doğru bir şekilde anlaşılması için petrol fiyat hareketlerinin yanı sıra vergilendirme politikasının da göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Bir başka ifadeyle, petrol fiyatları ile tüketici fiyat endeksi içerisindeki enerji fiyatları ilişkisi vergi politikalarına bağlı olarak kısa dönemde her zaman birebir olmayabilmekte, uzun dönemde ise genelde bütünlük göstermektedir. Ancak her durumda, akaryakıt ürünlerinin önemli bir bölümünün vergiden oluşması, petrol fiyat şoklarının yurt içi fiyatlara geçişkenliğinin göreli olarak kısıtlı kalmasına neden olmaktadır. Türkiye ekonomisinde, 2001 krizi sonrasında kararlılıkla uygulanan istikrar programı sonucu enflasyon rakamları düşme eğilimine girmiş olup, bu eğilimler hala korunmaktadır. Petrol fiyatları ve kur gelişmelerine bağlı olarak yapılan akaryakıt fiyat düzenlemelerinin toptan eşya fiyatlarına yansıdığı TCMB’nin Mayıs ayı enflasyon görünümü duyurusunda dile getirilmiş olmakla birlikte, bu gelişmelerin tüketici fiyatlarına yansımasının daha dar bir çerçevede kalacağı da belirtilmektedir.7 Grafikte de gösterildiği gibi, TÜFE’nin yakın dönemdeki seyri bu gözlemi destekler niteliktedir. Bu verilerin ve ülke deneyimlerinin ışığında, son dönemdeki ham petrol ve enerji fiyatlarındaki dalgalanmalara karşı para politikasında değişikliğe gidilmesi için güçlü bir neden görülmemektedir. Ancak, her durumda söz konusu fiyat gelişmeleri yakından izlenecek, petrol fiyatlarındaki artışların devam etmesi ve bu gelişmelerin genel fiyatlama davranışları ile uzun dönemli enflasyon bekleyişlerine yansıması durumunda para politikası gerekli tepkiyi verecektir.. “Monetary Policy”, Reserve Bank of Australia, http://www.rba.gov.au/Education/monetary_policy.html. Bu konuda ayrıntılı bilgi için, enflasyon hedefleyen belli başlı merkez bankalarının politika metinleri görülebilir. Bakınız, Çek Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın 27 Mayıs 2004 tarihli Para Politikası Kurulu duyurusu; Filipinler Merkez Bankası’nın 15 Nisan, 6 Mayıs, 3 Haziran ve 1 Temmuz 2004 tarihli duyuruları; Güney Afrika Cumhuriyeti Merkez Bankası’nın 10 Haziran 2004 tarihli duyurusu; Güney Kore Merkez Bankası’nın 8 Temmuz 2004 tarihli duyurusu; İsveç Merkez Bankası’nın 11 Haziran ve 8 Temmuz 2004 tarihli duyuruları; Peru Merkez Bankası’nın 3 Haziran ve 1 Temmuz tarihli duyuruları; Polonya Merkez Bankası’nın 27 Nisan ve 30 Haziran 2004 tarihli duyuruları; Şili Merkez Bankası’nın 13 Mayıs ve 10 Haziran 2004 tarihli duyuruları ve Tayland Merkez Bankası’nın 21 Nisan ve 9 Haziran 2004 tarihli basın duyuruları. 3. ABD Merkez Bankası gıda ve enerjiyi dışarıda tutarken, Tayland Merkez Bankası işlenmemiş gıda ve enerjiyi tüketici fiyatlarının genel eğilimlerini incelerken dikkate almamaktadır. Ayrıntılı bilgi için, “Core Inflation in the UK”, Joanne Cutler, External MPC Unit Discussion Paper, No. 3, Mart 2001.. 4. 5. “Monetary Policy Rules and Oil Price Shocks”, C. Kamps ve C. Pierdzioch, Kiel Institute of World Economics, Kiel Working Paper No. 1090, 2002.. Şöyle ki, akaryakıt ürünlerinde pompa satış fiyatı hesaplanırken, öncelikle dünya ham petrol fiyatları ile döviz kurlarında meydana gelen gelişmelere bağlı olarak rafineri satış fiyatları (tavan fiyat) belirlenmekte, rafineri satış fiyatları üzerine dağıtım payları, nakliyat giderleri (kara ve deniz) ve maktu özel tüketim vergisi (ÖTV) miktarları eklenerek KDV matrahına ulaşılmaktadır. Bu tutara yüzde 18’lik genel KDV oranı uygulanmak suretiyle bulunan KDV miktarı da KDV matrahına eklenmek suretiyle 1 litre benzinin pompa satış fiyatına ulaşılmaktadır. 6. 7. “Mayıs Ayı Enflasyonu ve Görünüm”, TCMB, Haziran 2004.. 2004-II. 11.

(90) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. / / / (Baskı düzeni nedeni ile boş bırakılmıştır) /. 12. 2004-II.

(91) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. III. Arz ve Talep Gelişmeleri III.1. İç Talep. ;.

(92)

(93)

(94)

(95)

(96)

(97)

(98)

(99)

(100) !

(101) " "

(102) "

(103) #$ " %%%&&'

(104)

(105) " ()*+, " !

(106)

(107) -

(108) .

(109)

(110) "

(111) "

(112) / !

(113)

(114) 0

(115) . 11 ()*+,2 " //

(116)

(117) #(

(118) %%%&&'. Grafik III.1.1 Yıllıklandırılmış GSYİH, Toplam Nihai Yurtiçi Talep ve Özel Tüketim (1987 fiyatlarıyla) (Milyar TL) 130000. Özel Tüketim Harcamaları GSYİH Toplam Nihai Yurtiçi Talep. 120000 110000 100000 90000 80000 70000 60000 50000 40000. 03-II. 03-IV. 02-II. 02-IV. 01-II. 01-IV. 00-II. 00-IV. 99-II. 99-IV. 98-II. 98-IV. 97-II. 97-IV. 96-II. 96-IV. 95-II. 95-IV. 94-II. 94-IV. 93-II. 93-IV. 92-II. 92-IV. 91-II. 91-IV. 90-II. 90-IV. 89-II. 89-IV. 88-II. 88-IV. 87-IV. 30000. Kaynak:DİE. 3

(119) . " !

(120) !

(121) /

(122) / !

(123)

(124) - $45 + * 0 #+*0' ! /

(125)

(126)

(127)

(128) . /

(129)

(130) #(

(131) %%%&' $

(132) "

(133) /

(134)

(135) " "

(136) / !

(137)

(138) 6

(139)

(140) ! " 2004-II. 13.

(141) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB.

(142)

(143)

(144) .

(145)

(146)

(147) .

(148) !"#$ %

(149) &

(150) & #

(151) ' %&

(152) &#

(153) & (

(154) & % & & &

(155)

(156) % ' &

(157) &

(158) % &

(159) ) #

(160) * '

(161)

(162) % &

(163) &

(164)

(165) % & .

(166) //

(167) %

(168) &

(169)

(170)

(171) +

(172) #

(173)

(174)

(175)

(176)

(177) ,--!.

(178)

(179)

(180)

(181) #

(182) % %&% ./0 .+0.

(183) 1 2

(184) & &

(185) Tablo III.1.1. Harcamalar Yoluyla GSYİH Gelişmeleri (Yıllık Yüzde Değişim) 2002. 2003. Yıllık 1-Tüketim Harcamaları. I. II. III. 2004 IV. Yıllık. I. 2,5. 6,9. 2,3. 5,2. 8,0. 5,6. Kamu. 5,4. -2,3. -2,0. -0,7. -4,2. -2,4. 9,9 2,4. Özel. 2,1. 7,8. 2,9. 5,8. 10,3. 6,6. 10,6. Dayanıklı Tüketim Mal.. 2,1. 24,7. 10,6. 11,4. 49,5. 24,0. 49,7. Hizmetler. 8,5. 9,6. 5,1. 7,6. 7,9. 7,5. 10,1. Gıda. 1,1. 4,4. 4,1. 5,7. 1,0. 4,1. 0,9. Yarı Day. Ve Day.sız Tük. Mal.. 3,0. 4,7. -4,5. 3,7. 3,8. 2,1. 4,9. -0,9. 11,7. 6,3. 3,0. 19,2. 10,0. 52,6. Kamu. 8,8. -34,8. -14,6. -22,7. 5,0. -11,5. -11,3. Özel. -5,3. 22,6. 14,2. 16,4. 30,1. 20,3. 60,6. 7,1. 3,6. 5,5. 2,2. 1,2. 3,0. 3,1. 4-Mal ve Hizmet İhracatı. 11,1. 14,5. 12,3. 19,4. 16,9. 16,0. 10,3. 5-Mal ve Hizmet İthalatı. 15,8. 22,0. 24,7. 28,3. 33,0. 27,1. 31,2. 6-Toplam Yurtiçi Talep. 9,3. 10,9. 8,5. 7,0. 11,3. 9,3. 19,1. 7-Toplam Nihai Yurtiçi Talep. 1,8. 7,7. 3,2. 4,7. 10,6. 6,5. 17,5. 8-GSYİH (Harcama Yoluyla). 7,8. 8,1. 3,9. 5,5. 6,1. 5,8. 10,1. 2-Sabit Sermaye Yatırımları. 3- Stok Değişimi*. *GSYİH büyümesine katkı, yüzde Kaynak: DİE. )

(186) # '

(187) / &

(188) &&#

(189)

(190)

(191)

(192) & %&

(193)

(194) '

(195) &&# & & # 3

(196) &

(197)

(198) &

(199) % +

(200) # 4 5 * %3 & 0 % & #

(201)

(202)

(203)

(204) . *

(205) 14. 2004-II.

(206) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. Grafik III.1.2 Özel Tüketim Harcamaları ve Beklenen Satışlar. 04-I. 03-III. 03-I. 02-III. 02-I. 01-III. -15 01-I. 20 00-III. -10. 00-I. 40. 99-III. -5. 99-I. 60. 98-III. 0. 98-I. 80. 97-III. 5. 97-I. 100. 96-III. 10. 96-I. 120. 95-III. 15. 95-I. 140. Gelecek Üç Aylık İç Piyasaya Satılan Mal Hacmi Beklenti Endeksi Özel Tüketim Harcaması, Yıllık Yüzde değişim (sağ eksen) Kaynak:DİE, TCMB İYA. ,--!

(207)

(208)

(209)

(210)

(211) * % +

(212) #

(213)

(214)

(215) % &' & & % *

(216) 6. #

(217) %

(218)

(219)

(220) # 7-#7%

(221)

(222) &

(223)

(224) & 6

(225) & #

(226)

(227) &

(228) ( & & ' %

(229) &

(230) & &# &# ' &

(231) % &#

(232) %

(233)

(234) &. % & +

(235) # ,--! +& ' & *# ""$ +&

(236) '

(237) 1'

(238) 8 5

(239) & %

(240) &

(241) & 9:);

(242) '

(243) & &* #' &

(244)

(245) & *

(246) . 2004-II. 15. 2004 yılının ilk yarısında tüketici fiyatları üzerinde talep yönlü bir baskı görülmemesinde, enflasyonist olmayan sürdürülebilir büyüme açısından önem arz eden özel yatırım harcamalarının hızla yükselerek ekonomideki potansiyel üretim düzeyini artırması etkili olmuştur..

(247) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. Grafik III.1.3. TCMB İYA Kredi Faiz Oranı Beklentisi ve Yatırım Harcaması Eğilimi 80 60 40 20 0 -20 -40 -60. 0405. 0403. 0401. 0311. 0309. 0307. 0305. 0303. 0301. 0211. 0209. 0207. 0205. 0203. 0201. 0111. 0109. 0107. 0105. 0103. 0101. 0011. 0009. 0007. 0005. -80. Gelecek 12 Aylık Dönemde Yatırım Harcaması Eğilimi, Yukarı-Aşağı Gelecek 12 Aylık Dönemde Kısa Vadeli Türk Lirası Kredi Faiz Oranı Beklentisi (yüzde, uygun ortalama). Kaynak: TCMB İYA.

(248) ( '&

(249) & & %

(250) &&# &

(251) & # &

(252) & &

(253) &

(254) & &*

(255) ) #.

(256) & & ( &

(257) '

(258) ( & &

(259) &

(260) 0 #

(261) &#

(262) < '& & = & * & % )

(263) # & ' &

(264) %

(265) #. (& ' %& &

(266) %

(267) &

(268)

(269) 9 ( %

(270) # ,--!

(271) &

(272) ' ( &

(273) % 0 %

(274) '

(275)

(276)

(277) > 9

(278)

(279) #

(280)

(281)

(282)

(283)

(284)

(285)

(286) &# (

(287)

(288) %( % & * %&

(289) 5

(290) (

(291) & & % % (

(292) & % ( &&

(293) &% &

(294)

(295)

(296) %

(297) &

(298)

(299) &

(300) 9

(301)

(302) #

(303)

(304)

(305) &

(306)

(307)

(308) (&& %

(309) ' &

(310) %

(311)

(312) &

(313) 0 # '& & &

(314)

(315) & &

(316)

(317)

(318) . 16. 2004-II.

(319) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. III.2. Dış Talep

(320)

(321) ! "# $

(322) %%&&'(& ) *+! !)+

(323) ,--

(324) ! ! -

(325) !&

(326) -

(327)

(328) ! ! ! . , )!)& /-

(329) . . -! - -

(330)

(331) ! !-

(332) ! - !* ! ! *+0 -

(333) )!)& Grafik II.2.1. Cari İşlemler Dengesi / GSMH* (Yüzde) 4 3 2 1 0 -1 -2 -3. 03-IV. 03-II. 02-IV. 02-II. 01-IV. 01-II. 00-IV. 00-II. 99-IV. 99-II. 98-IV. 98-II. 97-II. 97-IV. 96-IV. 96-II. 95-II. 95-IV. 94-IV. 94-II. -5. 93-IV. -4. * Yıllıklandırılmış veriler ile. Kaynak: TCMB. 12 ! $

(334) ,) * !! -+ 34

(335) ! !5 * !

(336)

(337) -+ 034 )!) ! --

(338)

(339) !& 0 - + !

(340) )

(341) - * ! ! !

(342) )!)& 6+

(343) - - 7 ! --

(344) -+ ))

(345) ! /-

(346)

(347) . . $

(348) ,! - - . !& $

(349)

(350) -

(351)

(352) . !!. 5 +

(353) ! * !$ ! ,) !!

(354) !& 8+

(355) ))!5 !* !!

(356) -+4

(357) !

(358) ! !* !

(359) !!

(360)

(361) !& !

(362) 5 !

(363) ) -! ! ---, !

(364) ! ,, !* ! -

(365) . !!!& 8 -! + -

(366)

(367) ! !* !-

(368) !!& /-

(369) .

(370) + ,

(371) ! , ! ! !

(372) -+

(373) !-

(374) ! 2004-II. 17.


(376) ! 5!

(377) -

(378)

(379) !!-

(380) ! !* !

(381) -

(382) ! , )!)& )

(383) !

(384) ! , /-

(385) .

(386) + ,

(387) !-!* !

(388) $ !,

(389) + !

(390) ! & 12 /-

(391) 1* ! 9 * !! --

(392)

(393) !

(394) !!. !

(395) !& . ! $! 9

(396) .4 . : +

(397) !* ;<4

(398) ! . !* !!

(399) -

(400) --.- !!

(401) !& ! ! )!.-))) ! !* ! .-

(402)

(403) * !5$ !)+

(404) ,

(405)

(406) !)

(407) ) #89:4-+0= .

(408) .! *

(409) !&. III.3. Arz Gelişmeleri /-

(410)

(411) 0

(412) -

(413) ,-- !!&)#89: -+',-

(414)

(415) , !!!& />9 1? !

(416) * +

(417) -

(418)

(419) -! .

(420) -

(421)

(422)

(423) ) $ -!

(424) ,

(425) ! )) ).) ! !

(426) !"# $

(427) %%%&0&'(& Grafik III.3.1. Gelecek Üç Aylık Döneme ilişkin Üretim Eğilimi Endeksi*. 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 0405. 0401. 0309. 0305. 0301. 0209. 0205. 0201. 0109. 0105. 0101. 0009. 0005. 0001. 9909. 9905. 9901. 9809. 9805. 9801. 30. *TCMB İYA göstergelerinden gelecek üç aylık döneme ilişkin hammadde stok hacmi, üretim hacmi ve toplam istihdam miktarının toplulaştırılmasıyla oluşturulmuştur. Kaynak: TCMB. 18. 2004-II.


(429) -

(430)

(431) ,-- ,

(432) ! )

(433) -!-

(434)

(435) $ )

(436) --

(437)

(438)

(439) ! , )

(440) ,

(441) ! )) !

(442)

(443)

(444) 5 - !!& ) #89: ,-- ,

(445) ! , !, *+ *$

(446) /)+ 5 *$ -+

(447)

(448) ,)

(449)

(450) ! -+

(451)

(452) !"# $

(453) %%%&0&(& Grafik III.3.2. TCMB Beklenti Anketine göre Yıllık GSMH Büyüme Beklentisi 6.5 6.0 5.5 5.0 4.5. Yıl Sonu GSMH Büyüme Beklentisi. 4.0. GSMH Hedefi. 3.5. Ocak. Şubat. Mart. Nisan. Mayıs. Haziran. II. I. II. I. II. I. II. I. II. I. II. I. II. I. 3.0 Temmuz. 2004 Kaynak: TCMB. 12

(454) 8 @! 2

(455) ) !5 -!

(456) 9 -+ '0 !!. !

(457) !& 1 ! -! -+' !

(458) -!,-- -

(459)

(460) ,

(461) !

(462) . !& <

(463) ! , - !

(464) ))

(465) -

(466)

(467) * ! 5$ -!

(468) ! ! ,

(469) !

(470) !& 6+

(471)

(472) !-

(473) !

(474) ! 5 -! ! !

(475)

(476) !&

(477) : + *+ -! ! 5

(478) !

(479) 5 !

(480) ) -

(481)

(482)

(483) ))!)& 12 ! $

(484) !5 !

(485) !-

(486) 5 !

(487) )

(488) ! ! -+ AA

(489)

(490) !& !

(491) !*+ ! ,

(492) !

(493) !

(494) 5 !

(495) ) ,))).) -

(496)

(497) ! * )) --

(498) !& ))

(499) !$

(500) ! , ! ! !

(501) 5 !

(502) ) -

(503)

(504) 2004-II. 19.


(506)

(507)

(508)

(509)

(510)

(511)

(512)

(513)

(514)

(515)

(516)

(517)

(518)

(519)

(520)

(521) //. III.4. Maliyet Baskısı !""#

(522)

(523)

(524)

(525) "$

(526)

(527)

(528) %$

(529) &' (((#)* +

(530)

(531)

(532)

(533) &, (((#)* !""#

(534)

(535)

(536)

(537) -

(538)

(539)

(540)

(541) &.((()* /. Grafik III.4.1.Özel İmalat Sanayiinde Birim Reel Ücret Endeksi* (1997=100) 125 115 105 95 85 75 65. 04-I. 03-III. 03-I. 02-III. 02-I. 01-III. 01-I. 00-III. 00-I. 99-III. 99-I. 98-III. 98-I. 97-III. 97-I. 55. * DİE özel imalat sanayi üretimde çalışılan saat başına reel ücret endeksi ile DİE özel imalat sanayi üretimde çalışılan saat endeksinin çarpılmasıyla oluşturulan toplam reel ücret endeksinin; DİE özel imalat sanayi üç aylık sanayi üretim endeksine bölünmesiyle oluşturulmuştur. Kaynak: DİE, DPT, TCMB. !""#

(542)

(543)

(544)

(545)

(546)

(547)

(548) .

(549) !""# /

(550)

(551) : 0

(552)

(553) !""# 1. Ancak, yılın ikinci yarısı için DİE tarafından açıklanan TÜFE enflasyon oranının yüzde 5’i aşması halinde, aşan kısım 31.12.2004 tarihindeki ücretlere ilave edilecektir.. 20. 2004-II.


(555)

(556)

(557)

(558)

(559)

(560)

(561)

(562) !"#

(563)

(564)

(565) ! $%

(566)

(567) & "#

(568) '(&"

(569)

(570)

(571) )

(572)

(573) !*

(574)

(575)

(576)

(577) %

(578)

(579) & "#

(580)

(581)

(582)

(583)

(584)

(585) ! + %

(586)

(587)

(588)

(589)

(590)

(591)

(592)

(593) ! ,

(594)

(595)

(596)

(597)

(598)

(599)