PARA POLİTİKASI RAPORU

Tam metin

(1)TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI. PARA POLİTİKASI RAPORU. 2005-II.

(2) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. İÇİNDEKİLER 1.. GİRİŞ. 2.. ENFLASYON GELİŞMELERİ. 3.. ARZ VE TALEP GELİŞMELERİ. 4.. 3.2. Dış Talep. 18. 3.3. Maliyetler. 20. 23. 4.2. Para Politikası. 27. GÖRÜNÜM. 2005-I. 23. 4.1. Mali Piyasalardaki Gelişmeler. 5.1. Borç Stokundaki Gelişmeler. .. 11 11. KAMU MALİYESİ. 6.. 3. 3.1. Arz-Talep Dengesi. MALİ PİYASALARDAKİ GELİŞMELER ve PARA POLİTİKASI. 5.. 1. 31 33 43. 6.1. Arz ve Talep Unsurları. 43. 6.2. Maliyet Unsurları. 44. 6.3. Parasal ve Mali Disiplin. 46. GRAFİKLER. 49. TABLOLAR. 50. KISALTMALAR. 51. I.

(3) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. (Sayfa düzeni nedeni ile boş bırakılmıştır). II. 2005-I.

(4) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. 1.Giriş1

(5)

(6)

(7)

(8)

(9) . ! !

(10)

(11)

(12) "

(13) # $#

(14) ! ! % &! "'() * + ,%&"*-

(15)

(16) . # #

(17) #

(18)

(19)

(20)

(21) * / 0 1,*/01- # # 2 3 ! # . 4 . # 1 . . 4

(22)

(23)

(24)

(25) # # #.

(26)

(27) ! ! # 5 # # . 6

(28) #

(29)

(30) ! !

(31) #

(32)

(33)

(34) ! ! . 7 #

(35)

(36) !# . ! # # # /

(37)

(38)

(39) # 8 ! !

(40) "

(41)

(42)

(43) . # 1. Bu rapor 25 Temmuz 2005 tarihine kadar olan veriler kullanılarak hazırlanmıştır.. 2005-II. 1.

(44) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB.

(45) #

(46)

(47)

(48) #

(49) #

(50) . #

(51) #

(52)

(53)

(54)

(55) 9

(56)

(57)

(58) # . "

(59) : 0 ,":0- ; <

(60) =4 2 0 .#. ! .

(61) # 9 # 0 4 27

(62) 8 !## ! !

(63)

(64) "

(65)

(66)

(67) # ! #. # # !

(68) . =

(69)

(70)

(71)

(72) #

(73)

(74) # !

(75)

(76)

(77)

(78)

(79) > #

(80)

(81)

(82) ! #

(83) !

(84)

(85)

(86) ! ! !

(87)

(88)

(89) . 2. 2005-II.

(90) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. 2. Enflasyon Gelişmeleri. P.

(91) !" # . Yılın ilk yarısında TÜFE artış oranı yüzde 2,59 olarak gerçekleşmiştir.. $ ! % & '()

(92) . * . # +,- ! . / * 0 12 3435# 6 43 #!+5! Grafik 2.1. TÜFE ve Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (A, B ve G) (Yıllık, %) 12%. TÜFE. (A). (B). (G). 10%. 8%. 06-05. 05-05. 04-05. 03-05. 02-05. 01-05. 12-04. 11-04. 10-04. 09-04. 08-04. 07-04. 06-04. 05-04. 04-04. 03-04. 02-04. 01-04. 6%. Kaynak: DİE. 7 #

(93) # 45 * # 45 8 9 * # $ 45 9 # *4*5

(94) ! 7 . *

(95) . ! 0 * / *

(96)

(97) # 6

(98) #

(99) . * ! 0 :. 6 *

(100)

(101) ++& # . * # .

(102) 4'') 9 5!

(103) 9 # 2005-II. 3. Yılın ikinci üç aylık döneminde mevsimsel ürünlerin etkileri belirgin olarak ortaya çıkmıştır..

(104) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. ! ;$ / * 6

(105) ! 0 9 9 8 ! # +-

(106) # 4+- * '')

(107) 85

(108) # 43 #!5! Grafik 2.2. Tarım (ÜFE) ve Gıda (TÜFE) Alt Grupları (Yıllık, % Değişim) 35% Tarım. Gıda. 25%. 15%. 5%. 06-05. 05-05. 04-05. 03-05. 02-05. 01-05. 12-04. 11-04. 10-04. 09-04. 08-04. 07-04. 06-04. 05-04. 04-04. 03-04. 02-04. 01-04. -5%. Kaynak: DİE, TCMB.. Hizmet fiyatlarındaki katılığın, 2005 yılının ikinci üç ayında da sürdüğü görülmektedir.. " * $ $

(109) 8 9 # 8# !. * ! "

(110) $ 0 : 6 8 # . . !. < . *. . 9 . $

(111) 9 =# 9 !" 9 9 * $

(112) . # . 4

(113) !+5! < 8 9 # ''-*'' * 42 !+5! Tablo 2.1.TÜFE İçinde Petrol, Doğalgaz ve Türevleri Fiyatları (Yıllık, Altı Aylık % Değişim) Petrole Dayalı Ürünler. Doğal Ürünler. gaza. dayalı. Haziran-2004-Haziran 2005 Mazot Kalorifer Yakıt Ücreti 33,71 % 32,01 % 38,69 %. Aralık 2004 – Haziran 2005 Mazot Kalorifer Yakıt Ücreti 10,29 % 9,14 % 15,03 %. Doğalgaz. Tüp. LPG. Doğalgaz. Tüp. LPG. 34,93 %. 19,87 5. 21,83 %. 5,33 %. 14,64 %. 5,73 %. Benzin. Benzin. Kaynak DİE, TCMB.. 4. 2005-II.

(114) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. $ 6

(115) # ! > $

(116) 9 89 8? * $ / *6 9 !"

(117) $ $

(118) # $

(119) 43 #!)5! Grafik 2.3. Seçilmiş Alt Kalemler (TÜFE) (% Değişim) 8%. 7,21% 5,58%. 6%. 4,80%. 4,44% 4%. 2,70% 1,96%. 1,55%. 2%. 0,55%. 0,17% 0% -0,47% -2% Gıda ve Alkolsüz İçecekler. Ev Eşyası. Kaynak: DİE, TCMB. Sağlık Ocak-Haziran 2004. Ulaştırma. Eğitim. Ocak-Haziran 2005. $@ * @ 9 # * ! *

(120)

(121)

(122) 9 9 !6 $ 9 # 9

(123)

(124) 9 9 # 9 ! / * 8 9

(125) $ *8 # # $ ! 6 9 $

(126) $ .

(127) .

(128)

(129) $

(130)

(131) $ 43 #!-5! . 2005-II. 5. Mal ve hizmet fiyatlarındaki artış oranları arasındaki fark, yılın ikinci üç ayında ilk üç aydakine göre azalmıştır..

(132) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. Grafik 2.4. TÜFE İçindeki Mal ve Hizmet Grupları (Yıllık % Değişim) 14. Mal. Hizmet. 12 10 8 6 4 2. 06-05. 05-05. 04-05. 03-05. 02-05. 01-05. 12-04. 11-04. 10-04. 09-04. 08-04. 07-04. 06-04. 05-04. 04-04. 03-04. 02-04. 01-04. 0. Kaynak: DİE, TCMB. " # 9 * $ * $ $ ! .

(133) $ $* 92;A

(134) ! # 9 ()& $ # ! ;$

(135) # $ # 8 * $

(136) ! 7 9 * 8 9 =* # . $ 8 ! " 8 9 # 8 # # 43 # !5! " & 8

(137) * $ $ ! # 6 !" 8 9 # $ # &

(138) ! " 6

(139) & - ! . 6. 2005-II.

(140) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. Grafik 2.5 Hampetrol Fiyatları ve İmalat Sanayi Fiyat Endeksi (Yıllık % Değişim) 80. 25. 70 20. 60 50. 15. 40 30. 10. 20 10. 5. 0. Hampetrol Fiyatı*. 05-05. 04-05. 03-05. 02-05. 01-05. 12-04. 11-04. 10-04. 09-04. 08-04. 07-04. 06-04. 05-04. 04-04. 03-04. 02-04. 0 01-04. -10. İmalat Sanayi Fiyat Endeksi (Sağ Eksen). * Brent aylık ortalama fiyat (ABD Doları), yıllık % değişim Kaynak: DİE, IEA. . 2005-II. 7.

(141) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. KUTU 2.1 2004 VE 2005 YILLARINDA ULUSLARARASI HAM PETROL FİYATLARININ TÜFE VE ÜFE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ. . Uluslararası ham petrol fiyatları, 2004 yılının ikinci yarısından itibaren hızlı bir yükseliş eğilimine girmiştir (Kutu 2.1. Grafik 1).. Bu durum, yurtiçi fiyatlar üzerinde baskı oluşturmaktadır. Bu kutuda, 2004 ve 2005 yıllarında uluslararası ham petrol fiyat artışlarının TÜFE ve ÜFE artışları üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileri incelenmektedir.. Kutu 2.1 Grafik 1. Uluslararası Ham Petrol Fiyatları (Günlük Seviye) 60. Kutu 2.1. Grafik 2. Uluslarası Ham Petrol ve Yurt İçi Akaryakıt Fiyatları (Yıllık Yüzde Değişim) 80. 55. 60. Ham Petrol Fiyatları: Brent (USD/Varil). 50 45. 40. 40 20. 35 30. 0. 25. TÜFE Akaryakıt. -20. 20. ÜFE Akaryakıt Uluslararası Ham Petrol (Brent, $/Varil). 05:07. 05:05. 05:03. 05:01. 04:11. 04:09. 04:07. 04:05. 04:03. 05:07. 05:04. 05:01. 04:10. 04:07. 04:04. -40 04:01. Kaynak: ABD. 04:01. 03:10. 03:07. 03:04. 03:01. 15. Doğrudan etkiler, uluslararası ham petrol fiyatlarının direkt olarak etkilediği akaryakıt ürünleri fiyatları üzerinde görülmektedir. Grafik 2’de görülebileceği gibi, uluslararası ham petrol ve yurt içi akaryakıt fiyat artışları arasında belirgin bir ilişki vardır. Bu ilişkinin vergi dışı fiyatlardan oluşan ÜFE’de çok daha güçlü olduğu görülmektedir. Bunun nedeni, Türkiye’de akaryakıt fiyatları oluşumunda en büyük payın vergilere ait olmasıdır. Akaryakıt ürünlerinin pompa satış fiyatı hesaplanırken, ilk olarak uluslararası ham petrol ve döviz kuru gelişmelerine paralel olarak rafineri satış fiyatı belirlenmektedir. Rafineri çıkış fiyatının üzerine dağıtım payları, nakliyat giderleri ve maktu ÖTV tutarı eklendikten sonra oluşan tutara yüzde 18 oranında KDV uygulanarak pompa satış fiyatına ulaşılmaktadır. Böylelikle, ÖTV ve KDV’den oluşan vergilerin akaryakıt ürünlerinin pompa satış fiyatı içindeki payı yaklaşık yüzde 65-70 oranına ulaşmaktadır. Vergilerden sonra pompa satış fiyatı içinde en büyük belirleyici olan rafineri satış fiyatının payı ise yaklaşık olarak yüzde 25 civarındadır. TÜFE içindeki akaryakıt ürünleri, konut ve ulaştırma olmak üzere iki ana alt grup altında yer alırken, ÜFE içindeki akaryakıt ürünleri, imalat sanayi altında rafine edilmiş petrol ürünleri imalatı sektöründe bulunmaktadır. Tablo 1’de, TÜFE ve ÜFE içindeki akaryakıt ürünleri gösterilmektedir. 2004 yılı Ocak-Aralık döneminde TÜFE altında yer alan akaryakıt ürünleri fiyatlarının uluslararası ham petrol fiyatları artışına yakın bir oranda gerçekleştiği, 2005 yılı ilk yedi aylık döneminde ise, önemli ölçüde altında kaldığı görülmektedir. Bu gelişmede, 2004 yılının aksine 2005 yılında pompa satış fiyatının büyük kısmını belirleyen ÖTV tutarında oldukça sınırlı bir artışa gidilmesi etkili olmuştur. Nitekim, vergi hariç hesaplanan ÜFE akaryakıt fiyatlarının ilk yedi aylık artışı yüzde 26,75 ile, yüzde 10,33’lük TÜFE akaryakıt ürünleri artışının oldukça üstünde kalmıştır. Ancak, kuşkusuz yılın ilk yedi ayındaki yüzde 10,33’lük TÜFE akaryakıt artışı, aynı dönemdeki TÜFE eğiliminin ve yılsonu enflasyon hedefinin gerektirdiği eğilimin oldukça üzerindedir.. 8. 2005-II.

(142) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. / Kutu 2.1. Tablo 1. TÜFE ve ÜFE İçindeki Akaryakıt Ürünlerinin Fiyat Artışları (Yüzde Değişim) 2004 OcakAralık 9,35 28,94 26,93 31,02 19,95 32,04 10,82 15,35 37,98 26,05 26,49 53,82 5,47 31,84 12,77 32,65 -2,50 34,54. TÜFE TÜFE İçindeki Akaryakıt Ürünleri (Doğrudan Etkiler) Kalorifer Yakıtı Benzin LPG Mazot Motor Yağları ÜFE ÜFE İçindeki Akaryakıt Ürünleri (Doğrudan Etkiler) Kurşunsuz Benzin Süper Benzin Mazot (Motorin) Fuel-oil no.6 Kalorifer yakıtı Motor Yağları Brent (USD/Varil Fiyatı) ABD Doları Alış Kuru ÖTV (Kurşunsuz Benzin). 2005 Ocak-Temmuz 2,00 10,33 18,00 12,02 6,60 11,37 3,91 1,14 26,75 35,51 35,12 19,04 68,21 29,56 3,03 45,59 -4,35 4,27. Not: Akaryakıt ürünlerinin alt detaylarındaki artışlar fiyat üzerinden hesaplanmıştır. Kaynak: DİE, ABD Enerji Bakanlığı. TÜFE ve ÜFE’den ham petrol fiyatlarının doğrudan etkilerini arındırdığımızda, bir başka deyişle söz konusu endekslerden akaryakıt ürünlerini dışladığımızda, özellikle ham petrol fiyat artışlarının hızlanmaya başladığı 2004 yılı ikinci yarısından itibaren her iki endeks için de daha düşük bir fiyat artış eğilimine ulaşılmaktadır (Kutu2.1. Grafik 3,4). Buna karşılık, TÜFE yıllık artış oranındaki eğilimin ham petrol fiyatlarıyla ilgili olmadığı görülmektedir.. 60 50. 20. 05:07. 05:05. 05:03. 05:01. 04:11. 04:09. 04:07. 04:05. 04:03. 04:01. Akaryakıt Dışı ÜFE. 20 10. Uluslararası Ham Petrol (Brent). 0. ÜFE. 5 0. -10 05:07. 0 -10. Uluslararası Ham Petrol (Brent). 0. 30. 05:05. 2. 40. 10. 05:03. Akaryakıt Dışı TÜFE. 15. 05:01. 20 10. TÜFE. 60 50. 04:11. 4. 70. 04:09. 40 30. 6. 80. 04:07. 8. 25. 04:05. 10. 80 70. 04:03. 12. Kutu 2.1. Grafik 4: ÜFE ve Doğrudan Etkileri Dışlayan ÜFE (Yıllık Yüzde Değişim). 04:01. Kutu 2.1. Grafik 3: TÜFE ve Doğrudan Etkileri Dışlayan TÜFE (Yıllık Yüzde Değişim). Doğrudan etkiler, uluslararası ham petrol fiyatlarının enflasyon üzerindeki toplam etkilerinin yalnızca küçük bir kısmıdır. Etkilerin büyük kısmı dolaylı yoldan gelmektedir. Dolaylı etkiler, uluslararası ham petrol fiyatlarındaki artışların girdi maliyetleri ve bekleyişler yoluyla, akaryakıt ürünleri dışındaki ürünlerin fiyatlarını etkilemesiyle ortaya çıkmaktadır. Dolaylı etkilerin, ilk olarak akaryakıt ürünlerinin yoğun bir şekilde girdi olarak kullanıldığı sektörlerde ortaya çıkması, daha sonra aşamalı olarak daha düşük oranda akaryakıt girdisi kullanan sektörlere yayılması beklenmektedir. Dolaylı etkilerin son aşaması ise, doğrudan ve girdi yoluyla oluşan dolaylı etkilerin genel enflasyon düzeyini yükseltmesi ve bunun bekleyişler yoluyla tüm sektörler geneline yayılmasıyla oluşmaktadır. İlk olarak ortaya çıkan dolaylı etkiler (birincil dolaylı etkiler) hakkında kabaca fikir sahibi olabilmek için, akaryakıt ürünlerinin en yoğun şekilde kullanıldığı sektör fiyatlarının genel endekslerden dışlanması yöntemi kullanılmıştır. Ancak, akaryakıt fiyatlarından doğrudan etkilenen ve imalat sanayinin genelinde çok önemli bir girdi olan petrokimya ürünleri, bir çok imalat sanayi alt sektörü altına dağıldığı için, bu dışlama yönteminin ÜFE üzerindeki birincil dolaylı etkileri hesaplamak için uygun olmayacağı düşünülmüştür. TÜFE’de birincil dolaylı etkilerin görülebileceği gruplar, 1996 yılı girdi-çıktı tablosunun verdiği bilgiler ve yargı kullanılarak seçilmiştir. Söz konusu kalemler Tablo 2’de verilmektedir.. 2005-II. 9.

(143) PARA POLİTİKASI RAPORU. /. TCMB. Kutu 2.1. Tablo 2. TÜFE’de En Yüksek Akaryakıt Girdisi Kullanan Sektörler (Yüzde Değişim) 2004 OcakAralık 9,26 0,19 15,26 12,29 10,59 -13,90 -14,02 22,44 14,29 19,23. TÜFE Birincil Dolaylı Etkiler Elektrik Gaz Demiryolu ile Yolcu Taşımacılığı Karayolu ile Yolcu Taşımacılığı Havayolu ile Yolcu Taşımacılığı Deniz ve Yurtiçi Su Yolu ile Yolcu Taşımacılığı Diğer Satın Alınan Ulaştırma Hizm. (Evden eve nakliyat, kargo) Posta Hizmetleri Paket Turlar. 2005 OcakTemmuz 9,25 0,13 13,21 14,79 12,31 7,78 -0,86 12,70 -4,73 12,85. Uluslararası ham petrol fiyatlarından dolaylı olarak ilk etkilenen fiyatlar için Tablo 2’de yer alan kalemlerin birleştirilmesiyle oluşturduğumuz endeksin yıllık artış oranının 2004 yılı Ocak ayından itibaren düzenli olarak yükseldiği, ancak bu yükselişin doğrudan etkilenen fiyatlarınkine göre düşük kaldığı görülmektedir (Kutu 2.1. Grafik 5).. Kutu 2.1 Grafik 5. Ham Petrol Fiyatlarından Doğrudan ve (Birincil) Dolaylı Yoldan Etkilenen Fiyatlar (Yıllık Yüzde Değişim). Kutu 2.1 Grafik 6.TÜFE ve Doğrudan-Dolaylı Etkileri Dışlayan TÜFE (Yıllık Yüzde Değişim) 14. 40. Doğrudan Etkilenen Fiyatlar. 12. 35 Dolaylı Yoldan Etkilenen Fiyatlar. 30. 26,7. 25. Doğrudan ve Dolaylı Yoldan Etkilenen Fiyatların Bileşimi. 20. 10 8. 7,82 7,06 6,26. 16,8. 15. 13,3. 10. 6. TÜFE. 4. 5 0. Doğrudan Etkileri Dışlayan TÜFE. 2. -5 -10. Doğrudan+Birincil Dolaylı Etkileri Dışlayan TÜFE 05:07. 05:05. 05:03. 05:01. 04:11. 04:09. 04:07. 04:05. 04:03. 04:01. 05:07. 05:05. 05:03. 05:01. 04:11. 04:09. 04:07. 04:05. 04:03. 04:01. 0. Bu hesaplamalara göre, 2004 yılında uluslararası ham petrol fiyatlarının doğrudan ve birincil dolaylı etkilerinin yıllık TÜFE enflasyonuna katkısı 0,81 puan olmuştur. 2005 yılı Temmuz ayı itibariyle ise, söz konusu etkilerin yıllık enflasyonu 1,56 puan yukarı çektiği görülmektedir (Tablo 3). Diğer sektörlerdeki girdi maliyetleri ve bekleyiş etkisi de hesaba katıldığında, uluslararası ham petrol fiyatlarının enflasyon üzerindeki katkısının daha da artması beklenmektedir. Ancak, son bir yılda tüm sektörlerdeki fiyat ayarlama davranışını etkileyecek ölçüde bir bekleyiş etkisinin olmadığı düşünülmektedir.. Kutu 2.1. Tablo 3: Son Bir Yılda Doğrudan ve Birincil Dolaylı Etkilerin TÜFE Enflasyonu Üzerindeki Etkisi 2004 Temmuz- 2005 Temmuz Enflasyona Katkı Puan 24,60 0,76 13,27 0,67 16,24 1,56. Yüzde Değişim Doğrudan Etkilenen Fiyatlar Birincil Dolaylı Yoldan Etkilenen Fiyatlar Doğrudan ve Birincil Dolaylı Yoldan Etkilenen Fiyatlar. NOT: Yukarıdaki tablodaki katkı puanlar, TÜFE enflasyonundan, doğrudan/dolaylı etkileri dışlayan endekslerdeki artış oranlarının çıkartılmasıyla hesaplanmıştır. Örnek: Doğrudan etkiler için 2004 Temmuz-2005 Temmuz arası enflasyona katkı =7,82-7,06=0,76 puan.. 10. 2005-II.

(144) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. 3. Arz ve Talep Gelişmeleri 3.1. Arz-Talep Dengesi

(145) !"

(146) #$ %& &

(147) ! %& '

(148) ( ) * ) # ) )

(149) &

(150) ((+ %&

(151)

(152) ), ( # - %

(153)

(154) (

(155)

(156)

(157) # -

(158) %& % # %

(159) % # . & ! ) # - !

(160) ) &

(161) (

(162)

(163) #

(164) & %

(165)

(166)

(167) #

(168) * (

(169) &

(170) % &(

(171)

(172) &

(173) %

(174) &( # - !

(175)

(176) # / % -

(177) 0/-1 - .

(178)

(179) & !' 0*"#2#21#. 2005-II. 11. 2005 yılının ilk üç aylık döneminde GSMH artış hızı geçen yılın aynı dönemine kıyasla daha düşük bir oranda gerçekleşmesi, iç talep ve ekonomik aktivitede bir yavaşlamaya işaret etmemektedir..

(180) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. Yüzde. Grafik 3.1.1. TCMB Beklenti Anketine göre Yıllık GSMH Büyüme Beklentisi 9,5 9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0. Yıl Sonu GSMH Büyüme Beklentisi Program Öngörüsü. I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II Oca Şub Mar Nis MayHazTemAğu Eyl Eki Kas Ara Oca Şub Mar Nis MayHazTem 2004. 2005. Kaynak: TCMB.. 3

(181) 4

(182)

(183) ! &

(184) (

(185) # - ! . . .

(186) . . . .

(187) ( # . &

(188)

(189)

(190) & &

(191)

(192)

(193) (

(194) #5

(195) ! %% # 5 6

(196)

(197) 7

(198)

(199) 05671 . 8 7

(200)

(201) )

(202) 9&4

(203)

(204) !

(205) # & ( !

(206) ( # - !

(207) ! )

(208) 4! ( ! ! !

(209)

(210)

(211) &

(212) # 5% &) (!

(213) 4 *

(214)

(215)

(216) # 5( * ! %

(217) &(

(218) & ! )

(219) & 0* "#2# 1# . &!

(220) & !

(221) !

(222) & # - ! % (

(223) )

(224) ( ! & 12. 2005-II.

(225) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. )&

(226) (

(227) # Grafik 3.1.2. Mevsimsellikten Arındırılmış Verilerle Mobilya İmalatı (Üç Aylık Ortalama) 145 140 135 130 125 120 115 110 105 100 03-I. 03-II. 03-III. 03-IV. 04-I. 04-II. 04-III. 04-IV. 05-I. 05-II. Kaynak: DİE, TCMB.. 6

(228) & ! (

(229) !

(230)

(231) (

(232)

(233) # 3 !

(234) %

(235) # - !

(236) %

(237)

(238)

(239)

(240) # : ! 567 *

(241) )

(242) ! 9&4 ;<! # =)

(243)

(244)

(245) *

(246) & ( # Tablo 3.1.1. Harcamalar Yoluyla GSYİH Gelişmeleri (Yıllık Yüzde Değişim) 1-Tüketim Harcamaları Kamu Özel Dayanıklı Tüketim Mal. Hizmetler Gıda Yarı Day. Ve Day.sız 2-Sabit Sermaye Yatırımları Kamu Özel 3- Stok Değişimi* 4-Mal ve Hizmet İhracatı 5-Mal ve Hizmet İthalatı 6-Toplam Yurtiçi Talep 7-Toplam Nihai Yurtiçi Talep 8-GSYİH (Harcama Yoluyla) *GSYİH büyümesine katkı, yüzde Kaynak: DİE.. 2003 Yıllık 5,6 -2,4 6,6 24,0 7,5 4,1 2,1 10,0 -11,5 20,3 3,0 16,0 27,1 9,3 6,5 5,8. I 11,6 2,6 12,4 48,0 11,6 5,3 8,2 57,6 -5,9 65,5 2,5 10,9 31,3 20,6 19,8 11,8. II 15,4 -7,8 18,4 61,4 15,3 2,6 36,8 47,4 -8,7 63,1 1,4 17,2 32,7 21,4 22,9 14,4. 2004 III 5,9 -7,0 7,3 28,9 6,1 0,0 18,3 26,1 -10,8 38,9 -1,2 8,2 16,1 8,1 9,9 5,3. IV 4,7 11,1 3,6 -5,7 6,6 5,4 16,3 11,2 0,9 17,7 2,5 14,4 19,6 8,5 6,3 6,3. Yıllık 9,0 0,5 10,1 29,7 9,3 2,8 18,8 32,4 -4,7 45,5 1,1 12,5 24,7 14,1 14,1 9,0. 2005. I 4,0 4,3 4,0 1,5 4,2 4,6 12,0 6,9 36,6 4,8 0,1 11,3 9,3 4,4 4,7 4,8. 7

(247) ) & ( ! '

(248) *

(249) 2005-II. 13.

(250) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. 4% %&

(251) ( # - ! 4

(252) %& )

(253) ), %& ) 0 "#2#21# .& ! %& ) * )

(254) ) )

(255) ( #. Mevsimsellikten arındırılmış veriler, iç talepte bir yavaşlamaya işaret etmemekle birlikte, yıllık büyüme oranlarındaki düşüşlerin geçen yılın aynı dönemindeki yüksek baz etkisinden kaynaklandığını ortaya koymaktadır.. & )

(256) % ( # . &! )

(257)

(258)

(259)

(260)

(261) # 3 !

(262)

(263) ) !

(264)

(265) ( # %&

(266)

(267) & ( ! ' &

(268) & (

(269)

(270)

(271) ( #8 ( ! %& ) % ) &

(272) % 0*"#2#"1#5

(273) # - ! ! 4% ) %&

(274)

(275) &

(276) % ( # 5

(277) ! ) ) (

(278) ( # Grafik 3.1.3. Özel Tüketim ve Toplam Nihai Yurt İçi Talep (Mevsimsellikten Arındırılmış) Bin YTL. Bin YTL. 24000. 36000 33000. 22000. 30000 20000. 27000 24000. 18000 03-I. 03-II. 03-III. 03-IV. Özel Tüketim , sağ eksen. 04-I. 04-II. 04-III. 04-IV. 05-I. Toplam Nihai Yurt İçi Talep, sol eksen. Kaynak: DİE, TCMB.. 14. 2005-II.

(279) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. &

(280) % ( ! & % # 9 5 ( 0951 * ! 3

(281) 4 )

(282)

(283) 2"!> # .&!

(284) ? #

(285)

(286) ) )

(287) & % # 9

(288) % (

(289) &

(290) ( # - !

(291) & % ( 0* "#2#'1# - ! & &

(292) (

(293) # - !

(294)

(295)

(296)

(297)

(298) ) &# Grafik 3.1.4 Yurt İçine Yapılan Beyaz Eşya ve Toplam Taşıt Araç Satışları (Mevsimsellikten Arındırılmış) Bin adet. Bin adet. 1500. 250 200. 1200. 150 900 100 600. 50 0. 300 03-I. 03-II. 03-III. 03-IV. Beyaz Eşya. 04-I. 04-II. 04-III. 04-IV. 05-I. 05-II. Toplam Taşıt Araçları. Kaynak:OSD, TCMB.. 7 *

(299)

(300) & %

(301)

(302)

(303) ( %&

(304) # . & ! (

(305) !

(306) *

(307)

(308) &

(309) # )

(310) *

(311)

(312) >!< !

(313) "!>) !

(314)

(315) 2!?) 2005-II. 15. 2005 yılının ikinci üç aylık döneminde dayanıklı tüketim mallarına yönelik talep bir önceki döneme kıyasla artmıştır. Ancak bu dönemde, geçen yılın aynı dönemindeki yüksek baz etkisi yıllık büyüme oranlarını sınırlayacaktır..

(316) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. ) #: !

(317) 4 %

(318) # . &!

(319)

(320) ' &

(321) 4%

(322)

(323) (

(324) # 4%

(325)

(326) )

(327)

(328)

(329)

(330) !%& ' & ) ( ( # - %& %

(331) !

(332) ( # Grafik 3.1.5. TCMB İYA Kredi Faiz Oranı Beklentisi ve Yatırım Harcaması Eğilimi 80 60 40 20 0 -20 -40. Gelecek 12 Ay lık Dönem de Yatırım Harcam ası Eğilim i, Yukarı-Aşağı. -60. Gelecek 12 Ay lık Dönem de Kısa Vadeli Türk Lirası Kredi Faiz Oranı Beklentisi (y üzde, uy gun ortalam a). 0505. 0501. 0409. 0405. 0401. 0309. 0305. 0301. 0209. 0205. 0201. 0109. 0105. 0101. 0009. 0005. -80. Kaynak: TCMB İYA.. Mevcut göstergeler bir arada değerlendirildiğinde, yatırım talebinin de yılın ikinci üç aylık döneminde bir önceki döneme göre artış eğiliminde olduğu düşünülmektedir.. &

(333) ) &

(334)

(335)

(336) )# - !

(337) '

(338) ( ( # &

(339) & &

(340) %&

(341) # 3

(342) 4

(343)

(344) % (

(345) # . & ! 4%

(346) ( # -

(347)

(348) (

(349) ! & (

(350) # : ! /- 6$.

(351) (

(352)

(353) %

(354)

(355)

(356) &

(357) 0* "#2#1# &

(358) 16. 2005-II.

(359) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. ( ( ! & & ( ( # Grafik 3.1.6 Özel Tüketim Harcamaları ve Beklenen Satışlar 140. 20. Gelecek Üç Aylık İç Piyasaya Satılan Mal Hacmi Beklenti Endeksi Özel Tüketim Harcaması, Yıllık Yüzde değişim (sağ eksen). 15. 120. 10. 100. 5 80 0 60. -5. 05-I. 04-I. 04-III. 03-I. 03-III. 02-I. 02-III. 01-I. 01-III. 00-I. 00-III. 99-I. 99-III. 98-I. 98-III. 97-I. 97-III. 96-I. -15 96-III. 20 95-I. -10. 95-III. 40. Kaynak:DİE, TCMB İYA.. Grafik 3.1.7. Çıktı Açığı / Potansiyel GSYİH (Yüzde) 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8. 05-III. 05-I. 04-III. 04-I. 03-III. 03-I. 02-III. 02-I. 01-III. 01-I. 00-III. 00-I. -10. Kaynak: TCMB.. - ( ! ) % & ( # 6

(360) * &

(361) (

(362) &

(363) 0* "#2#>1# . &!

(364)

(365)

(366) & (

(367) ! & & (

(368) # .& ) % ! ( ) &(

(369) ( )

(370)

(371) &( 0*"#2#;1# 2005-II. 17.

(372) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. - ( ! )

(373) ( *

(374)

(375)

(376) 4)

(377) ( # &

(378) ! (! &

(379)

(380) &(

(381) # 5( ! ) *

(382)

(383) %

(384) & @A & # : ! ) ( ) !

(385)

(386) %&

(387) (

(388) # 5

(389) ! & ) B

(390) C *

(391) & ( # . &! > *

(392) %* B C )

(393) )* ) ) # 6 & (

(394)

(395) ! -

(396) C )

(397)

(398) &# %

(399) ) & ( ! *

(400)

(401) & ( %& )( ) * # = %&

(402)

(403) ! & ) (

(404) )

(405) #

(406) ) %*

(407) ) (

(408) # . &! %* %&

(409) ( &( ( !

(410) #= %& ),

(411) %* !

(412) (

(413) &( # .

(414) ! ) )

(415) (

(416) &!

(417) *

(418) && *&#. 3.2. Dış Talep &

(419) >!" .-5 # $ & ( ! '

(420) & ( C !" 0* "# #21# : ! 3

(421)

(422) & ( '!?. 18. 2005-II.

(423) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. .-5

(424) ! &22!2.-5 # Grafik 3.2.1. Cari İşlemler Dengesi / GSMH* (Yüzde). 04-III. 03-IV. 03-I. 02-II. 01-III. 00-IV. 00-I. 99-II. 98-III. 97-IV. 97-I. 96-II. 95-III. 94-IV. 94-I. 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5 -6. * Yıllıklandırılmış veriler ile. Kaynak: TCMB. 567 * ! %&! !2 # 6%& &

(425) 061 %& 22!; (

(426) # 6%&

(427) ! & (

(428) # . &

(429) ) (

(430) # - ! %& 7

(431) %

(432)

(433)

(434) )

(435)

(436) ) *

(437)

(438)

(439) D

(440) (

(441)

(442)

(443) . )

(444) . .

(445) . . (. # 5 ) (

(446)

(447) % ) ) *

(448)

(449)

(450) &# % !" # 6% % ( # . % ?!< !

(451) % 2"!<! %

(452) ! # - ( * % =5E ! % ( # :

(453) ! *

(454)

(455) ( ( ! 2005-II. 19.

(456) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. ( &

(457)

(458) ( & ( *

(459)

(460) ( . . . ( .

(461) ( . . .

(462) #. 3.3. Maliyetler

(463)

(464) % !

(465) ! 2!' # = (

(466) & !

(467)

(468) % & # . !

(469) &

(470)

(471)

(472)

(473) "!? !?

(474) 0 "#"#21# :

(475) ! &

(476) ( * &

(477) ! 2! ) 0* "#"#21# - & *

(478) ( %&)*

(479)

(480) ( # /. Grafik 3.3.1.Özel İmalat Sanayiinde Birim Reel Ücret Endeksi* (1997=100) 125 115 105 95 85 75 65 04-III. 03-IV. 03-I. 02-II. 01-III. 00-IV. 00-I. 99-II. 98-III. 97-IV. 97-I. 55. * DİE özel imalat sanayi üretimde çalışılan saat başına reel ücret endeksi ile DİE özel imalat sanayi üretimde çalışılan saat endeksinin çarpılmasıyla oluşturulan toplam reel ücret endeksinin; DİE özel imalat sanayi üç aylık sanayi üretim endeksine bölünmesiyle oluşturulmuştur. Diğer bir deyişle birim reel ücret endeksi, reel ücretlerin kısmi emek verimliliğine oranı şeklinde ifade edilmektedir. Kaynak: DİE, DPT, TCMB.. 3

(481)

(482) ! & !

(483) &( #6

(484) %

(485) !

(486) &# : !

(487) % !%& & # - !

(488) ) 20. 2005-II.

(489) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU.

(490) *

(491)

(492)

(493) ! & *

(494) %*

(495) # =

(496) & )

(497) !

(498) ) %

(499) ( )

(500) ( #-

(501) !*

(502)

(503) & )

(504) *

(505) # 5

(506) !

(507) & )

(508) *

(509)

(510)

(511) %

(512)

(513) # ( !

(514) 22!&

(515) 2"!? # 6 !

(516) & *

(517) %* # )

(518) ) ! > & )& %* *

(519) &(