PARA POLİTİKASI RAPORU

Tam metin

(1)TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI. PARA POLİTİKASI RAPORU. 2005-I.

(2) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. İÇİNDEKİLER 1.. GİRİŞ. 1. 2.. ENFLASYON GELİŞMELERİ. 3. 3.. ARZ VE TALEP GELİŞMELERİ. 9. 3.1. Arz-Talep Dengesi. 4.. 5.. 3.2. Dış Talep. 14. 3.3. Maliyetler. 15. MALİ PİYASALARDAKİ GELİŞMELER. 19. 4.1. TCMB Para Politikası. 19. 4.2. TCMB Kur Politikası ve Döviz Kuru Gelişmeleri. 23. 4.3. Bankacılık ve Kredi Gelişmeleri. 24. KAMU MALİYESİ 5.1. Borç Stokundaki Gelişmeler. 6.. GÖRÜNÜM. .. 2005-I. 9. 31 32 37. 6.1. Talep ve Arz Unsurları. 37. 6.2. Maliyet Unsurları. 38. 6.3. Parasal ve Mali Disiplin. 40. 6.4. Sonuç. 41. GRAFİKLER. 43. TABLOLAR. 44. KISALTMALAR. 45. I.

(3) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. (Sayfa düzeni nedeni ile boş bırakılmıştır). II. 2005-I.

(4) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. 1.Giriş*

(5) ! ! " ! # $" " %"

(6)

(7)

(8) !! !

(9) # "

(10) # & " # " '()! *

(11) + " " " ! ! ,

(12)

(13) " # ! # ! " " " # # " !! - " +

(14) # !

(15)

(16) " # # . . & +

(17) # ! " # " # !

(18) !! " # & " # " / # & ! " " . 0 "

(19) "

(20) - # *. Bu rapor 21 Nisan 2005 tarihine kadar olan veriler kullanılarak hazırlanmıştır.. 2005-I. 1.

(21) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. ! " . # " "

(22) & " +

(23) # ! 1 +

(24) #

(25) " " ! # # " # 2 ! 3 4 567058

(26) ! . & # 6.&8 ! . . . . . ! . .

(27)

(28) 0 & / . "

(29) ! # # " # # " $ !

(30)

(31) - # "

(32) . "

(33)

(34) " " # . &! ! "

(35) ! "

(36) . "

(37) " . . 2. 2005-I.

(38) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. 2. Enflasyon Gelişmeleri. ;.

(39)

(40)

(41)

(42)

(43)

(44)

(45)

(46)

(47) .

(48)

(49) .

(50)

(51) ! "# !$ % .

(52)

(53) & '( '

(54)

(55) & ') ** +

(56) ' ,

(57)

(58) *

(59)

(60) *

(61)

(62)

(63)

(64) . %&.

(65) -

(66) . # !. %. "./$.

(67) -

(68)

(69)

(70) "/** ($ 0* %

(71) ./ "$1 '.

(72)

(73) . . 2. . **

(74)

(75) .

(76)

(77)

(78)

(79) 2

(80)

(81) "

(82) ($ Grafik 2.1. TÜFE ve Özel Kapsamlı TÜFE Göstergesi (G)* (Yıllık, %) 11. 10. 9. TÜFE. 8. ÖKTG (G). 0503. 0502. 0501. 0412. 0411. 0410. 0409. 0408. 0407. 0406. 0405. 0404. 0403. 7. * ÖKTG (G), TÜFE’den enerji, alkollü içecekler ve tütün, fiyatları yönetilen yönlendirilen diğer maddeler, işlenmemiş gıda ürünlerinin fiyatları ve dolaylı vergiler dışlanarak elde edilmektedir. Kaynak: DİE.. 3

(83) 4,

(84) %

(85)

(86)

(87) %

(88) **

(89) 5 "$

(90) %& 6

(91) 47*

(92) %

(93)

(94) -

(95)

(96)

(97)

(98)

(99) 2

(100) &

(101)

(102) ' "$

(103)

(104)

(105) '

(106) 2 2 %

(107) -

(108) /

(109)

(110) 82 9 "/89$ ' "$ & %

(111)

(112)

(113)

(114) '"$

(115) *

(116)

(117)

(118)

(119)

(120)

(121)

(122)

(123) %& +

(124) %& 6

(125) 47*

(126) %

(127)

(128) -

(129)

(130)

(131)

(132)

(133) %% 2

(134) &

(135)

(136) '

(137)

(138)

(139)

(140) *

(141) *

(142)

(143)

(144)

(145)

(146)

(147)

(148)

(149)

(150)

(151) ** ** 0**

(152)

(153) ' 3

(154) 4,

(155) %

(156)

(157)

(158) **

(159)

(160) 2 % ' & (:' & . % ;1

(161)

(162) & 2005-I. 3. İlk çeyrekteki fiyat gerçekleşmeleri tarihsel olarak düşük bir enflasyona işaret etmektedir. Özel kapsamlı TÜFE göstergesi (G)’nin seyri, bu düşüşün kalıcılığını ortaya koyar niteliktedir..

(163) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. &

(164)

(165)

(166)

(167) * %

(168)

(169)

(170) *2* <%& ** % & % **

(171)

(172) &

(173)

(174) 2 %

(175) **

(176) 2

(177) KDV indiriminden doğan fiyat düşüşlerinin belirgin olmakla birlikte, bir defaya mahsus olduğu dikkate alınmalıdır.. 82

(178)

(179)

(180) '

(181)

(182)

(183) '

(184) 2 2 %

(185) -

(186) & ( & /89 ' * %

(187)

(188)

(189) % %

(190) 0* ' %&

(191)

(192)

(193)

(194)

(195)

(196)

(197)

(198)

(199)

(200) -

(201)

(202) 2 &

(203)

(204)

(205) %& .

(206)

(207) ' * G G *2* & %

(208)

(209)

(210)

(211)

(212) 2

(213)

(214)

(215) "

(216) $ Grafik 2.2. TÜFE ve Seçilmiş Alt Kalemleri (Ocak-Mart dönemi, %) 5,0. 4,47. 3,91. 4,0. Ocak-Mart 2004 Ocak-Mart 2005. 3,0. 2,16. 2,15. 2,0. 1,05. 0,83. 1,0. 0,40. 0,0 -1,0 TÜFE. Gıda ve Alkolsüz İçecekler. Sağlık. -0,79 Eğitim. Kaynak: DİE.. !

(217)

(218)

(219)

(220)

(221)

(222) **

(223) 2' 2&2* *2* %

(224)

(225)

(226) & *2*&

(227)

(228)

(229)

(230) 2

(231)

(232)

(233) 2 %& "& %

(234)

(235) 2

(236)

(237) &=

(238)

(239) =

(240) >

(241) -*:4???'/**??()4@$/

(242) '

(243)

(244) &

(245)

(246)

(247) '

(248) % '

(249) & *

(250) & & 0*

(251) 2

(252)

(253) '. &. % . . .

(254)

(255)

(256) .

(257) -

(258)

(259) # !1

(260)

(261)

(262)

(263) 2 %& % ** *

(264)

(265) '* %

(266) 2

(267)

(268)

(269) %

(270)

(271)

(272) "

(273) $ . 4. 2005-I.

(274) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. Grafik 2.3. TÜFE ve Seçilmiş Hizmet Sektörü Bileşenleri (Yıllık, %) 18. TÜFE. Konut. Ulaştırma. Eğitim. 16 14 12 10 8 6 4 2 0 0501. 0502. 0503. Kaynak: DİE.. +

(275)

(276)

(277) &

(278) 2 **

(279) *

(280)

(281)

(282)

(283)

(284)

(285) ** 7*

(286)

(287)

(288)

(289)

(290)

(291) .& 9 ".9$ *

(292)

(293)

(294)

(295) -

(296)

(297) . Kamunun genel fiyat düzeyine etkisi, gerek KDV indirimi, gerekse ÖTV ayarlamaları yoluyla korunmaktadır..

(298)

(299)

(300)

(301)

(302) 2 % 7*

(303) 4 ,

(304) %

(305)

(306) %& **

(307)

(308)

(309)

(310)

(311) & (@'(:

(312)

(313)

(314) % '

(315) &

(316)

(317)

(318)

(319)

(320)

(321)

(322)

(323) ' .9

(324)

(325)

(326)

(327)

(328)

(329)

(330) 2 %& 0% '

(331) **

(332)

(333)

(334)

(335)

(336) '

(337) & &

(338)

(339) '

(340) %%

(341) Grafik 2.4. Uluslararası Ham Petrol, İmalat Sanayi (ÜFE) ve Ulaştırma (TÜFE) Fiyatları 25. 60. Ham Petrol (Sağ eksen, ABD doları) İmalat sanayi (Yıllık, %). 50. Ulaştırma (Yıllık, %). 20. 40 15 30 10 20 5. 10. 0503. 0502. 0501. 0412. 0411. 0410. 0409. 0408. 0407. 0406. 0405. 0404. 0403. 0402. 0 0401. 0. Kaynak: DİE, IEA.. Uluslararası petrol ve. 0**

(342)

(343) ' ,

(344)

(345)

(346) **

(347)

(348)

(349)

(350) -

(351)

(352) %& hammadde. fiyatlarındaki. **

(353)

(354)

(355) 2

(356)

(357)

(358)

(359)

(360)

(361)

(362) ' gelişmeler, imalat sanayindeki fiyat. # !

(363)

(364) * *

(365)

(366) *-

(367)

(368)

(369)

(370)

(371) artışlarında belirleyici olmuştur.. 2005-I. 5.

(372) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. &

(373) 82

(374)

(375) ' -

(376)

(377) *

(378)

(379)

(380)

(381)

(382) '

(383)

(384)

(385)

(386) 2 #

(387)

(388) ! 1 "# !$

(389)

(390)

(391)

(392)

(393) % % &

(394) 2 % "

(395) :$

(396) %

(397)

(398)

(399)

(400)

(401)

(402) '

(403)

(404) 2 %

(405) -

(406) 2 2

(407) ' 2

(408)

(409) %

(410) &

(411)

(412) %

(413)

(414) # !

(415)

(416)

(417) 2% "

(418) $ Grafik 2.5. ÜFE, İmalat Sanayi ve Tarım Sektörü Fiyatları (Yıllık, %) 35. ÜFE İmalat Sanayi. 30. Tarım 25 20 15 10 5. 0503. 0502. 0501. 0412. 0411. 0410. 0409. 0408. 0407. 0406. 0405. 0404. 0403. 0402. 0401. 0. Kaynak: DİE.. . 6. 2005-I.

(419) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. . KUTU 2.1. YENİ FİYAT ENDEKSLERİ İLE İLGİLİ DEĞERLENDİRMELER (2003=100) 2005 yılı Şubat ayından itibaren, DİE, 1994 temel yıllı TÜFE ve TEFE’nin yerine, sırasıyla, 2003 temel yıllı TÜFE ve ÜFE’yi yayımlamaya başlamıştır. Bu endekslerle, değişen tüketici tercihlerinin daha iyi yansıtılması ve yeni yöntem ve uygulamalar kullanılarak enflasyonun daha sağlıklı ölçülmesi hedeflenmektedir. Yeni endekslerle, başta madde kapsamı olmak üzere, madde ağırlıkları, fiyat derleme şekli ve hesaplama yöntemi gibi unsurlarda önemli değişikliklere gidilmiştir. 1994 temel yıllı TÜFE’de 10 olan ana harcama grubu sayısı; gıda, içki, tütün harcamalarının iki gruba ayrılması ve haberleşme hizmetlerinin ayrı bir grup haline gelmesiyle 2003 temel yıllı TÜFE’de 12’ye yükselmiştir. TÜFE’deki önemli değişiklikler arasında; cep telefonu, dizüstü bilgisayar, DVD gibi teknoloji yoğun malların içerilmesi, konut grubunun önemli bir kısmını oluşturan izafi kira kaleminin dışlanması ve elektrik, doğalgaz ve akaryakıt ürünleri gibi enerji kalemlerinin ağırlıklarının artmış olması gelmektedir. Diğer taraftan, ÜFE ile birlikte TEFE’de yer alan özel-kamu ayrımı ortadan kalkmış, daha da önemlisi, KDV ve benzeri gibi vergiler hariç satış fiyatları derlenmeye başlanmıştır. Ayrıca, 2003 temel yıllı endekslerle birlikte, tüketici fiyatlarında gözlenen geçici etkileri arındırabilmek ve orta-uzun dönem enflasyon eğilimlerini ölçebilmek amacıyla “özel kapsamlı TÜFE göstergeleri” olarak adlandırılan çekirdek enflasyon göstergeleri de yayım sürecine girmiştir. Enflasyona gelebilecek farklı şokların belirlenmesi ve döneme bağlı olarak enflasyon eğiliminde yaratabileceği etkilerin ölçülebilmesi için yedi adet özel kapsamlı TÜFE göstergesi oluşturulmuştur. Bu göstergeler, “mevsimlik ürünler hariç TÜFE (A)”, “işlenmemiş gıda ürünleri hariç TÜFE (B)”, “enerji hariç TÜFE (C)”, “enerji ve işlenmemiş gıda ürünleri hariç TÜFE (D)”, “enerji, alkollü içkiler ve tütün ürünleri hariç TÜFE (E)”, “enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri, fiyatları yönetilen/yönlendirilen diğer ürünler ve dolaylı vergiler hariç TÜFE (F)” ve “enerji, alkollü içkiler, tütün ürünleri, fiyatları yönetilen/yönlendirilen diğer ürünler, dolaylı vergiler ve işlenmemiş gıda ürünleri hariç TÜFE (G)” olarak sunulmaktadır. Özel kapsamlı TÜFE göstergeleri, fiyatlarda gözlenen değişimlerin kaynağının kamuoyuna açıklanması açısından da önemli bir araç olarak görülmektedir. Enflasyona gelen geçici şokların niteliğine göre, dönem dönem farklı özel kapsamlı TÜFE göstergeleri ön plana çıkabilecektir. Örneğin, iklim koşulları neticesinde işlenmemiş gıda ürünlerinde oluşabilecek bir değişimin tüketici fiyatlarındaki etkisi, işlenmemiş gıda ürünlerinin fiyatlarının dışlandığı fiyat endeksi kullanılarak kamuoyuna duyurulabilecektir. 2003 Temel Yıllı Endekslerin Genel Enflasyon Eğilimi ve Kurdan Fiyatlara Geçiş Etkisi Açısından Değerlendirilmesi: 2003 temel yıllı fiyat endekslerinin açıklanmasıyla, kapsam ve yöntem olarak büyük farklılıklar içeren yeni endekslerden 2003 ve 2004 yılları için elde edilen enflasyon oranlarının, 1994 temel yıllı endekslere göre, genel enflasyon eğilimi ve kurdan fiyatlara geçiş etkisiyle ilgili farklı bir bilgi içerip içermediği gündeme gelmiştir. Grafik 1’de 1994 ve 2003 temel yıllı tüketici fiyatları endekslerindeki aylık ve yıllık artış oranları gösterilmektedir. Grafik 1’in ilk sütununa bakıldığında, 2003 yılında iki endeksin aylık artış arasında belirgin bir fark olduğu, ancak 2004 yılı başından itibaren bu farkın neredeyse tamamen ortadan kalktığı görülmektedir. 2004 yılının başlarında yıllık enflasyon eğiliminin endeksler arasında bu denli farklılaşmasında da, aylık artış oranlarında 2003 yılında gözlenen farklılaşma etkili olmaktadır. Bir başka deyişle, 2004 yılında yıllık enflasyonun, 1994 temel yıllı TÜFE endeksine göre hızla düşerken, 2003 temel yıllı endekse göre yılın ikinci yarısında göreli yükseliş göstermesi 2003 yılındaki farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Ancak, 2003 yılındaki farklılıklara dayanarak genel enflasyon eğilimiyle ilgili bir yargıya varmadan önce, yeni endeksin ilk defa 2003 yılında oluşturulmaya başlandığı ve 2003 yılının yeni endeks için bir deneme süreci olduğu göz ardı edilmemelidir. Yeni endekslerle ilgili gündeme gelen diğer soru, kurdan fiyatlara geçiş etkisinin yükselip yükselmediğiyle ilgilidir. 2003 temel yıllı endeksler kullanılarak ölçülen genel fiyat düzeyinin kur gelişmelerinden ne ölçüde etkilendiği sorusuna iki farklı boyutta cevap aranabilir. İlk boyut, endeks kapsamlarını irdeleyen boyuttur. 2003 temel yıllı TÜFE endeksinin, 1994 temel yıllı endekse kıyasla fiyatları kura hassas madde gruplarını daha fazla içermesi, 2003 temel yıllı endeksin kurdan fiyatlara geçişkenlik etkisini göreli olarak daha yüksek oranda yansıtmasına neden olmaktadır. ÜFE’de ise 2003 temel yıllı endeksle beraber vergiden arındırılmış fiyatların açıklanmaya başlanması, bu endeksin döviz kuruna olan duyarlılığını belirgin ölçüde artırmıştır. Ancak, bu tamamen fiyat toplama şeklinden kaynaklanmakta ve iktisadi olarak anlamlı bir değişime işaret etmemektedir. TEFE ve ÜFE arasında kurdan fiyatlara geçişle ilgili anlamlı bir karşılaştırma yapılabilmesi için, 1994 temel yıllı toptan eşya fiyatlarının vergiden arındırılması gerekmektedir.. 2005-I. 7.

(420) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. Kutu 2.1.Grafik 1. 1994 ve 2003 Temel Yıllı Tüketici Fiyatları Artış Oranlarının Karşılaştırılması. . a. Aylık Yüzde Değişim. b. Yıllık Yüzde Değişim. 3,5. . 18. 2003=100. 14. 2,0. 12. 1,5 1,0. . 10. 0,5 8. 0,0. 12-04. 11-04. 10-04. 09-04. 08-04. 07-04. 06-04. 05-04. 04-04. 03-04. 02-04. 11-04. 09-04. 07-04. 05-04. 03-04. 01-04. 11-03. 09-03. 07-03. 05-03. 03-03. 01-03. 01-04. 6. -0,5. . . 2003=100. 16. 2,5. . . 1994=100. 1994=100. 3,0. Kaynak: DİE. NOT: 1994 temel yıllı endeks 2005 Şubat ayından sonra açıklanmaya devam edilmesine karşın, 2003 temel yıllı endeksin mal ve hizmet sepetine göre uyarlanarak hesaplandığı için endeks karşılaştırılmasında her iki endeks için ayrı mal ve hizmet sepetlerinin takip edildiği 2004 sonuna kadar olan dönem kullanılmıştır.. İkinci boyut ise zaman boyutudur. Eski ve yeni fiyat endeksleri arasında geçişkenliğin zaman içindeki seyrine ilişkin "karşılaştırmalar yapmak oldukça güçtür. Bu güçlüğün temel kaynağı ise yeni endeks serilerinin henüz istatistiksel analizin güvenilirliğini sağlayacak kadar gözlem noktasına sahip olmamalarıdır. Bu durumda, bilinen istatistiksel teknikler salt-sayısal bir bakış açısıyla uygulanabilir gibi görünmekle birlikte, bu tekniklerin ürettiği sonuçlar yeterli derecede güvenilir olmaktan uzaktır. Bu bağlamda, kur geçişkenliğinin yukarıda anlatılan “endeks kapsamı” boyutu dışında sağlıklı bir analizine ulaşmak güçtür. Her sayısal tekniğin kendine has kısıtları olduğu bilgisi veri alındığında, konuyla ilgili net bir resme ulaşmak için, yeterli gözlem sayısına ulaşılana kadar iktisat teorisinin genel kavramsal çerçevesinin ve öngörülerinin dikkatle ve bilimsel olgunlukla kullanılması en doğru yaklaşım olacaktır. Sonuç Sonuç olarak, fiyat endekslerinin piyasadaki tüketim ve üretim kalıplarını en iyi şekilde yansıtacak şekilde yeni yöntem ve uygulamalar kullanılarak güncellenmesi, enflasyon hedeflemesi çerçevesi açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendirilmektedir. Eldeki veri ve gözlemler ışığında, 2003 temel yıllı fiyat endekslerinin genel enflasyon eğilimi ve kurdan fiyatlara geçiş etkisi ile ilgili, 1994 temel yıllı endekste olmayan yeni bir iktisadi bilgi içerdiğine ilişkin bir gösterge yoktur. İki endeksin enflasyon açısından işaret ettiği farklılıklar, büyük ölçüde, iki endeks arasındaki içeriksel ve yöntemsel farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Söz konusu farklılıkların, enflasyon oranlarının mevsimsel yapısı, kur ve talep gelişmelerinden etkilenme dereceleri üzerindeki etkileri, gözlem sayısının artmasıyla daha net bir şekilde analiz edilebilecektir.. 8. 2005-I.

(421) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. 3. Arz ve Talep Gelişmeleri 3.1. Arz-Talep Dengesi

(422)

(423)

(424)

(425)

(426)

(427) !" "#$%$ "

(428) & '

(429) # () "# " () (#

(430)

(431) () *

(432)

(433)

(434) & + % , " ,

(435) (# #

(436) " %

(437) )

(438) * & "

(439) ,

(440)

(441)

(442) )

(443)

(444) (

(445) % - & . ( # +

(446) . .+!. + / -

(447)

(448) # - , " "

(449) # % 0

(450) ) # -%- " 1&2&2!&. Yüzde. Grafik 3.1.1. TCMB Beklenti Anketine göre Yıllık GSMH Büyüme Beklentisi 9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 5,5 5,0 4,5 4,0. Yıl Sonu GSMH Büyüme Beklentisi Program Öngörüsü. I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Oca Şub Mar Nis 2004. 2005. Kaynak: TCMB.. - 3)45

(451) " %

(452) *

(453) * "

(454) &67

(455)

(456) 8

(457)

(458) 678! / 9 8

(459)

(460) " , 2005-I. 9. 2004 yılı genelinde yakalanan yüksek büyüme performansı ile eş anlı olarak enflasyondaki düşüş sürecinin devam etmesi ve yıl sonuna ilişkin makroekonomik hedeflere ulaşılması, 2005 yılına ilişkin bekleyişleri de olumlu etkilemiştir..

(461) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB.

(462) 3)45 "

(463) # :%; "

(464) & 7

(465)

(466) ) * %

(467) *%

(468)

(469) * " & 0 % ( " "

(470) & 7

(471) ) * * () # 3)45

(472)

(473)

(474)

(475) * & < % 678 "

(476) ,

(477) % - 3)4 # ;;%$ " " # & (# ,

(478) # * " & + " % " () ,

(479)

(480) " * & + " * % . . " . . . * * %. . () % #

(481)

(482) #

(483)

(484)

(485) ( & Grafik 3.1.2. Gelecek Üç Aylık Döneme ilişkin Üretim Eğilimi Endeksi* 125 115 105 95 85 75 65 55 45 0501. 0407. 0401. 0307. 0301. 0207. 0201. 0107. 0101. 0007. 0001. 9907. 9901. 9807. 35 9801. Sanayi üretimindeki hızlı artışlara karşın kapasite kullanım oranlarında benzer bir eğilim görülmemesinde, 2004 yılında gerçekleştirilen yatırım harcamaları ile birlikte üretim kapasitesindeki genişlemenin etkili olduğu düşünülmektedir.. * TCMB İYA göstergelerinden gelecek üç aylık döneme ilişkin hammadde stok hacmi, üretim hacmi ve toplam istihdam miktarının toplulaştırılmasıyla oluşturulmuştur. Kaynak: TCMB.. - 3)45

(486) "# (# , "

(487)

(488) %

(489)

(490)

(491) & + " #

(492) )* & 0 % / "

(493) ") *

(494) " 1&2& !& ) * *

(495) % ) 10. 2005-I.

(496) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU.

(497) # * #

(498) %

(499) "

(500)

(501)

(502) #

(503) & Tablo 3.1.1. Harcamalar Yoluyla GSYİH Gelişmeleri (Yıllık Yüzde Değişim) 1-Tüketim Harcamaları Kamu Özel Dayanıklı Tüketim Mal. Hizmetler Gıda Yarı Day. Ve Day.sız 2-Sabit Sermaye Yatırımları Kamu Özel 3- Stok Değişimi* 4-Mal ve Hizmet İhracatı 5-Mal ve Hizmet İthalatı 6-Toplam Yurtiçi Talep 7-Toplam Nihai Yurtiçi Talep 8-GSYİH (Harcama Yoluyla). I 6,9 -2,3 7,8 24,7 9,6 4,4 4,7 11,7 -34,8 22,5 3,6 14,5 22,0 10,9 7,7 8,1. II 2,3 -2,0 2,9 10,6 5,1 4,1 -4,5 6,4 -14,6 14,2 5,5 12,3 24,7 8,5 3,2 3,9. 2003 III 5,2 - ,7 5,8 11,4 7,6 5,7 3,7 3,0 -22,7 16,4 2,2 19,4 28,3 7,0 4,7 5,5. IV 8,0 -4,2 10,3 49,5 7,9 1,0 3,8 19,2 5,0 30,1 1,2 16,9 33,0 11,3 10,6 6,1. Yıllık 5,6 -2,4 6,6 24,0 7,5 4,1 2,2 10,0 -11,5 20,3 3,0 16,0 27,1 9,3 6,5 5,8. I 11,6 2,6 12,4 48,0 11,6 5,3 8,2 57,6 -5,9 65,5 2,5 10,9 31,3 20,6 19,8 11,8. 2004 II III 15,4 5,9 -7,8 -7,0 18,4 7,3 61,4 28,9 15,3 6,1 2,6 0,0 36,8 18,3 47,4 26,1 -8,7 -10,8 63,1 38,9 1,4 -1,2 17,2 8,2 32,7 16,1 21,4 8,1 22,9 9,9 14,4 5,3. IV Yıllık 4,7 9,0 11,1 0,5 3,6 10,1 -5,7 29,7 6,6 9,3 5,4 2,8 16,3 18,8 11,2 32,4 0,9 -4,7 17,7 45,5 2,5 1,1 14,4 12,5 19,6 24,7 8,5 14,1 6,3 14,1 6,3 9,0. *GSYİH büyümesine katkı, yüzde Kaynak: DİE.. 8

(504) , ) * % , )

(505)

(506) * " &

(507)

(508) *

(509) % # () , ( , ) " " & /)%

(510) * # () ,*

(511) # '

(512) '7!

(513) * " &+ % () , #

(514) *

(515) , ( , "* #

(516) '7 &+ % , * , * 1&2&1!& Grafik 3.1.3 Yıllıklandırılmış GSYİH, Toplam Nihai Yurtiçi Talep ve Özel Tüketim (1987 fiyatlarıyla) (Bin YTL). Özel Tüketim Harcamaları GSYİH Toplam Nihai Yurtiçi Talep. 87-IV 88-II 88-IV 89-II 89-IV 90-II 90-IV 91-II 91-IV 92-II 92-IV 93-II 93-IV 94-II 94-IV 95-II 95-IV 96-II 96-IV 97-II 97-IV 98-II 98-IV 99-II 99-IV 00-II 00-IV 01-II 01-IV 02-II 02-IV 03-II 03-IV 04-II 04-IV. 140000 130000 120000 110000 100000 90000 80000 70000 60000 50000 40000 30000. Kaynak:DİE.. 2005-I. 11.

(517) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB.

(518) # () ", ) * % , , #

(519) "

(520) ** " & ' #

(521)

(522) " () %

(523) " " " 1&2&2!& + % 4

(524) # () " () % # () ) & 6 () "

(525) 4 ()

(526)

(527) ( #

(528) #

(529)

(530) & , #

(531) * -

(532) * & ) % #% ,

(533) * & 3 6 * 36! "% - 3)4 ,

(534) "

(535) # -%: " &/)%3)45 #

(536) " "#%= &+ "

(537) %

(538) ", " % ( * ,

(539) "* "

(540) &', , #

(541) ,

(542) %

(543)

(544)

(545)

(546) * & 8

(547)

(548) ) "

(549) % # ) " )& + % -

(550) ")

(551) 1&2&!& Grafik 3.1.4 Özel Tüketim Harcamaları ve Beklenen Satışlar 140. 20. Gelecek Üç Aylık İç Piyasaya Satılan Mal Hacmi Beklenti Endeksi Özel Tüketim Harcaması, Yıllık Yüzde değişim (sağ eksen). 15. 120. 10. 100. 5. 80. 0. 60. -5. 05-I. 04-I. 04-III. 03-I. 03-III. 02-I. 02-III. 01-I. 01-III. 00-I. 00-III. 99-I. 99-III. 98-I. 98-III. 97-I. 97-III. 96-I. 96-III. -15 95-I. -10. 20 95-III. 40. Kaynak:DİE, TCMB İYA.. 12. 2005-I.

(552) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. <# ()

(553) #

(554)

(555) & 4(# "

(556)

(557) # () " " # 2;%; & /)% 678 "%

(558) > , , (

(559) # % ;!

(560) ) " # ;%; "

(561) & 4 (#

(562)

(563)

(564) % "#

(565) %

(566) , #,

(567)

(568)

(569) * & 6* % ()

(570) % ,

(571) #

(572)

(573)

(574)

(575)

(576) # (# & Grafik 3.1.5. TCMB İYA Kredi Faiz Oranı Beklentisi ve Yatırım Harcaması Eğilimi 80 60 40 20 0 -20 -40. Gelecek 12 Aylık Dönemde Yatırım Harcaması Eğilimi, Yukarı-Aşağı. -60. Gelecek 12 Aylık Dönemde Kısa Vadeli Türk Lirası Kredi Faiz Oranı Beklentisi (yüzde, uygun ortalama). 0502. 0411. 0408. 0405. 0402. 0311. 0308. 0305. 0302. 0211. 0208. 0205. 0202. 0111. 0108. 0105. 0102. 0011. 0008. 0005. -80. Kaynak: TCMB İYA.. - "

(577) " ()

(578) * & 3)45 4(# " " # 2-%1 "

(579) %

(580) (

(581) # 2%; " & +

(582) % , () ?

(583) !

(584) "

(585) # %= "

(586) & < % - % .+ 7

(587) ' / @ #

(588) *

(589) % ()

(590) *

(591) # . 2005-I. 13. Yatırım harcamalarındaki büyümenin devam etmesi, potansiyel üretim düzeyini yükseltmekte ve enflasyonist baskı yaratmaksızın hızlı büyümeyi mümkün kılmaktadır..

(592) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. 1&2&-!& + "% - # () % ) )*

(593) & +

(594)

(595) % #

(596) % # () - "

(597) #

(598) % ) )

(599) & + " * % ) ,

(600) #

(601) ) # * & A,

(602) ( #

(603) #

(604) %

(605) ()

(606)

(607)

(608) # ,

(609) & /)%. . * . . ( %. -. . .

(610) #

(611)

(612) ) ( )# )* "

(613) 1&2&$!& Grafik 3.1.6. Çıktı Açığı / Potansiyel GSYİH* (Yüzde) 4 2 0 -2 -4 -6. 05-III. 05-I. 04-III. 04-I. 03-III. 03-I. 02-III. 02-I. 01-III. 01-I. 00-III. -8 00-I. Kapasite kullanım oranlarının henüz çok yüksek düzeylerde olmaması, iç talebin ılımlı büyümesi ve yatırım harcamalarındaki artışların sürmesi nedeniyle kısa dönemde fiyatlar üzerinde talep yönlü bir baskı beklenmemektedir.. Kaynak: TCMB.. 3.2. Dış Talep ) "

(614) 2-%$ /+6 ) * @ # -%2 " 1& &2!& - 5

(615) % ) 1%= # " &. 14. 2005-I.

(616) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. Grafik 3.2.1. Cari İşlemler Dengesi / GSMH* (Yüzde) 4 3 2 1 0 -1 -2 -3 -4 -5 04-III. 03-IV. 03-I. 02-II. 01-III. 00-IV. 00-I. 99-II. 98-III. 97-IV. 97-I. 96-II. 95-III. 94-IV. 94-I. -6. * Yıllıklandırılmış veriler ile. Kaynak: TCMB.. 678 "% #11%- ()% - # -% & 7() )

(617) 7! () # -%2 * "

(618) & B ) *

(619) % ") ()

(620) * & 7 , % ()

(621)

(622) % ( % #%

(623) & 678 "% - % , ( # 1 & + * ( A6C % ( * & - % ( # :% " (

(624) # 1% & #

(625) % # () " - * "

(626) &. 3.3. Maliyetler

(627)

(628)

(629) ( " " # % & / %

(630) )

(631)

(632) #2%$

(633) 1&1&2!&. 2005-I. 15.

(634) PARA POLİTİKASI RAPORU. TCMB. Tablo 3.3.1. İmalat Sanayiinde İstihdam, Reel Ücret ve Verimlilik Gelişmeleri (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişim) 2002 Yıllık 0,6 -9,1 2,3 -5,4 1,4 -4,2 8,6 16,4 7,8 -8,0 -2,1 -6,8. İstihdam(1) Kamu Özel Ücret(2) Kamu Özel Verimlilik(3) Kamu Özel Kazanç(4) Kamu Özel. 2003 I 5,1 -4,1 6,3 -0,9 -2,5 0,9 5,1 4,8 6,0 -5,4 -3,5 -4,2. II 1,8 -6,5 3,1 -5,3 -8,9 -2,7 3,5 8,2 3,5 -10,6 -12,2 -8,4. 2004. III 1,4 -5,3 2,4 -3,8 -8,5 -1,1 8,6 8,4 9,4 -8,2 -11,0 -5,8. IV -0,5 -10,7 0,9 2,4 -1,1 5,1 11,4 11,3 12,4 -0,9 4,1 -0,1. Yıllık 1,8 -6,8 3,1 -1,9 -5,3 0,6 7,2 8,1 7,9 -6,3 -5,6 -4,7. I 0,7 -13,6 2,4 0,4 2,9 2,8 8,5 14,8 9,0 1,8 0,6 5,5. II 2,7 -11,0 4,5 5,2 7,7 7,7 13,6 13,1 15,0 3,7 9,2 5,8. III 2,2 -9,6 3,7 3,0 5,5 4,8 6,4 5,6 7,6 0,9 0,9 3,9. IV 2,2 -9,7 3,6 1,6 2,9 3,9 1,6 8,5 1,2 -0,5 2,5 2,3. Yıllık 2,0 -11,0 3,6 2,5 4,7 4,8 7,3 10,5 8,0 1,3 3,2 4,3. (1) DİE İmalat Sanayinde Üretimde Çalışanlar Endeksi, 1997=100. (2) DİE Dönemler İtibariyle Üretimde Çalışılan Saat Başına Reel Ücret Endeksi, 1997=100. (3) DİE Dönemler İtibariyle Üretimde Çalışılan Saat Başına Kısmi Verimlilik Endeksi, 1997=100. .(4) DİE Dönemler İtibariyle Üretimde Çalışan Kişi Başına Reel Kazanç Endeksi, 1997=100.. <#

(635) )

(636) * )

(637) " " %= , %

(638)

(639) 1&1&2!& + ) % # )*,

(640)

(641) "*"

(642) () ,

(643) ) & /. Grafik 3.3.1.Özel İmalat Sanayiinde Birim Reel Ücret Endeksi* (1997=100) 125 115 105 95 85 75 65 04-III. 04-I. 03-III. 03-I. 02-III. 02-I. 01-III. 01-I. 00-III. 00-I. 99-III. 99-I. 98-III. 98-I. 97-III. 97-I. 55. * DİE özel imalat sanayi üretimde çalışılan saat başına reel ücret endeksi ile DİE özel imalat sanayi üretimde çalışılan saat endeksinin çarpılmasıyla oluşturulan toplam reel ücret endeksinin; DİE özel imalat sanayi üç aylık sanayi üretim endeksine bölünmesiyle oluşturulmuştur. Diğer bir deyişle birim reel ücret endeksi, reel ücretlerin kısmi emek verimliliğine oranı şeklinde ifade edilmektedir. Kaynak: DİE, DPT, TCMB.. 3) 5 % -

(644) %

(645) " (

(646) )* "

(647) & / )%

(648) (

(649)

(650) )* & A

(651) - " ,

(652)

(653) ( " %

(654) " ) , 16. 2005-I.

(655) TCMB. PARA POLİTİKASI RAPORU. & + "

(656) * "% #

(657)

(658)

(659) % )

(660)

(661)

(662) *)& - ) ,

(663) )* &6

(664) % )"