Satürn, hava karad›¤›nda do¤u uf-ku üzerinde bulunuyor. Gezegen, bu ay içinde (27 Ocak’ta) karfl›konumdan (Günefl – Yer – Satürn dizilifli) geçece¤i için, hem bize en yak›n konumunda hem de bütün gece gökyüzünde. Sa-türn, 2029’a kadar bize bir daha bu ka-dar yak›n olmayacak. Bu durum geze-genin parlakl›¤› için de geçerli. ‹flte bu nedenle, teleskoplu gözlemciler için bu ay Satürn en güzel hedef olacak. Ne var ki, gezegenin özellikle teleskoplu göz-lemler için uygun konuma gelmesi için birkaç saat beklemek gerek. Satürn’ü, sar›ms› rengi sayesinde, yak›n›ndaki parlak y›ld›zlardan ay›rabilirsiniz.
Satürn, gökyüzünün en parlak ve genifl aç›k y›ld›z kümelerinden biri olan Ar›kovan›’yla (M44) çok yak›n görünür konumda. Kümeyi, gözlem koflullar›n›n iyi oldu¤u bir gözlem yerinden, ç›plak gözle görebilirsiniz. Bir dürbünle bakarsan›z, Satürn’ü ve Ar›kovan›’n› ayn› görüfl alan›nda görebilirsiniz.
Ay›n ilk günlerinde Venüs, akflam gökyüzün-deki son günlerini geçiriyor. Günefl batt›ktan son-ra, hava kararmaya yak›nken güneybat› ufku üzerine bakt›¤›n›zda gezegeni görebilirsi-niz. Gezegen, ay›n 10’undan sonra ç›p-lak gözle görülemeyecek kadar alçal-m›fl olacak. 14 Ocak’ta Yer’le Gü-nefl aras›ndan geçecek ve bu ta-rihten bafllayarak sabah gökyü-zünde yer alacak. Gezegen, birkaç gün içinde, ay›n 21’i gibi sabah gökyüzünde Gü-nefl do¤madan k›sa bir süre önce güneydo¤u yönünde gözlenebilecek.
Her ne kadar gözlem süresi k›salm›fl olsa da, bu s›ralar Venüs’e bir teleskop ya da dürbünle bakman›n tam zaman›. Venüs, bizimle Günefl aras›na do¤ru ilerledi-¤inden, bize hemen hemen en yak›n konumunda bulunuyor. Bu nedenle, gezegenin görünür bü-yüklü¤ü önemli ölçüde art›yor. Ayr›-ca, Günefl ›fl›nlar› gezegeni büyük oran-da arkaoran-dan ayd›nlat›yor. Bu nedenle geze-gen, ayn› Ay’›n hilal evresinde oldu¤u gibi, in-ce bir hilal biçiminde görünüyor. Bu hilalin her gün biraz daha inceldi¤ini, ay›n ilk gününden bafl-layarak yapaca¤›n›z gözlemlerde fark edebilirsiniz. 1 Ocak akflam›, Venüs ve Ay yak›n görünür
ko-numda olacaklar. Bir dürbünle, her iki-sini de birbirine yak›n, ince bir hilal bi-çiminde görebilirsiniz. Venüs, 10 Ocak’ta gözden kaybolduktan sonra, yaklafl›k bir y›l süresince akflam gökyü-zünde görülmeyecek.
Akflam hava karard›¤›nda, Mars’› bul-mak da kolay. Gezegen bu s›rada nere-deyse tam baflucunuzda (gökyüzünde en yüksek noktada) bulunuyor. Bu ne-denle, teleskoplu gözlemciler için en iyi hedef oldu¤unu söyleyebiliriz. Gökci-simleriyle aram›zdaki atmosfer katma-n›, baflucunda en incedir. Böylece, ba-flucunda bulunan gökcisimleri için, at-mosferin olumsuz etkileri en düflük dü-zeyde olur. Bu nedenle gökbilimciler, gözleyecekleri gökcisimlerinin ufuktan olabildi¤ince uzak olmas›n› tercih ederler.
Mars, yeryüzünden giderek uzaklaflt›¤› için, görünür parlakl›¤› giderek azal›yor. Ocak’ta, par-lakl›¤› yak›n›ndaki turuncu y›ld›z Aldebaran’›nkin-den biraz daha fazla. Benzer renkleri sayesinde, Mars ve Aldebaran, gökyüzünde güzel bir ikili oluflturuyorlar. Mars ve Aldebaran’› birlefltiren sa-nal bir çizgi çizdi¤inizde, bu çizginin orta nokta-s›n›n biraz kuzeyinde kalan y›ld›z kümesi
Ül-ker (M45).
Jüpiter, gözlerden epeyce uzakta. Ge-zegeni görebilmek için ay›n bafllar›n-da saat 03:00’ü beklemek gereki-yor. Ay sonundaysa, gezegenin do¤ufl saati 01:00 olacak. Jüpi-ter, 14 -16 Ocak’ta Terazi’nin en parlak y›ld›z› Zubelgenu-bi’yle çok yak›n görünür ko-numda olacak. Zubelgenubi, dürbünle bak›ld›¤›nda etkile-yici görünen bir çift y›ld›z. Jü-piter’de bu s›rada bu ikiliye efllik ediyor olacak. Küçük bir teleskop ya da dürbünle Jüpi-ter’i, 4 parlak uydusunu ve Zu-belgenubi çiftini ayn› anda göz-leyebilirsiniz.
Merkür, yaln›zca ay›n ilk birkaç günü gözlem için uygun konumda. Gezegen bu s›rada sabah gökyüzünde yer al›yor ve alacakaranl›k bafllad›ktan sonra do¤uyor. Ay›n ortalar›nda akflam gök-yüzüne geçen gezegen, ay sonunda bile gözlene-bilecek kadar yükselmiyor.
Ay, 6 Ocak’ta ilkdördün, 14 Ocak’ta dolunay, 22 Ocak’ta sondördün, 29 Ocak’ta yeniay hallerin-den geçecek.
1 Ocak saat 22:00, 15 Ocak saat 21:00, 31 Ocak saat 20:00’de gökyüzünün genel görünümü.
Satürn, Gelecek 24 Y›l›n En ‹yi Konumunda
Gökyüzü
A l p A k o ¤ l u
109 Ocak 2006 B‹L‹MveTEKN‹K Kraliçe Kral Andromeda Bal›klar Balina Kanatl› At Aldebaran Kapella Satürn Mars Büyük Ay› Küçük Ay› KUZEY GÜNEY BATI DO⁄U Ejderha Zürafa Arabac› Bo¤a Koç Üçgen Vaflak Yengeç Aslan Suy›lan› ‹kizler Küçük Köpek Büyük Köpek Avc› Irmak Irmak Tavflan Perseus Kutupy›ld›z› Aky›ld›z (Sirius) Procyon Regulus Tekboynuz 2006 2009 2012 2015 2018 2021 2024 2027 9,2Satürn’ün karfl›konumdaki uzakl›¤› (AB)
Satürn’ün karfl›konumdaki parlakl›¤› (kadir)
9,0 8,8 8,6 8,4 8,2 8,0 1,0 0,5 0,0 -0,5
Yukar›da, Satürn’ün önümüzdeki y›llarda karfl›konumda (Günefl - Yer - Satürn dizilifli) bulundu¤u anlarda bize olan uzakl›¤›, parlakl›¤› ve
halkalar›n›n e¤ikli¤i gösteriliyor. (AB: astronomi birimi = 150 milyon km)
