SAĞLIK ENFORMASYON YÖNETİMİ 1 DERSİ
12. DERS : SAĞLIK KURUMLARINDA BİLGİ YÖNETİMİ VE HASTA
HAKLARI
MEVCUT YASAL DURUM MEVCUT YASAL DURUM
Hasta Hakları Yönetmeliği (01.08.1998 tarih, 3420 sayılı R.G) Hasta Hakları Yönergesi (15.10.2003) (yürürlülükten kalktı) Hasta Hakları Uygulamaları Genelgesi
Poliklinik Hizmetlerinin Yeniden Yapılandırılması Genelgesi Hizmet Kusuru Genelgesi
Hasta Hakları Genelgesi (13.01.2005)
Hasta Hakları Uygulama Genelgesi (03.05.2005)
Hasta Hakları Uygulama Yönergesi (26.04.2005 tarih ve 3077 sayı)
Hekim Seçme Yönergesi (19.10.2007 tarih ve 21745 sayı) Hasta Hakları Uygulama Genelgesi (23.03.2009 tarih ve 11706 sayı)
2
OLUŞTURULAN KURUL VE BİRİMLER Bakanlık- Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü- Bakanlık- Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü-
Hasta Hakları ve Tıbbi Sosyal Hizmetler Daire Hasta Hakları ve Tıbbi Sosyal Hizmetler Daire
Başkanlığı Başkanlığı
Hasta Hakları İl KoordinatörlüğüHasta Hakları İl Koordinatörlüğü
Hastane Hasta Hakları KuruluHastane Hasta Hakları Kurulu
Hastane Hasta Hakları BirimiHastane Hasta Hakları Birimi
HASTA HAKLARI UYGULAMASI SİSTEMİ
4
HASTA HAKLARI UYGULAMASI SİSTEMİ
HASTA HAKLARI KURULLARININ HASTA HAKLARI KURULLARININ
GÖREVLERİ GÖREVLERİ
Hasta hakları ihlallerine ilişkin kendisine
ulaşan başvuruları tarafsız olarak incelemek, değerlendirmek ve sonuçlandırmak
Hastanede hasta hakları uygulamalarını geliştirmek için başhekime önerilerde
bulunmak
(Bkz. Yönerge )
6
HASTA HAKLARI KURULLARI İŞ AKIŞ ŞEMASI
Hasta ve hasta yakınlarından gelen müracaatlarda sosyal hizmet uzmanı tarafından görüşme yapılır.
Görüşme sonunda belirtilen probleme “çözüm yolu bulunur ve giderilirse” yerinde çözülenler defterine kayıt yapılarak işlem tamamlanır.
Problem çözülemez ve hasta yakını yazılı
müracaat yapacağını beyan ederse müracaat dilekçesi alınır ve prosedür başlamış olur.
Kayıtlar tamamlanır ve taraf kişilerden bilgi istenir.
Alınan tüm bilgi ve belgeler hasta hakları kurul üyelerine dağıtılır.
Belirlenen tarih ve saatte kurul toplantısı yapılır.
HASTA HAKLARI KURULLARI İŞ AKIŞ ŞEMASI
Hasta hakları komisyonu tüm bilgi ve belgeleri inceleyerek, gerekirse taraf kişileri dinleyerek bir karar verir. Kararın içeriği “hasta hakkı ihlali vardır yada hasta hakkı ihlali yoktur” şeklindedir.
Komisyon kararı hasta hakkı ihlali yok ise dosya kapatılarak ilgili kişilere bilgi verilir. Karar hasta
hakkı var şeklinde olursa dosya idari inceleme için başhekimliğe gönderilir.
Başhekimlik dosya için muhakkik belirleyerek karar vermesi istenir. Tüm bu işlemler sonucunda sonuç ne olursa olsun her iki tarafa yazılı bilgi verilir.
Hasta hakları birimine gelen müracaatlar içersinde teknik konu veya adli yargıya intikal eden konular hasta hakları komisyonunda görüşülmez. Konunun içeriği kişilere anlatılarak bundan sonraki süreç
hakkında bilgi verilir. 8
HASTA HAKLARI KURULLARI İŞ AKIŞ ŞEMASI
BAŞVURUDAN EN GEÇ 15 GÜN SONRA KURUL
DOSYALARI DEĞERLENDİRİR VE OY ÇOKLUĞUYLA KARARA BAĞLAR
HASTA HAKKI İHLALİ VARSA VEYA KONU TEKNİK BİR KONU İSE ALINAN KARARLARDAN İDARE HABERDAR EDİLİR
İDARİ TAKİBAT BAŞLAR
BAŞVURAN KİŞİ VE SAĞLIK ÇALIŞANINA SONUÇ BİLDİRİLİR
AYRICA KURUL HASTANEYLE İLGİLİ ÖNERİLERİNİ İDAREYE YAZILI OLARAK BİLDİRİR
Hasta Hakları Birimi
10
Hasta Hakları Genelgesi
S.B. Tedavi Hizmetleri Gn. Md. (13 Ocak 2005 tarih "00770" sayı)
Tüm valiliklere gönderilen ve kamuya ait sağlık kuruluşlarında uygulanması emredilen 2005/2 No Genelgede 15.10.2003 tarihinden itibaren
uygulanmaya başlayan ve "Sağlık Tesislerinde Hasta Haklarına İlişkin Yönerge" doğrultusunda yürütülen hasta hakları uygulamaları konusunda duyarlık gösterilmesi ve yaşanan ihlallerle, bunlara bağlı sorunların ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi için yapılması gerekenler
belirtilmektedir.
Hasta Hakları Genelgesi
Hastaların hak ihlallerinden korunabilmesi ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen
kullanabilmesinin amaçlandığının vurgulandığı genelgede; yapılan incelemelerde bazı sağlık kuruluşlarında gerçekleştirilen uygulamaların Yönergede belirlenen usul ve esaslara uygun olmadığının saptandığı ortaya konuluyor.
Genelgede belirtilen konuların; uygulamanın başarısı ve belirlenmiş politikaların
gerçekleştirilebilmesi açısından tüm hastanelerde hassasiyetle uygulanması talep ediliyor.
Bkz. Hasta Hakları Genelgesi
12
Hasta Hakları uygulamaları ‘şikayet’
Hasta Hakları uygulamaları ‘şikayet’
yerine ‘başvuru’ ya odaklıdır yerine ‘başvuru’ ya odaklıdır
Başvuru bir personel ile ilgili olması Başvuru bir personel ile ilgili olması durumunda tüm işlemler gizli yapılır durumunda tüm işlemler gizli yapılır
ve hastane dışına çıkarılamaz ve hastane dışına çıkarılamaz
Genel Durum
Genel Durum
Genel Durum
Hasta Hakları Yönetmeliği'ne dayanarak çıkarılan
"Hasta Hakları Yönergesi" hükümlerine göre kamu çalışanları, kurumdaki hasta hakları
birimlerine yapılan şikayetler üzerine, bu yönerge hükümlerine göre oluşturulan bir “Hasta Hakları Kurulu"nun değerlendirmesinden sonra idari
disiplin işlemine maruz kalırlar.
Burada kurul bir anlamda memurun bir üstündeki amire bir tür danışmanlık hizmeti vermiş
olmaktadır.
Bir sorumluluk doğarsa diğer mekanizmaların devreye girmesi gerekmektedir.
Ancak mevcut örneklerde bu yola gidildiğine ilişkin örnekler yoktur.
14
HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
16
HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ
Hizmet Kusuru Genelgesi
Tarih :18.01.2005,
Sayı:B100THG0100013
Hizmet kusuruna bağlı olarak
bakanlık aleyhine gelişen davalarda artış nedeni ile sağlık kurumlarına gönderilen talimatname
Bkz. Hizmet Kusur Genelgesi
18
Hizmet Kusuru Genelgesi
Tüm hak arama süreçlerinde iddiaların kanıtlanabilmesi için yaşananlara ilişkin kanıtlara ve tanıklara gereksinim vardır.
Tıbbi olaylarda en önemli kanıtlar ise
hastalarla ilgili yapılan işlemleri ortaya koyan kayıtlar, hasta dosyaları ve yapılan işlemlerin, incelemelerin sonuçlarını gösterir raporlardır.
Sağlıklı bir başvuru süreci için bunların eksiksiz olması önemlidir.
Bu bakımdan herhangi bir başvuru yoluna gidilmeden önce bu belgelerin elde
bulunmasının büyük önemi ve yararı vardır.
Hizmet Kusuru:
“İdarenin sağlık hizmetlerini halin
gereklerine ve ihtiyaçlarına göre en uygun biçimde karşılayacak şekilde devamlı ve düzenli bir tarzda kamuya sunmak,
toplumun bu hizmetlerden faydalanmasını sağlamak zorunluluğundan doğan borcu yerine getirmemesi durumu” (Akt.,.Irız,2011: 22)
“Zarar sağlık hizmetini sunan personelin kusurundan kaynaklansa dahi, kusurlu davranıştan idare sorumludur”
20
Hizmet Kusuru Çeşitleri:
Hizmetin kötü işletilmesi Hizmetin geç işletilmesi Hizmetin hiç işletilmemesi
Tıbbi uygulama hataları ve türleri
Uzmanlık yetki sınırının aşılması
Bilgilendirme eksikliği ve rıza sınırının aşılması Tabı hatası
Tedavi hatası Özen eksikliği
Sır saklama yükümlülüğüne uyulmaması
Sağlık Kurumlarının Belleği Olarak Tıbbi
Kayıtlar !!!
22
Danıştay’a göre hizmet kusuru:
“İdarenin yürütmekte olduğu bir
hizmetin kuruluşunda, düzenlenişinde ve işleyişindeki nesnel nitelikli
bozukluk, aksaklık veya boşluk”
Hizmet kusurunun hizmetin kötü işlemesi, geç işlemesi veya hiç
işlememesi hallerinde gerçekleşmekte olduğu belirtilir ve bu durumda idare aleyhine tazminata hükmedilir.
Örnek Olay (Danıştay) :
Hastaya ait grafilerin gerekli şekilde korunması ve hastaya ait dosyanın kaybedilmesi durumunu sağlık hizmetinin işletilmesine ilişkin ağır kusur teşkil ettiği tespitinde bulunduğu olayda,
“..hizmet kusuru, özel hukuktaki anlamından uzaklaşarak nesnelleşen, anonim niteliğe sahip, bağımsız karakteri olan bir kusurdur. Hizmet
kusurundan dolayı sorumluluk, idarenin sorumluluğunun doğrudan doğruya ve asil nedenini oluşturur.”
açıklamasına yer vererek, idare mahkemesi kararının manevi tazminat istemini reddeden kısmının
bozulmasına karar vermiştir.
24
Hasta Hakları Yönetmeliği (md.16)
“Hastalar kendileri ya da yakınları aracılığıyla bu dosyaların içeriğinin ve yazılan raporların bir
örneğini talep edebilirler.
Eğer bu örneğin çıkarılmasının bir masrafı olacaksa bunu hastanın karşılaması gerekir.
Bunun dışında dosya örneklerini vermek için
dosyayı elinde bulunduran kişi ya da kurum başka bir koşul ileri sürmeksizin bu talebe yanıtlamak, yani örnekleri vermek zorundadır.
Bundan kaçınılan durumlarda başka bir kusurlu davranış doğmuş olur ve bu da bir sorumluluk ortaya çıkarır, ayrıca şikayet konusu edilebilir “.
Dosya örnekleri çıkarıldıktan sonra başvuruya karar verilmişse
başvurulacak yerlerin sayısından en az bir fazla sayıda dosyanın kopyası alınarak muhafaza edilmeli ve
başvuru sırasında başvuru dilekçelerine eklenmelidir.
26
SAĞLIK MESLEK KURALLARI
Ambulans Yönetmeliği m.14/II:
“Hekimler, ambulans servisince hastaya uygulanan tıbbi işlemlerden ve kayıtların düzenli tutulmasından ve dosyaya
işlenmesinden ve kullanılan aletlerin sterilizasyonu ve dezenfeksiyonundan sorumludur”.
Kayıt ve Bildirim Zorunluluğu Mevzuatı
Kanunlar:
663 Sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve
Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname (Madde 11 ve 47) 3359 Sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu(Madde 3)
1219 Sayılı Tababet ve Şuabat’ı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun (Madde 70, 72)
5258 Sayılı Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanun (Madde 5)
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (Madde 100)
2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu (Sürücü Psiko teknik Değerlendirme)(Madde 79)
5378 Sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
3816 Sayılı Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi
Giderlerinin Yeşil Kart Verilerek Devlet Tarafından Karşılanması Hakkında Kanun
28
Yönetmelik ve Yönergeler:
Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği, Özel Hastaneler Yönetmeliği,
Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği
Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliği, Sağlıkta Performans ve Kalite Yönergesi,
Hasta Hakları Yönetmeliği Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi
Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik
Diyaliz Merkezleri Hakkında Yönetmelik
Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları İle Ambulans Hizmet Yönetmeliği
Kanser Kayıt Merkezi Yönetmeliği Kordon Kanı Bankacılığı Yönetmeliği
Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik
Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik
Yönetmelik ve Yönergeler:
Akupunktur Tedavisi Uygulanan Özel Sağlık Kuruluşları İle Bu Tedavinin Uygulanması Hakkında Yönetmelik
Kan Ürünlerinin Ruhsatlandırılmasına Dair Yönetmelik
Hiberbarik Oksijen Tedavisi Uygulanan Özel Sağlık Kuruluşları hakkında Yönetmelik
Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri (ÜYTE) Yönetmeliği Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliği
Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği
Ağız ve Diş Sağlığı Hizmet Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik
Genetik Hastalıklar Tanı Merkezi Yönetmeliği
Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezleri Yönetmeliği Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Devlet Tarafından Karşılanması ve Yeşil Kart Uygulaması Hakkında Yönetmelik
Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği
Yataklı Tedavi Kurumları Tıbbi Kayıt ve Arşiv Hizmetleri Yönergesi, Kanser Olguları Hakkında Bilgi Toplama Formu Yönergesi
30