ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME
DERSİ NOTU
Doç.Dr. B. Barış Alkan Akdeniz Üniversitesi
Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD
3. HAFTA
1
2
ÖLÇÜT ve TÜRLERİ 1-) Mutlak Ölçüt
Ölçme yapılmadan önce (test uygulanmadan önce) ölçüt miktarı kesin olarak biliniyor ise mutlak ölçüttür.
Mutlak Ölçüt Örnekleri
➢ 65 puan üstü geçer puan alanlar dersi geçer.
➢ 1500 metreyi 6 dakikanın altında koşanlar atletizm takımına girer.
➢ Not ortalaması 3,5 üzeri olanlar burs başvurusu yapabilir.
➢ Enformatik sınavından 70 ve üzeri puan alanlar Temel Bilgi Teknolojileri I ve II derslerinden muaf olur.
Doç. Dr. B. Barış Alkan, Akdeniz Üniversitesi, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD
3
2-) Bağıl Ölçüt
Ölçme yapıldıktan sonra ölçme sonuçlarından elde edilen bir ölçüttür.
Bağıl Ölçüt Örnekleri
➢ Ortalamanın 1 standart sapma altında alanlar kalır.
➢ Ortalamanın üstünde puan alanlar dersi geçer.
Ortalamanın kaç olacağı sadece test uygulandıktan sonra bulunabilir.
Doç.Dr. B. Barış Alkan, Akdeniz Üniversitesi, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD
Doç.Dr. B. Barış Alkan, Akdeniz Üniversitesi, 4 Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD
5
*** Ölçme sonucu, ölçüt ya da karardan birinin olmadığı durumlarda değerlendirmeden söz edilemez.
*** Bir değerlendirmenin optimal olabilmesi için, Ölçme sonuçlarının geçerli-güvenilir ve ölçütün de uygun olması gereklidir.
*** Yapılan bir değerlendirmenin doğruluğu (uygunluğu), hem ölçümlerin gerçeği yansıtma düzeyine (geçerli- güvenilir olmasına)hem de ölçüt ya da ölçütlerin uygunluğuna bağlıdır.
Doç.Dr. B. Barış Alkan, Akdeniz Üniversitesi, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD
6
*** Ölçme kuralı ile Ölçüt arasındaki temel fark; Ölçme kuralları ölçme işleminin;
Ölçütlerin ise değerlendirmenin yapılması için gerekli olmasıdır.
Doç.Dr. B. Barış Alkan, Akdeniz Üniversitesi, Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD
Doç.Dr. B. Barış Alkan, Akdeniz Üniversitesi, 7 Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD
8
Ölçüte Göre Değerlendirme
1. Mutlak Değerlendirme
Kişiden kişiye ya da gruptan gruba değişmeyen
önceden belirlenmiş kesin ölçütlere dayalı
değerlendirmedir. Örneğin, “60 puan alan bir
öğrenci geometri dersini geçer” mutlak bir
değerlendirmedir. Diğer bir örnek ise “Yabancı dil
sınavında 65 puan alanlar doçentlik başvurusu
yapabilir” şeklinde verilebilir.
Doç.Dr. B. Barış Alkan, Akdeniz Üniversitesi,
Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD 9
*** Mutlak bir değerlendirmede bir bireyin başarılı olması diğer bireylerin başarı durumlarına ihtiyaç duymaz.
*** Adaletlidir. Ders geçme notu 60 ise bu
dersten geçmek için 60 ve üstü puan
alınmalıdır.
Doç.Dr. B. Barış Alkan, Akdeniz Üniversitesi,
Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD 10
2. Bağıl Değerlendirme
Bireyleri içinde bulundukları gruba göre değerlendirmeye dayalı değerlendirme türüdür. Bir bireyin başarısını belirleyen diğer bireylerin başarısıdır.
Örnekler
➢ Ortalaması 30 puan ve üzerinde olanlar başarılı sayılacak
➢ Fakültede %5’lik dilime giren öğrencilere burs verilecek.
➢ Sınıftaki en hızlı koşan öğrenci atletizm takımına alınacak.
➢ Ortalamanın 1 standart sapma altında olan öğrenciler başarısız sayılacak
Doç.Dr. B. Barış Alkan, Akdeniz Üniversitesi,
Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD 11
*** Adaletsizdir. Çan eğrisi kullanıldığında 20 alan öğrenci de 90 alan öğrenci de dersi geçebilir.
*** Bir sınavda alınacak kişi sayısı çok az ve başvuru sayısı fazla ise bağıl değerlendirme yapmak uygun olacaktır. Bağıl değerlendirmeye en iyi örnek KPSS sınavıdır..
*** Ham puanların standart puanlara ( Z ve T
puanına) dönüştürülerek değerlendirme yapılması
daima bağıldır.
12
Örnek/KPSS:
Değerlendirme yapılırken, ölçüt ile ölçme sonuçlarının aynı birimle ifade edilmesi gerekir.
Bunun en önemli amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ölçme aracının geçerliğini artırmak
B) Karşılaştırmada doğru karar verilmesini sağlamak C) Ölçme aracının güvenirliğini artırmak
D) Sonuçların anlaşılmasını kolaylaştırmak E) Ölçütün uygun olmasını sağlamak
13
Örnek/KPSS:
Değerlendirme yapılırken, ölçüt ile ölçme sonuçlarının aynı birimle ifade edilmesi gerekir.
Bunun en önemli amacı aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ölçme aracının geçerliğini artırmak
B) Karşılaştırmada doğru karar verilmesini sağlamak C) Ölçme aracının güvenirliğini artırmak
D) Sonuçların anlaşılmasını kolaylaştırmak E) Ölçütün uygun olmasını sağlamak
14
Örnek/KPSS:
I. Matematik sorularının %75‟ini, fizik sorularının da %60‟ını doğru cevaplayan öğrenciler bu dersleri başarmış sayılır.
II. ilk iki sorudan alınabilecek en yüksek puan 25‟tir.
III. Sınavda 65‟in altında puan alan öğrenciler dersi tekrar ederler.
IV. Türkçe ve matematik derslerinden başarısız olan öğrenciler bir sonraki döneme devam edemezler.
Yukarıdakilerden hangileri birer değerlendirme ölçütünü ifade etmektedir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) III ve IV E) I, III ve IV
15
Örnek/KPSS:
I. Matematik sorularının %75‟ini, fizik sorularının da %60‟ını doğru cevaplayan öğrenciler bu dersleri başarmış sayılır.
II. ilk iki sorudan alınabilecek en yüksek puan 25‟tir.
III. Sınavda 65‟in altında puan alan öğrenciler dersi tekrar ederler.
IV. Türkçe ve matematik derslerinden başarısız olan öğrenciler bir sonraki döneme devam edemezler.
Yukarıdakilerden hangileri birer değerlendirme ölçütünü ifade etmektedir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) II ve III D) III ve IV E) I, III ve IV
Doç.Dr. B. Barış Alkan, Akdeniz Üniversitesi,
Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD 16
Amaca Göre Değerlendirme
1.Tanılayıcı Değerlendirme (Diagnostik)
Süreç başlamadan girdi aşamasında yapılır. Bu değerlendirmede kullanılan testler seçme veya yeterlik testleridir (KPSS, ALES, YDS gibi). Öğrencilerin farklı alan ve yönlerdeki gelişimi ve kişilik özelliklerini belirleme için kullanılır. Bunun için standart başarı testleri, standart teşhis testleri, izleme ve düzey belirleme testleri, seviye tespit sınavları gibi araçlar kullanılır.
*** Seçme ve yerleştirme söz konusu olduğunda veya yeterlikten bahsedildiğinde değerlendirme Tanılayıcı değerlendirmedir.
Doç.Dr. B. Barış Alkan, Akdeniz Üniversitesi,
Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD 17
2. Biçimlendirici Değerlendirme (Formative)
Okul, ders, iş,… yani süreç devam ederken yapılır. Amaç, öğrencilerin öğrenme eksikliklerini belirleme ve bunları gidermek için ek öğretim etkinlikleri düzenlemektir.
Bunun için ünite testleri, izleme testleri, tarama testleri, deneme sınavları gibi araçlar kullanılır.
Doç.Dr. B. Barış Alkan, Akdeniz Üniversitesi,
Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD 18
3. Düzey Belirleyici Değerlendirme (Summative)
Süreç bittiğinde yapılır (öğretim dönemleri veya
yılın sonunda). Amaç, öğrencilerin dersteki
başarılarına karar vermektir. Erişilmiş olan
öğrenme düzeyini belirleme, not verme, başarılı-
başarısız,… gibi değerlendirmeler yapılır. Bunun
için vize-final sınavları, sertifika sınavları, ehliyet
sınavları, yeterlik testleri,… gibi araçlar kullanılır.
19
Örnek/KPSS:
I. İş deneyimi beş yılın üstünde olanlar işe alınmıştır.
II. Mehmet‟in ağırlığı 81 kg olarak bulunmuştur.
III. Zeynep %80 başarı ile sınıfını geçmiştir.
IV. Elif KPSS den 72 almıştır.
Yukarıdakilerin hangisi ya da hangilerinde
«değerlendirme işlemi» yapılmıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve IV E) III ve IV
20
Örnek/KPSS:
I. İş deneyimi beş yılın üstünde olanlar işe alınmıştır.
II. Mehmet‟in ağırlığı 81 kg olarak bulunmuştur.
III. Zeynep %80 başarı ile sınıfını geçmiştir.
IV. Elif KPSS den 72 almıştır.
Yukarıdakilerin hangisi ya da hangilerinde
«değerlendirme işlemi» yapılmıştır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve IV E) III ve IV
21
Örnek/KPSS:
Seçme hedefine dönük bir testin kullanılmasını gerektiren seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
A ) Bir programda hedeflerin ne kadarına ulaşıldığının belirlenmesi
B ) Fransızcası en ileri düzeyde olan üç kişinin belirlenmesi C ) Sıklıkla karşılaşılan yanlış öğrenmelerin belirlenmesi
D ) Öğrencilerin bir konudaki güçlü ve zayıf yönlerinin ortaya çıkarılması
E ) Bir ünite işlendikten sonra, hedeflere ulaşılma derecesinin belirlenmesi
22
Örnek/KPSS:
Seçme hedefine dönük bir testin kullanılmasını gerektiren seçenek aşağıdakilerden hangisidir?
A ) Bir programda hedeflerin ne kadarına ulaşıldığının belirlenmesi
B ) Fransızcası en ileri düzeyde olan üç kişinin belirlenmesi
C ) Sıklıkla karşılaşılan yanlış öğrenmelerin belirlenmesi D ) Öğrencilerin bir konudaki güçlü ve zayıf yönlerinin ortaya çıkarılması
E ) Bir ünite işlendikten sonra, hedeflere ulaşılma derecesinin belirlenmesi
23
Örnek/KPSS:
I.Ayşe sınıfını “pekiyi” ile geçti.
II.Burç sınavdan 10 üzerinden 9 puan aldı.
III.Songül sınavda en yüksek puanı aldı.
IV.Demet 185‟in üzerinde puan aldığı için sınavı kazandı.
ifadeleri “ölçme” ve “değerlendirme” kavramlarını
örneklendirme bakımından aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak gruplandırılmıştır?
Ölçme Değerlendirme
A ) 1,3 2,4
B ) 1,3 3,4
C ) 2,3 1,4
D ) 2,4 1,3
E ) 2 1,3,4
24
Örnek/KPSS:
I.Ayşe sınıfını “pekiyi” ile geçti.
II.Burç sınavdan 10 üzerinden 9 puan aldı.
III.Songül sınavda en yüksek puanı aldı.
IV.Demet 185‟in üzerinde puan aldığı için sınavı kazandı.
ifadeleri “ölçme” ve “değerlendirme” kavramlarını
örneklendirme bakımından aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak gruplandırılmıştır?
Ölçme Değerlendirme
A ) 1,3 2,4
B ) 1,3 3,4
C ) 2,3 1,4
D ) 2,4 1,3
E ) 2 1,3,4
25
Yararlanılan Kaynaklar
1. Airasian, P. (1994). Classroom assessment, Second edition, NY: McGraw-Hill.
2. APA, American Psychological Association. (1995). Standards for educational and psychological testing.Washington, D. C.: Author.
3. Atılgan, H., Doğan, N., Kan,A. (2014). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme (Ed. Hakan Atılgan). Ankara: Anı Yayıncılık.
4. Baykul, Y. (1999). İstatistik Metotlar ve Uygulamaları. Ankara: Anı Yayıncılık.
5. Baykul, Y. (2000). Eğitimde ve Psikolojide Ölçme: Klasik Test Teorisi ve Uygulaması. Ankara: OSYM.
6. Brown, F. (1983). Principles of educational and psychological testing, Third edition, NY: Holt Rinehart, Winston.
7. Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., Demirel, F., Kılıç, E. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara:
Pegem Akademi Yayıncılık.
8. Fraenkel,j.L., Wallen, N. (2009). How to Design and Evaluate Research in Education (7th Edt.) New York:
McGraw-Hill.
9. Komisyon (2016). Pedagojik Formasyon için Ölçme ve Değerlendirme. 2. Baskı.Anı Yayıncılık.
10. Tan, Ş. (2016).Öğretimde Ölçme ve Değerlendirme. 12.Baskı. Pegem Akademi.
11. Turgut, F. (1995). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Metotları. Ankara:Nüve Matbaası.
