EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

EĞİTİMDE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME DERSİ NOTU

Doç.Dr. B. Barış Alkan Akdeniz Üniversitesi

11. HAFTA

Normal Dağılım

2

• Eğitimde, üzerinde çalışılan değişkenlerin çoğu, evrende normal dağılıma sahiptir.

• Normal olasılık dağılımı sürekli bir dağılımdır.

• Çan biçiminde sağ ve sol alanları birbirine eşit simetrik bir eğridir.

• Normal dağılımda tepe değer (mod), medyan ve

aritmetik ortalama değerleri birbirine eşit ve dağılımın

tam orta noktasındadır.

4

Standart Normal Dağılım

(standard normal distribution)

Şekil'de belirtildiği gibi, standart normal dağılım (SND), ortalama 0 ve standart sapması 1 olarak şekillendirilmiş bir dağılımdır. SND çok kullanışlı bir dağılımdır. Bu dağılımı kullanarak farklı örneklerden gelen puanları karşılaştırabilir, aynı örneklerden gelen farklı puanları karşılaştırabilir ve çok daha fazlasını yapabiliriz.

❖ Standart normal dağılımı kullanmak için, örneklemimizdeki skorları standart normal puanlara dönüştürmemiz gereklidir. Her puandan ortalamanın çıkarılması ve ardından standart sapma ile bölünmesi ile z-score (puan) elde edilir.

z

z

puanına dönüştürebilirsiniz.

❖ Bir olasılık dağılımı, dağılımdaki her puanın (skorun) ortaya çıkmasıyla ilişkili olasılıkları bildiğimiz puanların matematiksel bir dağılımıdır.

Standart Puanlar

6

➢ Ölçme sonuçları Z puanına dönüştürülerek, aritmetik ortalaması 0 ve standart sapması 1 olacak biçimde normal dağılımlı hale getirilir.

➢ Z puanı ile elde edilen aritmetik ortalaması 0 ve

standart sapması 1 olan bu dağılıma standart

normal dağılım ya da birim normal dağılım denir.

Doç. Dr. B. Barış ALKAN, Akdeniz Üniversitesi Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme ABD 8

Z Puanının Yorumlanması

➢ Z puanı simetrik bir dağılımdır. Bu nedenle ortalama olan 0’ın sağındaki ve solundaki alan eşittir ve her ikisi de %50’yi gösterir. Bu nedenle Z puanı 0 olan bir öğrenci; sınıfın %50’sinden daha başarılı diğer %50’sinden daha az başarılıdır.

➢Z puanı -2 olan bir öğrenci; grubun yaklaşık olarak %2’sinden başarılı, %98’inden daha düşük başarıya sahiptir. Z puanı +2 olan öğrenci ise, grubun %98’inden daha başarılı ve %2’sinden daha düşük başarıya sahiptir.

➢Z puanı -1 olan bir öğrenci; grubun yaklaşık olarak %16sından başarılı, %84’ünden daha az başarılıdır. Z puanı +1 olan bir öğrenci ise; grubun yaklaşık olarak

%84’ünden başarılı, %16’sından daha az başarılıdır.

10

Öğrenci hangi testte daha başarılıdır?

• Her bir test için Z-Puanları hesaplanır.

Hangi Testin Z- Puanı yüksekse öğrenci o testte

daha başarılıdır.

T-Puanı

T=50+10 x (Z-Puanı)

➢T puanı Z puanının Özel bir halidir.

➢ T puanı aritmetik ortalaması 50 ve standart sapması 10 olan bir standart puan dağılımıdır.

➢T puanı da Z puanı gibi yorumlanır. Z ve T puanı

üzerinden yapılacak yorumlar aynıdır.

12

2. Ders 1. Ders

Örnek:

Z-Puanı=?

T-Puanı=?

14

KPSS/ Soru:

Bir dersteki başarıyı ölçmek için geliştirilmiş beş testle ilgili olarak tablodaki bilgiler elde edilmiştir.

1)Sınıfındaki öğrenciler arasında bu dersteki başarısı yüksek olanları seçmek isteyen bir öğretmenin hangi testi kullanması en uygun olur?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

2)“Bir testin güvenirliğinin yüksek olması, geçerli bir test elde etmek için yeterli değildir.” yargısını desteklemek için hangi test örnek gösterilebilir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

3)Diğerlerinden daha kolay olduğu hâlde kabul edilebilir düzeyde güvenilir ve geçerli olan test hangisidir?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

Çoktan seçmeli bir testteki sorularda, çeldiricilerin doğru cevaba anlamca yaklaştırılması bu testin hangi özelliğini doğrudan etkiler?

A) Güvenirliğini B) Geçerliğini C) Güçlüğünü

D) Kullanışlılığını E) Objektifliğini

KPSS/ Soru:

16

Bir öğretmen, geliştirmiş olduğu bir başarı testini derse başlamadan önce (ön test) ve dersin bitiminde (son test) sınıftaki öğrencilere uygulamıştır. Uygulama sonucunda öğrencilerin ön test ve son test puanlarına ait sütun grafiklerini inceleyerek kullandığı öğretim yöntem ve tekniklerinin öğrenme üzerinde etkili olduğu sonucuna varmıştır. Bu öğretmenin elde ettiği grafikler aşağıdakilerden hangisi olabilir?

Cevap: C

KPSS/ Soru:

Lisedeki bir rehber öğretmen öğrencilerin mesleki ilgilerini belirlemek için mesleki ilgi envanteri geliştirmiştir. Güvenirliğini belirlemek için bu envanteri aynı öğrencilere altı hafta arayla iki kez uygulamış ve iki uygulamadan elde edilen ölçüler arasındaki ilişkiyi (korelasyon) 0,45 bulmuştur. Aşağıdakilerden hangisi, bu korelasyon değerinin düşüklüğü için gerekçe olarak gösterilemez?

A) Ölçülen özellik kolay değişme gösteren bir yapıdadır.

B) İki uygulamanın koşulları birbirinden oldukça farklıdır.

C) Öğrenciler maddelere yanıt verirken gerçekçi davranmamışlardır.

D) Sorular her okumada farklı anlamlara gelebilmektedir.

E) İki uygulama arasında geçen süre çok kısadır.

KPSS/ Soru:

18

5A sınıfındaki öğrencilerin 25 soruluk matematik testinden aldıkları puanlar gruplanarak aşağıdaki frekans grafiğinde gösterilmiştir.

KPSS/ Soru:

5A sınıfının mevcudu kaçtır?

A) 5 B) 7 C) 8 D) 20 E) 25

5A sınıfının matematik testi puanlarının aritmetik ortalaması kaçtır?

A) 5,7 B) 7,4 C) 14,5 D) 18,6 E) 20

5A sınıfının matematik testi puanlarının tepe değeri (mod) kaçtır?

A) 5 B) 7 C) 8 D) 18 E) 25

Bir ölçme aracının özelliklerinden bazıları şunlardır:

• Bir işin yapılması sırasında nelerin, hangi sırada ve nasıl yapılacağını göstermesi nedeniyle öğretim amaçlı da kullanılabilir.

• Gözlenecek davranışların varlığını veya yokluğunu gösterme olanağı tanır.

• Performansı oluşturan davranışlardan ne kadarına sahip olunduğunu belirlemeyi kolaylaştırır.

• Performansın en önemli ve gözlenebilir yanlarını kapsar.

• Performansı oluşturan davranışların her birine ne düzeyde sahip olunduğu hakkında bilgi veremez.

Bu ölçme aracı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Dereceleme ölçeği B) Kontrol listesi

C) Tutum ölçeği D) Anket

E) Puanlama yönergesi (rubrik)

KPSS/ Soru:

20

Yazılı yoklamalardaki sorularda, öğrencilerin cevaplarını düşünerek bulmaları ve buldukları bilgileri organize ederek yazmaları gerekir. Bu tür sorularla üst düzeydeki zihinsel beceriler ölçülebilir.

Aşağıdaki sorulardan hangisi, yazılı yoklamaların bu avantajlarını ortaya koyan uygun bir örnek değildir?

A) Enflasyonu düşürmek için ne tür önlemler alınabilir? Örnek vererek irdeleyiniz.

B) Avrupa Birliği’ne katılma konusundaki görüşleriniz nelerdir? Bu şekilde düşünmenizin nedenlerini açıklayınız.

C) İzlediğiniz en iyi sinema filmi hangisidir? Bu filmi neden beğendiğinizi gerekçeleriyle açıklayınız.

D) Başarı ile yetenek arasındaki ilişkiyi bir örnekle açıklayınız. Sizce insan yaşamında hangisi daha ön plandadır?

E) Ölçme nasıl tanımlanır? Eğitimde yapılan ölçmeler kaç gruba ayrılır?

KPSS/ Soru:

Öğrencilerinin öğretim süreci boyunca gelişimlerini görmek ve değerlendirmeye katılımlarını sağlamak isteyen bir öğretmen için en uygun ölçme ve değerlendirme yaklaşımı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Performans değerlendirme B) Akran değerlendirme

C) Mutlak değerlendirme

D) Tümel (portfolyo) değerlendirme E) Bağıl değerlendirme

KPSS/ Soru:

22

Bir grup öğrenciye uygulanan dönem sonu sınavlarına ilişkin istatistikler tablodaki gibidir.

KPSS/ Soru:

Öğrencilerin en başarılı olduğu ders hangisidir?

A) Kimya B) Tarih C) Türkçe D) Fizik E) Felsefe

Mehmet Öğretmen, öğrencilerine uyguladığı bir test sonucunda elde ettiği puanlardan bazı istatistikleri

hesaplamıştır. Daha sonra, öğrencilerden birinin puanını yanlış yazdığını fark etmiş ve gerekli düzeltmeyi

yaparak istatistikleri tekrar hesaplamıştır.

Buna göre, Mehmet Öğretmen’in düzeltmesi sonucunda aşağıdaki istatistiklerden hangisi kesin

olarak değişmiştir?

A) Ortalama B) Ortanca C) Mod D) Ranj E) Yığmalı frekans

KPSS/ Soru:

24

Aynı öğrencilere uygulanan ve bağıl değerlendirme yapılan iki sınavla ilgili aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri aşağıda verilmiştir.

KPSS/ Soru:

Buna göre, aşağıdaki yorumlardan hangisi kesinlikle doğrudur?

A) Ali birinci sınavdaki soruların hepsini doğru yanıtlamıştır.

B) Ali ikinci sınavdan da 70 alırsa ilk sınava göre daha başarısız olmuş olur.

C) Birinci ve ikinci sınav sonuçları arasındaki korelasyon yüksektir.

D) Ayşe’nin ikinci sınavdaki başarısı Ali’nin ilk sınavındaki başarısından daha iyidir.

E) İkinci sınavda puanların ranjı ilk sınava göre daha büyüktür.

Öğrencilerin, belli bir konuda kendileriyle ilgili bilgi, beceri, tutum ve davranışlarını yorumlamalarına ---- ;

araç - gereç kullanma, deney yapma ya da proje hazırlama vb. becerilerinin, puanlama kriterleri kullanılarak

değerlendirmesi sürecine ---- denir.

Bu parçadaki boşluklara, aşağıdakilerin hangisindeki sözcükler sırasıyla getirilmelidir?

A) öz değerlendirme - rubrik (puanlama yönergesi) B) performans değerlendirme - grid

C) öz değerlendirme - performans değerlendirme D) portfolyo (öğrenci ürün dosyası) - dallanmış ağaç

KPSS/ Soru:

26

Bir ölçme uzmanı Fen ve Teknoloji dersi için hazırlanan başarı testini incelemiş ve ortak köke dayalı soruların 5 - 6 civarında olduğunu saptamıştır. Bu durumu

eleştiren uzman, bir köke dayalı olarak sorulabilecek soru sayısının üçü geçmemesini önermiştir.

Ölçme uzmanının bu eleştirisinin en önemli gerekçesi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Öğrencilere aynı kökle ilgili çok sayıda soru sormak motivasyonu düşürür.

B) Sorular tek bir test yaprağına sığmayacağı için test düzeni bozulabilir.

C) Benzer davranışı ölçen soru sayısının artması güvenirliği düşürür.

D) Soruların birbirinden bağımsız cevaplanabilme kuralı bozulabilir.

E) Okuduğunu anlama değişkeninin etkisi artarak geçerliği düşürür.

KPSS/ Soru:

Bir öğretmen aynı kapsamda ve düzeyde iki ayrı sınav hazırlamış ve aynı gruba uygulamıştır. Bu sınavların özellikleri şöyledir:

• Birinci sınavda 25 soru vardır ve her soru 4 puan değerindedir.

• İkinci sınavda 10 soru vardır ve her soru 10 puan değerindedir.

“Birinci sınavdan elde edilen puanların güvenirliği daha yüksektir.”

diyen bir kişi bu iddiasını aşağıdaki çıklamalardan hangisiyle destekleyebilir?

A) Bir sınavda yanıtların nasıl puanlanacağı kulanılan soru tipine göre değişir.

B) Puanlamanın nesnelliği ölçmeden kaynaklanabilecek hatayı azaltır.

C) Soruların ayırt edicilik dereceleri test puanlarının güvenirliğini etkiler.

D) Soruların güçlük dereceleri test puanlarının güvenirliğini etkiler.

E) Testteki soru sayısı arttıkça ölçme sonuçlarına karışan hata miktarı azalır.

KPSS/ Soru:

28

Portfolyolardan elde edilen puanlarla aynı konulara ilişkin hazırlanmış objektif testlerden elde

edilen puanlar arasındaki ilişkinin incelenmesi

• Portfolyolardan elde edilen puanlarla bu portfolyonun kapsamına ilişkin daha sonradan ortaya

çıkacak performans ölçüleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

• Farklı öğretmenlerin aynı portfolyolara verdiği puanlar arasındaki ilişkinin incelenmesi

Portfolyo değerlendirmesine ilişkin yukarıda verilen yöntemler aşağıdaki amaçlardan daha çok

hangisini gerçekleştirmek için kullanılmaktadır?

A) Portfolyo değerlendirmesinde kullanılacak puanlama yönergelerini hazırlamak

B) Portfolyolardan elde edilen verilerin güvenirliğini ve geçerliğini sağlamak

C) Öğrencilerin işlenen konulara ilişkin öğrenme düzeylerini saptamak

D) Öğrencilerin sergileyebileceği en iyi çalışmaları belirlemek

E) Öğrencilerin önceki eğitim hayatında gösterdikleri performansı ortaya çıkarmak

KPSS/ Soru:

Bir okulda, fen bilgisi proje ödevi verilmiştir. Ürünlerin puanlanmasının sınıfta derse giren öğretmen yerine,

diğer sınıfın öğretmeni tarafından yapılması sağlanmıştır.

Projelere kod numaraları verilmiş ve öğrenci

isimleri, projeleri değerlendiren öğretmenden gizlenmiştir.

Ayrıca değerlendirme için (kapsamlı, detaylı ve

açık) bir puanlama rehberi oluşturulmuş, öğretmenin bu rehbere göre puan vermesi istenmiştir.

Yukarıda anlatılan işlemler, kullanılan ölçme aracının

hangi özelliğini iyileştirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir?

A) Objektiflik B) İç tutarlık C) Kullanışlılık

D) Görünüş geçerliği E) Yapı geçerliği

KPSS/ Soru:

30

KAYNAKLAR

1. Weiss, N.A.,1999. Introductory Statistics. Addison Wesley.

2. Büyüköztürk,Ş., Çokluk Ömay, Köklü Nilgün, 2018. Sosyal Bilimler için İstatistik, 20.

Baskı, Pegem Akademi.

3. Ağaoğlu, E., Atlas., M.(Edt.). 1999. İstatistik-I, T.C. ANADOLU ÜNİVERSİTESİ YAYINI NO: 2608

4. Dancey, C. P., & Reidy, J., 2007. Statistics without maths for psychology. Pearson Education.

5. www.osym.gov.tr, KPSS Sınav Soruları