HABER BÜLTENĐ
20 Ekim 2005
Haber Özetleri
Irak
• Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Namık Tan, Irak'ta yapılacak parlamento seçimlerini BM gözetiminde bir gözlemci heyetin izlemesinin yararlı olacağını düşündüklerini söyledi. Türkiye'nin Irak'taki siyasi süreci yakından izlediğini ve desteklediğini kaydeden Tan, referandumun salahiyetle yapılmasının önem taşıdığını ve siyasi süreçte bir sonraki önemli merhalenin Irak'taki parlamento seçimleri olacağını söyledi. Seçilecek yeni parlamentonun Irak anayasasıyla ilgili bugün varolan itirazları ortadan kaldırabilecek değişiklikler yapabilmesinin önemli olduğunu belirten Tan, bu bakımdan seçimlere geniş katılımın yararlı olacağını belirtti. Tan, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın terör örgütünün faaliyetlerine ilişkin ''Sabrımız tükendi'' şeklindeki açıklamaları ile ilgili olarak, ABD'nin, PKK'yı terör örgütü olarak ilan eden ilk ülkelerden biri olduğunu kaydetti. Türkiye ile ABD arasında kapsamlı işbirliği bulunduğuna işaret eden Tan, ''Biz, ABD gibi dost ve müttefik bir ülkeden, bu dostluk ve müttefiklik ilişkisi çerçevesinde elbette sorumluluklarını yerine getirmesini bekleriz'' diye konuştu. (AA)
• Irak Bağımsız Yüksek Seçim Kurulu, ittifakların ve adayların listelerinin son teslim tarihini 28 Ekim 2005 olarak açıkladı. Siyasi oluşumlara ve ittifaklara numara verilmesi için yapılacak kuranın 1 Kasım 2005 tarihinde gerçekleştirilmesi kararı alındı. (www.nahrain.com)
• Irak’ta anayasaya muhalif Sünni Araplar, anayasa referandumu sonucunu reddetmeye hazırlanıyorlar. Diyala, Anbar, Ninova ve Selahaddin’de hile karıştırıldığını ileri süren “Ehlül Irak Đttifakı” Başkanı Adnan El-Duleymi, Anayasa Komisyonu üyesi Hüseyin El-Felluci, Ulusal Diyalog Meclisi üyesi Fahri El-Kaysi, Irak Avukatları Birliği Başkanı Kemal Hamdun gibi Sünni ileri gelenleri, Yüksek Seçim Kurulunu bu konuda uyardılar. (www.iraq-ina.com)
• Irak devrik lideri Saddam Hüseyin'in dün Bağdat'da yapılan davasına 28 Kasım tarihinde devam edilmek üzere ara verildi. Saddam Hüseyin, insanlığa karşı suç işlemekle itham edildiği davanın ilk duruşmasında, yargı sürecine meydan okudu. Đsmini mahkemeye söylemeyi reddeden Saddam Hüseyin, hem mahkemenin hem de davaya bakan yargıcın meşruiyetini sorguladı. Bir Kürt olan mahkeme başkanı Rüzgar Muhammed Emin, Saddam'ı kimliğini
açıklamaya ikna etmeye çalışsa da Saddam bunu reddetti. Saddam Hüseyin ve davada kendisiyle birlikte yargılanan diğer yedi sanık, 1982 yılında Duceyl kasabasında 143 Şii'nin öldürülmesi talimatını vermekle suçlanıyor. Sanıklar suçlu bulunmaları halinde, idam cezasına çarptırılabilir. Saddam Hüseyin ile birlikte 7 sanık, haklarındaki suçlamaları reddederek masum olduklarını iddia ettiler. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan Saddam’ın yargılanması ile ilgili olarak mahkemenin adil ve uluslararası standartlarda yapılması gerektiğini söyledi. Dünyadan ise farklı sesler çıkıyor bu konuda. Kuveyt gibi bazı ülkeler olayı mutluluk ile karşılarken, Filistin gibi bazı ülkeler ise durumu kınamıştır. ABD, yeni Irak’ın oluşumunda bunu bir adım olarak nitelerken, Đsrail, Saddam’ın yargılanmasının diğer Arap devletleri için bir uyarı niteliği taşıdığını ileri sürmüştür. (BBC) (AA)(AP) (www.nahrain.com) (www.iraq-ina.com)
• Đngiltere’de yayınlanan Daily Telegraph gazetesinin haberine göre ABD ve Đngiltere hükümeti, Irak Başbakanı Đbrahim El-Caferi’ye güvenlerinin kalmadığını, gelecek seçimde El-Caferi’nin değişmesini istediklerini açıkladılar. Gazetenin yorumunda, Irak’ın yeni Başbakanının, Irak Cumhurbaşkanı yardımcısı Adil Abdulmehdi’nin olacağı belirtildi. (IRAK HABER AJANSI)
• Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani ve “Kürdistan” Bölge Başkanı Mesud Barzani bugün Erbil’de biraraya geldi. Görüşmede “Kürdistan”ın iki hükümetinin birleştirilmesi ve “Kürdistan” Bölgesi Başkan Yardımcısının kim olacağı konuşuldu. (www.pukmedia.com)
• Dışişleri Bakanlığı'ndan yapılan açıklamada, halen Irak Ulusal Uzlaşma Hareketi Başkanı olan Irak eski Başbakanı Allavi'nin bugün Türkiye'ye günübirlik bir ziyaret yapacağı bildirildi. Allavi'nin Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül tarafından kabul edilerek, diğer yetkililerle görüşeceği ve bu görüşmelerde Irak'taki mevcut durum ve muhtemel gelişmelerin ele alınacağı belirtildi. (AA)
• Kürdistan Bölge Başkanı Mesud Barzani’nin 25 Ekim’de ABD’yi ziyaret edeceği bildirildi. ABD Başkanı George Bush ile yapılacak görüşmede Irak’taki son gelişmelerin ele alınacağı belirtildi. (www.peyamner.com)
• ABD Dışişleri Bakanı Rice, ABD Temsilciler Meclisine ABD’nin 2006 yılındaki Irak stratejilerini açıkladı. Bunlar:
1. Direnişçilerin ortadan kaldırılması ve direnişçilerin tüm desteklerini kesilmesi
2. Güvenli bölgeleri muhafaza edilmesi ve bu bölgelerin geliştirilmesi 3. Irak’taki müesseselerin Irak halkının ihtiyaçlarını gidermesi
(www.nahrain.com)
• Amerikan ordusunca bu sabah yapılan açıklamaya göre, Bağdat'ın 70 km kuzeyindeki Balad yakınlarında dün gece devriye gezen askerlerin geçtiği yolda bomba patladı. Patlamada üç Amerikan askeri öldü, biri yaralandı. Basra kentinde ise bir Đngiliz askerinin, yol kenarına yerleştirilen bir bombanın patlaması sonucu öldüğü bildirildi. Bu ölümle, Irak işgalinin başladığı Mart 2003'ten bu yana ölen Đngiliz askerlerinin sayısı 97'ye yükseldi. (AA)(AFP)
• Irak'ın Kerkük-Yumurtalık hattında sabotaj nedeniyle kesilen petrol ihracatını yeniden başlattığı bildirildi. Irak Petrol Bakanlığı kaynakları ''sabotajlar yüzünden hasar gören hattın onarımının bir kaç gün önce tamamlandığını ve petrol akışının günde 700 bin varile ulaştığını'' söylediler. ABD işgalini izleyen sabotajlar yüzünden Kerkük-Yumurtalık hattındaki petrol akışı, 2003 yılından bu yana defalarca kesintiye uğramış bulunuyor. (AA)(REU)
• Irak'ın kuzeyindeki bir ana petrol boru hattında, direnişçilerin patlayıcı kullanarak yangın çıkardığı bildirildi. Boru hattının, Kerkük'teki petrol sahası ile Irak'ın Beyci'deki en büyük petrol rafinerisi arasındaki bağlantıyı oluşturduğu belirtildi. (AA)(AP)
• Bağdat Belediye Başkanı Hatım Merze Hazma’nın, dün Bağdat’ta suikast sonucu öldürüldüğü bildirildi. Diğer yandan, Irak Gazeteciler Birliği Başkanı Muhammed Harun Emin’in dün akşam saatlerinde öldürüldüğü açıklandı.
(www.iraq-ina.com)
Orta Doğu
• ABD ve Fransa'nın, BM Güvenlik Konseyi'ne Suriye'yi Lübnan'daki müdahalelerinden ötürü kınayan önerge sunmaya hazırlandığı bildirildi.
Washington Post gazetesinin haberine göre, Paris ve Washington yönetimleri, Suriye'ye karşı ''çok sert'' olması beklenen öneriyi salıdan sonra sunacak. BM Genel Sekreteri Kofi Annan, eski Lübnan Başbakanı Refik Hariri'nin şubatta öldürülmesine ilişkin BM raporunu bu hafta Alman raportör Detlev Mehlis'ten alacak. Gözlemciler, Hariri cinayetinden Suriye'yi sorumlu tutuyor. (AA)(AFP)
• Đran'ın nükleer programı nedeniyle anlaşmazlığa düştüğü Đngiltere ve Güney Kore'ye ithalat yasağı uyguladığı bildirildi. Konuyla ilgili resmi bir açıklama yapılmamasına rağmen, Reuters Ajansı'na adları açıklanmamak kaydıyla bilgi veren piyasa kaynakları, Ticaret Bakanlığı'ndan ithalatçılara Đngiliz ve Güney Kore firmalarından mal almamaları yönünde sözlü talimat verildiğini söylediler.
Cumhurbaşkanlığı Bürosu Başkanı Gulamhüseyin Đlham da yasak konusunda açık bir ifadede bulunmamakla birlikte, ''Siyasi ilişkilerin ekonomik ilişkiler üzerinde muhakkak ki etkisi olur. Đran'ın diğer ülkelerle siyasi, iktisadi ve kültürel ilişkileri birbiriyle bağlantılıdır ve birbirini etkiler'' dedi. (AA)(REU)
Kafkasya ve Orta Asya
• Azerbaycan'da ana muhalefet partisi Müsavat Partisi'nin lideri Đsa Kamber, ''bazı memurların yaklaşık 9 yıldan sonra ülkesine dönmeye çalışan Demokratik Parti (ADP) lideri ve eski Parlamento Başkanı Resul Guliyev'in dönüşünden korktuğunu'' ileri sürdü. ''Guliyev'in vatana dönecek olmasının bazı çevrelerde endişe uyandırdığını'' belirten Kamber, ''bu nedenle önceki gün alınan önlemlerle Bakü'de ilan edilmemiş bir sıkıyönetim uygulandığını'' söyledi. ''Alınan önlemlerin, iktidarın Guliyev'in dönüşünden endişe duyduğunu açıkça gösterdiğini'' iddia eden Kamber, ''Tüm bu olaylar iktidarın gücünü değil, zayıflığını gösteriyor'' dedi. Müsavat, Halk Cephesi (AHCP) ve ADP'nin oluşturduğu ''Azatlık'' blokunun barışçı mücadelesini bundan sonrada sürdüreceğini ifade eden Kamber, ''Guliyev'in kısa bir zamanda vatana geri
döneceğine inandığını ve halkla sürdürdükleri mücadelenin galibiyetle sona ereceğini'' söyledi. AHCP lideri Ali Kerimli de ''Ukrayna hükümetinin araştırmalarının tamamlandıktan sonra Guliyev'in serbest bırakılacağını ve tekrar vatana dönme kararını vermesini beklediklerini'' belirterek, ''Bence Guliyev, Azerbaycan'a dönüş kararını sürdürmelidir'' dedi. (AA)
• Gürcistan Dışişleri Bakanı Salome Zurabişvili, görevinden alındı. Gürcistan Başbakanı Zurab Nohaydeli, gazetecilere yaptığı açıklamada, Zurabişvili'nin ülkenin dış politikasına ters düşen hareketlerde bulunduğunu, yakın akrabalarını işe alarak kadrolaşmaya gittiğinin tespit edildiğini belirterek, bu nedenlerden dolayı kendisini görevden aldığını kaydetti. (AA)
• Kırgızistan, hem sayı hem de güç bakımından Orta Asya Cumhuriyetleri arasında en küçük ikinci orduya sahip bulunuyor. Slovo Kırgızistan gazetesinin, ''Rossiskaya Gazeta''yı kaynak göstererek yayımladığı makaleye göre, 5 milyon nüfuslu Kırgızistan, 10 bin 900 kişilik ordusuyla asker sayısının nüfusa oranı bakımından, Orta Asya'daki 5 ülke arasında dördüncü sırada bulunuyor. Son sırada ise Tacikistan yer alıyor. 6.5 milyon nüfuslu Tacikistan'ın 12 bin askeri bulunuyor. Bu ülkeler arasında asker sayısı bakımından en büyük ordu, 68 bin askeriyle 25 milyon nüfuslu Özbekistan'a ait. 14 milyon 800 bin nüfuslu Kazakistan'ın ordusunun asker sayısı ise 66 bin.
6 milyon 400 bin nüfuslu Türkmenistan'ın ordusunda ise 50 bin asker bulunuyor. Kırgız ordusu, asker sayısı bakımından Bağımsız Devletler Topluluğu (BDT) üyesi ülkelerden Gürcistan ve Ermenistan'dan bile geride yer alıyor. 4 milyon 400 bin nüfuslu Gürcistan'ın 26 bin askeri bulunurken, 3 milyon 200 bin nüfuslu Ermenistan'ın ise asker sayısı 43 bin. Makalede, Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla BDT ülkeleri arasında askeri bakımdan en çok Belarus ve Ukrayna'nın kârlı çıktığı ifade edilirken, Kırgızistan ve Tacikistan'ın ordularının sadece sembolik olduğu öne sürüldü. Kırgızistan'da 14 yıllık bağımsızlık sürecinde askeri teçhizat, araç ve gereç ile silahlı kuvvetlerde modernizasyonun sağlanamadığı belirtildi. (AA)
• Kazakistan'da faaliyet gösteren Kanada petrol şirketi Petro Kazakistan'ın bütün hisselerini Çin Ulusal Petrol Şirketi (CNPC) aldı. Kazak basınında yer alan habere göre, daha önce iki şirket arasında varılan mutabakat doğrultusunda satış işlemi onaylandı. CNPC, Petro Kazakistan ile daha önce hisse başına 55 dolardan olmak üzere toplam 4.5 milyar dolara Petro Kazakistan’ın Kazakistan'daki bütün haklarını satın aldığı açıklanmıştı. (AA)
Avrupa Birliği
• Türkiye-AB katılım müzakereleri kapsamında bilim ve teknoloji başlığındaki tarama toplantısına katılacak ilk Türk heyeti Brüksel'e geldi. AB Komisyonu yetkilileriyle yarın biraraya gelecek olan heyette Başbakanlık ile Dışişleri, Milli Eğitim, Tarım ve Köyişleri, Sanayi ve Ticaret bakanlıkları yanında YÖK, DPT, AB Genel Sekreterliği, TÜBĐTAK ve Türkiye Atom Enerjisi Kurumu'ndan 30 kadar temsilci yer alıyor. ''Tanıtıcı tarama'' olarak nitelendirilen yarınki toplantıya Türkiye ve Hırvatistan heyetleri birlikte katılacaklar. Bilim ve teknoloji alanında mevcut yasal düzenlemelerin, ikili ve çoklu işbirliği
olanaklarının tartışılacağı bu sürecin yıl sonuna kadar devam etmesi planlanıyor. Tarama sürecine ilişkin takvim yıl sonuna kadar şöyle belirlendi:
20 Ekim - Bilim ve Araştırma, tanıtıcı tarama,
26 Ekim - Eğitim ve Kültür, tanıtıcı tarama,
7 Kasım - Kamu alımları, tanıtıcı tarama,
8 - 9 Kasım - Rekabet politikası, tanıtıcı tarama
14 Kasım - Bilim ve Araştırma, ayrıntılı tarama,
16 Kasım - Eğitim ve Kültür, ayrıntılı tarama,
21 - 22 Kasım - Yerleşme hakkı ve hizmetlerin serbest dolaşımı, tanıtıcı tarama,
25 Kasım - Sermayenin serbest dolaşımı, tanıtıcı tarama,
28 Kasım - Kamu alımları, ayrıntılı tarama,
1 - 2 Aralık - Rekabet politikaları, ayrıntılı tarama,
5 - 16 Aralık - Tarım, tanıtıcı tarama,
19 - 20 Aralık - Yerleşme hakkı ve hizmetlerin serbest dolaşımı, ayrıntılı tarama,
19 Aralık - Bilim ve Araştırma ve Eğitim ve Kültür başlıklarında tarama sonu raporunun üye ülkelere gönderilmesi,
22 Aralık - Sermayenin serbest dolaşımı, ayrıntılı tarama. (AA)
• Belçika Başbakanı Guy Verhofstadt, AB projesinde ''tereddüt gösteren'' üye ülkelerin bir kenara bırakılmasını, bu yolda kararlı olanların ise ileri adımlar atmak için birleşmelerini önerdi. Federal Parlamento'da yaptığı açıklamada, AB'nin son dönemde yaşadığı kriz ve başarısızlıklar üzerinde duran Verhofstadt, 2006 yılında, avro alanını oluşturan 12 ülkenin, ''AB'nin nasıl derinleştirilebileceğini araştırmak için'' olağanüstü bir zirve yapması çağrısında bulunacağını bildirdi. Avrupa Anayasası taslağının bazı ülkelerde reddedilmesinin ardından ''düşünme süreci'' başlatan AB'de birçok ülke, son krizlerde ''frenleyici unsur'' olarak nitelendirilen ve AB'yi sadece bir ''serbest mübadele alanı'' gibi gören Đngiltere'ye karşı tavır almanın yollarını arıyor.
Verhofstadt, değerlendirmesinde, AB'nin Bulgaristan, Romanya ve Türkiye'nin de katılımıyla 28 üyeli olacağını belirterek, ''Bu durumda kimlerle neler yapılabileceği sorusuna yanıt aramalıyız. Eğer hep birlikte bir şeyler yapılamayacaksa, öncü grupla bir şeyler yapmak mümkün olmalı'' diye konuştu. Belçika Başbakanı, ''çekirdek grup'' olarak, avro alanı ülkeleriyle yeni katılanların ''istekli ve iradeli'' olanlarının, yapısal kurallarla bir araya gelmesini önerdi. Verhofstadt'ın ''iki vitesli AB'' önerisinin, avro alanı dışında kalan Đngiltere, Danimarka ve Đsveç hariç tüm üye ülkeler için geçerli olduğu varsayılıyor, ancak henüz avro alanına girmemiş 10 üye arasında da çok sayıda ''tereddütlü'' bulunduğuna dikkat çekiliyor. (AB HABER)
Diğer Haberler
• ABD, Çin ordusunun nükleer kapasitesinden kaygı duyuyor. ABD Savunma Bakanı Donald Rumsfeld, Pekin'deki askeri bilimler akademisinde yaptığı konuşmada, Çin'in Amerikan kıtasını vurabilecek nükleer füzelerle gücünü artırdığına işaret etti. Çin'in bu konuda kamuoyuna istediği açıklamayı yapma hakkı bulunduğunu teslim eden Rumsfeld, isteklerinin ''sadece daha fazla saydamlık'' olduğunu söyledi. Rumsfeld, Kuzey Asya turunu Güney Kore ve Moğolistan ziyaretleriyle sürdürecek. (AA)(AFP)
Dünya Basını
Saddam Hüseyin'in ilk duruşması, Đngiltere'de neredeyse tüm gazetelerin ilk sayfasını kaplıyor. Manşetlerden bir kaçı şöyle:
Daily Telegraph "Saddam: Suçlu Değilim"
Guardian "Ben Irak'ın Cumhurbaşkanıyım. Bu mahkemeyi tanımıyorum"
Independent “Kafesteki Diktatör “
Times “Davada hayatı söz konusu, ama Saddam ilginin keyfini sürüyor”
Gazeteler, Saddam Hüseyin'in mahkeme salonunda "meydan okur ve kibirli"
bir tavır sergilediği görüşünde birleşiyor. Independent, "başlamasından 3 saat sonra duruşma aniden ve basit bir gerekçeyle, korku yüzünden durdu" diye yazmış ve davayı 2. Dünya Savaşı sonunda savaş suçlularının yargılandığı Nürnberg Davası'yla karşılaştırmış: "Duruşma Nürnberg Davası'ndan oldukça farklı; çünkü korkmuş görünen sanık değil savcılık. 30 - 40 kadar tanık intikam korkusuyla mahkemeye gelemedi…Televizyonlar sadece bir yargıcın yüzünü gösterebildi. Irak hükümeti ve Amerikalılar yargıçlar heyetine Süleymaniyeli Kürt Rüzgar Muhammed Emin'in başkanlık etmesini istemiş olamazlar. Çünkü pek çok Iraklı, her Kürdün Saddam'a karşı önyargılı olacağını düşünebilir. Ama muhtemelen Kürt olmayan diğer yargıçlardan hiçbiri, bu işi üstlenmek istemedi."
Daily Telegraph, yargıç Rüzgar Muhammed Emin'den övgüyle söz ediyor:
"Ölçülü davranan ve asla sesini yükseltmeyen yargıç, yaramaz bir öğrenci karşısındaki sabırlı müdür gibiydi" diyor. Yargıcın Süleymaniye'de bağımsız kararlar vermesiyle tanındığını aktaran gazete buna örnek olarak yeri geldiğinde Kürt yetkilileri de mahkum etmekten çekinmemesini gösteriyor.
Financial Times'ta yazan Amerikan Barış Enstitüsü hukuk uzmanı Laurel Miller ise "mahkemenin kusurları olabilir ama bu adil olmadığı anlamına gelmiyor" görüşünü savunuyor. "Adalet isteyenler öncelikle mahkemenin bunu yapabilmesine yardım etmeliler" diyen Miller, başta Birleşmiş Milletler de olmak üzere, Đngiltere ve Avustralya hariç hiç bir batılı ülkenin mahkemeye tavsiye ya da eğitim desteği vermediğini, adeta boykot uyguladığını belirtiyor.
Sorun ölüm cezası ise, Afganistan'da da ölüm cezası var ama uluslararası toplum bu ülkeye yardım ediyor diyen Miller, Iraklı yargıçlara bu durumu kırmak için yabancı danışmanlar davet etmeyi öneriyor.
