HABER BÜLTENĐ
25 Kasım 2005
Haber Özetleri
Irak
• Irak Devlet Başkanı ve Kürdistan Yurtseverler Birliği lideri Celal Talabani, Türkiye ile terör örgütü PKK konusunda işbirliğine hazır olduğunu bildirdi.
“Kurdistan Observer” adlı internet sitesinin haberine göre Celal Talabani, Türk yetkililerle gerçekleştirdiği gizli toplantılarda, partisinin Irak’ın toprak bütünlüğünün korunması ve terör örgütü PKK konusunda tam destek olacağına dair Türk hükümetine güvence verdiğini açıkladı. Talabani ayrıca, maddi yardım karşılığında Irak’ın kuzeyindeki PKK kamplarının kapatılması için Türk ordusuyla da işbirliği yapılmasını da kabul etti. Internet sitesi, Irak’ın kuzeyindeki Kürt bölgesi Başkanı Mesud Barzani’nin Türk yetkililerle yaptığı görüşmede de, terör örgütü PKK, Kerkük’ün durumu ve bir Kürt devletinin kurulması konularının ele alındığını aktardı. Site, Barzani’nin Türk yetkililerle yaptığı görüşmenin başarısız olduğunu da bildirdi. (NTV)
• Irak Federal Kürdistan Bölgesi Parlamentosu, "Kürdistan Bölgesi Anayasa Taslağı"nı tamamladı. Kürtlerin, Sevr Antlaşması'nda kabul görmesine rağmen yaşama geçirilmeyen self - determinasyon (kendi kaderini tayin) hakkını kullanabilecek nitelikte bir ulus olduğu savunulan taslakta, Sevr'deki açık hükümlere rağmen "Güney Kürdistan"ın 1925'te halkın iradesine bile bakılmaksızın, Irak'a bağlanması eleştirildi. 77 maddelik taslağın girişinde,
"Kürtler, tıpkı dünyanın diğer ulusları ve halkları gibi, self-determinasyon hakkını kullanabilecek niteliklere sahip bir ulustur. Self - determinasyon hakkı, Birinci Dünya Savaşı sonunda açıklanan ve uluslararası hukukun temeli haline gelen Woodrow Wilson Đlkeleri'nin 14. maddesinde kabul edilen bir haktır"
denildi. Kürt Federe Bölgesi Anayasa Taslağının 2. maddesinde ise “Kürdistan Bölgesi, 1970 öncesindeki sınırlarıyla Kerkük, Süleymaniye, Erbil ve Duhok vilayetleriyle Akra, Şeyhan, Sincar bölgelerinden, Musul Vilayeti'ndeki Zummar alt - bölgesinden, Diyala Vilayeti'ndeki Hanekin ve Mendeli bölgelerinden ve Kut Vilayeti'ndeki Bedre bölgesinden oluşur.” deniliyor. (MĐLLĐYET GAZETESĐ)
• Kürt listesinin seçim programındaki öncelikli konu Kerkük sorununun Anayasada belirtildiği gibi çözülmesidir. Bir diğer husus ise Şenkal, Zemar, Telafer, Şeyhan, Mahmur, Hanekin ve Mendeli’nin demokratik yollarla Kürdistan bölgesine dahil edilmesidir. (www.sotaliraq.com)
• 58. maddenin uygulanması için oluşturulan komisyonun başkanı Hamid Mecit Musa yaptığı açıklamada, komisyonun çalışmalarına tam olarak başlayamamasını siyasi, güvenlik ve idari sorunlara bağladı. Hamit Mecit Musa, Irak Başbakanı Đbrahim El-Caferi’nin komisyon için tahsis ettiği 200 milyon doların 2006 yılı bütçesinde ayrıldığını söyledi. (EL-ŞARK EL-AVSAT GAZETESĐ)
• Đyad Allavi başkanlığındaki Irak Ulusal Listesi’nin Kerkük’te en önde gelen adaylarının isimleri şunlar:
1. Basil Ata Hayrullah (Türkmen)
2. Muhammed Süleyman El-Beyati (Türkmen olduğu tahmin ediliyor) 3. Enise Muhammed Avcı (Türkmen)
(IRAK ULUSAL LĐSTESĐ’NĐN SĐTESĐ)
• Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani dün ABD’nin Irak Büyükelçisi Zalmay Halilzad ile görüştü. Görüşmede Irak’ın güvenlik ve seçim dosyaları ile Talabani’nin Đran’a yaptığı ziyaretin sonuçları konuşuldu. (www.pukmedia.com)
• Irak Hükümet sözcüsü Leys Kubba, yaptığı açıklamada ‘Çelik Perde’
operasyonundaki direnişçilerin Suriye’ye kaçtığını söyledi. Leys Kubba, ”Bu direnişçiler Suriye Hükümeti tarafından tutuklanmalıdır” dedi. (IRAK HABER AJANSI)
• Irak hükümeti, içinde el bombası bulunan oyuncaklar ele geçirildiğini duyurdu.
Irak hükümet sözcüsü, bunların genellikle Amerikan askerleri tarafından çocuklara dağıtılan oyuncaklar olduğunu ve bombalı oyuncakların 2 gün önce başkent Bağdat'ın doğusunda bir araçta ele geçirildiğini açıkladı. (AA)(AFP)
• Irak'ın çeşitli bölgelerinde dün düzenlenen saldırılarda ve şiddet olaylarında 60'tan fazla kişinin öldüğü bildirildi. Reuters haber ajansının derlediğine göre, başkent Bağdat'ın güneyindeki Mahmudiye bölgesinde bir intihar komandosu hastaneyi hedef aldı. Saldırıda 34 kişi öldü, 39 kişi yaralandı. Bağdat'ın güneyindeki Hille kentinde düzenlenen başka bir intihar saldırısında ise 14 kişi öldü, 23 kişi yaralandı. Başkentte Sanayi Bakanı'nın konvoyu saldırıya uğradı, 3 koruma öldü, bir sivil yaralandı. Saldırı sırasında bakanın konvoyda olmadığı bildirildi. (AA) (REU)
• Arap Đnsan Hakları Örgütü Başkanı Amar Kurabi istihbarat kaynaklarına dayanarak, Suriye sınırındaki ABD askerlerinin öğle saatlerinde Suriye’ye ait Hurra köyüne saldırdığını söyledi. Suriye askerleriyle ABD askerleri arasında TSĐ 13.00 sıralarında çatışma çıktığını söyleyen Kurabi, olayda 12 ABD askeri ile 3 Suriye askerinin öldüğünü kaydetti. Suriye Dışişleri Bakanlığı ise olayı yalanladı. (STAR GAZETESĐ)
• Suriye'nin Kamışlı kasabası civarındaki sınır bölgesinde, Amerikan askerleriyle Iraklı kaçakçılar arasında çıkan çatışmada, iki Amerikan askerinin ve bir Iraklı kaçakçının hayatını kaybettiği belirtildi. Kuzey Irak'la sınırı bulunan Kamışlı kasabası civarında, Amerikan askerleri Suriye tarafına geçmeye çalışan Iraklı kaçakçıları durdurmaya çalıştı. Amerikan askerleri bir Iraklı kaçakçıyı sınırı geçmeye çalışırken öldürdü. Bunun üzerine Iraklı kaçakçılar, Amerikan
askerlerine ateş etmeye başladı. Bu sırada da iki Amerikan askeri hayatını kaybetti. (AA)
• Irak Başbakan Yardımcısı Ahmet Çelebi, Irak’ın petrol üretiminin arttırılması için, 38 milyar dolar değerinde yabancı sermayenin Irak’a gelmesi için çalışıldığını; ancak büyük petrol şirketleriyle yapılan görüşmelerin ilk aşamalarda olduğunu bildirdi. Çelebi bildirisinde, “Irak önümüzdeki yabancı sermayenin Irak’a girişinden itibaren dört sene içinde petrol üretimini 3 kat çıkararak, günde 6 milyon varile çıkarmak amacında olduklarını bildirdi.
(www.nahrain.com)
• Norveçli Norsek Hydro şirketinin de içinde bulunduğu birçok yabancı şirket, Irak’ın Kürt bölgesinde petrol kuyuları açma konusunda müzakerelere başlamıştır. (www.nahrain.com)
Orta Doğu
• Đran hükümeti, tartışmalı nükleer programı hakkında Avrupa Birliği'yle müzakerelere yeniden başlamayı değerlendirmeye hazır olduğunu söyledi.
Đran'ın Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'ndaki temsilcisi, görüşmelerin yeniden başlayıp başlamayacağı konusunda, müzakereleri yürüten üç Avrupa ülkesi Đngiltere, Fransa ve Almanya'dan bir açıklama beklediklerini ifade etti.
Avrupa Birliği, dün Đran'a nükleer programı konusundaki müzakerelere yeniden başlamayı önermişti. Öneri, Đngiltere'nin Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu'ndaki elçisi Peter Jenkins tarafından gündeme getirilmişti. (BBC)
• Đran Dışişleri Bakanı Manuçehr Mütteki'nin günübirlik bir çalışma ziyareti için 30 Kasım 2005 tarihinde Türkiye'ye gelmesi planlanıyor. Đran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad tarafından Dışişleri Bakanlığına atanan Mütteki'nin Ankara'da büyükelçi iken ''istenmeyen adam'' ilan edildiğine yönelik bazı haberler yayımlanmış, Dışişleri Bakanlığı bu haberleri yalanlamıştı. (AA)
• AB Komisyonu Başkanı Jose Manuel Barroso, Arap ülkelerinin liderlerini, ''Đsrail'i haritadan silinmesi'' gerektiğini söyleyen Đran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinecad'a karşı tavır almaya çağırdı. Barroso, AB üyeleri ile Akdeniz ülkelerini bir araya getirecek Barselona zirvesinden önce düzenlediği basın toplantısında, Filistin lideri Mahmud Abbas'ın Ahmedinecad'a karşı açıkça mesafe koyduğunu, oysa diğer birçok Arap ülkesi liderinin bunu yapmadığını söyledi. Barselona zirvesinin, Arap liderlerinin bu konuda açık tavır koymaları ve Đran Cumhurbaşkanı'nı kınamaları için bir fırsat oluşturacağını belirten Barroso, artık Arap ülkeleriyle ''insan hakları'', ''kadın hakları'' ve ''aşırı dincilere karşı mücadele'' gibi her konunun tartışılabildiğini, bunun birkaç yıl öncesine kadar mümkün olmadığını anlattı. Barroso, ''büyük gelişmeler kaydedildiğini'' söyledi. (AA)
• Đsrail Başbakanı Ariel Şaron'un yeni partisinin ismi ''Đleri'' oldu. Şaron'un partisinin ilk kurulma çalışmaları sırasında ''Ulusal Sorumluluk'' olan ismi, Đbranice ''Kadima'' (Đleri) olarak değiştirilerek, partinin kaydı resmen yapıldı. (AA)
• Ürdün Kralı Abdullah'ın, Başbakan Adnan Badran'ın istifa etmesinin ardından, ulusal güvenlik şefi Maruf Bahit'ten yeni kabineyi kurmasını istediği bildirildi.
Adının açıklanmasını istemeyen üst düzey bir yetkili, AFP'ye yaptığı açıklamada, nisandan bu yana başbakanlık görevini yürüten Badran'ın dün sabah saatlerinde Kral'a istifasını sunduğunu, Kral Abdullah'ın da istifayı kabul ettiğini belirtti. (AA)(AFP)
Kafkasya ve Orta Asya
• Hindistan, Orta Asya'daki enerji kaynaklarını güçlendirerek, enerji tedarikini güvence altına almayı planlıyor. Hindistan Petrol Bakanı Mani Shankar Aiyar, Orta Asya'daki enerji kaynakları üzerinde etkin olarak belirtilen Türkiye, Rusya, Özbekistan, Kazakistan ve Azerbaycan'dan üst düzey yetkilileri, bugün yapılacak toplantıya davet etti. Türkiye'den Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler'in katılacağı toplantıya, Asya'nın sırasıyla en çok petrol tüketen ülkeleri Çin, Japonya ve Güney Kore'den de yetkililerin katılması bekleniyor.
Hindistan, Asya'nın en çok petrol tüketen üçüncü ülkesi konumunda bulunuyor. Çin ile rekabet eden Hindistan, Orta Asya'daki enerji kaynaklarıyla ilişkilerini güçlendirerek enerji ithalatını güvence altına almayı hedefliyor.
(AA)(REU)
• Kırgızistan Rusya’dan ham petrol satın almayı planlıyor. 22 Kasım 2005 tarihinde Kırgızistan’ın Başbakanı Feliks Kulov parlamento toplantısında yaptığı konuşmasında Rusya ve Kazakistan ile petrol konusunda görüşmeler yaptıklarını açıkladı. Bu plana göre Rusya’dan alınacak petrol, Kazakistan’da işlenerek Kırgızistan’a getirilecektir. Kazakistan’ın Başbakanı Kırgızistan’a zaman ve mekan sınırlaması olmadan kömür hidrojeni almasına izin verdi.
(www.regnum.ru)
• 2006 yılının başında Özbekistan’ın ‘Uzbekneftgaz’ı ve Rusya’nın
‘Stroytransgazı’ı, Özbekistan’ın Kaşkaderya bölgesinde bulunan ‘Mübarek’
sıvılaştırılmış gaz üretimi üzerine bir proje imzalayacaklar. ‘Stroytransgaz’
geçen sene ‘Mübarek’ fabrikasında gaz sıvılaştırma işletmesi kurmak için açılan ihaleyi kazanmıştı. Fabrikada kurulacak olan makineler bir senede 336 bin ton sıvılaştırılmış gaz ve 150 bin ton petrol üretme kapasitesine sahip olacaktır. Đşletmenin Rusya tarafı bu projeye üç yılda 200 milyon dolar yatırmayı planlıyor. (www.regnum.ru)
• Azerbaycan parlamento seçimlerinin Avrupa Konseyi tarafından değerlendirilmesi bugün Bükreş’te toplanan organizasyon komisyonu tarafından gözden geçirilecektir. Bu değerlendirme Avrupa Konseyi gözlemci heyeti başkanı Leo Platvoyet’in seçimlerle ilgili izlenim ve tespitlerine göre yapılacaktır. Avrupa Konseyi’nin Parlamento toplantısında Romanya Dışişleri Bakanı Ravzan Ungureanu, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Terry Devis ve onun vekili Mod de Burbukkikio katılacaklardır. (www.regnum.ru)
• 24 Kasım 2005 tarihinde ABD’da Dağlık Karabağ’a destek maksadıyla TV’de yardım kampanyası düzenlendi. Bu münasebetle sözde Dağlık Karabağ Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı Arkadiy Gusakyan’ın önderlik yaptığı heyet ABD’de bulunmaktadır. Arkadiy Gusakyan ABD Ermeniler Derneği’nin
yetkilileriyle görüşmeler yaptı. Görüşmeler sırasında Dağlık Karabağ’a turizm ve tarım sektöründe dış yatırım konusunda anlaşmalar yapıldı. (www.regnum.ru)
• Azerbaycan Merkez Seçim Komisyonu, 6 Kasım'da yapılan parlamento seçimlerinin kesin sonuçlarıyla ilgili araştırma ve incelemelerini tamamlayarak, hazırlanan protokol ile bölge seçim komisyonlarından gelen sayım protokollerini Anayasa Mahkemesi'ne gönderdi. Merkez Seçim Komisyonu'ndaki muhalefet temsilcilerinden 4'ü, sayım sonuçlarıyla ilgili araştırma ve incelemelerin gerektiği gibi yapılmadığı gerekçesiyle imzalamadığı protokol, diğer üyelerin imzalamasıyla kabul edildi. Bu arada, seçim sürecinde bazı uluslararası sivil toplum kuruluşlarının iktidar yanlısı bir tutum takındığını söyleyen Demokratik Parti (ADP) Genel Sekreteri Serdar Celaloğlu, ''Batı'dan beklentilerimiz boşa çıktı. Batı'dan çok ümitliydik, ama onlar son anda demokrasiyi sattı'' diye konuştu. (AA)
Avrupa Birliği
• Bosnalı liderler bugün 1990'lardaki kanlı savaş ardından bağımsız olan devletin onuncu kuruluş yıldönümünü kutlarken, Avrupa'yla bütünleşme sürecine de resmen başlıyor. Bugün başlayacak müzakerelerde hedef, adaylık için bir ilk adım olan Đstikrar ve Ortaklık Anlaşması'na imza koyabilmek. Avrupa Birliği'nin genişlemeden sorumlu komisyon üyesi Olli Rehn, bugünkü Saraybosna ziyaretinde, Ortaklık Anlaşması için müzakereleri resmen başlatacak. Bu noktadan itibaren ülkenin AB'ye yaklaşma hızını ekonomi ve siyasette uygulayacağı reformların ve Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi'yle tam işbirliğinin belirleyeceği vurgulandı. Bununla, özellikle Bosnalı Sırpların savaş sırasındaki lideri olan Radovan Karaciç ile Sırpların komutanı Radko Mladiç'in adalet önüne çıkarılması talepleri kastediliyor.
Bosnalı yetkililer bu müzakereleri bir yıl kadar sürede tamamlayıp Ortaklık Anlaşması'nı imzalamayı umuyor. Bu anlaşma Bosna'yla daha yakın siyasi ve ekonomik ilişkiler kurulmasını sağlayacak. Ülkenin birlik üyesi olması ise henüz uzak bir vizyon. (AB HABER)
Diğer Haberler
• Sırbistan Devlet Başkanı Boris Tadiç, Kosova'nın bağımsızlık isteyen Arnavut çoğunluk ve Sırp azınlık arasında iki toplum olarak bölünmesini içeren bir öneride bulundu. Tadiç'in Sırbistan hükümetine dün resmen sunduğu öneride, ''Kosova'nın etnik olarak ikiye bölünmesi, ancak resmi olarak Sırbistan sınırları içinde kalmayı sürdürmesi gerektiği'' öngörülüyor. Boris Tadiç, söz konusu öneriyi Rusya ziyareti sırasında da gündeme getirmiş, ancak Kosova'da tam bağımsızlık isteyen Arnavut toplumunun liderleri bu öneriyi reddetmişti. Öneri, Sırbistan'daki aşırı milliyetçilerin de tepkisini çekmişti. Bu arada, BM'nin Kosova müzakerelerinin yürütülmesi için görevlendirdiği eski Finlandiya Devlet Başkanı Martti Ahtisaari, temaslarda bulunmak üzere Belgrad'a gitti. Ahtisaari, Belgrad ziyareti öncesinde Kosova'da yaptığı açıklamada, Kosova'nın geleceğiyle ilgili müzakerelerin süresinin ve çözümünün taraflara bağlı olduğunu söyledi. (AA)(AP)
Dünya Basını
Guardian gazetesinin manşetine yerleşen habere göre, Đngiliz Dışişleri Bakanlığı tarafından hazırlanan gizli bir belgede, Đsrail uluslararası hukuku çiğnemek ve barışı tehlikeye atmakla suçlanıyor. Ayrıntılar özetle şöyle: "Gizli belgede Đsrail, Doğu Kudüs'ün Filistin'in başkenti olmasını önlemek için yasadışı Yahudi yerleşimleri inşa ederek ve devasa Batı Şeria duvarını kullanarak, hızla kentin Arap bölgelerini istila etmekle suçluyor. Belgede Ariel Şaron hükümetinin Doğu Kudüs'ün geleceğini müzakerelerin dışına atmaya çalışarak, bir barış anlaşması umudunu tehlikeye attığı belirtiliyor. Bununun kentte yaşayan Filistinlilerin radikalleşmesine neden olma riski taşıdığı da ifade ediliyor. Avrupa Birliği Dışişleri Bakanları toplantısında sunulan belgede, Đsrail politikasına karşı durulması çağrısında bulunuluyor."
Washington Post (24.11.2005) Đsrail’de Başbakan Ariel Şaron’un Likud Partisinden istifa ederek yeni bir parti kurması ve erken seçim kararı alınmasıyla ortaya çıkan tabloyu mercek altına alıyor. Gazete, Mart ayında yapılacak seçimin sonucuna göre ya Đsrail-Filistin barışına ya da yeni bir şiddet dalgasına giden yolun açılacağı görüşüne yer veriyor: "Şaron, yeni partisinin ilk toplantısında 'Filistinli terör örgütlerinin dağıtılması konusundaki ısrarımızı sürdürürken kalıcı sınırlarımızın belirleneceği bir barış anlaşması için de çaba harcayacağız,' diye konuştu. Şaron, dört yıllık iktidarı boyunca Filistinli liderlerle görüşmektense tek yanlı adımlar atmayı tercih etti. Kalıcı sınırlar derken bunu bir barış anlaşmasıyla mı yoksa yeni bir oldu-bittiyle mi yapacak?
Başta Bush yönetimi olmak üzere, Ortadoğu’da önemli çıkarları bulunan kesimler, bu sorunun cevabını yaşayarak öğrenecek."
New York Times (24.11.2005), Iraklı Şii, Sünni ve Kürt liderlerin Amerika’dan askerlerini çekmesi konusunda bir takvim istemesini Bush yönetimini zora sokacak bir gelişme olarak yorumluyor. Ancak gazete, Irak’taki farklı kesimlerin böyle bir ortak metinde uzlaşmış olmasını da önemli bir adım olarak değerlendiriyor: "Şimdiye kadar, Amerikan askerlerinin yapay bir takvime göre Irak’tan çekilmesini hiçbir zaman savunmadık. Iraklıların kendi güvenliklerini kendilerinin sağlamasının önemini vurguladık ancak bunun için de hızlı ve ölçülebilir bir ilerleme sağlanması gerektiğinin altını çizdik. Demokrasi, insan hakları ve ulusal bütünlüğü garanti altına alacak anayasal değişikliklere gidilmesi için yapıcı bir yaklaşımın önemli olduğunu savunduk. Öyle görünüyor ki en azından bazı Iraklı liderler artık bu yönde adımlar atıyor."
