&
TAPU VE KADASTRO GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
SEMPOZYUM
BİLDİRİLER KİTABI
“ARAZİ YÖNETİMİNDE TAŞINMAZ DEĞERLEME ve KADASTRO”
“Her Şeyin Ölçüsü İnsandır”
22-23 Mayıs 2012
ATO Uluslararası Kongre ve Sergi Sarayı
İletişim Bilgileri
Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Sümer 1 Sokak No: 12/4 06440 Kızılay / ANKARA
Tel: 0312 232 57 77 (PBX) Faks: 0312 230 85 74 GSM: 0533 762 28 13 web: www.hkmo.org.tr e-posta: hkmo@hkmo.org.tr
25 Şubat 2013
Teknik Hazırlık & Baskı Hermes Tanıtım Ofset Ltd. Şti.
Büyük Sanayi 1. Cad. No: 105 İskitler / ANKARA Tel: 0312 384 34 32 - 341 01 97 - Fax: 0312 241 01 98
www.hermesofset.com.tr
TMMOB HARİTA VE KADASTRO MÜHENDİSLERİ ODASI 43.DÖNEM GENEL MERKEZ YÖNETİM KURULU Genel Başkan Ertuğrul CANDAŞ II. Başkan H. Hasan TUZCU
Genel Sekreter Mustafa ERDOĞAN
Genel Sayman Hüseyin ALTUN Örgütlenme Sekreteri Burak KUKUL
Üye Salih SUİÇMEZ
Üye Önder Serkan ATAGÜN
DÜZENLEME KURULU HKMO Genel Başkanı Ertuğrul CANDAŞ TKGM Genel Müdür V. Davut GÜNEY
HKMO II. Başkanı H. Hasan TUZCU HKMO Kadastro Komisyonu Başkanı Prof. Hüseyin ERKAN
TKGM Kadastro Dairesi Başkanı Abdullah Burak KESER HKMO Kırsal ve Kentsel Alan Düzenlemesi Hüseyin ÜLKÜ Komisyonu Başkanı
HKMO Taşınmaz Değerleme Komisyonu Üyesi Yrd. Doç. Dr.Volkan ÇAĞDAŞ
TKGM Sadık YILDIRIM
HKMO Genel Saymanı Hüseyin ALTUN HKMO Yönetim Kurulu Üyesi Ö. Serkan ATAGÜN
YÜRÜTME KURULU
Sempozyum Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Hüseyin ERKAN HKMO H. Hasan TUZCU
HKMO Hüseyin ÜLKÜ
HKMO Yrd. Doç. Dr.Volkan ÇAĞDAŞ
HKMO Mustafa ERDOĞAN
HKMO Hüseyin ALTUN
HKMO Burak KUKUL
HKMO Salih SUİÇMEZ
HKMO Timur Bilinç BATUR TKGM Neşe BUÇAN TKGM Sadık YILDIRIM
TKGM Ümit YILDIZ
HKMO Ersel KURT
HKMO Güliz TAŞKIRAN
ARAZİ YÖNETİMİNDE TAŞINMAZ DEĞERLEME VE KADASTRO SEMPOZYUM PROGRAMI 22-23 MAYIS 2012
ATO KONGRE VE SERGİ SARAYI
“Herşeyin Ölçüsü İnsandır”
22 MAYIS 2012 SALI
09.00 – 09.30 Kayıt
09.30 – 10.30 Açılış Konuşmaları
HÜSEYİN ERKAN (Prof., Sempozyum Başkanı)
ERTUĞRUL CANDAŞ (Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Başkanı) DAVUT GÜNEY (Tapu ve Kadastro Genel Müdürü)
İLYAS ŞEKER (Adalet ve Kalkınma Partisi Kocaeli Milletvekili) MUHAMMET BALTA (Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı) 1. OTURUM: Uluslararası Uygulamalar ve Deneyimler
Oturum Başkanı Nihat ŞAHİN (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müşaviri)
10.30 – 11.10 Professional rules and regulations - National issues in an international context (‘Profesyonel kurallar ve düzenlemeler – Uluslararası bağlamda ulusal meseleler’) Erik STUBKJAER (Prof. Dr., Danimarka, Aalborg Universitesi)
11.10 – 11.50 İspanya Taşınmaz Mal Kadastrosu’nda Değerleme Sistemi
Luis Arijón ALVAREZ (Subdirector General Adjunto, Subdirección General de Valoración e
Inspección - Spain)
11.50 – 12.20 Finlandiya’da Taşınmaz Değerlemesi
Mr. Jarmo RATIA (Director General of National Land Survey of Finland) 12.20 – 13.00 Seçilmiş Avrupa Ülkelerinde Taşınmaz Değerlemesi
Sevim BAKIRCI RISSI (Dr., İsviçre) 13.00 – 14.00 Öğle Yemeği Arası
2. OTURUM: Taşınmaz Değerlemenin Genel Ekonomideki ve Yargıdaki Yeri
Oturum Başkanı A.Fahri ÖZTEN (HKMO Önceki Dönem Oda Başkanı)
14.00 – 14.30 Türkiye’de İnşaat ve Konut Sektörünün Genel Değerlendirmesi: 1990-2010 Serdal BAHÇE (Yrd. Doç. Dr., Ankara Üniversitesi - Siyasal Bilgiler Fakültesi) 14.30 – 15.00 T.C. Merkez Bankası Açısından Değerlemenin Önemi
Emel DİNÇER , Dilek TALI, Özgül Atılgan AYANOĞLU (T.C. Merkez Bankası, İstatistik Genel Müdürlüğü Reel Sektör Verileri)
15.00 – 15.30 Kamu Gelirleri Açısından Taşınmaz Değerleme ve Sorunlar Emrullah TÖREMEN (T.C. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı)
15.30 – 16.00 Değerlemeye Yargı Yaklaşımı ve Önerileri
Emel KARABAĞ (Yargıtay 5. Hukuk Dairesi Tetkik Hakim) 16.30 – 16.50 Ara
3. OTURUM: Planlı Kalkınmada Taşınmaz Değerleme
Oturum Başkanı Şebnem DÜZGÜN (Prof. Dr. , ODTÜ Öğretim Üyesi) 16.50 – 17.15 Türkiye’de Kentsel Dönüşüm İçin Taşınmaz Değerleme
Tamer İNAN (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mekânsal Planlama Harita ve Emlak Dairesi) 17.15 – 17.40 Tabiat Varlıkları ve Taşınmaz Değerleme
Osman İYİMAYA, Recep HAZIR (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma
Genel Müdürlüğü)
17.40 - 18.00 Taşınmaz Değerlemede Ulusal Coğrafi Bilgi Sistemi
İlhan EKİNCİOĞLU
23 MAYIS 2012 ÇARŞAMBA
4. OTURUM: Tapu Kadastro Modernizasyon Projesi’nde Taşınmaz Değerleme
Oturum Başkanı Abdullah Burak KESER (TKGM Kadastro Dairesi Başkanı) 9.30 – 10.50 Taşınmaz Değerleme Bileşeni, Hedefleri ve Beklentileri Abdullah Burak KESER (TKGM Kadastro Dairesi Başkanı) Tuomo HEİNONEN (Dünya Bankası Danışmanı)
Ümit YILDIZ (TKGM )
11.00 – 11.10 Ara
5. OTURUM: Kamu Yönetiminde Taşınmaz Değerleme I
Oturum Başkanı Şebnem AKİPEK ÖCAL (Prof. Dr., A. Ü. Fen Bil. Enstitüsü) 11.10 – 11.30 Milli Emlak Genel Müdürlüğü
Mustafa AŞÇIOĞLU, Murat AKTAŞ (Milli Emlak Genel Müdürlüğü) 11.30 – 11.50 Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nda Taşınmaz Değerleme Uygulaması
Erbil SEZER (Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu İştirakler ve Gayrimenkuller Daire Başkanlığı) 11.50 – 12.10 İzmir Büyükşehir Belediyesinde Taşınmaz Değerleme
Mustafa Kubilay YILDIRIM (İzmir Büyükşehir Belediyesi Emlak Yönetim Daire Başkanlığı) 12.30 – 13.30 Öğle Yemeği Arası
6. OTURUM: Kamu Yönetimlerinde Taşınmaz Değerleme – II
Oturum Başkanı Ertuğrul CANDAŞ (HKMO Oda Başkanı) 13.30 – 13.50 Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü
Mustafa KARATAŞ,, Ali Rıza CEYLAN, Abdulkadir KARAKUŞ, Hüseyin ERCAN (Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü Emlak ve Kamulaştırma Dairesi Başkanlığı) 13.50 – 14.10 T.C. Karayolları Genel Müdürlüğü
Mustafa GÖRGÜN (T.C. Karayolları Genel Müdürlüğü Taşınmazlar Dairesi Başkanlığı) 14.30 – 14.50 T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü Hakan BOZKURT (T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü Kamulaştırma Dairesi Başkanlığı)
14.50 – 15.10 Ara
7. Oturum: Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluşların Değerleme Yaklaşımları ve Beklentileri
Panel Yöneticisi Hüseyin ÜLKÜ (HKMO Kırsal ve Kentsel Alan Düzenlemesi Kom. Bşk.) 15.10 – 17.30 Sermaye Piyasası Kurulu
Ahmet ÖTÜNÇ (Uzman)
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği
İsmail KÜÇÜK (TMMOB Bilirkişilik Komisyonu Başkanı) Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği
Şinasi BAYRAKTAR (TDUB Birlik Bşk. Yrd.) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Özgür DALGIÇ (Daire Başkanı)
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
Adnan GÜRDAL (Gayrimenkul İşlemleri Proje Grup Başkanı) 17.30 – 17.50 Ara
8. Oturum: Sonuç Bildirgesi
Oturum Başkanı Hüseyin ERKAN (Prof., HKMO Kadastro Komisyonu Başkanı) 17.50 – 18.30 Sempozyum Sonuç Bildirgesinin Tartışılması, Karara Bağlanması 18.30 – 19.00 Kapanış
İÇİNDEKİLER
SUNUŞ ...9
AÇILIŞ KONUŞMALARI ...11 HÜSEYİN ERKAN
ERTUĞRUL CANDAŞ
DAVUT GÜNEY
İLYAS ŞEKER
MUHAMMET BALTA
1. OTURUM ...27 ULUSLARARASI UYGULAMALAR ve DENEYİMLER
NİHAT ŞAHİN (Oturum Başkanı) ERİK STUBKJAER
LUİS ARİJON ALVAREZ JARMO RATİA SEVİM BAKIRCI RISSI
2. OTURUM ...57 TAŞINMAZ DEĞERLEMENİN GENEL EKONOMİDEKİ ve YARGIDAKİ YERİ
ALİ FAHRİ ÖZTEN (Oturum Başkanı) SERDAL BAHÇE EMEL DİNÇER
EMRULLAH TÖREMEN EMEL KARABAĞ
3. OTURUM ...95 PLANLI KALKINMADA TAŞINMAZ DEĞERLEME
ŞEBNEM DÜZGÜN (Oturum Başkanı) TAMER İNAN
RECEP HAZIR UMUT MÜFTÜOĞLU
İLHAN EKİNCİOĞLU
4. OTURUM ...115 TAPU KADASTRO MODERNİZASYON PROJESİNDE TAŞINMAZ DEĞERLEME
ABDULLAH BURAK KESER (Oturum Başkanı) TUOMO HENİNONEN
ÜMİT YILDIZ
5. OTURUM ...139 KAMU YÖNETİMİNDE TAŞINMAZ DEĞERLEME 1
ŞEBNEM AKİPEK ÖCAL (Oturum Başkanı) MUSTAFA AŞÇIOĞLU
MURAT AKTAŞ ERBİL SEZER
MUSTAFA KUBİLAY YILDIRIM
6. OTURUM ...165 KAMU YÖNETİMLERİNDE TAŞINMAZ DEĞERLEME 2
ERTUĞRUL CANDAŞ (Oturum Başkanı) MUSTAFA KARATAŞ
MUSTAFA GÖRGÜN HAKAN BOZKRUT
7. OTURUM ...193 PANEL
DÜZENLEYİCİ ve DENETLEYİCİ KURULUŞLARIN DEĞERLEME YAKLAŞIMLARI ve BEKLENTİLERİ Hüseyin ÜLKÜ (Oturum Başkanı)
AHMET ÖTÜNÇ İSMAİL KÜÇÜK ŞİNASİ BAYRAKTAR ÖZGÜR DALGIÇ ADNAN GÜRDAL
8. OTURUM ...225 SONUÇ BİLDİRGESİ
HÜSEYİN ERKAN (Oturum Başkanı)
“ARAZİ YÖNETİMİNDE TAŞINMAZ DEĞERLEME ve KADASTRO” ...229 SEMPOZYUM SONUÇ BİLDİRGESİ
SUNUŞ
TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası ile Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü (TKGM) ortak çalışması olarak 22-23 Mayıs 2012 tarihlerinde, Ankara’da ATO Uluslara- rası Kongre ve Sergi Sarayı toplantı salonunda yapılan Arazi Yönetiminde Taşınmaz De- ğerleme ve Kadastro Sempozyumu, 600 konuk ve uzmanın katılımı ile başarıyla yapıldı.
“Konut”, “arsa” ve “arazi”den oluşan “Taşınmaz” diye tanımladığımız varlıklar ekono- mik birer varlık olmanın yanında “geçinme” ve “barınma” hakkının da ana araçlarıdır.
Dolayısıyla “taşınmaz”lar bir ülkenin ekonomik ve sosyal yaşamının temel unsurların- dandır.
Taşınmazların, bilimsel teknik yöntemlerle güncel ve güvenilir verilere dayalı olarak belirlenen değerleri, vergi hesaplamaları, kamulaştırma, sermaye piyasası uygulamaları, kentsel dönüşüm, imar uygulamaları, ayni hak tesisi vb. gibi pek çok etkinliğin dayana- ğını oluşturmaktadır.
Bu nedenle taşınmaz değerlerinin tarafsız, doğru ve güvenli biçimde belirlenmesi, güncel tutulması, kamu ekonomisi, kamu ve toplum yararı, toplumsal sorunların çözümü, kamu yönetimi ve ülkemizin planlı kalkınması için büyük önem taşıdığından geniş kapsamlı bir sempozyuma gereksinim duyulmuştur.
Taşınmaz değerlerin belirlenmesi ve kayıt altına alınmasına ilişkin sorunların ve çözüm önerilerinin, kamu ve özel sektör uzmanlarınca tartışılmasını sağlamak, öneriler ışığın- da sorunun köklü çözümüne yönelik ülkemize özgü bir modelin oluşturulmasına katkı sağlamak amacıyla düzenlenen Arazi Yönetiminde Taşınmaz Değerleme ve Kadastro Sempozyumu’na konusunda deneyimli yerli ve yabancı uzman ve akademisyenler tara- fından hazırlanmış çağrılı bildiriler sunulmuştur.
Sempozyumda genel olarak, taşınmaz piyasaları ve ekonomik - toplumsal kalkınma iliş- kileri, arazi yönetimi, değerleme ve kadastroya ilişkin uluslararası deneyimler, kamu ku- rumlarındaki değerleme sorunları, sermaye piyasaları için taşınmaz değerlemesi, arazi yönetimi-kadastro-taşınmaz değerlemesi ilişkilerini ele alan konuşmalar yapılmıştır.
Sempozyumda “Uluslararası Uygulamalar ve Deneyimler, Taşınmaz Değerlemenin Ge- nel Ekonomideki ve Yargıdaki Yeri”, “Planlı Kalkınmada Taşınmaz Değerleme, Kamu Yönetimlerinde Taşınmaz Değerleme”, “Tapu Kadastro Modernizasyon Projesinde Ta- şınmaz Değerleme” başlıklarında 6 oturum, “Düzenleyici ve Denetleyici Kuruluşların Değerlemeye Yaklaşımları ve Beklentileri” başlığı altında 1 panel gerçekleştirilmiştir.
Sempozyumumuz, TKGM tarafından yürütülen “Gayrimenkul Değerleme” projesi bile- şenine de katkı sağlamıştır.
Sempozyumda, taşınmaz değerlerinin belirlenmesi ve kayıt altına alınmasının, ülkemiz- de; vergi adaletinin sağlanması, ülkemizin planlı kalkınması için gerçek ve tüzel kişilerin özel mülkiyetindeki taşınmazların değerinin bilinmesi, ekonomik işlemlerin kayıt altına alınması, yargının kamulaştırma, konut sektörü, şirket varlıkları vb. dava yükünün azal- tılması, davalarda taşınmaz değerlerine ilişkin bilirkişi raporlarının Coğrafi /Kent Bilgi Sistemlerine, bilimsel teknik verilere dayalı olarak düzenlenmesinin sağlanması, kamu- laştırma işlemlerinin adil ve sorunsuz biçimde gerçekleştirilebilmesi, kentsel dönüşüm projelerinde kamunun, gerçek ve tüzel kişilerin mülkiyet haklarına saygılı davranılması, kent rantlarının kente ve topluma kazandırılması, toplumsal huzur ve barışın sağlanması açılarından ivedilikle gerçekleştirilmesi gereken bir kamu görevi olduğu ortak görüşüne varılmıştır.
Yabancı konukların konuşmalarının çevirisinde azami titizlik gösterilerek ve yerli ko- nuşmacılarımızla karşılıklı olarak görüşerek son şeklini verdiğimiz, yapılan sunum ve konuşmaların bant çözümlerinden yararlanarak, Odamız tarafından hazırlanan bu kitabın, yöneticilere, karar vericilere, kurum ve kuruluşlara, mühendis, mimar, şehir plancılarına, kısaca ilgili herkese yararlı olacağını ve ülkemizde yasal, şeffaf, sosyal, teknik ve idari bir alt yapı oluşturulmasına katkıda bulunacağını düşünüyoruz.
Sempozyumu birlikte gerçekleştirdiğimiz TKGM’ye, görüşlerini bizimle paylaşan katı- lımcılara ve kitabın hazırlanmasında emeği geçen herkese teşekkür ediyoruz.
İnsan, toplum ve ülke yararına yeni etkinliklerde buluşmak dileğiyle.
TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 43. Dönem Yönetim Kurulu
22 Mayıs 2012
AÇILIŞ KONUŞMALARI
HÜSEYİN ERKAN (Prof., Sempozyum Başkanı)
ERTUĞRUL CANDAŞ (Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Başkanı) DAVUT GÜNEY (Tapu ve Kadastro Genel Müdürü)
İLYAS ŞEKER (Adalet ve Kalkınma Partisi Kocaeli Milletvekili) MUHAMMET BALTA (Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı)
SUNUCU- Sayın Bakan Yardımcım, milletvekillerim, genel müdürlerim, oda başkan- larım, basın mensupları ve değerli katılımcılar; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ve Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası tarafından organize edilen Arazi Yönetiminde Taşınmaz Değerleme ve Kadastro Sempozyumuna hoş geldiniz.
Öncelikle sizleri Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları, aziz şehitlerimiz ve ebediyete intikal etmiş meslektaşlarımız anısına 1 dakikalık saygı duruşuna ve akabin- de İstiklal Marşına davet ediyorum.
(Saygı duruşu, İstiklal Marşı)
SUNUCU- Taşınmaz üstündeki mülkiyet hakkı, insanlığın var oluşundan bu yana önemi- ni yitirmeyen bir unsurdur; yeri gelmiş gücü simgelemiş, yeri gelmiş savaş sebebi olmuş- tur. Taşınmaz değerleme ile de toprak adalet kazanmıştır ki, bu önemli görev içerisinde yer alan her birey, aslında bir tarih yazmaktadır. Gelişen teknolojiyle bu hizmet, adım adım ilerleyerek vizyonu olan bir sisteme dönüşmüştür. Bu anlayışla, Arazi Yönetimi ve Taşınmaz Değerleme Sempozyumunda harita mühendisleri camiası olarak bir aradayız.
Böyle anlamlı ve mutlu günümüzde bizleri yalnız bırakmayan Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcımız Sayın Muhammet Balta’ya teşekkürlerimizi arz ederiz.
Ülkelerin gözünde toprakları kutsaldır, toprağın ekonomik önemi ise gün geçtikçe art- maktadır. Endüstriyel, tarımsal ve birçok alanda zenginliği bir şölen havasında olan ülkemiz, her güneşin doğuşunda taşınmaz değerleme ile de toprağında düzenin tadına varacaktır. Arazi yönetimi konusunda birçok makalesi ve çalışmaları bulunan Sempoz- yum Başkanı Sayın Prof. Hüseyin Erkan’ı açılış konuşmasını yapmak üzere huzurlarınıza davet ediyorum.
HÜSEYİN ERKAN (Prof., Sempozyum Başkanı)- Sayın Bakanım, Sayın Vekilim, Sayın Genel Müdürlerim, saygıdeğer basın mensupları, değerli katılımcılar, değerli mes- lektaşlarım; arazi yönetimini çok kısaca size açıklamak istiyorum. Aslında dünyada ve Türkiye’de toprak, su ve hava gibi doğal kaynaklar, hatalı ve plansız arazi kullanımı, yük- sek nüfus artışı, bu kıt kaynaklara yönelik çok yönlü istekler dolayısıyla baskı altındadır.
Canlıların vazgeçilmez gıda kaynağı olan toprakların miktarının artırılması da olanaklı değildir.
Bakın, dünyada 1900’lü yıllara kadar nüfus artışı hemen yataya yakın bir gelişme gös- terirken, 2000’li yıllar civarında artık düşeye yakın bir gelişme göstermeye başlamıştır.
Günümüzde 7.2 milyar olan dünya nüfusu, 25 yıl sonra 10 milyarı aşacaktır. Aynı şekilde Türkiye de 2035 yılları civarında 100 milyonu aşacaktır.
Toprak kullanımı, özellikle gıda kaynağı olan toprak kullanımı, gittikçe kentlerin bu alan- lara, bu topraklara yerleşmesi sonucu, tarımda kalan toprak miktarı da giderek azalmak- tadır. Öyleyse gelecek kuşakların da ihtiyaçlarını düşünerek, bugün toprak kullanımında çok dikkatli olmak zorundayız.
Taşınmaz değerleme Türkiye ve dünya için çok önemli bir gereklilik, açılışta Esma Ha- nım da üzerinde kısaca durdu. Gerçekten kamu yönetimi ve ekonominin çok geniş bir alanında taşınmaz değerlemeye ihtiyaç vardır. Ekonomik etkinliklerin kayıt altına alın- ması ve kayıtdışılığın azaltılmasıyla kalkınma çabalarına önemli ekonomik katkılar sağ- lanacaktır. Bunun için taşınmaz değerlemeye ihtiyaç vardır. Taşınmaz değerlemeye ayrıca adil bir vergi sistemi oluşturulabilmesi, kamu gelirlerinin artırılabilmesi ve kayıtdışılığın azaltılabilmesi için ihtiyaç vardır.
Taşınmaz değerleme getirileri ne olabilir? Bunların, bu çalışmaların, yani taşınmaz de- ğerlerinin belirlenmesi sonucunda önemli toplumsal yararlar elde edilebilecektir, ada- letsizliklerin büyük ölçüde önüne geçme ortamı yaratılacaktır, kamu yönetimine güven sağlanacaktır.
Kayıtdışılığın azaltılması konusunda, Kayıtdışı Ekonomiyle Mücadele Stratejisi Eylem Planı 2011-2013’te, Eylem 35’te şu hüküm vardır: “Tapu TAKBİS sisteminin tamamla- narak, verilerin çevrimiçi olarak paylaşılabilir hale getirilmesi sağlanacaktır.” Tabii bu kayıtdışılığın azaltılması, özellikle taşınmaz değerlerine bağlı bir değerleme, yani TAK- BİS sisteminin taşınmaz değerlerini de içeren bir çalışmayla yürütülmesi halinde anlam- lı olacaktır; birçok denetimin, kontrolün kendiliğinden otokontrol sistemleriyle gelmesi mümkün olacaktır.
Kadastro üzerinde çok kısaca durmak istiyorum: Kadastro, Orta Avrupa ülkelerinde, özellikle Fransa’da 1800’lü yıllarda o günün hemen hemen tek gelir kaynağı olan tarım topraklarından adil ve düzenli bir vergi alınabilmesi amacıyla düzenlenmiştir ve tabii taşınmazların hem büyüklüklerinin hem de değerlerinin, tabii maliklerinin de belirlenme- si suretiyle başlatılmıştır. Bugün de mesela Fransa kadastrosu, özellikle hep “Napolyon kadastrosu” gibi de tanımlanır, anlatılır. Dolayısıyla Fransa kadastrosunda bugün de ta- şınmaz değerleri, kadastro bilgileri arasındadır.
Türkiye’de ise 658 sayılı Kadastro Kanunuyla aslında bu Batıdaki gelişmeye paralel ola- rak, her türlü taşınmazın değerini saptamak ve onların değişikliklerini izlemek olarak kanunun özellikle gerekçesinde, yani değer bilgisinin kadastro içerisinde ele alınması öngörülmüş. Ancak 1934 yılında hızlıca bir kadastro yapabilmek amacıyla ve düşünce- siyle Türkiye Büyük Millet Meclisinde “Taşınmaz değer belirleme işleriyle Maliye Ba- kanlığı ilgilendiğinden, bu değerleri kadastro ekiplerinin yeniden değer tespiti işleriyle uğraşmaları, ayrı bir emek ve masraf sarfına neden olacağından, kadastro ekiplerine bu konuya ilişkin bir görev verilmemiştir” denilmektedir. 1934 yılında kadastro, değer be- lirleme görevlerini bırakmış, bugüne kadar da değer konusunda, tapuda geçen alım-satım değerleri dışında bir değer belirleme çalışması olmamıştır.
Sempozyumumuzun diğer önemli amaçlarını da şu iki maddede toplayabiliriz: Taşınmaz değerlerinin belirlenmesi ve kayıt altına alınması konusunda uluslararası düzeydeki de- neyimlerin ortaya konulması, sorunların ve çözüm önerilerinin uzmanlarca tartışılması-
nı sağlamak. Ayrıca uluslararası deneyimler ve öneriler ışığında, köklü çözüme yönelik, Türkiye’ye özgü bir altyapının oluşturulmasına katkı sunmak.
Taşınmaz değerleme süreci disiplinler arası bir çalışmadır. Bu alanda farklı disiplinlerden uzmanların uygun bilimsel yöntemlerle değer belirlemeleri gerekmektedir. Ancak tabii bu belirlenen değerlerin en azından kamu adına sorumlu bir organda da toplanmasına ihtiyaç vardır. Ben kendi değerlendirmem olarak size sunuyorum; bu kurul, taşınmazların mülkiyet haklarını, konumlarını, büyüklüklerini ve benzeri bilgileri devlet adına güvence altında tutulan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü olmalıdır diye düşünüyorum.
Sempozyumda bu nedenle taşınmaz piyasaları ve ekonomik kalkınma, arazi yönetimi, de- ğerleme ve kadastroya ilişkin uluslararası deneyimler, arazi üretimi, taşınmaz değerleme, kadastro ilişkilerini ele alan, konusunda deyimli yerli ve yabancı uzman ve akademisyen- ler tarafından hazırlanmış çağrılı bildiriler sunulacaktır.
Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasıyla Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün ortak çalışması olan bu sempozyum, “Her Şeyin Ölçüsü İnsandır” sloganıyla düzenlenmiştir.
Geliştirilecek öneriler ışığında Türkiye’ye özgü bir altyapının oluşturulması, bu sempoz- yumun hemen hemen temel amaçlarından bir tanesidir.
Bu çalıştaya, bu sempozyuma Türkiye’den katkıda bulunan, katılan kurum ve kuruluşla- ra, kişilere, Danimarka’dan öğretim üyesi Prof. Dr. Erik Stubkjaer’e, İspanya Kadastro Genel Müdür Yardımcısı Luis Alvarez’e, Finlandiya’dan Kadastro Genel Müdürü Jarmo Ratia’ya, danışman Sayın Tuomo Heinonen’e, İsviçre’den Dr. Sevim Bakırcı Rissi’ye, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası sempozyum yürütme kurulları adına teşekkürle- rimizi ve saygılarımızı sunuyorum.
Teşekkür ederim.
SUNUCU- Sayın Sempozyum Başkanımıza teşekkür ediyoruz.
İnsan mıdır demokrasiye yön veren, yoksa demokrasi midir insanlığı kapsayan? İnsan- lığın kanunundaki demokrasi gibi, tabiatın kanununda da topraktır her şeyi içinde barın- dıran.
Sempozyumun düzenlenmesinde emeği çok olan Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Başkanı Sayın Ertuğrul Candaş’ı sizlere hitap etmek üzere huzurlarınıza davet ediyo- rum.
ERTUĞRUL CANDAŞ (Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Başkanı)- Sayın Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı, Sayın Adalet ve Kalkınma Partisi Kocaeli Mil- letvekili, Sayın Tapu ve Kadastro Genel Müdürü, kurumlarımızın değerli temsilcileri, değerli bilim insanları, konuklar, meslektaşlarım ve basın emekçileri; Odamız ve Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından “Her şeyin ölçüsü insandır” sloganıyla düzen- lenen Arazi Yönetiminde Taşınmaz Değerleme ve Kadastro Sempozyumumuza hepiniz
hoş geldiniz. Sizleri Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası adına, Genel Başkan sıfatıyla sevgi, dostluk ve saygıyla selamlıyor, etkinliğin başarılı geçmesini, ülkemize ve mesleği- mize katkı sağlamasını diliyorum.
Bu etkinliğin düzenlenmesinde emeği geçen Odamızın taşınmaz değerleme, kadastro, kırsal ve kentsel alan düzenlemesi komisyonlarına, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü temsilcilerine, diğer kurum temsilcilerine, etkinliğe katkı sunan tüm katılımcı ve konuş- macılara, bilim insanlarına ayrıca teşekkür ediyorum.
Birçoğunuzun da bildiği gibi, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, Anayasanın 135.
maddesi ve 6235 sayılı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Yasasına göre 1954 yılında kurulmuş kamu kurumu niteliğinde bir meslek odasıdır. Harita ve Kadastro Mü- hendisleri Odası, kuruluş yılından günümüze daima aklın ve bilimin ışığında yürümeyi ilke edinmiş bir kurumdur. Bilimi, teknolojiyi ve mühendisliği insanlık adına, ülkemizin kalkınmasında ve gelişmesinde toplum yararı yönünde kullanmayı görev olarak görmüş bir kurumdur.
Odamızın yaklaşık 60 yıldır bu anlayış ve bilinçle gerçekleştirdiği bilimsel ve teknik etkinliklerin, değerlendirmelerin, tespitlerin ve yayımladığı raporların her geçen gün ge- rekliliği ve doğruluğu görülmektedir. Bugün sizlerin katkı ve destekleriyle gerçekleş- mekte olan bu sempozyum etkinliğiyle de önemli bir konuya bir kez daha dikkat çekilmiş olunacaktır.
Meslek alanımızdan hareketle, ürettiğimiz bilimsel bilgiler doğrultusunda insanlık adına, ülkemizin kalkınmasında ve gelişmesinde toplum yararı bir kez daha bu etkinlikle dile getirilmiş olunacaktır. Yabancılara toprak satışı, 2B alanlarının satışı ve afet riski altındaki alanların dönüştürülmesiyle ilgili yasaların art arda çıkmasıyla taşınmazların ekonomik değerlerinin öne çıktığı bugünlerde, Odamızla Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün birlikte düzenlediği bu sempozyumun önemi daha da artmıştır.
Bu sempozyuma alanında uzman birçok akademisyen, kamu kurumu ve özel sektör tem- silcileri, yurtdışından farklı ülkelerden konuk konuşmacılar katılmaktadır. Konunun il- gilisi olan, konuya ilgi duyan siz katılımcıların sempozyum sürecinde yapacağınız aktif bilgi paylaşımları, sempozyumumuzun amaçlarına çok önemli katkılar sağlayacaktır.
Değerli katılımcılar; günümüzde mesleki ve akademik alanlarda ve zaman zaman da medyada taşınmaz değerleme konusu tartışılmakta ve bazı yönleriyle de eleştirilmekte- dir. Yapılan eleştiriler, çoğunlukla taşınmaz değerlemesinin adaletli, doğru ölçülere da- yalı, yetkin kişilerle yapılamadığı, değerleme standartlarının yeterince oluşturulamadığı, mevzuat sorunu, eğitim sorunu ve etik sorunu gibi konularda yoğunlaşmaktadır. Kamu- laştırma işlemleri ve kentsel dönüşüm uygulamaları da değerleme kapsamında bir başka eleştiri konusudur. Bununla birlikte, taşınmaz değerlemesi sürecinde çok etkin ve yetkin olması gereken meslek gruplarının dışında, bu süreçte yer almaması gerektiği düşünülen
meslek gruplarının da yer alıyor olması, değerlemelere yapılan eleştirilerin başka bir ne- denini oluşturmaktadır.
Örneğin SPK tarafından taşınmaz değerlemede 4 yıllık yüksekokul mezunu herkese li- sans alma yolunun açılması, bu alandaki yanlışlığın en büyük göstergesidir. Taşınmaz değerlemede hemşiresinden tutun da konuyla ilgisi olmayan birçok meslek grubu yer almaktadır. Dünya geneline bakıldığında, niteliksizliğin bu boyutlarda olduğu başka bir ülke var mıdır; ben bilmiyorum. İlgili herkese de bu soruyu sormak istiyorum.
Değerli katılımcılar; ülkemizde taşınmaz değerleme konusu sorunlu bir alandır. Bu so- runlu alanda becerikli olan, siyaseten güçlü olan her meslek grubundan insanlar yer alma- ya çalışmaktadır ve maalesef başarılı da olabilmektedirler. Bu yaklaşım, bu şekilde sonuç almaya çalışmalar sorunu çözmediği gibi, bu alandaki sorunları daha da büyütmektedir.
Özetlemeye çalıştığım durumlar nedeniyle taşınmaz değerlemesine ve sürecine toplumda yeterli güven duyulmamaktadır. Bunu gizlemek, görmezden gelmek ya da sorunları gö- rüyormuş da çözüyormuş gibi yapmak kökünden yanlıştır.
Ülkemizde taşınmaz değerlemeleri elbette yapılmıştır ve yapılmaktadır, ama başarısız örnekler maalesef oldukça fazladır. Dolayısıyla değerlemeye dair bir kuşkulu yaklaşım ve bir güvensizlik ortamının toplumda oluştuğunu tespit etmek durumundayız. Bu nedenle, sorunların giderilmesi ve ihtiyaçlara cevap veren stratejiler geliştirilmesinde, taşınmaz değerlemesinde yer alan, alması gereken başta Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü olmak üzere, tüm aktörlere büyük sorumluluklar düşmektedir. Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası da bu aktörlerden birisidir ve sorumluluğunu iyi bilmektedir.
Değerleme sürecindeki eksikliklerin giderilmesi ve toplumdaki güvensizlik ortamının de- ğişmesi için Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasının bu konuda elini taşın altına koya- cağını ve koyduğunu belirtmek istiyorum. Odamızın konuya ilişkin birçok faaliyetlerinin yanında, bu sempozyum etkinliğini de Odamızın bu konuyu ne kadar ciddiye aldığının ve elini taşın altına koyduğunun somut bir göstergesidir.
Değerli katılımcılar; taşınmaz değerlemesi konusu ele alınırken, bizden ileride olan ül- kelerin deneyimlerinden yola çıkmak ve sorunu çözecek, ülkemiz gerçeklerine uygun, doğru, gerçekçi perspektifl er geliştirmek, standartlar oluşturmak, gerekli bir çabadır. İşte bu nedenle sempozyumumuzda yurtdışından, farklı ülkelerden konuk konuşmacılar bu- lunmaktadır. Bu konuşmacıların taşınmaz değerlemesi alanındaki deneyim ve birikimle- rinden mutlaka yararlanmamız gereklidir.
Ancak burada şunu da belirtmek istiyorum: Sırf başka ülkelerde taşınmaz değerleme sü- reci şu ya da bu şekilde düzgün yürüyor diye, biz de onların modellerini aynen alalım ve ülkemizde aynen uygulayalım anlayışını Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası reddet- mektedir. Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, hiçbir bilginin onu var eden kültürden bağımsız hareket etmeyeceğini ve her toplumun ancak ve ancak bilgiyi kendi kültürel de- ğerleri üzerinden var edebileceğini, kullanabileceğini, yayabileceğini ve gerektiğinde de
tüketebileceğini iyi bilmektedir. Bu nedenle de Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, bu süreçte şunu önermektedir: Farklı ülkelerdeki bilgileri, birikimleri, yasaları, yönetme- likleri, kurdukları modelleri, kısaca değerleme süreçlerinin tamamını öğrenmeyi ve fakat ülkemize uygun modeli kendi kültürel değerlerimiz, kurumsal birikimlerimiz üzerinden oluşturmayı önermektedir. Ancak ve ancak bu anlayışla önümüzdeki süreç doğru yapılan- dırılabilir ve gerekli adımları atmak ancak ve ancak bu anlayışla olanaklı olabilir.
Sonuç olarak, konuşmamın başında da belirttiğim gibi, taşınmaz değerleme konusu önemlidir ve birçok ekonomik gerekçeleri vardır. Ancak biz harita ve kadastro mühen- disleri için taşınmaz değerlemesi, yalnızca ekonomik gerekçelerle önemli değildir; bizler için bu işin ekonomik boyutundan başka, kırsal ve kentsel toprak düzenlemeleri, kentsel dönüşüm ve kamulaştırmalar açısından da önemi büyüktür. Bizler, bu alana bu nedenle gözümüz gibi bakarız, bu alanda hassasız. Bu alan, ilgilisi olmayanların yer almaya çalış- tığı kadar sahipsiz bir alan değildir. Bu alanın çok önemli aktörleri vardır ve biz harita ve kadastro mühendisleri, bu alanın en büyük, en yetkin aktörlerinden biriyiz. Dolayısıyla ilgili herkes şunu bilmelidir: Taşınmaz değerleme sürecinde harita ve kadastro mühen- dislerinin ve Odasının söyleyeceği sözler çok önemlidir, bu sözlerine de mutlaka kulak verilmelidir.
Bu duygu ve düşüncelerle hepinizi saygıyla selamlıyor, Tapu ve Kadastro Genel Müdür- lüğüyle ortaklaşa düzenlediğimiz bu sempozyumun başarılı geçmesini gönülden diliyo- rum. Ayrıca Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 165. kuruluş yıldönümünü kutluyo- rum, yeniden saygılar sunuyorum.
SUNUCU- Sayın Oda Başkanımıza teşekkür ediyoruz.
Türk Milletinin istidadı ve kesin kararı, medeniyet yolunda durmadan, yılmadan ilerle- mektir. Bu ilkeyle Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, taşınmaza ait mülkiyet bilgilerini devlet güvencesi altında tespit ve muhafaza etme, güncelleme ve hizmete sunma gibi görevleri yerine getirmede vizyonel bir yaklaşımla gelişen teknolojiyi takip etmektedir.
Kurum içinde taşınmaz değerleme, sistematik yapısıyla bu ülke içerisinde kalitenin bir örneğidir.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürümüz Sayın Davut Güney’i sizlere hitap etmek üzere huzurlarınıza davet ediyorum.
DAVUT GÜNEY (Tapu ve Kadastro Genel Müdürü)- Sayın Bakanım, Sayın Milletve- kilim, Odamızın Saygıdeğer Genel Başkanı, değerli hocalarım, değerli misafi rler, yurtdı- şından katılan değerli misafi rlerimiz, değerli meslektaşlarım, değerli mesai arkadaşlarım, basınımızın değerli mensupları; “Arazi Yönetiminde Taşınmaz Değerleme ve Kadastro”
konulu sempozyumumuza hepiniz hoş geldiniz.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, taşınmaza ait mülkiyet bilgilerini devlet güvencesi altında tespit ve muhafaza etme, güncelleme ve hizmete sunma gibi görevleri yerine ge- tirmektedir.
Türkiye’mizde kadastro çalışmaları 1925 yılında başlatılmış olup, 2004 yılına gelindiğin- de yüzde 70 oranında tamamlanmıştı. Özellikle harita camiasının yakından bildiği gibi, bu süreçte kadastro çalışmaları, özel sektörden hizmet alımı yönüne yöneltilmiş olup, bu sayede Türkiye’mizde kadastro çalışmaları, sorunlu birimler dışında tamamlanmıştır.
Tabii Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü olarak, gecikmiş de olsa, bu tamamlama süre- cinde çok yoğun gayret gösteren teşkilat mensuplarımıza ve harita camiamıza da özellikle teşekkür ediyorum.
Hepinizin bildiği üzere taşınmaz, insanımız için hayati değere sahip bir kavramdır. Ta- şınmaz, sadece toplumsal standardımızın bir parçası değil, aynı zamanda dünya değerler sisteminin bir aracıdır. Kitle iletişim araçlarının gelişmesi, ulaşım imkânlarının artması, bilgiye ulaşmanın kolaylaşması, taşınmazın ekonomik hayattaki yerini her geçen gün ar- tırmıştır. Taşınmazın ekonomik hayattaki ivme yapmasıyla bu değer artışı, taşınmaza ait bilgilerin güvenilirliğinin sorgulanmasını da beraberinde getirmiştir.
Ülkemizde ise taşınmaz, gerek bir yatırım aracı gerekse toplumsal hayatın önemli bir parçası olması sebebiyle ağırlığını her daim korumuştur. Modern çağın içinde artan bu değerin gerçek değerini tespit daha da önemli hale gelmiştir. Bu ihtiyaçlar göz önüne alın- dığında, taşınmaz değeri standartlara bağlanmalı, bu değeri tespit edecek uzman kişiler yetiştirilmeli, bu düzeni kurup yönetecek sistem ihdas edilmeli ve taşınmazların değerle- rinin güncel olarak tutulması sağlanmalıdır.
Değerli katılımcılar; bilindiği üzere, Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hak- kında Kanun Tasarısı, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda kabul edildi. Ya- sama, afet riski altında bulunan alanların dönüştürülmesinin oldukça fazla kamulaştırma ve bu alana bağlı ihtilafl ar gündem getireceğinden, mahkemelerde görev yapacak bilirki- şilerin sayısının artırılmasını öngören değişikliklerde bulunmaktadır.
Milli gelirimizin 1 trilyonu aştığı, 100’ü aşkın ülkeyle ihracat yaptığımız bugünde, ta- şınmazın toplumsal ve ekonomik hayata olan katkısının hepimiz farkındayız. Bu katkıyı gerekli düzeye çıkarmak için, öncelikle çağın gereği bilişim altyapımızı tamamlamalıyız.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, bu ihtiyaçların farkında olan, analitik düşünme ye- teneğine sahip kadrolarıyla büyük projelere imza atmaktadır.
Hükümetimizle Dünya Bankası arasında 2008 yılında imzalanan ikraz anlaşmasıyla Dün- ya Bankasından 135 milyon Euro para temin edilmiş olup, bununla Tapu ve Kadastro Modernizasyon Projesinin gerçekleştirilmesi çalışmaları devam etmektedir. Bu projenin bir bileşeni de taşınmaz değerleme bileşenidir. Taşınmaz değerlemesiyle ilgili sorunların ve beklentilerin belirlenmesi, yurtiçi ve yurtdışında çözüm yollarının araştırılması, huku- ki, teknik ve idari analizlerin yapılması, ülkemize uygun yasal ve yapısal düzenlemelerin oluşturulmasına yönelik çalışmaları kapsamaktadır.
Ülkemizde taşınmaz değerlemesine yönelik hükümler içeren anayasamız başta olmak üzere, birçok kanun, tüzük, yönetmelik, genelge ve tebliğ bulunmaktadır. Ayrıca ülkemiz-
de taşınmaz değerlemesi çalışmaları, farklı uygulamalarda, farklı kurumların bünyesinde oluşturulan değer takdir komisyonları tarafından yürütülmektedir. Bu kurumların yanı sıra, değerle ilgili anlaşmazlıkların yargıya taşınması halinde, değerleme görevini ilgili mahkemelerce oluşturulan bilirkişiler üstlenmektedir. Kamusal alanda değerleme yapan kurum ve komisyonlar dışında, sermaye piyasasına yönelik değerleme faaliyetleri -ipo- tek, alım satım ve benzeri gibi- taşınmaz değerleme şirketleri tarafından yapılmaktadır.
Bu açıklamalardan da anlaşılacağı gibi, ülkemizdeki taşınmaz değerlemesinin yasal ve kurumsal yapısı oldukça düzensizdir. Uygulamalar için gerekli yapılanmalar bütüncül bir yaklaşımla değil, dönemsel ihtiyaçları karşılamak için çok parçalı yapıda gerçekleştiril- mektedir.
Değerli dinleyiciler; taşınmaz değerlemesi sistemimizde yaşanan sorunların temelinde, değerleme için gerekli olan bilgileri eksiksiz sağlama, kurumsal yapılanmayı tek bir çatı altında toparlama görevini üstlenen bir kurumun olmayışı yatmaktadır. Mekânsal bilgi sisteminin temeli olan TAKBİS projesini yürüten Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü olarak, vergilendirmeye esas küme değerlemesi, değer haritalarının üretimi ve ulusal ta- şınmaz değerleme bilgi sisteminin kurulması görevlerini üstlenmeye talibiz.
Taşınmaz değerlemesinin diğer bir yönü ise, ekonomiye yapacağı etkilerdir. Taşınmaz değerlemesinin planlaması doğru şekilde yapılmaz, altyapısı gerekli standartlara kavuş- turulmaz ise, emlak vergisinden kamulaştırmaya, özelleştirmeden arsa ve arazi düzenle- mesine kadar olan birçok uygulamanın sekteye uğramasına sebep olabilir. Bu nedenle, taşınmaz değerlemesinin objektif olarak yapılması gerekmektedir. Bu da ancak taşınmaz değerlemesinin bilimsel esaslara oturtulmasıyla mümkündür. İdeallerimizi bilimle ger- çekleştirmemiz için bu gibi sempozyumlara, panellere ve konferanslara ihtiyacımız bu- lunmaktadır.
Değerli hazirun; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 165. kuruluş yıldönümüne rast- layan bu sempozyum, benim için başka bir anlam ifade etmektedir. 19. Yüzyılda kurulan bir kurumun 21. Yüzyılda da dimdik ayakta olması ve çağın ötesine projelerin altına imza atması, milletimizin bir başarısıdır. Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, bugün 17 bin 500’ü aşkın çalışanı, 22 bölge müdürlüğü, 81 kadastro müdürlüğü, 957 tapu müdürlüğüy- le dünden daha ileri, yarından daha emin.
Burada sözlerime son verirken, mesleğimize büyük katkı sağlayan, taşınmaz değerlemesi için yerli ve yabancı uzmanları bir araya getirerek uluslararası bir sempozyuma birlikte imza attığımız Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasına kurumum ve şahsım adına özel- likle teşekkür ediyorum. Ayrıca bu organizasyonun düzenlenmesinde büyük emeği geçen Düzenleme ve Yürütme Kurulundaki arkadaşlarıma ve sempozyuma katkı sağlayan siz değerli misafi rlerimize teşekkür ediyorum.
Sempozyumumuzun ülkemize ve meslek camiamıza hayırlı olmasını diliyorum.
SUNUCU- Sayın Genel Müdürümüze teşekkür ediyoruz.
“Arazi Yönetiminde Taşınmaz Değerleme ve Kadastro” konulu sempozyumumuza ver- diği önemle bizleri onurlandıran Adalet ve Kalkınma Partisi Kocaeli Milletvekili Sayın İlyas Şeker’i sizlere hitap etmek üzere huzurlarınıza davet ediyorum.
İLYAS ŞEKER (Adalet ve Kalkınma Partisi Kocaeli Milletvekili)- Saygıdeğer Bakan Yardımcım, Değerli Genel Müdürüm, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Genel Baş- kanı, çok değerli yurtdışından gelen misafi rlerimiz, üniversitelerimizin değerli hocaları, çok kıymetli katılımcılar; öncelikle hepinizi saygıyla, sevgiyle selamlıyorum.
Arazi Yönetiminde Taşınmaz Değerleme ve Kadastro Sempozyumuna katılmış bulun- maktayız. Sempozyumun ülkemiz için, kentimiz için, mesleğimiz için hayırlı olmasını diliyorum.
Öncelikle Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün kuruluşunun 165. yılı münasebetiyle geç- mişte ben de bu teşkilatın mensubu olarak, teşkilatın bugüne gelmesinde katkısı olan genel müdürlerimizden hizmetlisine, mühendisinden teknisyenine, kadastro müdüründen tapu sicil müdürüne kadar tüm kademelerde görev yapan arkadaşlarımızı tebrik ediyo- rum. Tabii bu süre içerisinde bu dünyadan göç edenlere de Allah’tan rahmet diliyorum.
Sağlıklı bir taşınmaz değerlemesi için, taşınmazın kadastro ve imar altyapısının mutlaka sağlıklı ve güvenilir olması lazım. Kadastro altyapısını oluşturan da şu andaki Türkiye’de Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü. Bu anlamda, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün ça- lışmaları gerçekten çok önemli. Bir parselin, bir taşınmazın değerinin tespit edilebilmesi için, öncelikle bu taşınmazın konumunun belirlenmiş olması lazım, yüzergezer her taşın- mazın değerini belirlemek mümkün değil. Bunun için de öncelikle kadastro çalışmaları- nın mutlaka ve mutlaka güvenilir bir şekilde tanımlanması lazım.
Karşıda otururken dikkatimi çekti; Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün baş harfl eriyle
“teknoloji, kalite, güven, memnuniyet”, gerçekten çok önemli. Bunun 4’ü bir arada olur- sa, o zaman taşınmazın değerinin doğru bir şekilde tespitini yapmak mümkün.
Tabii kadastro çalışmaları çok önemli, az önce Sayın Genel Müdürüm de çalışmaları aktardı. Hiç unutmuyorum, 1978 yılında tapu kadastro meslek lisesinde okuyoruz. O gün tasarruf hukuku dersimize rahmetli o günkü Genel Müdür Galip Esmer Bey giriyordu.
Şöyle bir ifade kullanmıştı: “Türkiye’nin kadastrosunun tamamlanması için 20 yıla ihti- yacımız var. 20 yıl sonra Türkiye’nin kadastrosu bitecek” demişti. Tabii biz liseyi bitirdik, belirli bir süre memuriyet yaptık, sonra üniversiteyi bitirdik, serbest piyasaya atıldık, ça- lışmaya devam ettik, yıllar birbirini kovaladı, 90’lı yıllara geldik. O günlerde yine böyle kuruluş münasebetiyle yapılan programlarda dinledim, o günkü genel müdürlerimiz de aynı ifadeyi kullanıyorlardı, “Türkiye kadastrosunun bitmesi için 20 yıla ihtiyaç var”
diye.
Tabii 1900’lü yıllar bitti, 2000’li yıllara başladık. 2003-2004’lerdeydi yanlış hatırlamıyor- sam, o günkü Genel Müdür Mehmet Zeki Atlı Beyin bir açıklaması vardı: “Türkiye’nin kadastrosu 3 yılda bitecek” demişti. Sayın Genel Müdürle de liseden arkadaşım olduğu için bir dostluğum vardı. Kendisine şunu söyledim: “Sayın Genel Müdürüm; bizim Türk Milleti, devleti baba olarak görür. Baba da cinsiyet olarak erkektir. Bizde kullanılan bir söz vardır; ‘Erkek adam sözünde durur.’ Yani yıllardan beri hep 20 yıl falan deniliyor- du, şimdi 3 yıla bunu nasıl indirdiniz, niye sözünüzde durmuyorsunuz?” gibi kendisine takılmıştım. Gerçekten 2003’ten sonra yapılan atakla hem Tapu ve Kadastro Genel Mü- dürlüğü Kurumu, genel müdüründen taşradaki teşkilatına kadar hem de serbest çalışan harita mühendislerinin işbirliğiyle bugün Türkiye’nin kadastrosunun yüzde 98.2 oranında tamamlanmış olduğunu görüyoruz. Ağırlıkla Doğuda bazı nedenlerden dolayı, özellikle terör olayından dolayı birkaç tane köyün eksikliği var, mahalle bazında yüzde 99’larda.
Yani kadastro tamamlanmış durumda şu anda. Bu anlamda, tekrar Kadastro Genel Müdür Vekilimiz Davut Bey olmak üzere, tüm çalışanları canı gönülden tebrik ediyorum.
Kadastro çalışmaları gerçekten önemli, kadastro olmazsa hiçbir şey olmaz, tanımlamanız mümkün değil. Değer tespiti dedik, değer tespitinin yapılmasında önemli iki tane etken var: Kadastro çalışmaları, planlama ve imar çalışmaları. Taşınmazın değeri tamamıyla bu iki konuyla direkt ilintilidir. Az önce Oda Başkanımız, değer tespitiyle ilgili, bu konuda görev yapacaklarla ilgili burada düşüncelerini aktardı, belirli oranda ben de kendilerine katılıyorum. Bir taşınmazın değerinin tespitini yapabilmek için, insanların öncelikle o ta- şınmazın belli olduğu kadastro haritalarını ve imar planlarını doğru bir şekilde okuyacak bilgi, beceri ve eğitime sahip olması lazım. Eğer bir imar planı üzerindeki verileri doğru bir şekilde okuyamıyorsanız, o taşınmazın değerini tespit etmeniz veya tespit edecek ra- kamları oluşturmanız mümkün değil.
Bir taşınmazın imar planındaki konumu çok önemli, imardaki imar verileri çok önem- li, imar planındaki konumu itibariyle bulunduğu yolun cephesi çok önemli, etrafındaki planda mevcut olmuş veya ileride olacak sosyal alanların varlığı, yakınlığı çok önemli, kat yüksekliği çok önemli. O bölgede kurumlar tarafından yapılacak olan projeler çok önemli, yapılacak yatırımlar çok önemli. O bölgenin belediye veya o bölgedeki yönetici- lerin orayla ilgili ileride geliştireceği politikalar gerçekten taşınmazın değerine direkt etki ediyor. O açıdan, taşınmazın değerlendirmesinde benim şahsi kanaatim, öncelikle gerçek- ten harita ve kadastro mühendislerinin mutlaka ve mutlaka önemli rol üstlenmesi lazım.
Belki bunlara şehir plancıları da ilave edilebilir, kısmen mimarlar da ilave edilebilir. Az önce söylediğim gibi, burada görev yapacak olan, bu görevi üstlenecek olan, doğru so- nuçları ortaya koyabilmek için mutlaka planlama ve kadastro haritalarını çok iyi okuması gerekiyor. Eğer onu okuyamıyorsanız, değerlendirmeyi yapmanız da mümkün değil.
Bu düşünceyle bu yapılan sempozyumun ülkemiz için, kentimiz için, mesleğimiz için hayırlı olmasını diliyorum. Emeği geçen başta Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ve Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası ve üniversitelerden bu sempozyumda görev alan tüm hocalarımı canı gönülden tebrik ediyorum. Sempozyumun hayırlı olmasını diliyor, saygılar sunuyorum.
SUNUCU- Sayın milletvekilimize teşekkür ediyoruz.
Kentlerin yaşam standartlarının yükseltilmesi ve sürdürülebilir gelişiminin sağlanması, buna dayalı olarak adil ve düzenli bir taşınmaz vergilemenin kurulması, taşınmaz değer- lemenin eseri olacaktır. Bu yolda düşünce karanlığına ışık tutanlara ne mutlu!
Yaşam kalitesini artırmak adına birçok çalışması bulunan Çevre ve Şehircilik Bakan Yar- dımcımız Sayın Muhammet Balta’yı huzurlarınıza davetlerini arz ederim.
MUHAMMET BALTA (Çevre ve Şehircilik Bakan Yardımcısı)- Çok Değerli Millet- vekilim, Tapu ve Kadastro Genel Müdürümüz ve değerli çalışanları, Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Genel Başkanı ve çok değerli çalışanları, değerli katılımcılar, değerli basın mensupları; hepinizi saygıyla selamlıyorum. Öncelikle bu sempozyumun hem Baş- kentimize, ülkemize ve örnek olacak şekilde de dünyaya, insanlığa hayırlar getirmesini temenni ediyorum.
Avrupa Birliği katılım sürecinde olan ülkemizde, harita ve kadastro faaliyetlerinin bilgi teknolojileri kullanılarak güncellenmesi ve kullanıcıların ihtiyaçlarına karşılık verebi- lecek şekilde modernize edilerek sunulması, sürdürülebilir kalkınmanın temel elemanı olarak değerlendirilmektedir. Bu kapsamda, taşınmaz mülkiyetin edinimi ve taşınmaz yönetimi, bir yönüyle bazı ekonomik çabaların sonucu, diğer bir yönüyle de ekonomik girişimlerin kaynağı işlevine sahiptir. Taşınmazın ekonomik ve sosyal işlevlerine bağlı olarak oluşan taşınmaz değeri, yatırımdan nihai tüketime kadar olan bütün sosyoekono- mik faaliyetler yönünden hayati önem taşımaktadır.
Taşınmaz değerleme konusu, bir yanıyla akademik bir konu iken, diğer yanıyla da doğ- rudan uygulamanın bir konusudur; daha da önemlisi, ülkemizdeki önem uygulama odaklı olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu da konunun yeterli kurumsal temellerden ve kurallar- dan yoksun biçimde gelişmesi tehlikesini doğurmaktadır.
Taşınmaz değerinin belirlenmesi, kayıt altına alınması, sürekli olarak güncellenmesi ve kullanıma sunulması konusunda bir politika belirlemek, bu politikaya uygun idari, teknik ve yasal altyapı oluşturmak ihtiyacı vardır. Bu kapsamda, Hükümetimiz ile Dünya Ban- kası arasında imzalanan ikraz anlaşması kapsamında Tapu ve Kadastro Modernizasyon Projesi yürütülmektedir.
Tapu ve Kadastro Modernizasyon Projesi çerçevesinde yürütülmekte olan alt projeler ve desteklenmekte olan faaliyetler, Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin 9. Kalkınma Planı Stratejisinde yer alan 5 sosyal ve ekonomik gelişme ekseninden 3 tanesine, yani rekabet gücünün artırılması, bölgesel gelişimin sağlanması, kamu hizmetlerinde kalite ve etkinli- ğin artırılmasına doğrudan katkıda bulunmaktadır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı sorumluluğunda uygulanmakta olan, Avrupa Birliği Mük- tesebatı Uyum Programı kapsamında yapılacak düzenlemeler arasında yer alan Bütün- leşik Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planı için altyapı ve vergi girdisi sağlamakta,
Hükümet ile Dünya Bankası arasında 2012-2015 Ülke Ortaklık Stratejisine dayandırılan Sürdürülebilir Şehirler Programı altında yer almaktadır. Bu bağlamda, taşınmazlara iliş- kin mülkiyet bilgilerinin devlet güvencesi altında muhafaza etmek, güncellemek, hizmete sunmak olan misyonunu kendisinden beklenen kalite ve hizmet standartlarında gerçek- leştirerek, ülkenin öncelikli ihtiyaçlarına ve Hükümetin kapsamı genişleyen kalkınma politikalarının gerekliliklerine yanıt vermesi konusunda çalışmalarını yürütmekte olan, ileri teknolojiye geçme sürecini yaşayan çağdaş bir anlayış ile vatandaş memnuniyetini ön planda tutarak hizmet sunmak gayreti içerisinde Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü- müz bulunmakta ve 165. kuruluş yıldönümünü kutlamaktayız.
Türkiye Cumhuriyeti Hükümetiyle Dünya Bankası arasında imzalanarak 3 Ağustos 2008 tarihinde yürürlüğe giren ikraz anlaşması kapsamında uygulanmakta olan Tapu ve Ka- dastro Modernizasyon Projesi, taşınmaz değerlemesi için en iyi uluslararası uygulama- ların benimsenmesine yönelik politikaların ve kapasitenin geliştirilmesi yoluyla tapu ve kadastro hizmetlerinin etkinliğini ve verimliliğini artırmak amacıyla programa alınmıştır.
Taşınmaz değerleme çalışmalarından elde edilecek taşınmaz değerlerine ilişkin veritaba- nı ve değer haritalarının kayıt altına alınması ve pilot uygulama sonuçları esas alınarak oluşturulacak değerleme ve vergi politikalarıyla kayıtdışı ekonominin sığınaklarından biri ortadan kalkmış olacak, vergi adaletinin sağlanmasında önemli mesafe alınmış ola- cak. Tarımsal yapının etkinleştirilmesine katkıda bulunacak şekilde tarım arazilerine iliş- kin üretim planlaması, sulama projeleri ve bunun gibi tarımsal projelerde isabetli kararlar alınmasını sağlayacak bir veritabanı oluşturulacaktır.
Politika oluşturma ve uygulama kapasitesinin artırılması amacına uygun olarak, rasyo- nelleştirilmiş nitel ve nicel veri yönetimiyle veriye ve bilgiye dayandırılmış bir politika oluşturma süreci izlenmiş; gerek politika oluşturma gerekse maliyetlendirme süreçlerinde sayısal, kurgusal ve analitik yöntemlerden yararlanmış olacaktır.
9. Kalkınma Planı, 2010 yılı programında kentlerin yaşam standartlarının yükseltilmesi ve sürdürülebilir gelişmenin sağlanması öncelikli politika olarak belirlenmiş ve sürdürü- lebilir kentsel gelişme ve eylem planının hazırlanması, strateji ve eylem planında sağlıklı, dengeli ve güvenli kentlerin oluşturulmasında hukuki, teknik ve idari sorunların çözü- müne yönelik politikalar ve faaliyetlerin belirlenmesi öngörülmüştür. Ayrıca Türkiye’nin Avrupa Birliği Müktesebatına Uyum Programı kapsamında, “Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu” başlığı altında sürdürülebilir kentsel gelişme için Bütünleşti- rilmiş Kentsel Gelişme Stratejisi ve Eylem Planının onaylanması hususu yer almaktadır.
Bu kapsamda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı sorumluluğunda Bütünleşik Kentsel Geliş- me Strateji ve Eylem Planı hazırlanmıştır.
Kentsel Gelişme ve Strateji Eylem Planı, sürdürülebilirlik ilkesi çerçevesinde, yerleşme ve kentleşmeyle yerleşme ve mekânsal planlamanın alan, tema ve boyutlarını kapsamak- ta, mekâna ilişkin sektörleri bütünleşik bir yaklaşımla ilişkilendirmekte, temel ulusal po- litikalarla uyumu sağlamaktadır.
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün Tapu ve Kadastro Modernizasyon Projesi kap- samında yürüttüğü taşınmaz değerleme bileşeni, özellikle kentsel yenileme başta olmak üzere, şehir gelişiminde şeffafl ık ve adaletin sağlanması bakımından taşıdığı önem sebe- biyle ülke için stratejik bir öneme sahiptir. Hükümet, taşınmaz değerlemenin geliştiril- mesini şehirleşme, kentsel yenileme, kamulaştırma ve tazminat, vergilendirme ve yerel yönetimler gibi bazı temel sorunların ele alınması bakımından kilit bir unsur olarak dü- şünmektedir. Proje, özel sektördeki ve kamu sektöründeki karar alıcılar için doğru za- manlı, entegre ve güvenilebilir verilerin sunulması için çaba göstermektedir. Değerleme bileşeni, bu karar vericilere sahip oldukları veya geliştirmek istedikleri taşınmazların uygun değeriyle ilgili kritik bir bilgi katmanı sağlayacaktır. Bu bilgiler, tüm düzeylerde bilgiye dayalı ve ekonomik açıdan daha sağlıklı karar almada kritik öneme sahiptir.
Bilindiği üzere, Afet Riski Altındaki Alanların Kentsel Dönüşümü Hakkındaki Kanun Ta- sarısı Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunda kabul edilmiştir. Yasada afet riski altında bulunan dönüştürülmesinin oldukça fazla kamulaştırma ve buna bağlı ihtilafl arı gündeme getireceğinden, mahkemelerde görev yapacak bilirkişilerin sayısının artırılma- sını öngören değişiklikleri de kapsamaktır. Sermaye Piyasası Kurulunun kayıt değerleme uzmanları bilirkişilik yapabilecek, yeterli değerleme uzmanı bulunan yerlerde öncelik bu uzmanlara verilecektir.
Bu çalışmalar neticesinde, özellikle bu sempozyumun hem 2B Yasasının çıkması hem ülkemizde afet riski taşıyan alanlardaki kentsel dönüşümün yasalaşması, özellikle ya- bancılara mülk satışını da bu manada değerlendirdiğimiz zaman, bu sempozyumun bu 3 ana faktöre, alanlara ışık tutacağını, özellikle bu alanlarda yapılacak çalışmalarda bu sempozyum neticesinde çok önemli kararlar alınacağını ve bunların da değerlendirilece- ğini umuyorum.
Bu bağlamda, özellikle Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Genel Başkanını, özel- likle Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğümüzü, ortaklaşa yaptıkları bu çalışmadan dolayı tebrik ediyorum, kutluyorum. Buraya katkı veren içeride ve dışarıdan gelen bilim adam- larımıza, özellikle bu manada çalışan arkadaşlarımıza başarılar diliyorum, onları da teb- rik ediyorum. Sonuç olarak, bu sempozyumun hem özellikle meslek grupları açısından değerli bilim adamlarımızın yapacağı çalışmaların bu meslektaşlarına bir ışık tutması, bizlerin de yapacağı çalışmalarda bizlere katkı sağlaması dileğiyle ülkemize hayırlı olma- sını temenni ediyor ve huzurlarınızda bütün katılımcıları tebrik ediyor, hepinizi en içten saygılarımı, selamlarımı sunuyorum. Sağ olun, var olun diyorum.
SUNUCU- Sayın Bakan Yardımcımıza teşekkür ediyoruz.
Oturumlara başlamadan önce 10 dakikalık ara veriyoruz.
1. OTURUM
“ULUSLARARASI UYGULAMALAR VE DENEYİMLER”
Oturum Başkanı: Nihat ŞAHİN
(Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müşaviri)
22 Mayıs 2012
KONUŞMACILAR
ERİK STUBKJAER (Prof. Dr. Danimarka, Aalborg Üniversitesi)
LUİS ARİJON ALVAREZ (İspanya Kadastro Müdürlüğü Değerleme Birimi) JARMO RATİA (Finlandiya Milli Ölçme Dairesi Genel Direktörü)
SEVİM BAKIRCI RISSI (İsviçre)
SUNUCU- “Uluslararası Uygulamalar ve Deneyimler” konulu ilk oturumda, Oturum Başkanı olarak Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Taşınmaz Değerleme Komisyonu Üyesi Yrd. Doç. Dr. Volkan Çağdaş yerine, daha önce Tapu ve Kadastro Genel Müdür Yardımcısı olarak birçok çalışmaya imza atan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Müşaviri Sayın Nihat Şahin’i huzurlarınıza davet ediyorum.
OTURUM BAŞKANI (Nihat Şahin)- Sayın Bakan Yardımcım, sayın vekillerim, Sayın Genel Müdürüm, Sayın Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası Genel Başkanım, değerli meslektaşlarım, sayın misafi rler ve değerli katılımcılar; hepinize hoş geldiniz diyorum, saygı ve sevgiyle selamlıyorum.
Öncelikle bu yıl Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğünün 165. kuruluş yıldönümü, bunu kutlayarak sözlerime başlamak istiyorum ve bu hizmette emeği geçen meslek büyükle- rimiz, genel müdürlerimiz, teknisyenlerimiz, müdürlerimiz, mühendislerimiz, her sevi- yedeki meslek çalışanlarımızı da bu vesileyle bugünlere bizleri getirdikleri için tebrik ederek, saygıyla anarak, ebediyete intikal edenleri rahmetle anarak sözlerime başlamak istiyorum.
Bu toplantı, gerçekten çok önemli bir toplantı, belki de geldiğimiz çizgide geç kalınmış bir toplantı. Ancak buna rağmen bu toplantıyı düzenleyen başta Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü ve Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasına bu sempozyumu düzenledikleri için çok teşekkür ediyorum. Sempozyum Başkanımız Sayın Prof. Hüseyin Erkan başta olmak üzere, emeği geçen herkesi tebrik ediyorum ve teşekkür ediyorum.
Toplantımızın bu bölümünde “Uluslararası Uygulamalar ve Deneyimler” konulu bir konu işlenecek ve genellikle de yurtdışından gelen misafi rlerimiz, kendi deneyimlerini bizlerle paylaşacaklar. Müsaade ederseniz, misafi rlerimizin hepsini öncelikle buraya da- vet etmek istiyorum.
Prof. Dr. Erik Stubkjaer, Danimarka’dan, Aalborg Üniversitesinden, kadastro konusunda uzman. Please welcome Prof. Erik Stubkjaer.
İkinci konuğumuz, İspanya Taşınmaz Mal Kadastrosunda değerleme uzmanı, Kadastro Müdürlüğü Değerleme Biriminde uzman olan Luis Arijon Alvarez. Please come here.
Üçüncü uzmanımız, Finlandiya taşınmaz değerlemesi konusunda görev yapan “Director General of National Land Survey of Finland.” Mr. Jarmo Ratia. Please Mr. Jarmo.
Son davetlimiz, “Seçilmiş Avrupa Ülkelerinde Taşınmaz Değerlemesi” konusunda su- num yapacak olan Sevim Bakırcı Rissi, İsviçre’den. Sevim Hanım; buyurun.
Zamanımızı da biraz aştık. Ben sayın sunuculardan konuşmalarını zamana bağlı olarak yapmalarını da rica ederek başlamak istiyorum. Her konuşmanın sonunda da eğer bir ilaveniz, yorumlarınız, sorularınız olursa, onları alarak sürdürmek istiyorum.
Öncelikle deneyimlerini bize aktarmak üzere Prof. Dr. Erik Stubkjaer, “Professional Ru- les and Regulations” konulu bildirilerini sunacaklar.
ERİK STUBKJAER- Teşekkür ederim.
Sayın Şahin, sayın katılımcılar, değerli haritacı meslektaşlarım,
Bu önemli etkinlikte bulunmuş ve böyle bir olanağı sağlamış olduğunuz için teşekkür ederim.
Şu ana kadar bizler açısından hali hazırda önemli konular öne çıkmış durumdadır. Konuş- mamın detaylarına inmeden önce Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nü bu meslekteki 165’inci yıla istinaden ayrıca kutlamak istiyorum.
Konuşmam üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölüm Danimarka’daki genel durum hak- kında taşınmaz değerleme hususuna dair kısmi bir içerik barındıran iki adet giriş kısmı içermektedir. Değişik konulara dair birçok prosedür ve kuraldan bahsedeceğiz. Ardından Danimarka’da vergilendirme amacıyla kullandığımız küme değerleme (mass appraisal) yöntemi hususunda bazı detayları paylaşacağım. Sonra profesyonel kuruluşların aktivi- teleri hakkında birtakım araştırma bulguları sunacağım. Bu kuruluşlar toplumda önemli bir işleve sahiptir, dolayısıyla bu nokta üzerinde önemle duracağım. Bu sayede üçün- cü kısım için bir temel oluşturmuş olacağız. Harita kadastro mühendislerinin toplumsal ilerlemedeki işlevi hususundaki önemli ve tartışmalı bazı konuları ön plana çıkarmaya çalışacağım.
Danimarka’da taşınmaz değerleme birçok süreç sonucu gerçekleşmektedir. Bireysel sa- tış söz konusu olduğunda, alıcılar ve daha da önemlisi satıcılar sözleşmeli emlak ko- misyoncuları –yahut bilirkişi olarak da tabir edebiliriz- tarafından değerleme yapılır. Ne var ki, sözleşmeli emlak komisyoncularının yerel oluşları çok yaygın ancak zorlayıcı bir durumdur. Bir sonraki vergilendirme için değerleme sorumlusu uzman bir gruptur.
Burada özellikle iktisatçılardan ancak daha önce de belirttiğim gibi birçok farklı meslek disiplininden de söz ediyoruz. Şaşırtıcı bir bilgi olarak 2003’ten önce bu değerleme işinin sivil memurlar tarafından yapıldığını paylaşabilirim. Bunlar yerel esnaf ve zanaatkârdı.
Danimarka’da mortgage kredi enstitüsü bulunmaktadır ve mortgage ile ilgili bütün mev- zularda çok katı kuralları vardır. Bu şu demektir: mortgage kredi değerlendirmesi bu tür- den enstitülerde çalışan belli kimseler tarafından yapılmaktadır. Bunun sonucunda birçok mahkemelik değerlenmiş taşınmaz mal vakasına sahibiz. Bilirkişiler genel bir prosedür olarak kamulaştırma için uzman raporları hazırlarlar. Bu işler resmi kişilerin yürütücülü- ğünde gerçekleşir. Haritacılar yeni kurulacak yapının ne zaman yerleşeceğini, yeni yapı- ların ve sınırların alanının ne olacağını ölçme ve tespit işlerini üstlenirler.
Burada Danimarka’daki sözleşmeli emlak komisyoncularına tekrar değinmek istiyorum.
Bu görev tanımı 1993’te bu meslek grubunun tazminat ve onur tedbirleri başlığı ile yü- rüttüğü bir eylem tarafından kısıtlanmıştır. Sonuçta gelinen noktada, artık bakanlıkta ka- yıtlı olabilmek için belirli bir eğitim düzeyini belgelemeniz gerekmektedir. Bu eğitim, iş dünyasında 3 yıllık yarı zamanlı çalışmaya tekabül eder. Bu yarı zamanlı çalışma ayrıca pratik ile desteklenmektedir. Sözleşmeli emlak komisyoncusu olabilmek için birçok aşa-
ma gereklidir. Kuruluş 1900’lerin başından beri mevcuttur ve iş etiği hususlarını organize etmekte önemli bir etkiye sahiptir. Ayrıca toplum şikâyet masası ve uluslararası üyeleri bulunmaktadır.
Vergilendirme için taşınmaz değerleme hususunda şunları söyleyerek başlamak isterim ki, Danimarka’da 2 milyon taşınmaz mevcuttur. 5 milyon yurttaşı iskan etmek durumun- dayız. Bu 2 milyon taşınmazın 2%’si basit değerlemeye tabidir. Bu hesap aile evleri ve kır evleri üzerinden yapılmıştır. Böylece kat mülkiyetine tabi 168 000 bağımsız bölüm, önemli miktarda taşınmaz kompleksi, kiralanmış mesken ve ofi s, fabrika, çiftlik ve bele- diye tesisi mevcuttur. Bu miktarda bir taşınmaz stoğunu değerleyebilmemiz için bu yüz- yılın ikinci yarısından itibaren Bilgisayar Destekli Küme Değerlemesi uygulamaktayız.
60’lı yıllarda taşınmaz mal vergi tahsilât sistemi kurulmuştur. Bu sistem Vergi Bakanlığı tarafından organize edilmiştir, ancak organize edilmekten kastım tanımlamak, görev- lendirmek ve genel kurallar koymaktır; çünkü sistemin yöneticisi belediyelerdir. Ayrıca belediyeler bu programı kendi özgün işlerinde de kullanmıştır; kamu ve taşınmaz mal vergisi toplamıştır. Bir sonraki aşama 1967’de gerçekleşmiştir: satış fi yatı bildirimleri bilgisayara aktarılmıştır. Aslında 1930’lardan beri halen mevcut olan sistemimize göre, bir avukat satışlardan, senetlerden, fi yatlardan ve fi yat bileşenlerinden derlediği bilgiyi belediyeye rapor halinde sunmaktadır. Belediye de bu bilgiyi işleyerek bakanlığa gön- dermektedir. Bu temelde, toplumsal bir satış fi yatı istatistiği tutulmakta ve yayımlanmak- tadır. 1970’lerde Bina ve Mesken Tescil Sistemi kurulmuş, en son gelişme ise 1990’da bölgelere göre belediye planlarının dijital ortama aktarılması ile olmuş, bu sayede kolay erişilebilir bir taşınmaz değerleme sistemi sağlanmıştır. Burada arazi kullanım kısıtla- maları da içerilmiştir. Bunlar önemlidir, çünkü değerleme işleri resmi arazi kullanımı üzerinden yapılmaktadır.
Değerleme konusunda oldukça geniş kapsamlı bir bilgi sistemine sahibiz. Arazinin değe- rini gösteren bir değer sistemimiz var. Bu sistem ülkeyi yaklaşık olarak 60 000 değerleme birimine bölmüştür. Burada Danimarka’nın 440 000 kilometrekare olması size bir fi kir verebilir. Ayrıca farklı arazi kullanımlarına dair 4 ayrı değerleme modelimiz bulunmak- tadır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz: (1) Müstakil Evler, (2) daire ve ofi s blokları, (3) endüstriyel yapılar ve (4) tarım arazileri. Bütün bu taşınmazların değerlemesi regresyon analizi yöntemiyle gerçekleştirilmektedir. Bir, iki ve üç ailelik evler için ve ayrıca bazı kır evleri için otoriteler taşınmaz değerinin arazi ve bina değerleri toplamı olduğunu belirten geniş kapsamlı mantıksal analizler sunmuşlardır. Bu analizler belirtilen kategoriler için geçerli olmakla birlikte 25 kadar değişken üzerinden bina değeri hesaplamaktadır. Bina ve Mesken Tescili ayrıca kat mülkiyetine konu bağımsız bölümlerin taşınmaz değerleme- sinde de kullanılmaktadır. Ancak, diğer kategoriler için farklı yöntemler de kullanılmakta, bu noktada metrekare başı kira bedeli veya kapitalizasyon faktörü hesaba katılmaktadır.
Daha fazla detaya inmekten ziyade yabancı bir uzmandan bazı çalışmalar paylaşmak is- tiyorum. Tıpkı İspanya’da olduğu gibi Danimarka’da da değerleme modelleri merkezi
