Öğretim Görevlisi Dr. Mert OCAK

Solunum Sistemi

Öğretim Görevlisi

Dr. Mert OCAK

 Burun (nasus) 

 Solunum sisteminin ilk organı olan burun, kemik ve hiyalin kıkırdaklardan

yapılmış, kas ve deri ile örtülü bir organdır. İki bölümden oluşan burnun dışarıda kalan, büyüklüğü ve şekli ırka ve şahsa göre çok değişmekle beraber, kabaca tabanı aşağıda tepesi yukarıda üç yüzlü bir piramide benzetilebilen dış kısmına nasus externus (dış burun), septum nasi denilen bir bölme ile ayrılmış iki boşluktan oluşan iç bölümüne ise cavitas nasi (burun boşluğu) denilir.  

 NASUS EXTERNUS (DIŞ BURUN) 

 Burnun sağ ve sol yüzleri ortada birleşerek burun sırtını (dorsum nasi) oluşturur. Dorsum nasi'nin yukarıda alın ile birleşen kısmına radix nasi,

aşağıda kalan uç kısmına da apex nasi denilir. Yan yüzlerinin, burun deliklerini dıştan çevreleyen kısımlarına alae nasi (burun kanatları) denilir. Burnun

tabanında nares denilen oval şekilli burun delikleri bulunur.  

 Burun iskeletinin bir kısmını kemik, bir kısmını da kıkırdak yapılar (cartilagines nasi) oluşturur. İskeletin kemik kısmını yukarıda os nasale, yanlarda

maxilla'nın processus frontalis'leri, önde maxilla'nın processus

palatinus'unun ön kenarı ve spina nasalis anterior oluşturur. Bu kemikler

önde apertura piriformis denilen kemik girişi oluştururlar. Burun kıkırdakları

da apertura piriformis’e tutunurlar.

 CAVITAS NASI (BURUN BOŞLUĞU) 

 Sağ ve sol olmak üzere iki bölümden oluşan burun boşluğu solunum sisteminin başlangıç bölümünü oluşturur. Burun boşluğunun iki bölümü

septum nasi denilen burun bölmesi ile birbirinden ayrılır. Burun bölmesinin kemik bölümünü (septum nasi osseum) os ethmoidale’nin lamina

perpendicularis’i ile vomer oluştururken, kıkırdak bölümünü (septum nasi cartilaginea) cartilago septi nasi’nin dikey laminası oluşturur.  

 PARANAZAL SINÜSLER (SINUS PARANASALES) 

 Burun boşluğunun duvarlarının yapısına katılan kemiklerin bazılarının içinde bulunan farklı şekil ve büyüklükteki boşluklardır. Bu boşluklar embriyonal dönemde burun mukozasının kemikler içerisine gömülmesiyle

oluşur. Bu nedenle paranazal sinusların iç yüzünü döşeyen solunum sistemine ait silyalı mukoza, burun boşluğu mukozası ile devamlıdır.

Yenidoğanda arka grup etmoit hücreler yeni oluşmaya başlamıştır. Sinus maxillaris yaklaşık bir bezelye tanesi büyüklüğündedir ve içeriside sıvı ile doludur. Diğer paranazal sinuslar doğumdan sonra oluşmaya başlarlar.

Normalde hava ile dolu olan bu boşluklar, birer kanal aracılığı ile burun boşluğunun dış duvarına açılırlar.  

 Sinus frontalis, cellulae ethmoidales, sinus sphenoidalis ve sinus

maxillaris olmak üzere dört farklı paranazal sinus bulunur.

 Larynx (Gırtlak) 

 Dil kökü ve trachea arasında bulunan larynx kıkırdak, zar, bağ ve

kaslardan yapılmıştır. Larynx, solunum havasının geçtiği yol olmasının yanısıra sesin oluşumunu sağlar ve yabancı cisimlerin solunum yoluna geçişini engelleyen bir sfinkter görevi yapar.  

 Larynx, her iki tarafa ait boynun damar sinir paketi arasında ve C

ile C

'nın alt kenarları arasında bulunur. Çocuklarda ve kadınlarda biraz daha yukarıda yer alır. Yeni doğanlarda larynx, axis’in üst kenarı ile C

'ün alt kenarları arasında uzanır. Larynx, konuşma ve yutma esnasında yukarı çekilir ve başın pozisyonuna göre de, az çok yerini değiştirir. 

 Trachea (Nefes borusu) 

 Larynx'in alt kenarı veya C

hizasından T

alt kenarı hizasına kadar oesophagus’un önünde uzanan yaklaşık 10-12 cm uzunluğunda bir

borudur. Kıkırdak ve zarlardan yapılmıştır. T

alt kenarı hizasında bronchus principalis dexter ve bronchus principalis sinister olmak üzere iki dala

ayrılır. Bu dalların T

seviyesinde oluşturduğu çatala, bifurcatio

trachea denilir. Derin inspirasyonda bifurcation trachea T

seviyesine

kadar inebilir.

 Akciğerler (Pulmones) 

 Göğüs boşluğun en büyük organıdır. Kalbin de bulunduğu mediastinum'un her iki yanında yer alırlar. Süngerimsi elastik bir yapıya sahiptir. Çok elastik bir organ olması nedeniyle, göğüs boşluğundan çıkartılması veya göğüs

boşluğu delinerek negatif basıncın dış basınçla eşitlenmesi halinde, akciğerler 1/3'ü kadar küçülürler.  

 Akciğerin dış yüzü düz ve parlaktır. Burada akciğer lobçuklarına uyan çok kenarlı sahalar görülür. Yeni doğanda akciğerler pembemsi-beyaz renklidir.

Yaş ilerledikçe, solunum havasındaki kir nedeniyle biraz gri renk alır. Bu gri renk, daha sonra siyah renge dönüşür. Bu koyu renk, solunum ile alınan karbon zerreciklerinin akciğerin dış yüzüne yakın kısımlarında birikmesiyle oluşur.  

 Sağ akciğer yaklaşık 625 gr, sol akciğer ise 567 gr kadardır. Erkeklerde kadınlardan biraz daha ağırdır. Akciğerler erkeklerde vücut ağırlığının yaklaşık 1/37'i, kadınlarda ise 1/43'ü kadardır.    

 Normalde solunum dakikada 15-20 defa yapılır. Ancak çocuklarda biraz

daha fazla, yaşlılarda ise daha az olur. 2 yaşından sonra kaburgalar normal meyilli şekillerini alır ve bu durumdan sonra tam solunum hareketi görülür. 

 Akciğerler bir koni şeklindedir. Bu nedenle apex pulmonis denilen bir

tepesi, basis pulmonis denilen bir tabanı vardır.