Kaslar
Öğretim Görevlisi
Dr. Mert OCAK
MYOLOGIA - MYOLOJİ - KAS BİLİMİ
Hareket sistemi (lokomotor sistem) daha önceki bölümlerde detaylı bir şekilde anlatılan kemikler, eklemler ve bu bölümde anlatılacak olan kaslardan oluşur. Kaslar intrauterin hayatın 5. haftasında
mezoderm kökenli miyoblast denilen öncü kas hücrelerinden
oluşmaya başlarlar. Vücutta mezoderm kökenli olmayan sadece iki kas bulunur, musculus sphincter pupilla ve musculus
dilatator pupilla ektoderm kökenlidir. Kaslar vücut içerisindeki farklı fonksiyonları yerine getirebilmek için farklı yapı özellikleri
gösteren üç ayrı tipte incelenir.
Bunlardan en büyük kısmı oluşturan iskelet kasları (çizgili
kaslar) vücut ağırlığının yaklaşık %40’lık bölümünü oluştururlar ve isteğimizle çalışırlar. İskelet kasları hızlı kasılırlar ve çabuk
yorulurlar. İskelet kaslarının kırmızı renkte görülmelerinin nedeni demir içeren bir protein olan miyoglobin içermeleridir. Düz
kaslarda miyoglobin olmadığından beyaz renkte görülürler. İskelet
kaslaraı somatik sinirler tarafından uyarılırlar.
Damarların ve içi boş organların duvarlarında bulunan düz kaslar (visseral kaslar) otonom sinir sistemi tarafından yönetilirler ve isteğimiz dışında görev yaparlar. Kalp ile birlikte tüm düz kaslar vücut ağırlığının yaklaşık %10’luk kısmını oluştururlar. İskelet kaslarının aksine yavaş kasılırlar.
Üçüncü kas tipi ise, hem çizgili kaslara hem düz kaslara ait
özellikleri barındıran kalp kasıdır (myocardium). Kalp kası çizgili kastır ancak istemsiz çalışır.
Kaslar işlev görebilmek için kasılırlar. İzotonik kasılmada kas kasıldığında boyu kısalır ve bu sırada kasın tonusu (gerilimi) sabit kalır. İzotonik kasılmada kas, tutunduğu kemiği, kat ettiği eklem
etrafında hareket ettirir. İzometrik kasılmada ise kas başlangıç ve bitiş kısımlarında sabitlenmiştir ve kasıldıkça tonusu (gerilimi) artar, boyu değişmez. İzometrik kasılmada kas mekanik bir iş yapmaz.
Ölümden sonra kas dokusu içerisinde biriken kimyasal maddeler
ölümden sonra 10-15 dakikada başlayabilen, bazen de 8-10 saat
sonra başlayabilen ölüm katılığına (rigor mortis) neden olur.
Kaslar kasılarak üç ana görevi yerine getirirler.
1. Tutundukları kemikleri eklemler etrafında hareket ettirirler.
2. Vücudun sabit bir pozisyonda kalmasını sağlarlar.
3. Isı açığa çıkararak vücut ısısının korunmasına katkıda bulunurlar. Vücut için gerekli ısının %85’i kaslar tarafından sağlanır.
Düzenli ve devamlı egzersiz kasların gelişmesini sağlar. Eğer bu gelişme normal sınırların üstünde olursa buna kas hipertrofisi denilir. Eğer bir kas uzun süre çalışmazsa ya da kasa giden sinirlerde bir hasar olursa ise kas dokusunda azalma olur, bun da kas atrofisi denilir.
Kasların kemikler üzerindeki başlangıçlarına origo, kemiğe tutundukları yere ise insertio denilir. Kaslar başlangıçlarından bitişlerine kadar en az bir eklemi kat ederler. Kaslar kat ettikleri eklemin tipine göre ve eklemin neresinden
geçtiğine göre o eklem etrafında hareket yaptırırlar. Transvers eksenin
önünden geçen kas lifleri genellikle fleksiyon yaptırırken, transvers eksenin arkasından geçen kas lifleri genellikle ekstensiyon yaptırırlar. Vertikal eksenin önünden geçen kas lifleri genellikle iç rotasyon yaptırırken, vertikal eksenin arkasından geçen kas lifleri genellikle dış rotasyon yaptırır. Sagittal eksenin üstünden geçen kas lifleri genellikle abdüksiyon yaptırırken, sagittal eksenin altından geçen kas lifleri genellikle addüksiyon yaptırırlar.
İnsan vücudunda bulunan yaklaşık 650 iskelet kası bazı temellere dayanarak isimlendirilmişlerdir.
1. Kasın liflerinin seyrine göre: Bazı kaslar, kası oluşturan liflerin düz, oblik veya transvers seyirlerine göre isimlendirilir (Musculus transversus abdominis gibi).
2. Kasın bulunduğu bölgeye göre: Bazı kaslar vücudun hangi bölgesinde bulunuyorlarsa ona göre isimlendirilmişlerdir (Musculus brachialis, musculus nasalis gibi).
3. Kasın büyüklüğüne göre: Bazı kaslar büyüklüklerine göre ekler alarak
isimlendirilmişlerdir (Musculus pectoralis major, musculus adductor minimus gibi).
4. Kasın uzunluğuna göre: Bazı kaslar uzunluklarına göre ekler alarak
isimlendirilmişlerdir (Musculus flexor pollicis longus, musculus peroneus brevis gibi).
5. Kasın başlangıç noktası (origo) sayısına göre: Bazı kaslar kaç noktadan başlıyorsa ona göre isimlendirilmişlerdir (Musculus quadriceps femoris, musculus triceps surae gibi).
6. Kasın şekline göre: Bazı kaslar şekline göre isimlendirilmişlerdir (Musculus trapezius gibi).
7. Kasın başlangıç (origo) ve bitiş (insertio) yerlerine böre: Bazı kaslar başladıkları ve bittikleri yerlerini adını alarak isimlendirilmişlerdir (Musculus sternocleidomastoideus, musculus coracobrachialis gibi).
8. Kasın fonksiyonuna göre: Bazı kaslar yaptırdıkları harekete göre isimlendirilmişlerdir (Musculus supinator, musculus adductor longus gibi).
