Öğretim Görevlisi Dr. Mert OCAK

(1)

Merkezi Sinir Sistemi-2

Öğretim Görevlisi

Dr. Mert OCAK

(2)

 MSS’deki nöron toplanmalarına nucleus, PSS’deki nöron toplanmalarına ise ganglion denilir. Bu yapılar miyelin kılıf ile sarılmadıkları için sinir sisteminde substantia grisea’nın (gri cevher) bir parçası olarak görülürler. Medulla spinalis’te nucleus’ların oluşturdukları hücre sütınlarına columna denilir.

 Sinir sisteminde bulunan ganglionlar iki çeşittir.

 Duyu ganglionları

 • Ganglion spinale: Bütün spinal sinirlerde

 • Nervus trigeminus (V): Ganglion trigeminale

 • Nervus facialis (VII): Ganglion geniculi

 • Nervus vestibulocochlearis (VIII): Ganglion vestibulare ve ganglion spirale cochleae

 • Nervus glossopharyngeus (IX): Ganglion superius (Somatik duyu) ve ganglion inferius (Visseral duyu)

 • Nervus vagus (X): Ganglion superius (Somatik duyu) ve ganglion inferius (Visseral duyu)

 Otonom ganglionlar

 • Truncus symphaticus üzerindeki paravertebral ganglionlar,

 • Aorta abdominalis’ten ayrılan ana dalların başlangıçları etrafında bulunan prevertebral ganglionlar,

 • Organların yakınlarında bulunan terminal ganglionlar,

 • Organların duvarlarında bulunan mural ganglionlar ve

 • Parasimpatik ganglionlardır (ganglion ciliare, ganglion pterygopalatinum, ganglion oticum

ve ganglion submandibulare).

(3)

 Medulla spinalis, embriyolojik nöral tüpün en az değişikliğe uğrayan ve pirimitif segmental durumunu erişkinlerde de koruyan merkezi sinir sisteminin canalis

vertebralis içindeki bölümüdür. Foramen magnum’un alt kenarı ile L

_1-2

arasındaki discus intervertebralis seviyesi arasında uzanan ortalama 40-45 cm uzunluğunda, 1-1,5 cm çapında ve 30 gr ağırlığında bir yapıdır.

Fonksiyonları:

 1- Vücudun büyük bölümünden gelen impulslar medulla spinalis'den geçerek beyne ulaşır.

 2- İstemli hareketleri başlatan impulslar yine medulla spinalis'den geçerek iskelet kaslarına gider.

 3- Birçok organın otonomik innervasyonunu sağlayan lifler buradan geçer.

Spinal sinirlerin kökleri

 Medulla spinalis'in sulcus anterolateralis ve sulcus posterolateralis'inde bulunan sinir liflerine fila radicularia denilir. Bu sinir lifleri canalis vertebralis içinde birleşerek ön tarafta radix anterior (radix motoria), arka tarafta ise radix posterior (radix sensoria) adı verilen spinal sinir köklerini oluşturur. Canalis vertebralis içinde bulunan bu kökler, karşılık gelen for. intervertebrale'den geçerken birleşerek spinal siniri (n.

spinalis) oluştururlar.

(4)

mış tır. Bu ya rı ğın içe ri sin de falx ce reb ri de ni len du ra ma ter bö lü mü ile a. ce reb ri an te ri or ve dal la rı bu lu nur.

 İki he mis fer bir bi rin den uzak laş tı rıl dı ğın da, iki si ni bir bi ri ne bağ la yan cor pus cal lo sum'u gö re bi li riz. Ar ka da cerebrum ile cerebellum ara sın da ise, yi ne du ra ma ter'in bir bö lü mü olan ten to ri um ce re bel li bu lu nur.

 Be ynin dış yü ze yi nde (cor tex ce reb ri) yüzey alanını ge niş le te bil mek için, dış yüz de sul ci ce reb ri de ni len bir çok oluk la bir bi rin den ay rıl mış ka bar tı la ra gyri ce reb ri de ni lir. Bu oluk lar dan bir kıs mı da ha de rin olup, bey nin ge li şi mi es na sın da ilk olu şan oluk lar dır. Bu oluk lar bey ni lo bi ce reb ri de ni len lob la ra ayı rır. Her iki ta ra fın he mis fe rin de ki oluk lar ve ya gyrus lar bir bi ri nin tam si met ri ği ol ma dı ğı gi bi, şa hıs lar ara sın da da fark lı lık lar gö rü lür.

 Be yin he mis fe ri, kom şu ol du ğu ka fa ke mi ği nin is mi ne uy gun ola rak lo bus fron ta lis, lo bus pa ri eta lis, lo bus oc ci pi ta lis, lo bus tem po ra lis ve bir de de rin de bu lu nan lo bus in su la ris (in su la) bö lüm le ri ne ay rı lır.

 Cor pus cal lo sum

 En bü yük kom mis su ral yol dur. Fis su ra longitudinalis su pe ri or'un di bin de bu lu nur. Bu ne den le iki be yin he mis fe ri ni bir bi rin den ayırıldığında cor pus cal lo sum'un üst yü zü görülebilir. Corpus callosum’un üst yüzü induseum griseum denilen bir gri cevher tabakası tarafından örtülmüştür. Yi ne bu yüz de uzun la ma sı na sey re den be yaz cev her lifl e rin den olu şan stria lon gi tu di na lis la te ra lis ve stria lon gi tu di na lis me di alis bu lu nur. Sagittal kesitlerde cor pus cal lo sum ön den ar ka ya rost rum cor po ris cal lo si, ge nu cor po ris cal lo si, trun cus cor po ris cal lo si ve sple ni um cor po ris cal lo si ol mak üze re 4 bö lü me ay rı lır.

 • Rost rum cor po ris cal lo si, cor pus cal lo sum'un ön ta raf ta bu lu nan bö lü mü dür. La mi na ter mi na lis ile de vam eder.

 • Ge nu cor po ris cal lo si, cor pus cal lo sum'un ön ta raf ta ki ka lın dir sek len me ye ri dir ve sep tum pel lu ci dum'un ön kıs mın da bu lu nur. A. cerebri anterior’lar corpus callosum’un bu parçasına komşudur. Ge nu cor po ris cal lo si'den ge çen lifl er yan ta rafl ar da öne doğ ru kıv rı la rak fron tal lo bun içe ri si ne uza nır lar. Ho ri zon tal ke sit ler de bir for seps'e ben ze me si ne de niy le for ceps fron ta lis (ve ya for ceps mi nor) de ni lir.

 • Trun cus cor po ris cal lo si, cor pus cal lo sum'un bü yük kıs mı olup ön de ge nu cor po ris cal lo si'den, ar ka da sple ni um cor po ris cal lo si'ye ka dar uza nır. Falx cerebri ve A. cerebri anterior’lar corpus callosum’un bu parçasına komşudur. Trun cus cor po ris cal lo si'den ge çen lifl er yan ta rafl ar da ışın tar zın da uza na rak ra di atio cor po ris cal lo si'yi oluş tu rur lar.

 • Sple ni um cor po ris cal lo si, cor pus cal lo sum'un ar ka da ki ka lın bö lü mü dür. Glandula pinealis’in üst komşuluğunda bulunur.

Sple ni um cor po ris cal lo si'den ge çen lifl er, ar ka ya dö ne rek ok si pi tal lo ba gi rer. Gö rü nü mün den do la yı bu na da for ceps oc ci pi ta lis (ve ya for ceps ma jor) de ni lir. Splenium’un lifl e rinin bir bö lü mü yan vent ri kül le rin cor nu oc ci pi ta le’sinin (pos te ri us) üst ve dış, cor nu tem po ra le’sinin de (in fe ri us) dış du va rın dan ge çer. Bu lifl e re ta pe tum de ni lir. Tapetum radiatio optica ile

ventriculus lateralis’in cornu occipitale’si arasında bulunur.

(5)

 Bey nin ar ter le ri (Ar te ri ae ce reb ri)

 Be yin iki a. ca ro tis in ter na (a. carotis communis’in dalı) ve iki de a. ver teb ra lis (a.

subclavia’nın dalı) ol mak üze re top lam 4 ana ar ter den bes le nir. Bu ar ter ler ve dalları spa ti um su ba rach no ide um için de bu lu nur ve bey nin alt yü zün de, hi po fi zin sa pı et ra fın da bir bir le riy le anas to moz ya pa rak cir cu lus ar te ri osus ce reb ri’yi (Wil lis po li go nu) oluş tu rur lar.

 Bey nin ta ba nın da cisterna in ter pe dun cu la ris'de ve in fun di bu lum ile chi as ma op ti cum et ra fın da olu şan bir da mar hal ka sı dır. Bu hal ka iki a. ca ro tis in ter na ile iki a. ver teb ra lis ara sın da ki anas to moz lar la olu şur. Bu hal ka yı a. com mu ni cans an te ri or, a. ce reb ri an te ri or, a. ca ro tis in ter na, a. com mu ni cans pos te ri or, a. ce reb ri pos te ri or ve tam ar ka or ta kı sım da da a. ba si la ris oluş tu rur. Bu da mar hal ka sı a. ca ro tis in ter na ve ya a. ver teb ra lis'den ge len ka nın bey nin çe şit li bö lüm le ri ne eşit ba sınç ile da ğıl ma sı nı sağ lar. Cir cu lus ar te ri osus'dan ay rı la rak bey ne gi den kor ti kal ve sant ral dal lar da var dır.

 Önem li böl ge le ri bes le yen da mar lar

 Cor pus stri atum ve cap su la in ter na'nın bü yük kıs mı → a. ce reb ri me dia, a. ce reb ri an te ri or.

 Tha la mus → a. com mu ni cans pos te ri or, a. ba si la ris ve a. ce reb ri pos te ri or.

 Me sen cep ha lon → a. ce reb ri pos te ri or, SCA ve a. ba si la ris.

 Pons → a. ba si la ris, SCA, AICA, PICA.

 Bul bus → a. ver teb ra lis, a. spi na lis an te ri or, a. spi na lis pos te ri or, PICA ve a. ba si la ris.

 Ce re bel lum → SCA, AICA, PICA.