GĠRĠġĠMCĠLĠK DESTEK PROGRAMLARININ AKTĠF ĠSTĠHDAM POLĠTĠKASI ÜZERĠNE ETKĠNLĠĞĠ: KOSGEB YENĠ GĠRĠġĠMCĠLĠK
PROGRAMI ÖRNEĞĠ VE TR21 ANALĠZĠ H. Tarık ALTUNTAġ
Yüksek Lisans Tezi ÇalıĢma Ġktisadı Anabilim Dalı DanıĢman: Prof. Dr. Rasim YILMAZ
2016
GĠRĠġĠMCĠLĠK DESTEK PROGRAMLARININ AKTĠF ĠSTĠHDAM POLĠTĠKASI ÜZERĠNE ETKĠNLĠĞĠ: KOSGEB YENĠ GĠRĠġĠMCĠLĠK
PROGRAMI ÖRNEĞĠ VE TR21 ANALĠZĠ
H. Tarık ALTUNTAġ
ÇALIġMA ĠKTĠSADI ANABĠLĠM DALI
DANIġMAN: Prof. Dr. Rasim YILMAZ
TEKĠRDAĞ-2016
Her hakkı saklıdır T.C.
NAMIK KEMAL ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ ÇALIġMA ĠKTĠSADI ANABĠLĠM DALI
YÜKSEK LĠSANS TEZĠ
H. Tarık ALTUNTAġ tarafından hazırlanan GiriĢimcilik Destek Programlarının Aktif Ġstihdam Politikası Üzerine Etkinliği: Kosgeb Yeni GiriĢimcilik Programı Örneği ve Tr21 Analizi konulu YÜKSEK LĠSANS Tezinin Sınavı, Namık Kemal Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Öğretim Yönetmeliği uyarınca ……… günü saat
…………..‟da yapılmıĢ olup, tezin ………. OYBĠRLĠĞĠ / OYÇOKLUĞU ile karar verilmiĢtir.
JÜRĠ ÜYELERĠ KANAAT ĠMZA
Prof. Dr. Rasim YILMAZ
Doç. Dr. Jülide YALÇINKAYA
KOYUNCU
Doç. Dr. Recep ERBAY
Jüri üyelerinin tezle ilgili karar açıklaması kısmında “Kabul Edilmesine / Reddine” seçeneklerinden birini tercih etmeleri gerekir.
incelenen GiriĢimcilik Destek Programı, KOSGEB‟in Yeni GiriĢimcilik Programıdır.
KOSGEB giriĢimcilik eğitiminden yararlanan giriĢimci adaylarının bir kısmı iĢ kurma, diğer bir kısmı ise iĢ kuramamaktadır. AraĢtırma kapsamında TR21 bölgesinde KOSGEB‟in Yeni GiriĢimcilik Programı kapsamında giriĢimcilik eğitimi alan giriĢimci adaylarının yeni bir iĢ kurmalarına (veya kuramamalarının) etki eden faktörler analiz edilmesi ve giriĢimcilik eğitimlerinin etkinlik analizi amaçlanmıĢtır.
AraĢtırma kapsamındaki ekonometrik çalıĢmanın sonuçları göstermektedir ki TR21 bölgesinde erkek, ileri yaĢta ve eğitim düzeyi yüksek kiĢilerin giriĢimcilik eğitimi sonrası iĢyeri açma olasılıkları bayan, genç yaĢta ve eğitim düzeyi düĢük kimselere göre daha yüksektir. AraĢtırma sonuçları TR21 bölgesinde giriĢimcilik eğitimi alan kiĢilerin yaĢadıkları ilin, medeni durumlarının, ailelerinde ticaretle uğraĢan kiĢilerin varlığının ve kurmayı düĢündükleri iĢle ilgili deneyimlerinin bir iĢyeri açmaları üzerinde istatistiksel olarak etkisinin olmadığına iĢaret etmektedir.
AraĢtırma sonuçları aktif istihdam politikalarının etkinliğinin artırılması için gerekli stratejiler için önemli ipuçları içermektedir. Etkinliğin artırılması için 25 yaĢ üzeri, erkek ve eğitim düzeyi yüksek kiĢilere odaklanılmalı ayrıca eğitim düzeyi düĢük, bayan ve genç giriĢimci adaylarına odaklanmıĢ eğitimler verilmeli ve onlara özel destek programları geliĢtirilmelidir.
AraĢtırma kapsamındaki faktör analizi sonuçları giriĢimcilik eğitimi alanların eğitim süresinden ve içeriğinden memnun olduklarını ve aldıkları eğitimin beklentilerini karĢıladığını göstermektedir. Faktör analizi sonuçları KOSGEB desteğine baĢvuru ve yararlanma Ģartlarından genel olarak memnun olmakla birlikte baĢvuru ve yararlanma Ģartlarında bazı değiĢiklikler yapılmasına iĢaret etmektedir.
AraĢtırma sonuçları giriĢimcilerin iĢletme açamamasının baĢlıca nedenlerinin sermaye yetersizliği ve çalıĢıyor olmasını iĢaret etmektedir. Sermaye yetersizliğine karĢı, KOSGEB desteklerinin uygunluğu verildikten sonra giriĢimcilere avans olarak belirli bir miktar nakit verilmelidir.
Program, which is examined the effects within the scope of empirical analysis, is KOSGEB's New Entrepreneurship Program. Some of the entrepreneur candidates benefiting from KOSGEB entrepreneurship training starts their business, while others do not. Within the scope of the research, it was aimed to analyze the factors affecting (or not to establish) a new business for entrepreneur candidates who received entrepreneurship training under the New Entrepreneurship Program of KOSGEB in TR21 region and to analyze the efficiency of entrepreneurship training.
The results of the econometric study in our study show that in TR21 region, male, advanced and educated people are more likely to start a business after entrepreneurship training than female, younger and less educated persons. The results of the study indicate that the entrepreneurship trainees in the TR21 region are not statistically influenced by their marital status, their marital status, their presence in their families, and their work experience with regard to establishing a workplace.
Research results provide important clues for the strategies needed to increase the effectiveness of active employment policies. In order to increase the effectiveness, the focus should be on those over 25 years old, men and those with a high level of education as well as trainings focused on female and young entrepreneurial candidates with low levels of education and special support programs should be developed for them.
The results of the factor analysis indicate that entrepreneur candidates are satisfied with the content and duration of the training and meet the expectations of the education they receive. The results of the factor analysis indicate that some changes in terms of applications and benefits are needed while entrepreneur candidates are generally satisfied with KOSGEB support. The results of the study indicate that the main reasons for the inability of the entrepreneurs to start a new business are insufficient capital and working capital. A certain amount of cash should be given to entrepreneurs as an advance against capital insufficiency after the approval of KOSGEB supports.
ÖNSÖZ
GiriĢimcilik Destek Programının aktif istihdam politikası üzerindeki etkinliği
“KOSGEB Yeni GiriĢimcilik Programı Örneği ve TR21 Analizi” adlı hazırlamıĢ olduğum tez çalıĢmamda, ülkemizde istihdamı geliĢtirici ve teĢvik edici politikalara yönelik olarak son yıllarda çok önemli adımlar atıldığı ve atılmaya devam ettiği görülmüĢtür. Bu adımların baĢında da istihdam politikaları yer almaktadır. Ayrıca hazırladığım bu tez ile bir aktif istihdam politikası ayağı olan giriĢimcilik programlarının etkinliğini KOSGEB Yeni GiriĢimcilik Destek Programı üzerinden sadece TR21 illerindeki ( Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli) uygulamalarından ĠġKUR, Kalkınma Ajansı ve TSO‟ ların KOSGEB iĢbirliği ile açmıĢ olduğu GiriĢimcilik Eğitimlerini kapsayacak Ģekilde analiz edilerek etkileri gözlenmiĢtir.
TR21 Bölgesinde uygulanan aktif istihdam politikalarında giriĢimcilik programının analizine yönelik yapılan bu çalıĢma uygulanan etkinliğin ölçülmesini de sağlamıĢtır. Konunun niteliği gereği araĢtırma kaynak tarama ve alan araĢtırması yöntemine baĢvurularak yapılmıĢtır.
Tez konumun belirlenmesi ve tez çalıĢmamın her aĢamasında yardımlarını esirgemeyerek, bilimsel boyut kazandıran, birlikte çalıĢmaktan onur duyduğum Sayın Prof. Dr. Rasim YILMAZ‟a, saha çalıĢmalarında giriĢimcilere ulaĢmamda desteklerini esirgemeyen KOSGEB Edirne ve Tekirdağ Müdürlerine ve hem çalıĢma hem de eğitim hayatım boyunca bana her türlü desteği vererek, yardımlarını hiç esirgemeyen aileme sonsuz teĢekkürlerimi sunmayı bir borç bilirim.
Bu çalıĢma N.K.U. Koordinasyon Birimince DesteklenmiĢtir.
Proje numarası: NKUBAP.07.YL.16.060
ĠÇĠNDEKĠLER
ÖZET...
ABSTRACT ...
ÖNSÖZ ... i
ĠÇĠNDEKĠLER ... ii
TABLOLAR ... iv
GRAFĠKLER ... v
GĠRĠġ ... 1
1. GĠRĠġĠMCĠLĠK ... 4
1.1.GiriĢim ve GiriĢimcilik Tanımı ve Kapsamı ... 4
1.2.GiriĢimcilik Türleri ... 8
1.2.1.Fırsat GiriĢimciliği ... 8
1.2.2.Zorunlu-Yenilikçi GiriĢimcilik ... 9
1.3.GiriĢimcilik Süreci ... 9
1.3.1.GiriĢimciliğe Yönelik Hevese ve Motivasyona Sahip Olmak ... 9
1.3.2.ĠĢ Planı Hazırlamak ... 10
1.3.3.ĠĢ GeliĢtirme ve Büyüme ... 10
1.4.GiriĢimciliğin Fonksiyonları, Avantaj ve Dezavantajları ... 11
1.5.GiriĢimcilik Eğitimi ve Amacı ... 14
1.6.GiriĢimcilik Eğilimi ve GiriĢimcilik Eğitimi ... 18
2. GĠRĠġĠMCĠLĠK DESTEK PROGRAMLARI ... 21
2.1.GiriĢimcilik Programları ve Türkiye‟de Uygulanması ... 21
2.2.KOSGEB GiriĢimcilik Destek Programları ... 24
2.3.KOSGEB Yeni GiriĢimcilik Programı ... 26
2.4.Dünyada ve Türkiye‟de GiriĢimcilik Programları ... 28
3. GĠRĠġĠMCĠLĠK DESTEK PROGRAMLARININ AKTĠF ĠSTĠHDAM POLĠTĠKALARI ÜZERĠNE ETKĠNLĠĞĠ ... 33
3.1.Aktif Ġstihdam Politikaları ... 33
3.1.1.Aktif Ġstihdam Politikalarının Ġçeriği ... 34
3.1.2.Aktif Ġstihdam Politikası Araçları ... 35
3.1.2.1.Eğitim Programları ... 36
3.1.2.2.Ġstihdam TeĢvikleri... 42
3.1.2.3.Ġstihdam Desteği... 42
3.1.2.4.Doğrudan ĠĢ Yaratma ... 43
3.1.2.5.ĠĢ Bulma Yardımı ... 43
3.2.Türkiye‟de ĠġKUR Tarafından Yürütülen Aktif Ġstihdam Politikası Uygulamaları ... 43
3.2.1.Türkiye‟de Aktif Ġstihdam Politikası Uygulamalarında ĠġKUR‟ un Yeri ... 44
3.2.2.ĠġKUR Tarafından GerçekleĢtirilen Aktif Ġstihdam Politikası Programları ... 45
3.2.2.1.Eğitim Programları ... 45
3.2.2.2.Toplum Yararına Programlar ... 45
3.2.2.3.Diğer Programlar ... 46
3.3.Türkiye‟de KOSGEB Tarafından Yürütülen Aktif Ġstihdam Politikası Uygulamaları ... 46
3.3.1.Türkiye‟de Aktif Ġstihdam Politikası Uygulamalarında KOSGEB‟in Yeri ... 46
3.3.2.KOSGEB Tarafından GerçekleĢtirilen Aktif Ġstihdam Politikası Programları ... 46
3.3.2.1.Eğitim Programları ... 47
4. KOSGEB YENĠ GĠRĠġĠMCĠLĠK PROGRAMI ÖRNEĞĠ VE TR21 ANALĠZĠ ... 49
4.1. AraĢtırmanın Amacı, Gerekçesi ve Yöntemi ... 49
4.1.1. AraĢtırmanın Amacı ... 49
4.1.2. AraĢtırmanın Yöntemi ... 49
4.1.3. AraĢtırmanın Örneklemi ... 50
4.1.4. AraĢtırmanın Bulguları ... 51
4.2. Anket Verilerinin Analizi ... 52
4.2.1. Genel Durum ... 52
4.2.2. Faktör Analizi Soruları (GiriĢimcilik Eğitimleri Alanların Aldıkları Eğitim Hakkındaki GörüĢleri) ... 65
4.3. Faktör Analizi... 71
4.4. Ekonometrik Model ... 74
4.4.1. GiriĢimciliği Etkileyen Faktörler ... 74
4.4.2. Ekonometrik Modeldeki DeğiĢkenler ... 75
4.4.2. Tahmin Sonuçları ... 78
SONUÇ VE ÖNERĠLER ... 80
EKLER ... 81
KAYNAKÇA ... 86
Tablo ve ġekiller Listesi
Tablo 1: Trakya Bölgesinde 2014-2015 Yıllarında GiriĢimcilik Eğitimine
Katılanlar ... 49
Tablo 2: 2014-2015 Yıllarında ĠĢyerini Açanların Ġllere Göre Dağılımı ... 50
Tablo 3: Anket Uygulanan GiriĢimcilerin Ġllerdeki Durum Dağılım 2014-2015 ... 52
Tablo 4: Ankete Katılanların YaĢ Grupları ... 53
Tablo 5: Ankete Katılan GiriĢimcilerin Cinsiyet Dağılımı ... 54
Tablo 6: Ankete Katılan GiriĢimcilerin Mezuniyet Durumları ... 54
Tablo 7: Ankete Katılanların Mezuniyet Durumları Dağılım ( % ) ... 55
Tablo 8: Ankete Katılanların Medeni Halleri ... 56
Tablo 9: GiriĢimcinin Ailesinde Ticaretle UğraĢan Kimselerin Varlığı ... 57
Tablo 10: ĠĢyerini Açamayanların Ailelerinde Ticaretle UğraĢan Kimselerin Varlığı ... 58
Tablo 11: ĠĢyerini Açanların Ailelerinde Ticaretle UğraĢanlar Kimselerin Varlığı ... 59
Tablo 12: ĠĢini Kuran GiriĢimci Hangi Kurum/KuruluĢun Eğitimine KatılmıĢtır ... 60
Tablo 13: GiriĢimci ĠĢletmesini Aldığı Eğitimden Ne Kadar Zaman Sonra Kurduğu ... 61
Tablo 14: GiriĢimcinin Kurmayı DüĢündüğü / Kurduğu ĠĢ Ġle Ġlgili Deneyimi ... 62
Tablo 15: ĠĢyerini Açanların ÇalıĢtırdıkları KiĢi Sayıları ... 63
Tablo 16: GiriĢimcinin Eğitim Süresinden Memnuniyeti ... 64
Tablo 17: GiriĢimcinin Eğitim Ġçeriğinden Memnuniyeti ... 65
Tablo 18: GiriĢimcinin ĠĢletmesini Açmama Nedeni ... 66
Tablo 19: Eğitim GiriĢimcinin Beklentilerini KarĢılaması ... 67
Tablo 20: GiriĢimcinin Desteğe BaĢvuru ve Yararlanma ġartlarına ĠliĢkin GörüĢleri ... 68
Tablo 21: GiriĢimcinin KOSGEB Desteğinden Memnuniyeti ... 69
Tablo 22: Faktör Analizinde Kullanılan DeğiĢkenler ... 70
Tablo 23: KMO ve Barlett Testi ... 71
Tablo 24: Ortak Faktör Varyansı ... 71
Tablo 25: Açıklanan Toplam Varyans ... 72
Tablo 26: Rotasyona Tabi TutulmuĢ BileĢen Matrisi ... 72
Tablo 27: TR21 Bölgesinde GiriĢimcilik Eğitimi Alan KiĢilerin ĠĢyeri Açmasına Etki Eden Faktörlerin Analizi (Bağımlı değiĢken: ĠġYERĠ) ... 77 Grafik 1: Trakya Bölgesinde 2014-2015 Yıllarında GiriĢimcilik
Eğitimine Katılanlar ... 50
Grafik 2: 2014-2015 Yıllarında ĠĢyerini Açanların Ġllere Göre Dağılımı ... 51
Grafik 3: Anket Uygulanan GiriĢimcilerin Ġllerdeki Durum Dağılım 2014-2015 ... 52
Grafik 4: Ankete Katılanların YaĢ Grupları ... 53
Grafik 5: Ankete Katılan GiriĢimcilerin Cinsiyet Dağılımı ... 54
Grafik 6: Ankete Katılan GiriĢimcilerin Mezuniyet Durumları ... 55
Grafik 7: Ankete Katılanların Mezuniyet Durumları Dağılım ( % ) ... 56
Grafik 8: Ankete Katılanların Medeni Halleri ... 57
Grafik 9: GiriĢimcinin Ailesinde Ticaretle UğraĢan Kimselerin Varlığı ... 58
Grafik 10: ĠĢyerini Açamayanların Ailelerinde Ticaretle UğraĢan Kimselerin Varlığı ... 59
Grafik 11: ĠĢyerini Açanların Ailelerinde Ticaretle UğraĢanlar Kimselerin Varlığı ... 60
Grafik 12: ĠĢini Kuran GiriĢimci Hangi Kurum/KuruluĢun Eğitimine KatılmıĢtır ... 61
Grafik 13: GiriĢimci ĠĢletmesini Aldığı Eğitimden Ne Kadar Zaman Sonra Kurduğu ... 62
Grafik 14: GiriĢimcinin Kurmayı DüĢündüğü / Kurduğu ĠĢ Ġle Ġlgili Deneyimi ... 63
Grafik 15: ĠĢyerini Açanların ÇalıĢtırdıkları KiĢi Sayıları ... 64
Grafik 16: GiriĢimcinin Eğitim Süresinden Memnuniyeti ... 65
Grafik 17: GiriĢimcinin Eğitim Ġçeriğinden Memnuniyeti ... 66
Grafik 18: GiriĢimcinin ĠĢletmesini Açmama Nedeni ... 67
Grafik 19: Eğitim GiriĢimcinin Beklentilerini KarĢılaması ... 68
Grafik 20: GiriĢimcinin Desteğe BaĢvuru ve Yararlanma ġartlarına ĠliĢkin GörüĢleri ... 69
Grafik 21: GiriĢimcinin KOSGEB Desteğinden Memnuniyeti ... 70
GĠRĠġ
GiriĢimcilik, sanayi devrimiyle oluĢan sanayi toplumunun yerini bilgi toplumuna bırakması ile birlikte giderek önem kazanmaktadır. Ekonomik kalkınma, sosyal geliĢme ve istihdam yaratmanın önemli bileĢenlerinden biri durumundadır. BaĢarılı giriĢimler, sadece toplumun istihdam olanaklarını arttırmakla kalmamaktadır. Bunun yanında o toplumun dünya üzerindeki yerini ve konumunu belirlemektedir. GiriĢimciler toplumun ihtiyaçlarından yola çıkmaktadırlar. Bu ihtiyaçların karĢılanması için gerekli olan girdileri sağlayıp yatırıma dönüĢtürmektedir, iĢ hayatını ve toplum yapısını harekete geçirmektedir. Buna bağlı olarak istihdam ve gelir düzeyinin artmasıyla birlikte toplumun refah seviyesi de artabilmektedir. Özetle; giriĢimcilik ülke ekonomilerinin canlanması, istihdam olanaklarının artması, refah seviyesinin yükselmesi bağlamında üzerinde çalıĢılması ve düĢünülmesi gereken önemli bir olgudur (Uğur, 2015: 1).
“GiriĢimci, hem günlük konuĢmalarda hem de ekonomi ve yönetim bilimlerinde, geniĢ kullanım alanı bulan bir sözcük olup, giriĢimcilik, giriĢim ve giriĢim süreci ya da giriĢimcilik faaliyeti gibi birçok kavram bu sözcükten elde edilmiĢtir. GiriĢimci, belirli bir projeyi, giriĢimcilik anlayıĢına uygun biçimde geliĢtirmek üzere gözler önüne seren ve tanıtan kiĢi olarak tanımlanabilmektedir. GiriĢimciler, yalnızca üstlendikleri faaliyetlerle değil, aynı zamanda yüklendikleri riskler, yeni servet yaratmada hedefledikleri özel faaliyetler dizisi ve refah yaratmadaki özel yaklaĢımları ile de nitelendirilebilmektedirler” (Wickham, 2001: 7).
GiriĢimciler değiĢimin birer öncüsü olarak görülmektedirler. Bu nedenle giriĢimciler giriĢimcilik faaliyetini üstlenen birer yönetici olarak görülmektedir.
GiriĢimciler ile ilgili bir çok tanım yapıldığı görülmektedir. GiriĢimci riskle karĢılaĢacağını bildiği halde iĢletmesi için fırsatları değerlendirerek risk alıp iĢini büyüten ya da iĢ kuran bir kiĢi olarak tanımlanmaktadır (Zimmerer ve Norman, 1998:
3).
GiriĢimci kar elde etmek amacıyla risk faktörlerini göz önüne alarak doğal kaynak, sermaye, emek gibi üretim faktörlerini bir araya getirerek iĢletme kurup bu iĢletmedeki faaliyetleri yürüten kiĢi olarak tanımlanmaktadır. BaĢarılı bir giriĢimcinin özellikleri; risk almayı bilen o yeteneğe sahip, piyasa fonksiyonlarının nasıl iĢlediğini bilen, yenilikçi, know-how üretebilen, pazarlama becerileri yüksek, iĢletme yönetim becerisi olan Ģeklinde belirtilmektedir (Littunen, 2000: 295). Türkiye‟de giriĢimcilik ile ilgili eğitimler düzenleyen, giriĢimciliğin artmasını sağlamak için çalıĢan kurumları bulunmaktadır. Bu kurumlar olarak ĠĢ Kur ve KOSGEB görülebilmektedir.
KOSGEB; 1990 yılında 3624 sayılı kanun ile kurulmuĢtur. KOSGEB‟in amacı;
ülkenin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının karĢılanmasında küçük ve orta ölçekli iĢletmelerin; payının ve etkinliğinin arttırılması, rekabet güçlerinin ve düzeylerinin yükseltilmesinin sağlanması ile sanayide entegrasyonu ekonomik geliĢmelere uygun biçimde gerçekleĢtirmek olarak belirlenmiĢtir. KOSGEB, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı‟nın ilgili kuruluĢudur. 2010 yılı içerisinde KOSGEB‟in hizmet sektörünü de içine alarak GiriĢimcilik Destek Programı‟na ağırlık vermesi sayesinde Türkiye‟de bu kamu kurumunun adı duyulmaya baĢlamıĢtır. Ancak bünyesinde sekiz ayrı destek programı barındıran KOSGEB aktif olarak piyasa da bulunan KOBĠ‟ler için oldukça önemlidir (KOSGEB, 2016).
“Aktif istihdam politikaları; iĢ gücü verimliliğinin arttırılmasının sağlanması ve iĢgücü piyasasına eriĢimde fırsat eĢitliğinin geliĢtirilmesi için tasarlanmıĢ örnekler bütünü olarak adlandırılmaktadır. Aktif istihdam politikaları; iĢgücü piyasasını iĢlerliğe kavuĢturma yani istenilen sonucu verecek niteliklere ulaĢtırma amacı taĢımakta olup, iĢ gücü piyasasındaki aksaklıkların giderilmesi üzerine odaklanmıĢtır. Bu anlamda aktif istihdam politikaları iĢ arayanla, iĢvereni bir araya getiren; istihdam danıĢmanlığı hizmetleri, iĢ gücü piyasası ihtiyaçlarına yönelik eğitim hizmetleri ve sübvanse edilen geçici iĢ yaratma hizmetleri adı verilmektedir” (Karabulut, 2007: 45).
Aktif istihdam politikaları araçları konusunda tek bir sınıflandırmanın aksine değiĢik kaynaklarda çeĢitli sınıflandırmaların olduğu görülmektedir. Biçerli, Aktif Ġstihdam politikası araçlarını Ücret ve Ġstihdam Sübvansiyonları, Kendi ĠĢini Kuranlara Yardım Programları, Doğrudan Kamu Ġstihdamı, Mesleki Eğitim Programları, Kamu EĢleĢtirme ve DanıĢmanlık Hizmetleri Ģeklinde beĢ‟li sınıflandırma olarak ele almıĢtır (Biçerli, 2004: 73-202).
Özsuca‟da çalıĢmasında beĢ‟li sınıflandırmayı tercih etmiĢtir (ÖzĢuca, 2003:
133-151).
“Varçın ise aktif istihdam politikası araçlarını, geçici iĢsizliğe yönelik politikalar, yapısal iĢsizliğe yönelik politikalar, istihdam yaratma politikaları ve iĢgücü piyasası uyum politikaları olarak sınıflandırmıĢtır. Varçın‟ın tasnifine göre, genel istihdam hizmetleri, toplu iĢten çıkarmalara karĢı hizmetler, yoğun iĢ arama programları ve bölgesel iĢgücü hareketlerinin düzenlenmesi hizmetleri geçici iĢsizliğe iliĢkin politikalardır. ĠĢgücü yetiĢtirme programları, iĢbaĢı eğitim programları ve ücretlerin sübvanse edilmesi yapısal iĢsizliğe karĢı politikalardır. Ġstihdam yaratma politikaları ise küçük iĢletme geliĢtirme programları, kamu yararına çalıĢma programları, yerel ekonomik geliĢme programlarından oluĢmaktadır. Son olarak ĠĢgücü piyasası uyum politikaları altında Ġhbarlı iĢten atma, çalıĢma süresinin kısaltılması, esnek çalıĢma ile iĢ güvenliği ve ücretlere iliĢkin düzenlemeler olarak ele almaktadır” (Varçın, 2004: 22).
YapmıĢ olduğumuz bu çalıĢmada; giriĢimcilik destek programlarının aktif istihdam politikaları üzerine etkinliği incelenmiĢtir. Bu inceleme KOSGEB Yeni GiriĢimcilik Programı TR21 Bölgesi‟nde temek alınarak yapılmıĢtır.
BĠRĠNCĠ BÖLÜM
GĠRĠġĠMCĠLĠK
1.1.GiriĢim ve GiriĢimcilik Tanımı ve Kapsamı
GiriĢimcilerin ticari faaliyetlerini gerçekleĢtirmek için kurdukları ekonomik birimlere giriĢim adı verilmektedir. BaĢka bir tanıma göre ise giriĢim “belli bir unvanı, bir yeri, belirli bir sermayesi ve belirli bir organizasyonu olan ekonomik birim” olarak tanımlanmaktadır (Parıltı ve Aydıntan, 2008: 58). GiriĢim kelimesi iĢletme ile aynı anlamı taĢıyor gibi kullanılsa da iĢletme ile giriĢimin farklı kavramlar olduğunun bilinmesi gerekmektedir. GiriĢim; “belirli bir yasal, finansal, örgütsel ve ekonomik özelliğe sahip bir kuruluĢ olarak” tanımlanmaktadır (Sabuncuoğlu ve Tokol, 2001: 54).
ĠĢletme ise, “daha çok fabrika ya da satıĢ mağazası gibi mal veya hizmet üreten ya da pazarlayan teknik birimlerdir” (Dolgun, 2003: 15). Diğer bir ifadeyle giriĢim bir veya birden fazla iĢletmeye sahip olabilen bir kuruluĢ olarak tanımlanmaktadır. Örneğin Pektim Petrokimya Anonim ġirketi birçok iĢletmesi olan bir giriĢim; buna bağlı plastik iĢleme fabrikası ise bir iĢletmedir.
GiriĢim kavramı; “kâr veya baĢka biçimlerde fayda sağlamak amacıyla, ücret karĢılığında satmak için mal veya hizmet üretmek, ya da fonlar sağlamak üzere kurulan, hukuki ve finansal kiĢiliğe sahip, devamlı nitelikte bir örgüt” olarak tanımlanmaktadır (Tutar ve Küçük, 2003: 25). Bu tanıma dayanılarak giriĢimin özelliklerini aĢağıdaki gibi sıralanmaktadır;
• Bir giriĢimin yapılmasının amacı o giriĢimden kazanç ve fayda sağlamak olarak belirlenmiĢtir.
• Bir giriĢim belirli bir ücret karĢılığında satabilmek için mal ve hizmet üreterek, bu mal ve hizmetin üretilebilmesi için fon sağlamaktadır. Bu nokta giriĢim olmanın önemli bir unsuru olarak karĢımıza çıkmaktadır.
• GiriĢimin üç temel fonksiyonu bulunmaktadır. Bunlar; üretim, satıĢ ile bu iki iĢlevin yerine getirilmesi için gerekli fonların sağlanması olarak görülmektedir.
• GiriĢim hukuki bir birim olarak tanımlanmaktadır. GiriĢimin hukuki birim olma özelliği tüzel kiĢiliğe sahip olmasından kaynaklanmaktadır. GiriĢim bu tüzel kiĢiliği ile çalıĢmalarını yürüterek, haklara sahip olmakta ve yükümlülükler üstlenmektedir.
• GiriĢim finansal bir birim olarak tanımlanmaktadır. GiriĢimin kendi varlıkları ve bu varlıklarla karĢıladığı öz ve yabancı kaynakları bulunmaktadır.
• GiriĢim; insan ve materyalden oluĢmuĢtur ve bu örgüt sürekli olarak devamlılık göstermektedir.
“Köken olarak Latince‟de intare kökünden gelen giriĢimci kavramı, Ġngilizce‟de enter (giriĢ) ve pre (ilk) kelime köklerinden gelmekte ve entrepreneur yani ilk giriĢen, baĢlayan anlamına gelmektedir” (Korkmaz, 2000: 163-180). GiriĢimci tanım olarak ilk olarak Fransa‟da kullanılmıĢ ve Fransızcada kullanılmaya baĢlamıĢtır. Fransızca sözlüğüne göre giriĢimci kelimesinin anlamı; araĢtırmacı, maceracı, hükümet alt yapılarının bağlantılarını kuran kiĢi yada mimar ve tarım ile uğraĢan bireyler olarak tanımlanmıĢtır. Bundan sonra endüstri ve sanayi ilerledikçe giriĢimci kelimesi risk alan ve riski hesaba katan sermayedarlar içinde kullanılmaya baĢlamıĢtır (Shimazaki, 1992:
60).
GiriĢimci; “kaynaklar konusunda öngörüde bulunarak iĢi planlayan, insan kaynaklarını örgütleyerek girdilerin iĢlenmesini sağlayan ve elde edilen çıktıyı da kârlılık yaratacak biçimde tüketicilerin kullanımına sunma becerisini gösteren kiĢi”
olarak da tanımlanmaktadır (Silver, 1983: 28). Burada giriĢimci tanımı incelenirken özellikle giriĢimcinin emek, teknoloji, sermaye ve doğal kaynaklar gibi üretim faktörlerini analiz edip birleĢtirip buna bağlı olarak mal ve hizmet üreten kiĢi olarak yorumlanmaktadır.
Bygrave ve Hofers ise giriĢimciyi, "fırsatları algılayarak, fırsatlar doğrultusunda iĢletmesini Ģekillendiren kiĢi" olarak tanımlamıĢtır (Mueller ve Thomas, 2001: 51-75).
“GiriĢimcilik teorisine önemli katkılarda bulunan Hisrich ve Peters (2002: 40) giriĢimciyi; emek, hammadde ve diğer varlıkları daha büyük değer/imkân yaratacak Ģekilde bir araya getiren kiĢi olarak ifade etmektedirler. GiriĢimci, bir ülkenin geliĢme hızını belirleyen etkili sosyal aktörlerden biridir” (Wennekers, 2005: 294; Friss vd., 2004: 83-112).
“Literatür taraması yaparken giriĢimcilik kavramına ait tek bir tanımın olmadığı görülecektir. Bu da giriĢimciliğin sürekli değiĢen bir olgu olduğunu göstermektedir. GiriĢimcilikle ilgili farklı yazarların tanımlamalarına bakıldığında giriĢimcilik; değer yaratmak için, kâr amacı güden yeni bir iĢletme kurma veya büyütme ve yeni bir mal veya hizmet yaratma sürecidir”
(Bird, 1989).
BaĢka bir tanıma göre giriĢimcilik; bir fırsatın algılanması ve o fırsatın ele geçirilmesi için bir organizasyonun yaratma faaliyeti olarak tanımlanmaktadır (Mueller ve Thomas, 2001: 77-79).
“GiriĢimcilikle ilgili bu tanımlara göre, giriĢimcilik kavramı yenilik ve yaratıcılığı içererek, risk üstlenilmesi gereken bir olgu Ģekilde tanımlanmaktadır. Günümüzün modern iĢletmecilik anlayıĢına göre hareket eden iĢletme yöneticileri giriĢimcilik kavramını, yenilik, esneklik, dinamiklik, risk alma, yaratıcılık ve geliĢim odaklı olma gibi kavramlarla açıklamaktadır” (Kutanis ve Hancı, 2004: 457-464).
GiriĢimcilikle ilgili geçmiĢten günümüze birçok tanım üretilmiĢtir. Bu tanımlar incelendiğinde bu tanımların ortak noktası olarak; giriĢimcilerin risk alabilmesi, yenilikleri yakalayarak fırsat yaratmaları, bu fırsatları değerlendirerek iĢ süreçlerini hayata geçirmeleri olarak sıralanmaktadır. GiriĢimciliğin dönemlere göre farklı tanımları Tablo 1‟de görülmektedir.
Tablo 1: GiriĢimcilik Kavramının GeliĢimi
Dönem GiriĢimcilik Kavramının Kullanımı Ortaçağ Dönemi “GiriĢimcilik büyük ölçekli üretim projelerini
kapsamaktadır. Büyük ölçekli üretim projelerinde giriĢimci herhangi bir risk almamakta, sadece tahsis edilen kaynaklarla projeyi yöneten kiĢi olarak tanımlanmaktadır”.
17. Yüzyıl “GiriĢimci kar yada zarar etme riskini üstlenerek, devletle anlaĢma yaparak mal yada hizmet tedarikinde bulunan kiĢi olarak tanımlanmaktadır”.
1725 Richard Cantillon “GiriĢimci; sermayeyi tedarik eden bireyden farklı olarak risk üstlenen kiĢi olarak tanımlanmaktadır”.
1797 Beaudeau “GiriĢimci, risk üstlenen, planlayan, idare eden, organize eden ve sahip olan kiĢi olarak tanımlanmaktadır”.
1803 Jean Baptiste Say “Sermaye karından, giriĢimcinin karını ayırt etmiĢtir”.
1876 Francis Walker “Fonları tedarik edip faiz alanlarla, yönetsel becerilerinden dolayı kâr elde edenleri ayırt etmiĢtir”.
1921 Frank H. Knight “Amerikalı ekonomist Frank H. Knight, risk ile belirsizliği (uncertainity) birbirinden ayırmıĢtır”.
1934 Joseph Schumpeter “GiriĢimci, inovasyon yapan ve denenmemiĢ teknolojileri geliĢtiren kiĢidir”.
1961 David McClelland “GiriĢimci, faal, orta düzeyde risk alan kiĢidir”
1964 Peter Drucker “GiriĢimci fırsatları maksimize eden kiĢidir”.
1975 Albert Shapero “GiriĢimci, teĢebbüs eden, inisiyatif alan, bazı sosyal ve ekonomik mekanizmaları organize eden ve iflas riskini göze alan kiĢidir”.
1980 Karl Vesper “GiriĢimciler, ekonomistler, psikologlar, iĢ adamları ve politikacılar tarafından farklı değerlendirilmektedir”.
1983 Giffort Pinchot “Ġç giriĢimcilik (intrapreneurship): iĢletme içerisinde çalıĢan bireylerin giriĢimciliğidir”.
1985 Robert Hisrich “GiriĢimcilik, finansal, sosyal, psikolojik risklerle birlikte parasal ve kiĢisel tatmin elde etme; Bu amaçla, gerekli zaman ve çabayı harcayarak farklı bir değere sahip bir Ģey yaratma sürecidir”.
Kaynak: Hisrich ve Peters, 1985: 11
“GiriĢimcilik konusu sanayi toplumundan bilgi toplumuna geçiĢ ile birlikte, gerek ulusal gerekse de uluslararası boyutta geliĢmiĢ veya geliĢmekte olan ülkeler düzeyinde daha dikkat çekici bir hale gelmiĢtir.
Konu ekonomik ve toplumsal boyutta, pek çok sektör için önem arz etmeye baĢlamıĢtır” (Börü, 2006: 52).
1.2.GiriĢimcilik Türleri
GiriĢimcilik türleri ikiye ayrılmaktadır. Bunlar; fırsat giriĢimciliği ile zorunlu- yenilikçi giriĢimcilik olarak adlandırılmaktadır. Bunların her biri aĢağıda ayrıntısıyla incelenerek yorumlanacaktır.
1.2.1.Fırsat GiriĢimciliği
“GiriĢimci; geleceğe ait öngörülerde bulunarak, karlı olabilecek alanlara yatırım yapan kiĢi olarak tanımlanmaktadır. Bu anlamda giriĢimci, doğabilecek fırsatları kollamaktadır. Kar elde edebileceği konularda yatırım yapmaktadır. Fırsat giriĢimciliği temelde; pazardaki mevcut fırsatların görülerek ya da potansiyel fırsatları sezinleyerek mevcut bir mal veya hizmeti pazara sunmaktır. Bu fırsat, mevcut olan bir mal veya hizmetin pazara yeterince sunulamaması veya pazarda hiç olmaması, yada mevcut iĢletmelerin istenilen kalitede hizmeti pazara sunamamalarından kaynaklanmaktadır” (GiriĢimcilik akımı, 2016).
Fırsat giriĢimciliği; mevcut bulunan yada potansiyel olarak görülen pazarda meydana gelen değiĢimlerden etkilenerek bu fırsatların değerlendirilmesi ve hedeflenen pazara giren giriĢimci olarak adlandırılmaktadır (Kaya, 2007: 69). Fırsat giriĢimciliğinden giriĢimcilerin faydalanabilmesi için bu kiĢilerin pazardaki fırsatları değerlendirebilecek düzeyde olması bunun yanında kar elde edebilecek bir bilgi birikimi ve yeteneğe sahip olması gerekmektedir. Bu açıdan iĢletmeler ve ülke ekonomileri için fırsat giriĢimciliği büyük önem taĢımaktadır (Tekin, 1999: 2).
1.2.2.Zorunlu-Yenilikçi GiriĢimcilik
Yenilik bilginin faydaya dönüĢtürülmesi yada sosyal, kültürel ve idari ortamlarda yeni yöntemlerin kullanılması sonucu elde edilen fayda olarak tanımlanmaktadır (Elçi, 2007: 1). Yenilik kavramı durum ve sorunlara farklı bir bakıĢ açısıyla yaklaĢarak farklı ve etkili çözümler üretmektedir. Bu anlamda iĢletmeler ve giriĢimcilik için büyük önem taĢımaktadır.
OECD‟nin yapmıĢ olduğu tanıma göre ise yenilik kavramı; fikrin uygulanabilir bir sürece çevrilmesi olarak tanımlanmaktadır (Taymaz, 2001: 17). Yenilikçilik sayesinde bireylerin bilgi ve fikirleri faydalı sonuçlar üretecek Ģekilde kullanılabilmesi sağlanabilmektedir. Bu nedenle yenilikçilik kavramını giriĢimciler çoğunlukla kullanmaktadırlar.
“ĠĢletmeler açısından yenilik, verimliliği ve karlılığı arttırması, yeni pazarlar ile mevcut pazarların geniĢlemesini sağladığı için önemli rekabet avantajı sağlamaktadır. Bu çerçevede, faaliyetlerinde yenilik yapan giriĢimciler yenilikçi giriĢimci olarak tanımlanmaktadır” (Elçi, 2007: 2).
1.3.GiriĢimcilik Süreci
GiriĢimcilik süreci dört aĢamadan oluĢmaktadır. Bunlar; giriĢimciliğe yönelik hevese ve motivasyona sahip olmak, iĢ fikri geliĢtirmek, iĢ planı hazırlamak, iĢ geliĢtirme ve büyüme olarak sıralanmaktadır. Bunların her biri aĢağıda açıklanarak yorumlanmıĢtır.
1.3.1.GiriĢimciliğe Yönelik Hevese ve Motivasyona Sahip Olmak
GiriĢimciliğin ilk aĢamalarından biri olarak iĢ kurma hevesine ve motivasyonuna sahip olmak görülmektedir. KiĢinin elinde çok iyi bir iĢ fikri olsa dahi eğer gerekli heves ve motivasyon yoksa çok büyük bir anlam taĢımamaktadır. GiriĢimcinin motivasyon kaynakları ise; bireyin kendi kendinin patronu olması, bağımsız
çalıĢabilmesi, yüksek maddi kazanç sağlayabilmesi, manevi bir tatmin sağlaması, kendi geleceğini belirleyebilme isteği, sahip olduğu yaratıcı ve yenilikçi iĢ fikrini değerlendirme arzusu ve heyecanı olarak görülmektedir (Yıldırım, 2008: 52).
ĠĢletmelerde kiĢilerin giriĢimci olabilmesi için çevresinden aldığı tepkiler, teknolojide yaĢanan geliĢmeler, yenilik ve fırsatlar etkili olmaktadır. GiriĢimciler bunun sonucunda da iĢ kurma sürecine girerek iĢlerini kurmaktadırlar. GiriĢimciler için dıĢ çevre büyük bir önem taĢımaktadır (Yıldırım, 2008: 52).
ÇalıĢan olmama eğiliminde bulunan bir kiĢi iĢ fikri geliĢtirme konusunda; yeni bir iĢ fikri geliĢtirilebilmektedir, baĢkalarından iĢ fikri satın alarak veya baĢkalarının iĢ fikirlerinden yararlanarak yeni bir iĢ fikri geliĢtirebilmektedir (Doğan ve diğerleri, 2010:
48).
1.3.2.ĠĢ Planı Hazırlamak
ĠĢ planı giriĢimcinin kurmayı düĢündüğü iĢle ilgili bir yol haritası olarak görülmektedir. ĠĢ planı sayesinde iĢ fikrine finansal destek sağlayacak kurumlar hakkında bilgi sağlanmaktadır. Bu nedenle iĢ planı giriĢimciler için büyük bir önem taĢımaktadır (Yıldırım, 2008: 56). GiriĢimci iĢ kurma aĢamasında iĢ planı sayesinde neyi, ne zaman, nasıl yapacağı noktasında belirleme yaparak giriĢimcilik faaliyetini planlayabilmektedir (Ġraz, 2005: 203). Bireyler iĢ planı sayesinde iĢ fikirleri hakkında detaylı bilgi sahibi olmaktadırlar. Bunun yanında iĢ planı sayesinde yapacakları iĢin risklerini öğrenmekte, bu risklere karĢı nasıl önlemler almaları gerektiğini görebilmektedirler (Top, 2006: 308).
1.3.3.ĠĢ GeliĢtirme ve Büyüme
Bir iĢin geliĢtirilmesi ve büyümesi iĢin devam etmesi açısından büyük bir önem taĢımakta ve buna göre değerlendirme yapılması gerekmektedir (Yıldırım, 2008: 45).
Bir iĢletmenin kurulduktan sonra varlık gösterme amacının gerçekleĢtirilebilmesi için iĢletmenin kapasite arttırma, sermaye büyütme, iĢyeri alanını geniĢletme gibi ilerlemeler yapılmaktadır (Arıkan, 2002: 80).
1.4.GiriĢimciliğin Fonksiyonları, Avantaj ve Dezavantajları
“GiriĢimci, her alandaki yeniliği baĢlatan kiĢi olduğu gibi, yeniliklerin sürdürülmesi ve geliĢtirilmesi de onun karar ve uygulamaları sonucunda gerçekleĢebilecektir. Bu karar ve uygulamaları yönlendiren giriĢimci kültür ve zihniyetinin oluĢumunda, bu kiĢilerin iĢadamı olmadan önceki uğraĢılan, eğitim düzeyleri gibi toplumsal ve ekonomik nitelikleri ile bireysel özellik ve davranıĢ boyutlan etkili olacaktır” (Aktan, 1996: 242-247).
GiriĢimcilerin bir iĢi yaparken yüklendikleri fonksiyonlar müteĢebbis fonksiyonları olarak tanımlanmaktadır. GiriĢimcilerin yerine getirmesi gereken fonksiyonlar aĢağıda sıralanmaktadır ve incelenmektedir. Bunlar (ġimĢek, 2002: 25-26);
-Yeni mal ve hizmet üretimi veya bilinen mal ve hizmetlerin nitelik ve kalitelerinin yükseltilmesinin sağlanması; bu fonksiyonun etkili biçimde yerine getirilmesi için giriĢimciler bu alandaki çabalar nedeniyle büyük bir kazanç sağlayabilmektedirler.
-Yeni üretim yöntemlerinin geliĢtirilmesi ve uygulanabilmesi yeteneğinin sağlanması; iĢ adamları bazen yeni bir iĢ fikri üretmek yerine karlı gördükleri iĢ fikrini alarak onu geliĢtirerek yüksek kar marjları sağlayabilmektedirler.
- Endüstri içerisinde yeni organizasyonlar kurulmasının sağlanması; bu Ģekilde giriĢimciler örgütlenmeye giderek, örgütsel ve çevresel yapıdaki değiĢimler incelenmekte, yorumlanmaktadır. GiriĢimciler örgütlenerek çeĢitli iĢletme birlikleri kurularak piyasaya hakim olunması ve kazançların mümkün olan en yüksek seviyeye çıkarılması sağlanmaktadır.
- Yeni pazarlara ulaĢımın sağlanması; giriĢimcilerin en önemli hedeflerinden biri de ülke içinde yada ülke dıĢında yeni pazarlar üreterek mal ve hizmet satıĢlarını arttırmak olarak belirlenmiĢtir. Günümüz toplumunda Pazar paylarının geniĢlemesi için dolaylı bazı yollar bulunmaktadır. Tüketiciler satın alma güçlerinin yükseltici çabalara
giriĢerek, ekonomik kalkınmanın sağlanması ve gelir dağılımının daha dengeli bir hale getirilmesi için mevcut engellerin kaldırılması bu yollardan sadece bir tanesini oluĢturmaktadır.
- Hammaddelerin ve benzeri maddelerin sağlanabileceği yeni kaynaklar bulunmasının sağlanması; giriĢimciler ülke içinde veya ülke dıĢında üretim koĢullarını değiĢtirecek hammadde kaynaklarının bulunup denetim altında toplanmasını sağlamak olarak görülmektedir.
“GiriĢimciler ülke içinde veya dıĢında üretim koĢullarını değiĢtirecek hammadde kaynaklan bulup denetimleri altında toplamaktadırlar. Petrol ve petrol ürünlerini, demir ve çelik madenlerini ele geçirme mücadeleleri bunların belli baĢlı örneklerini oluĢturmaktadır. Bu çeĢit kaynaklan denetimi altına alan Ģirket veya giriĢimciler rakiplerine oranla daha büyük kârlar sağlamaktadırlar. GiriĢimcilik veya müteĢebbislik, bir kavram olarak kuralcı bir anlam yüklüdür. Bir kiĢinin giriĢimci olabilmesi için risk ve sorumluluk üstlenebilme, dinamik bir kiĢilik, yeniliklere açık olma, büyüme tutkusu gibi belirli niteliklere sahip olması gerekmektedir” (Müftüoğlu, 1991: 44).
GiriĢimci bir iĢletmenin beynini oluĢturmaktadır. GiriĢimci tüm sorunları, riskleri göze alarak iĢ kuran ve devam eden kiĢi olarak görülmektedir. Bu nedenle;
giriĢimci iĢletmenin amaçlarını belirlemektedir. Bu amaçların yerine getiren kiĢi de giriĢimci olarak tanımlanmaktadır. GiriĢimci önce insan olarak görülmekte fakat giriĢimci insanların belirli bir çok özelliği bulunmaktadır. Bunlar aĢağıdaki Ģekilde sıralanmaktadır (TÜSĠAD, 1987: 1);
- GiriĢimcinin kaynaklar hakkında öngörüde bulunmasının sağlanması,
- GiriĢimcini iĢi planlaması,
- GiriĢimcinin insanlar ile çalıĢma yapması ve onları örgüt içinde bulunmaya razı etmesinin sağlanması,
- GiriĢimcinin girdi sağlayabilmesi,
- GiriĢimci örgüt içinde bulunan girdileri iĢleyerek bunların tekrar kullanıma sunulmasının sağlanması,
- GiriĢimcinin kar sağlayabilmesi gerekmektedir.
“GiriĢimcilik, her ne pahasına olursa olsun para kazanmak demek değildir.
Dolayısıyla, bir giriĢim sonucu kazanılan para, nasıl ve hangi yollardan kazanıldığı göz önünde tutulmadan, tek baĢına giriĢimin ölçüsü olarak değerlendirilmemelidir. Zira baĢarılı giriĢimci, devlete veya baĢka ekonomik birimlere ait geliri, gerekli külfete katlanmadan, çeĢitli yollardan kendisine transfer edebilme becerisini gösteren kimseler değildir. Tam tersine baĢarılı giriĢimci ekonomik değerler yaratarak para kazanan kimsedir. Bir sanayicimizin de bu konudaki görüĢü Ģu Ģekildedir; kanımca yatırım yapılmasında ön Ģartlar müteĢebbis ruhun yanı sıra iyi bir liderlik ve yönetim kabiliyeti olsa gerek. Bunlar olunca finans ikincil duruma düĢer ve nasıl olsa bulunur” (Müftüoğlu, 1991: 74).
GiriĢimciliğin tanımını yapmak gerekirse; giriĢimci çevreye bakmasını ve ihtiyaçları görmesini bilerek, gördüğü ihtiyaçları iĢ fikrine çeviren, risk alıp yaratıcı düĢünen, iĢ yapabilmek için gerekli kaynaklara sahip olmak için bu kaynakları bir araya getirmeyi sağlayan kiĢi olarak tanımlanmaktadır (Titiz, 1996: 15).
Ekonomik büyümenin motoru olan giriĢimciliğin en temel ayakları olarak yenilikçilik ve yaratıcılık görünmektedir. GeliĢmiĢ ve geliĢmekte olan ülkeler incelendiğinde bu ülkelerin ilerlemesinin asıl nedeni olarak dünya markaları olmuĢ inovatif ürünler gösterilebilmektedir. Türkiye‟de de giriĢimcilik konusunun önem kazanması sonucu yeni fikirler ve markalar doğmuĢ ve bu markaların geliĢimi sağlanacaktır.
GiriĢimciliğin avantajları;
-Kendi kaderini yazma fırsatı,
-Fark yaratma dürtüsünü tatmin etme, -Tam kapasitenize ulaĢabilme imkanı,
-ÇalıĢmanın karĢılığını fazlasıyla alma imkanı, -Topluma katkıda bulunabilme,
-En çok sevdiği iĢi yapabilme imkanı.
GiriĢimciliğin dezavantajları;
-Uzun saatler çalıĢma, -Düzensiz gelir,
-Bütün birikimleri kaybetme riski,
-ĠĢler yoluna girene kadar düĢük standartlarda yaĢam sürme, -Yoğun stres,
-Hayal kırıklığı.
1.5.GiriĢimcilik Eğitimi ve Amacı
GiriĢimcilik için eğitim büyük önem taĢımaktadır. Eğitim giriĢimciliğin ortaya çıkmasında önemli bir faktördür. Eğitim giriĢimciliğin birinci aĢaması olarak görülmektedir. GiriĢimciliğin diğer aĢamalarında ise karĢılaĢılan problemlerin çözümünde de eğitim önemlidir.
“GiriĢimcilik eğitimi; tüm eğitim seti ve eğitim faaliyetleri giriĢimci davranıĢları gerçekleĢtiren katılımcılar geliĢtirmek, ya da bu niyeti etkileyen bazı unsurları (örneğin giriĢimcilik bilgisi, giriĢimci faaliyetlerin istekliliği gibi, ya da fizibilite) geliĢtirmeye çalıĢmaktır” (Guzman ve Linan, 2005).
GiriĢimcilik eğitiminin literatür‟deki baĢka tanımları incelendiğinde aĢağıdaki tanıma ulaĢılmıĢtır. GiriĢimcilik eğitimi; bireylerin hayatlarında fırsatları görme yetenekleri, yeni fikir üretimi sağlayarak, yeni fırsatları görme becerisi sağlanıp, gerekli kaynakları bulma yeteneği bulunması, yeni bir firma kurulması ve iĢletme yeteneğinin bulunması, yaratıcı ve eleĢtirel bir Ģekilde düĢünme yeteneğinin bulunması iĢlevlerini içermesi gerekmektedir.
GiriĢimcilik eğitimi; iĢletmelerin etkin bir Ģekilde oluĢturulması için verilmektedir. GiriĢimcilik eğitimi ile genel iĢletme ve ekonomi eğitiminin karıĢtırılmaması gerekmektedir. GiriĢimcilik eğitiminin farklı bir Ģekilde değerlendirilmesi lazımdır. GiriĢimcilik eğitiminin amacı olarak giriĢimcilerin yaratıcılığının ve yeniliğe bakıĢ açısının arttırılması gerekmektedir (Raposo ve Paço, 2011: 453-457).
“Üniversitelerdeki giriĢimcilik eğitimi öğrencilerin değiĢen derecelerde iĢ kurmasını sağlamaktır. Bu büyük ölçüde giriĢimcilik eğitiminin türüne göre belirlenir. Üniversitelerdeki giriĢimcilik eğitimleri, öğrencilerin sadece giriĢimcilik niyetlerini dinamik hale getirmekle kalmamakta, aynı zamanda iyi bir giriĢimci olmaları için gerekli olan davranıĢ normları hakkında da bilgi sahibi olmalarına yardım etmektedir” (Liñán vd., 2008: 45-67).
GiriĢimcilik ile ilgili yapılan çalıĢmalarda giriĢimcilik eğitimi alan kiĢilerin yeni iĢ kurmada eğitim almayanlara göre üç kat daha istekli oldukları görülmektedir. Bunun sonucunda da giriĢimcilik eğitimi alan bireylerin %27 daha fazla gelir elde ettikleri belirlenmiĢtir. GiriĢimcilik eğitimi alan bireylerin iĢletmelerinin maddi varlıkları ise eğitim almayanlara göre %61 fazladır (Seyfullahoğulları, 2011: 155).
GiriĢimcilik eğitiminde en önemli nokta giriĢimcinin kiĢiliğini ortaya koymak olarak belirlenmiĢtir. GiriĢimcilik kültürünün birey tarafından benimsenmesi kolay bir olay değildir. O yüzden bu kültürün bireye aktarılması gerekmektedir. GiriĢimcilik eğitimi sayesinde giriĢimci adayı iĢ fikrini nasıl ortaya koyacağını, formasyon, kültür ve felsefi olarak bakıĢ içermektedir. GiriĢimci adayının giriĢimciliği öğrenmeden giriĢimci olmasının imkansız olduğu düĢünülmektedir. Bu nedenle giriĢimci adaylarına eğitim
verilmesi ve bu Ģekilde iĢ fikirleri, uygulamaları hakkında bilgi sahibi olmaları gerekmektedir. GiriĢimci adayının iĢ fikrini ortaya koyabilmesi için gerçek iĢ ortamının ve uygulanacağı yerinin iyi belirlenmesi sağlanmalıdır. GiriĢimcilik eğitiminde verilen örnek olayların iĢ fikrine yakın örnek olaylar olarak hazırlanması gerekmektedir.
GiriĢimcilik eğitimi içerisinde giriĢimci adayının gerçek anlamda iĢletme kurması ve iĢletme yönetimi çalıĢmalarına önem vermesi gerekmektedir. GiriĢimcilik eğitimindeki tüm bu faaliyetler giriĢimcilik merkezi tarafından yapılmaktadır. Burada bu eğitimin verilebilmesi için ise finansal bir destek sağlanması bu ihtiyacın giderilmesi sağlanmalıdır (Rasmussen ve Sorheim, 2006:185-186).
Raposo ve Paço‟ya (2011: 190-192) göre giriĢimcilik eğitiminin amaçları Ģu Ģekilde sıralanmaktadır. Bunlar;
-GiriĢimcilikle ilgili önemli bilgilerin öğrenilmesinin sağlanması,
-ĠĢletme ile ilgili bilgilerin değerlendirilerek, iĢletme durumunun incelenmesinin sağlanması,
-Kapasite kullanımı hakkında bilgi edinilmesinin sağlanması,
-GiriĢimcilik eğitimi sayesinde giriĢimcilerin yeteneklerinin belirlenmesi sağlanarak teĢvik edilmeleri sağlanmaktadır.
-GiriĢimcilik eğitimi sayesinde giriĢimcilik konularında giriĢimci desteklenmekte ve fikirleri konusunda empati geliĢimi sağlanmaktadır.
-GiriĢimcilerin değiĢime yönelik tutumlarının geliĢtirilmesinin sağlanması,
-GiriĢimcilik eğitimi sayesinde yeni iĢe baĢlayanların ve diğer giriĢimcilerin teĢvik edilmesinin sağlanması.
Literatüre göre sıklıkla kullanılan giriĢimcilik eğitiminin amaçları aĢağıdaki gibi sıralanmaktadır. Bunlar (Alberti ve ark, 2004);
-GiriĢimcilik alanıyla ilgili bilgi, kavram ve teknikleri öğrenmeyi içermektedir.
GiriĢimcilik ile ilgili bilgi, kavram ve teknikler kullanılarak giriĢimciliğin geliĢimi sağlanmaktadır.
-GiriĢimcilik kavramı ile birlikte iĢ durumları için analiz teknikleri kullanılarak, giriĢimcilerin eylem planları için beceri kazanmaları sağlanabilmektedir. Bu sebeple;
giriĢimcilik kavramını öne çıkaran iĢletmelerde muhasebe, finans, pazarlama ve genel yönetim hakkındaki bilgi analiz ve sentez yapma becerileri teĢvik edilerek kullanılması sağlanmaktadır.
-GiriĢimcilik ruhunu teĢvik edecek yetenek ve becerilerin tanımlanması sağlanacaktır:
“Bu hedef, giriĢimcilikte ilgi, yetenek ve potansiyel ile ilgili farkındalık geliĢtirme, yeni bir kariyer olanağı olarak bireylerin bilinçlendirilmesi ve onları desteklemeyi hedeflemektedir. GiriĢimcilik eğitiminden amaç bir kiĢide giriĢimcilik potansiyeline yönelik olarak gizli kalmıĢ bir takım özelliklerin ortaya çıkmasını ve farkında olmasını sağlamaktır. GiriĢimci niteliklere sahip olanların yanlıĢ iĢler yapmalarını önlemek, kaynaklarının daha verimli kullanılmasını gerçekleĢtirmektir. Eğitim giriĢimcilik eğiliminin artması yönünde gerekli Ģarttır ancak tek baĢına yeterli olamamaktadır” (Balaban ve Özdemir, 2008: 133-135).
GiriĢimciliğe yönelik yurtdıĢında birçok okul açılmıĢtır. Bu okullarda giriĢimciliğe yönelik bir müfredat izlenmektedir. Bu nedenle bu okullar popüler hale gelmiĢtir. Akademik dünyada giriĢimci birey yetiĢtirmenin genetik mirasa mı yoksa eğitime mi bağlı olduğu hala tartıĢılmaktadır. Bunlardan hangisi önemlidir bu konu üzerine tezler hazırlanarak incelenmektedir (Duygulu, 2008: 12-14; Klein vd., 2006:
429-430).
1988 yılında Hills tarafından giriĢimcilik üzerine bir çalıĢma yapılmıĢtır. Bu çalıĢmada derinlemesine görüĢme yöntemi kullanılmıĢtır. Bu çalıĢma; 15 saygın
üniversitede giriĢimcilik eğitimi konusunda eğitim veren eğitimciler üzerine yapılmıĢ, bu eğitmenlerin verilen eğitim konusundaki deneyim ve düĢünceleri incelenmiĢtir.
Hill‟in yapmıĢ olduğu araĢtırma sonuçlarına göre aĢağıdaki sonuçlar elde edilmiĢtir.
Bunlar; “yeni bir iĢ giriĢim baĢlatma ve yönetme içeren süreç anlayıĢını ve bilincini artırmaktır”. Diğer önemli amaçlardan birisi “bir kariyer seçeneği olarak giriĢimciliğe dikkat çekmek, fonksiyonel iĢ iliĢkileri anlayıĢına katkıda bulunmak ve giriĢimcinin özelliklerine dikkat çekmektir.” Diğer amaçlar ise, “öğrencilerin özgüven kazanmaları, fırsatları görebilme yeteneği ve analitik becerilerini inĢa etmek” ile ilgilidir. Yeni ve küçük firmaların ekonomideki yerine dikkat çekmektir. GiriĢimcilik dersi için en önemli iki Ģey “iĢ planı projesi geliĢtirmek” ile “rol modeli ve konuĢmacı olarak giriĢimcilerden yararlanmaktır”. Konferanslar, okuma parçaları ve örnek olay incelemelerini önemi ikinci sırada yer almaktadır. GiriĢimcilik üzerine verilecek eğitimlerin yapılacak olan araĢtırmaların sonucunda tespit edilerek incelenmesi gerekmektedir.
1.6.GiriĢimcilik Eğilimi ve GiriĢimcilik Eğitimi
“GiriĢimcilik eğilimi, her Ģeyden önce bireysel faktörlerle çevresel faktörlerin bir bileĢimi olup, bireylerin kendi iĢini yapma konusundaki istek ve kararlılığını ifade etmektedir. GiriĢimcilik davranıĢının bir parçası olup, özerklik, yenilik yapma, risk alma, proaktiflik ve rekabetçi bir yapı gibi temel süreçler ile birlikte bütünü oluĢturmaktadır” (Börü, 2006: 62).
GiriĢimcilik eğitimi üzerine yapılmıĢ olan literatürde bir çok çalıĢma bulunmaktadır. Bu çalıĢmalardan biri üniversite öğrencilerinin giriĢimcilik özelliklerini ve eğilimlerini belirlemek üzerine yapılan bir çalıĢmadır. Bu çalıĢmanın sonucuna göre;
öğrencilerin büyük bir çoğunluğu giriĢimcilik eğitimi almıĢ olmalarına rağmen yeni kurulmuĢ bir iĢte çalıĢmamakta, kendi iĢlerini kurmamakta ve mezun olunca da giriĢimci olmak istemediklerini belirtmektedirler (Karabulut, 2009: 331-332).
GiriĢimcilik eğitimi üzerine yapılan araĢtırmalarda; giriĢimcilik eğitiminin bireylerin kendilerindeki potansiyeli keĢfetmelerini sağladıkları bunun yanında yeteneklerini keĢfederek bu yeteneklere uygun olarak iĢlerini kurmaları ve iĢlerindeki baĢarının buna bağlı olarak artması sayılmaktadır. Bireylerin aldıkları giriĢimcilik eğitimi; giriĢimcilik eğilimini pozitif olarak etkilemektedir buna bağlı olarak giriĢimcilik eğitimi alan bireyler iĢlerini daha kolay bir Ģekilde kurabilmektedirler (Balaban ve Özdemir, 2008: 140-145).
Üniversiteli gençler üzerine yapılan bir çalıĢmada ise giriĢimcilik eğiliminin bireyin babasının serbest yada bir iĢte ücretli çalıĢması ile bir iliĢkisinin olmadığı belirlenmiĢtir. Bunun yanında babaları eğitim düzeyi yüksek bireylerin iĢ kurma düzeyleri ise daha yüksek olarak görülmektedir (Arslan, 2002: 1-11).
“ĠĢletmecilik eğitimi alan lisans öğrencilerinin giriĢimciliğe bakıĢ açılarına iliĢkin yaptıkları araĢtırmada öğrencilerin % 39‟u, iĢletme bölümü mezunlarının kendi iĢlerini kurmada gerekli fırsatları yaratma yeteneğine sahip olduklarını düĢünmektedirler. ĠĢletmeci olarak mezun olan bireylerin, mutlaka kendi iĢlerini kurmayı hedeflemeleri gerektiği düĢüncesine % 36,4 oranında katılmadıklarını, iĢletme bölümü mezunlarının asla kamu sektöründe çalıĢmayı planlamamaları gerektiği düĢüncesine ise % 44,1 oranında katılmadıklarını belirtmiĢlerdir” (Girginer ve Uçkun, 2004: 783- 785).
BaĢka bir çalıĢmada ise öğrencilerin giriĢimciliğe yönelik düĢünceleri incelenmiĢtir. Bu çalıĢmanın sonucuna göre öğrencilerin %38,2‟si yeni bir iĢin fırsatlar sunmasının emniyetli ve güvenilir olmasından daha önemli olduğunu belirtmektedir.
KiĢiler giriĢimcilik özelliğini ailelerinden almaktadırlar. Ailelerin etkisiyle kiĢilerin giriĢimcilik özelliği kazanmalarındaki ekonomik ve sosyal süreçler belirlenmektedir.
Buradan anlaĢılacağı üzere bir kiĢinin giriĢimci olması için babasının mesleği, eğitim ve gelir düzeyi büyük önem taĢımaktadır. Eğitimli, meslek sahibi olan bir baba çocuklarının da eğitim alması ve yüksek gelir kazanabilmesi için aynı derecede çalıĢacaktır (Emsen, 2001: 153-155).
“GiriĢimcilik eğilimine doğru çekme gücü oluĢturan bir faktör olarak eğitimin, üniversitede eğitim gören gençlerin giriĢimci ruhlarının teĢvik edilmesi ve giriĢimciliğe yönelmeleri üzerinde olumlu etkileri olduğu kabul edilmektedir. Verilen bu planlı eğitim programlarının tüm öğrencileri giriĢimci haline getireceğini söylemek mümkün değildir. Ancak giriĢimcilik istek ve eğilimi içerisinde olanların bu yöndeki potansiyellerinin ortaya çıkmasında ve geliĢtirilmesinde önemli bir yere sahip olduğu yadsınamaz”
(Börü, 2006: 66-68).
ĠKĠNCĠ BÖLÜM
GĠRĠġĠMCĠLĠK DESTEK PROGRAMLARI
2.1.GiriĢimcilik Programları ve Türkiye’de Uygulanması
Dünya ile karĢılaĢtırma yapıldığında Türk insanının daha çok giriĢimci olduğu görülmektedir. Bu konu ise yabancı bilim adamları tarafından kabul edilmiĢtir.
Türkiye‟de üniversitede okuyan her öğrenciye bir giriĢimci adayı olarak bakılmaktadır.
Bu nedenle Türkiye‟de yaĢayan üniversite öğrencilerinin yaĢadıkları çevrede giriĢimcilik potansiyellerinin ortaya çıkarılması gerekmektedir. Bu nedenle ülkemizde giriĢimcilik eğitimine yönelik yeni müfredatlar düzenlenmektedir (Titiz, 1999).
Türkiye‟de giriĢimciliğin geliĢmesi için aile içinde ve eğitim kurumlarında giriĢimcilik eğitimine ihtiyaç bulunmaktadır. GiriĢimcilik konusunda ailelerin bilinçlendirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle devlette giriĢimcilik eğitimlerine özendirici çalıĢmalar yapmaktadır.
Global GiriĢimcilik Platformu‟nun 38 ülkede yapmıĢ olduğu araĢtırmaya göre;
ġili, Kolombiya ve Finlandiya gibi ülkelerde giriĢimcilik eğitimi verilmesi oranı %40 iken; Türkiye‟de bu oranın %6 olduğu belirlenmiĢtir (GEM, 2008).
GiriĢimciliğin teĢvik edilmesi için ülkelerde bir çok çalıĢmalar yapılmaktadır.
Bunlar giriĢimciliğin teĢvik edilmesi, giriĢimciliğin desteklenmesi ve iĢsizlikle mücadelenin arttırılması için geliĢtirilen politikalardır. GiriĢimcilikle ilgili politika aĢağıda sıralanmaktadır.
“GiriĢimcilik programları; kendi hesabına çalıĢma programları, küçük iĢletme geliĢtirme programları veya mikro geliĢtirme yardımları gibi çeĢitli adlar altında yürütülmektedir. Kamu istihdam ofisleri veya ilgili kuruluĢlar, istihdam olanağı yaratamadıkları iĢsizlerin bir bölümüne kendi iĢlerini kurabilmeleri için destek olmaktadırlar” (ÖzĢuca, 2003: 144).
GiriĢimcilik üzerine yapılmıĢ çalıĢmalar iĢsizliği direkt çözücü çözüm önerisi olarak görülmemektedir. Tamamen tamamlayıcı birer program olarak açıklanmaktadır.
GiriĢimcilik programları incelendiğinde bu programlar içinde; eğitim, danıĢmanlık programları ve mali teĢvik gibi uygulamalar yer almaktadır. Özellikle bu programlar içinde kendi iĢini kurmak isteyen giriĢimcilere eğitim, kredi ve danıĢmanlık hizmetleri verilmekte ve bu giriĢimciler desteklenmektedirler.
“GiriĢimcilik programları ile kurulan iĢletmeler uzun ömürlü olmayıp kapansalar bile, katılımcıların bu sayede elde ettikleri ticari deneyimle sonradan normal iĢlere geçiĢ yapabildikleri de gözlenebilmektedir. Bu nedenle diğer aktif istihdam programlarından daha ucuz olan giriĢimcilik programları iyi bir alternatif olarak düĢünülebilir. Ancak kaynakların israfını önlemek için de katılımcıların seçiminde program olmasa bile kendi iĢini kurabilecek durumda olanları belirleyebilecek yöntemler bulmak gerekir.
Ayrıca katılımcıların kuracakları iĢlere ait planların dikkatlice gözden geçirilmesi gerekmektedir” (Biçerli, 2004: 120).
Ülkemizde giriĢimcilik programları iĢsizlikle mücadelede büyük bir çoğunlukla kullanılmaktadır. GiriĢimcilik programları iĢsizlikle mücadele için bir politika aracı olarak görülmektedir. GiriĢimcilik programlarındaki temel amaç; baĢarılı bir giriĢimci olacak kiĢiye finansal ve beĢeri sermaye sağlanarak iĢ kurması amaçlanmaktadır. Bu fonlar faydalı bir Ģekilde kullanılarak iĢsizliğin azaltılması planlanmaktadır. Bu nedenle iĢ kurmak isteyen iĢsizlere; finansal danıĢmanlık, banka ile olan iliĢkilerinde yardım, üretim ve yönetim teknikleri hakkında eğitim, yasalar hakkında bilgilendirmeler gibi hizmetler verilebilmektedir (Biçerli, 2009: 504).
Türkiye‟de çalıĢmalar incelendiğinde öncelikle üniversite mezunu olan gençlerin baĢını çektiği bir iĢsizler ordusu bulunmaktadır. Özellikle bu kiĢilerin iĢ kurmalarının sağlanabilmesi ve bu kiĢilerin iĢsizlikten kurtularak atıl olarak oturmamalarının sağlanması amaçlanmaktadır. GiriĢimci olmak isteyenler bir iĢ kurmaya karar verdiklerinde; iĢi kurmak için gerekli bilgi eksikliğinin giderilmesi, bu süreç içerisinde alınması gereken resmi izin ve iĢlemlerin alınması, kuruluĢ masrafları ile hukuki
konuların sağlanması gibi bir çok soruna çözüm bulmaları gerekmektedir. Türkiye‟de KOBĠ‟ler ekonomi için büyük önem taĢımaktadır. KOBĠ‟ler incelendiğinde karĢımıza çıkan ilk madde Ģu Ģekilde görülmektedir;
“Yeni iĢ fikrine sahip giriĢimcilerin, bu iĢ fikrini hayata geçirme konusunda yeterli giriĢimcilik kültürü ve bilgi altyapısına sahip olmadan, fizibilite çalıĢması ve iĢ planı hazırlamadan iĢ kurmaları” (KOSGEB, 2011:
50)
olarak ortaya çıkmaktadır. Bu noktada giriĢimcinin iĢ kurmasındaki zorlukları aĢabilmesi ve iĢ planı çerçevesinde hareket edebilmesi için bir takım desteklerden faydalanması gerekmektedir. Bu noktada giriĢimcinin karĢısına çıkan ilk kapı olarak KOSGEB görülmektedir.
“KOSGEB 1990 yılında 3624 Sayılı Kanun ile Ġmalat Sanayi ĠĢletmelerinin ekonomideki yerlerinin geliĢtirilmesi amacıyla kurulmuĢ bir kamu kuruluĢudur. KOSGEB‟in 1990-2009 yılları arasında imalat sanayi KOBĠ‟lerine yönelik yapmıĢ olduğu çalıĢmalar takdirle karĢılanmıĢ ve 2009 yılında imalat sanayi dıĢında yer alan sektörlerdeki KOBĠ‟lerin de geliĢtirilmesi görevi KOSGEB‟e verilmiĢtir” (http://www.kosgeb.gov.tr, 2014).
ĠġKUR 2009 yılı içerisinde aktif iĢ gücü piyasaları politikalarının temel uygulayıcısı olmasından dolayı faaliyet göstermekte olduğu alanların geniĢlemesini sağlayarak giriĢimci olmayı düĢünen kiĢilere giriĢimcilik eğitimi vermeye baĢlamıĢtır (ĠġKUR, 2011: 26).
“GiriĢimcilik Eğitim Programlarının temel amacını, ĠġKUR‟a kayıtlı olanların kendi iĢlerini kurmalarına ve geliĢtirmelerine yardımcı olmak ve KOSGEB Yeni GiriĢimci Desteğine baĢvurarak bu destekten yararlanmalarını sağlamak oluĢturmaktadır. Eğitim programları ile giriĢimci adaylarının kendi iĢ fikirlerine iliĢkin olarak iĢ planı hazırlama ve uygulamaya yönelik gerekli bilgi ve deneyim kazandırılmaya çalıĢılarak kiĢilerin iĢletme kurma fikrinin olgunlaĢması sağlanmaktadır. 2010 yılı
itibarıyla uygulanmaya baĢlanan giriĢimcilik eğitim programlarından söz konusu yıl itibarıyla 8.306 kiĢi, 2011 yılında 24.145 kiĢi, 2012 yılında 25.475 kiĢi ve 2013 yılı Eylül ayı itibarıyla da 14.652 kiĢi yararlanmıĢtır”
(ĠġKUR, 2013: 65).
KOSGEB giriĢimciliğin artması için bir çok program ve çalıĢma yürütmektedir.
Bu programlar çerçevesinde ülkedeki giriĢimci sayısının artması planlanmaktadır.
KOSGEB‟in giriĢimciliğe yönelik yürüttüğü programlardan biri 1999-2001 yılları arasında yürütmüĢ olduğu genç giriĢimci yetiĢtirme programı olarak görülmektedir. Bu programın amacı ise; üniversitede okuyan öğrencileri kendi iĢlerini kurmaya yönlendirerek, üniversite içerisinde bir giriĢimcilik kültürünün oluĢmasının sağlanması olarak belirlenmiĢtir. 1999-2001 yılları arasında KOSGEB farklı üniversitelerde okuyan öğrencilere 18.500 kiĢi/saat eğitim vermiĢtir (Karabulut, 2007: 74).
2.2.KOSGEB GiriĢimcilik Destek Programları
“KOSGEB GiriĢimcilik Destek Programları‟nın amacı; giriĢimciliğin desteklenmesi, yaygınlaĢtırılması ve baĢarılı iĢletmelerin kurulması olarak sıralanmaktadır. Bu programdan 31/12/2017 tarihine kadar Küçük ve Orta Büyüklükteki ĠĢletmeler, GiriĢimciler ve ĠĢletici KuruluĢlar (ĠĢ GeliĢtirme Merkezi‟ni yönetmek üzere kurulan tüzel kiĢilik) faydalanacaktır”
(KOSGEB, 2016).
GiriĢimcilik Destek Programları Ģu Ģekilde sıralanmaktadır. Bunlar;
-Uygulamalı GiriĢimcilik Eğitimi, -Yeni GiriĢimci Desteği,
-ĠĢ GeliĢtirme Merkezi Desteği, -ĠĢ Planı Ödülü.
Uygulamalı GiriĢimcilik Eğitimlerinin amacı; ülkedeki giriĢimcilik kültürünün yaygınlaĢması sağlanarak baĢarılı bir iĢletmenin kurulmasını sağlamaktır. GiriĢimcilik eğitimleri sayesinde; bireylere giriĢimcilik ruhu aĢılanacak, iĢ kurma konusunda bireyler desteklenecek ve iĢ fikirlerine, planlarına yönelik olarak çalıĢmalar yapılması öğretilecektir. Bunun yanında giriĢimcilik konusunda bilgi ve deneyim kazanmaları sağlanacaktır.
Uygulamalı GiriĢimcilik Eğitimleri ülkemizde KOSGEB tarafından hazırlanıp, planlanıp ve düzenlenmektedir. KOSGEB iĢbirliğinde verilen eğitimler; çeĢitli kurum ve kuruluĢlar tarafından düzenlenmekte, bunun yanında üniversiteler tarafından da örgün giriĢimcilik dersleri verilmektedir.
Uygulamalı GiriĢimcilik Eğitimler; en az 32 saat süren ve genel katılıma açık olan ücretsiz eğitimler olarak belirlenmiĢtir.
Yeni GiriĢimci Desteği‟nden faydalanacak kiĢiler Uygulamalı GiriĢimcilik Eğitimi‟ni almıĢ yada ĠġGEM‟de yer alan giriĢimciler olarak belirlenmiĢtir. Yeni GiriĢimci Desteği‟nden faydalanacak olan kiĢilerin GiriĢimcilik Desteği‟ne baĢvurduğu son bir yıl içerisinde aynı iĢ kolunda bir iĢletmesinin bulunmaması gerekmektedir.
Bunun yanı sıra giriĢimcilik desteğine baĢvurmuĢ olan giriĢimcinin tüzel kiĢi statüsünde kurulmuĢ herhangi bir iĢletmede %50 ortaklığının bulunmaması gerekmektedir.
GiriĢimcinin kuracak olduğu iĢletmenin; Türk Ticaret Kanunu‟nda tanımı verilmiĢ olan gerçek veya tüzel kiĢi statüsünde bulunması gerekmektedir. GiriĢimci desteğinden faydalanacak olan giriĢimci adayının giriĢimci desteği aldığı süre içerisinde baĢka bir iĢletme içinde SGK‟ya bağlı olarak çalıĢmaması gerekmektedir.
Ġnkübatörlerde yer alması planlanan öğretim elemanları için bu Ģart kullanılmamaktadır.
Bu nedenle giriĢimci desteğinden faydalanacak kiĢilerin SGK ve Türk Ticaret Kanunu‟na göre iĢletmelerinin bulunup bulunmadığının kontrol edilmesi gerekmektedir.
