Siyaset Bilimi I
12. HAFTA: SIYASAL PARTILER & BASKI GRUPLARI
Siyasal Partiler
◦ Ülkenin toplumsal formasyonunu muhafaza etmeyi, dönüştürmeyi, yenisini kurmayı amaçlayan
◦ Bu amaca göre bir program tanımlayan
◦ Programını bir siyasal ideolojiye veya bir sınıf görüşüne dayandıran
◦ Siyasal iktidarı kazanmayı hedefleyen
◦ Kitlelerin desteğini kazanmaya çalışan
◦ Merkezi, yerel ve yan örgütleri olan
◦ Kişilerin etkinliğinin ötesine geçen örgütlerdir.
Siyasal sistem ve siyasal düzen
◦ Siyasal sistem, devletin toplumla kurduğu ilişkiler ağıdır
◦ Siyasal düzen, hakim sınıfların, üretim güçlerinin gelişmişlik düzeyinin ve toplumun ideolojik yapısının oluşturduğu bütün
◦ Siyasal partilerin özellik ve işlevleri, içinde bulundukları siyasal sisteme ve düzene göre değişir
◦ Tüm toplumsal grupların çıkarını savundukları iddiası
Toplumsal bağlamda örgütlenmeler
◦ Kapitalist modernitenin bir ürünü
◦ Kapitalizmde iktisadi alanla siyasi alanın ayrışmasıyla siyasal alanın tarafsız ve açık görünüm kazanması
◦ Siyasal alanın kamusal görünümünün aldatıcı niteliği: bu ayrışmanın
ideolojik işlevi
Siyasal partilerin tarihi
◦ 1688 İngiliz Devrimi’yle beraber partilerin öncüllerinin oluşması
◦ Temsili hükümetlerin ortaya çıkışı ve oy hakkının yaygınlaşması
◦ Seçmen kitlesine dayalı bir siyasal sistem: kitle partileri, propaganda ve
kitle iletişim araçlarının gelişmesi
Partilerin işlevleri
◦Partilerin nihai hedefi iktidar sahibi olmaktır
◦Toplumsal temsil: hem sembolik açıdan, hem çıkarların temsili açısından
◦Çıkarların birleştirilmesi: farklı toplumsal çıkarlar arasında mutabakat sağlanıp siyasal ifadeye büründürülmesi
◦Sorun belirleme
◦Seçkinleri yetiştirme
◦Toplumsal bütünleşme
◦Hükümet etme
Parti sistemleri
◦ Partiler arasındaki rekabet ve işbirliği olanakları
◦ Parti rekabeti: partilerin oy ve temsil oranı için yarışması
◦ Parti işbirliği: temsil kazandıktan sonraki karşılıklı eylem ve tutumları
◦ Tek partili
◦ İki partili
◦ Çok partili
◦ Seçim kuralları
◦ Parti sistemi
◦ Çoğunlukçu seçim sistemi
◦ Nispi seçim sistemi
Parti tipleri
◦ İşlevselci tipoloji
◦ Bireysel temsil partileri
◦ Toplumsal bütünleşme partileri
◦ Tam bütünleşme partileri
◦ Örgütsel tipoloji
◦ Kadro partileri/kitle partileri
◦ Bürokratik partiler/profesyonel partiler
◦ Sosyolojik tipoloji
◦ Toplumsal grupların çıkarlarını temsil eden partiler
Baskı Grupları - tanımlar
◦ Baskı grupları/çıkar grupları
◦ Ortak menfaatler etrafında birleşen ve bunları gerçekleştirmek için
siyasal otoriteler üzerinde etki yapmaya çalışan örgütlenmiş gruplar
Siyasal partilerle ilişkiler
◦ Baskı grupları iktidar sahibi olma amacı gütmezler, iktidar sahiplerini yönlendirmeye çalışırlar
◦ Amaçları ve faaliyetleri siyasal kararlara endeksli ve sınırlıdır
◦ Baskı grubuyla siyasal parti arasında sürekli ve organik bir kurucu ilişki
de olabilir
Baskı gruplarının sınıflandırılması
◦ Üyelerinin maddi çıkarlarını korumak için kurulmuş gruplar – ortak çıkarlar etrafında toplanan gruplar
◦ Sınıfsal ve mesleki bölünmeleri temsil eden gruplar
◦ Somut çıkarların ötesinde toplumsal bir amaç için çalışan gruplar – ortak fikir ve idealler etrafında toplanmış gruplar
◦ Hedef kitlesi kendi üyeleriyle sınırlı değildir
◦ Birleştirici etken bir amaç, değer, bir davadır
◦ Sınıfsal veya mesleki türdeşlik içermezler
Baskı gruplarının sınıflandırılması
◦ Üye sayıları
◦
Kitle baskı grubu
◦
Kadro baskı grubu
◦ Siyasal ve coğrafi sınırlar
◦
Yerel
◦
Ulusal
◦
Uluslararası
◦ Devlete göre konum
◦
Özel gruplar
◦
