İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ
2020-2021 ÖĞRETİM YILI İDARE HUKUKU DERSİ FİNAL SINAVI (İkinci Öğretim Öğrencileri İçin) 31.05.2021, 15.30
Sınav süresi 120 dakikadır. Cevapların idare hukukunun ilgili temel kavramları kullanılmak suretiyle gerekçeli olması aranır. Cevap kağıdı bakımından sınırlama yoktur.
Cevap kağıtlarınızı sınav süresi sonunda 15 dakika içerisinde sisteme yüklemeniz gerekmektedir.
Mevzuat ve kaynak kullanımı serbesttir. Başarılar dileriz.
OLAY
I. İstanbul Sahil Güvenlik Komutanlığınca Beykoz ilçesi kıyılarında yapılan denetimler kapsamında Fırtına-I isimli gemiyle ilgili olarak; 07.02.2019 ve 27.04.2019 tarihlerinde yasak yerde mühürsüz olarak dip trol ağı bulundurulduğu tespitinde bulunulmuştur. Söz konusu tespitler dolayısıyla gemi sahibi (G) adına ilgili mevzuata uygun olarak ilk tespitte idari para cezası ve ruhsat tezkeresinin 1 ay süreyle geri alınması; ikinci tespitte ise idari para cezası ve ruhsat tezkeresinin 3 ay süreyle geri alınmasına karar verilmiştir. 23.06.2020 tarihinde yapılan denetimlerde Fırtına-I gemisiyle ilgili olarak yasak yerde mühürsüz olarak dip trol ağı bulundurulduğu bir kez daha tespit edilmiştir. (G) bu denetimlerde kendi ruhsat tezkeresinin iptal edilme riskini düşünerek İstanbul Sahil Güvenlik Komutanlığı ekiplerine, Samsun’da balıkçılık faaliyeti yapmakta olan arkadaşı (B)’nin Amiral isimli gemisine ait olan ve usulsüz olarak elinde bulundurduğu ruhsat tezkeresini ibraz etmiştir. Bunun üzerine (B)’ye idari para cezası uygulanmış ve Amiral isimli gemisine ait ruhsat tezkeresi “kabahatin üç defa işlenmiş olduğu” gerekçesiyle 28.06.2020 tarihinde iptal edilmiştir.
II. Yerli bir yapım şirketi olan Sanat Film, yapımını üstlendiği “İstanbul Hatırası” isimli dizinin İstanbul genelinde çekimlerini 20.02.2018-20.02.2019 tarihleri arasında yapabilmek için İstanbul Valiliği’nden izin almıştır. İznin ardından Beykoz Çubuklu İskelesi ve Yalıköy Mahallesinde dizinin çekimlerine başlanmıştır. Bir süre sonra ilçe sakinlerince Beykoz Belediyesine, çekimlerin gece çok geç ve sabah çok erken saatlerde gerçekleştirildiği, jeneratör ve diğer set ekipmanlarının gürültüye neden olduğu, iskelede gerçekleştirilen çekimler nedeniyle vapur seferlerinde gecikmeler yaşandığı, bazı parkların belli saatlerde vatandaşların kullanımına kapatıldığı şikâyetleri aktarılmıştır. Söz konusu şikâyetler üzerine Beykoz Belediyesi zabıta ekipleri dizi çekimlerinin yapıldığı ilçe belediyesinin tasarrufunda bulunan parklarda çekim yapılmasını engellemiş ve gürültü sebebiyle yapım şirketine para cezası uygulamıştır.
III. Sanat Film, çekimini yaptığı dizi için Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan destek talebinde bulunmuştur. Şirket, başvuruda aranan “dizinin en az üç kıtada on ülkeye ve en az bir sezon ihraç edilme” şartını sağladığını gösteren belgeleri ibraz ederek destekten yararlanmıştır. Ancak, dizi söz konusu ülkelerde yayınlanmaya başladıktan sonra Türkiye ile üç ülke arasında yaşanan diplomatik kriz nedeniyle bu dizinin üç ülkedeki gösterimi durdurulmuş ve Sanat Film ile yapılan sözleşmeler feshedilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı, ülke sayısının ondan aşağı düştüğü gerekçesiyle söz konusu diziye yapılan desteklerin geri alınmasına karar vermiştir.
IV. Beykoz Belediyesi’nin imar denetimi yapmak üzere kullandığı dronlardan biri elektrik tellerine takılarak kablolardan birini koparmıştır. Kopan kablo (K)’ya ait deponun açık alanında istifli bulunan kimyasal maddelerle temas etmiştir. Bunun sonucunda büyük bir patlama meydana gelmiş ve işyeri zarar görmüştür. Patlama sonrası yapılan denetimlerde (K)’ya ait kimyasal maddelerin standartlara uygun depolanmadığı, (K)’nın işyeri açma ve çalışma ruhsatı bulunmadığı tespit edilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT
1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu
Su ürünleri ruhsat tezkereleri ve izinleri Madde 3 – Ticari … amaçlı su ürünleri avcılık ya da yetiştiricilik faaliyetinde kullanılacak gemiler ve diğer su vasıtaları için … ruhsat tezkeresi … alınması zorunludur.
İdari yaptırımlar Madde 36 – 1) (…) dip trolüne ilişkin yasak, sınırlama ve yükümlülüklere aykırı hareket edenlere … yedi bin Türk lirası idarî para cezası verilir … Kabahatin işlenmesinde kullanılan
gemiler(in) ruhsat tezkereleri; kabahatin ilk defa işlenmesi halinde bir ay, ikinci defa işlenmesi halinde üç ay süre ile geri alınır, tekrarlanması halinde iptal edilir …
Su Ürünleri Yönetmeliği
Tanımlar Madde 3- Bu Yönetmelikte geçen …Trol: Gemiye bağlı ve mekanik olarak, dipte su içinde veya su yüzeyine yakın kesimlerde sürütülerek çekilen ve su ürünlerinin bir torbada toplanarak avlanmasını sağlayan istihsal (çıkarma) vasıtasını, … ifade eder.
Genel Yasak, Sınırlama ve Yükümlülükler Madde 16- (...) Su ürünleri avcılığını düzenlemek üzere, (...) istihsal yerleri, (...) istihsal vasıtaları, avlanma yöntemleri, (...) yönünden yasak, sınırlama ve yükümlülükler Bakanlıkça belirlenerek tebliğ şeklinde Resmi Gazete’de ilan edilir.(...)
4/1 Numaralı Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığının Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ (Tebliğ No:
2016/35)
Tanımlar Madde 3 – Bu Tebliğde geçen; ... Dip trolü: Su ürünleri avcılığında, kapı kullanılarak deniz zeminine temas etmek sureti ile çekilen trol ağlarını (...) ifade eder.
Dip trolüne ilişkin yasaklar Madde 10 – (...) Marmara Denizi ile İstanbul ve Çanakkale boğazlarındaki limanlar, balıkçı barınakları, barınma ve çekek yerlerinde (…), mühürsüz olarak trol ağ ve kapıları bulundurulamaz.
Sinematografik Ortak Yapımlar ve Türkiye’de Ticari Amaçlı Film Çekmek İsteyen Yerli ve Yabancı Yapımcılar Hakkında Yönetmelik (Olay tarihinde yürürlükteki haliyle)
Yerli yapımcılara verilecek çekim izinleri Madde 14 — Türkiye’de ticari amaçlı film çekmek isteyen yerli yapımcılara çekim izinleri, çekim yapılacak mahallin en büyük mülki idare amiri tarafından verilir.
5326 Sayılı Kabahatler Kanunu
Gürültü Madde 36 – (1) Başkalarının huzur ve sükununu bozacak şekilde gürültüye neden olan kişiye, elli Türk Lirası idarî para cezası verilir. (2) Bu fiilin bir ticarî işletmenin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde işletme sahibi gerçek veya tüzel kişiye bin Türk Lirasından beşbin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir. (3) Bu kabahat dolayısıyla idarî para cezasına (…) belediye zabıta görevlileri karar verir.
5224 Sayılı Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanun
Destekleme Madde 8 - Kanun, yönetmelik ve destek sözleşmesinde belirtilen yükümlülüklerin yerine getirilmemesi veya desteğin haksız alındığının tespiti halinde destek tutarı, …geri alınır…
Sinema Sektörünün Desteklenmesi Hakkında Yönetmelik
Dizi film desteği MADDE 25 - … Dizi filmin en az üç kıtada, on ülkeye ve en az bir sezon olarak ihraç edilmesi gereklidir.
SORULAR
1 a) Olaydaki “idari para cezaları” ve “ruhsat tezkeresinin iptali” işlemleri idarenin hangi faaliyetine ilişkindir? Gerekçeli olarak açıklayınız. (10 Puan)
Olayda tesis edilen “idari para cezaları” ve “ruhsat tezkeresinin iptali” işlemlerinin, İdarenin kolluk faaliyeti kapsamında değerlendirilmesi beklenmektedir. Şöyle ki; ilgili mevzuat kapsamındaki düzenlemelerin su ürünleri avcılığının düzenlenerek su ürünlerinin korunması amacıyla ihdas edildiği ve söz konusu işlemlerin de bu amacı sağlamaya yönelik olarak gerçekleştirilen faaliyet kapsamında tesis edildiği görülmektedir. Faaliyetin, görevi sahillerde genel güvenliği sağlamak olan Sahil Güvenlik Komutanlığı tarafından yürütülmesine karşın, dayanağını özel yetki ve usuller öngören bir kanuni düzenlemeden aldığına ve yöneldiği amacın kamu düzeninin klasik unsurlarını aşan yönüne işaret edilerek özel idari kolluk faaliyeti olduğunun tespit edilmesi beklenmektedir.
b) “Amiral isimli geminin ruhsat tezkeresinin iptali” ve “(B)’ye idari para cezası uygulanması”
işlemlerinin hukuka uygunluğunu ayrı ayrı değerlendiriniz. (20 Puan)
İlgili mevzuat hükümleri çerçevesinde; Su Ürünleri Kanunu’nun 3. maddesinde; ticari amaçlı su ürünleri avcılığında kullanılacak gemiler için ruhsat tezkeresi alınması zorunluluğu öngörülmüştür.
4/1 Numaralı Ticari Amaçlı Su Ürünleri Avcılığının Düzenlenmesi Hakkında Tebliğ’in dip trolüne ilişkin yasakları düzenleyen 10. maddesinde “Marmara Denizi ile İstanbul ve Çanakkale boğazlarındaki limanlar, balıkçı barınakları, barınma ve çekek yerlerinde mühürsüz olarak trol ağ ve kapıları bulundurulamaz.” düzenlemesi getirilmiştir. Su Ürünleri Kanunu’nun 36. maddesinde ise dip trolüne ilişkin yasak, sınırlama ve yükümlülüklere aykırı hareket edenler için idari para cezası tesis edileceği ve kabahatin işlenmesinde kullanılan gemilerin ruhsat tezkerelerinin kabahatin ilk defa işlenmesi halinde 1 ay süreyle; ikinci defa işlenmesi halinde 3 ay süreyle geri alınacağı, tekrarlanması halinde ise iptal edileceği öngörülmüştür.
Olaydaki veriler ve ilgili mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde;
✓ (B)’ye idari para cezası uygulanması bakımından:
İdari para cezası yaptırımı, Su Ürünleri Kanunu uyarınca dip trolüne ilişkin yasak, sınırlama ve yükümlülüklere aykırı olarak hareket edenler bakımından öngörülmüştür. Olaydaki yasak yerde mühürsüz dip trol ağı bulundurma şeklindeki eylem Fırtına-I isimli gemisinde ve bu geminin sahibi (G) tarafından gerçekleştirilmiş olduğundan, “şahsilik” ilkesi uyarınca ihlalin yaptırımının muhatabının (G) olduğunun ve bu sebeple (B) hakkında uygulanan idari para cezasının hukuka aykırı olarak tesis edildiğinin gerekçeli olarak açıklanması gerekmektedir.
✓ Amiral isimli geminin ruhsat tezkeresinin iptali bakımından:
Ruhsat tezkeresinin iptali yaptırımı, Su Ürünleri Kanunu uyarınca dip trolüne ilişkin yasak, sınırlama ve yükümlülüklerin ihlaline ilişkin fiillerin işlenmesinde kullanılan gemiler bakımından öngörülmüştür. Olayda (G)’nin 23.06.2020 tarihli denetim sırasında ibraz ettiği Amiral isimli geminin ruhsat tezkeresi kabahatin üçüncü defa işlenmiş olduğu gerekçesiyle iptal edilmiştir. Ancak, ihlalin gerçekleştirilmesinde kullanılan gemi Fırtına-1 gemisi olup bir başka gemiye ait ruhsatın iptalinin idari yaptırımlar bakımından da geçerli olan “şahsilik” ilkesine aykırı olduğunun gerekçeli olarak açıklanması gerekmektedir. Diğer taraftan, Fırtına-1 gemisinin ruhsat tezkeresi ibraz edilmemiş olsa dahi bu geminin ruhsat tezkeresi hakkında iptal yaptırımı uygulanmasına hukuki bir engel bulunmadığı değerlendirilmelidir.
2) İskele ve parkların hukuki niteliğini tespit ederek, dizi çekimlerinde kullanımının mümkün olup olmadığını açıklayınız. Olaydaki kullanım şeklinin hukuka uygun olup olmadığını değerlendiriniz. (15 Puan)
İskele: İdarenin sağlamakla yükümlü olduğu ulaşım hizmeti için uyarlanarak inşa edilmiş, hizmetin asli unsurunu oluşturan ve fiilen hizmette kullanılan bir kamu malıdır.
Kamu malları içerisinde hizmet malı statüsündedir.
Parklar: Halkın genel ve ortak ihtiyaçlarının karşılanması için kamunun doğrudan doğruya kullanımına tahsis edilmiş bir kamu malıdır. Kamu malları içerisinde orta malı statüsündedir.
Olayda iskele ve parklardan Sanat Film dizi çekimi yapmak için yararlanmaktadır. Bu şekilde yararlanmanın tahsise uygun olmamakla birlikte, tahsisle bağdaşabilir/tahsisi tehlikeye düşürmeyen nitelikte olduğunun değerlendirilmesi beklenmektedir. Bu değerlendirmeyle Sanat Film’in iskele ve parklardan yararlanmasının özel istisnai yararlanmanın hukuki şartları kapsamında mümkün olduğunun tespit edilmesi beklenmektedir.
Olaydaki veriler dikkate alınarak, park ve iskeledeki kullanım biçiminin bu malların tahsis gayesini tehlikeye düşürdüğü ve zorlaştırdığı, diğer bir ifadeyle bu malların asıl tahsis gayesine uygun kullanımını engellediği gerekçesiyle bu şekilde kullanımın hukuka aykırı olduğunun değerlendirilmesi beklenmektedir.
3) Beykoz Belediyesi zabıta ekiplerinin parklarda çekim yapılmasını engellemesi ve gürültü sebebiyle yapım şirketine para cezası uygulamasının idari işlemin unsurları bakımından hukuka uygun olup olmadığını, Valilik tarafından verilen çekim iznini göz önünde bulundurarak ayrı ayrı değerlendiriniz. (20 Puan)
Sorunun tam ve doğru cevaplanması için zabıta ekiplerinin hem parklarda çekim yapılmasını engellemesi hem de gürültü sebebiyle yapım şirketine para cezası uygulamasının hukuka uygunluğunun ayrı ayrı ve Valilik tarafından verilen izin dikkate alınarak değerlendirilmesi gerekmektedir.
Beykoz Belediyesi zabıta ekiplerinin parklarda çekim yapılmasını engellemesi;
Sanat Film’in dizi çekimleri için mevzuatta görevlendirilen İstanbul Valiliği’nden almış olduğu iznin, İstanbul sınırları içerisinde dizi çekimleri yapabilmesinin hukuki dayanağını oluşturmaktadır. Film çekimi için izin alınmış olması; şirketin, diğer hukuki
yükümlülüklerini ortadan kaldırmayacağından, Sanat Film’in, dilediği kamu malından dilediği şekilde, izinsiz olarak, yararlanma imkânı vermeyeceği veya ilgili mevzuat ile getirilen benzer yükümlülüklerden muaf olması anlamına gelmeyeceğinin tespitiyle çekimler için bir kamu malından yararlanmak istemesi durumunda, ilgili idareden izin almak zorunda olduğunun değerlendirilmesi beklenmektedir.
Olayda; Beykoz Belediyesine ait bir parkta film çekimi yapmak, önceki soruda da ifade edildiği üzere, bir özel istisnai yararlanma olduğundan, Beykoz belediyesinden bu yararlanma için izin alınması gerektiğinin tespiti ile Beykoz Belediyesi’nin kamu düzenin korunmasını ve parkların tahsis amacına uygun şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla parklardaki dizi çekimlerini engellemesinin hukuka uygun olduğunun gerekçeli olarak açıklanması gerekmektedir.
Gürültü sebebiyle yapım şirketine para cezası uygulanması;
Sanat Film’in İstanbul Valiliği’nden aldığı izin, yukarıda da ifade edildiği üzere, kendisine diğer mevzuat ile getirilen yükümlülüklerden muafiyet sağlamadığından, kamu düzeninin dirlik ve esenlik unsurunu bozacak şekilde çekim yapmasını meşru kılmayacağının tespiti beklenmektedir.
Dizi çekimi sırasında gürültüye neden olan eylemlerin Beykoz ilçe sınırları içerisinde gerçekleştiriliyor olması ve 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu’nun 36. Maddesi ile zabıtanın görevlendirilmiş olması gerekçeleriyle yetki unsuru yönünden işlemin hukuka uygun olduğunun değerlendirilmesi beklenmektedir. Bu değerlendirmeyle Beykoz Belediyesi zabıta ekiplerinin gürültü sebebiyle yapım şirketine para cezası uygulamasının hukuka uygun olduğunun tespit edilmesi gerekmektedir.
4) Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yapım şirketinin aldığı desteklerin geri alınmasına ilişkin kararının hukuka uygun olup olmadığını faaliyetin niteliğini de tespit ederek değerlendiriniz. (15 Puan)
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın mevzuatta yer alan belirli şartları sağlaması halinde Sanat Film’e çekimini yaptığı diziye ilişkin destekte bulunmasının, Sinema Filmlerinin
Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanun ile sinema sektörünün geliştirilmesi amacıyla idareye görev olarak verilmiş bir özendirme ve destekleme faaliyeti olduğunun tespiti beklenmektedir.
Cevap olarak; ortaya çıkan diplomatik kriz nedeniyle filmin gösteriminin üç ülkede durdurulmasının, desteğin sonlandırılmasının hukuka uygun olmadığı hususunun, tespit edilen faaliyetin niteliği de gerekçeye esas alınarak, özellikle idareye güven ilkesi, istikrar ve haklı beklentilerin korunması ilkeleri kapsamında tartışılması beklenmektedir.
5) (K)’nın, patlama sonucu doğan zararı sebebiyle idarenin sorumluluğu yoluna gidip gidemeyeceğini, idarenin sorumluluğunu azaltan ve ortadan kaldıran halleri de dikkate alarak açıklayınız. (20 Puan)
Beykoz Belediyesi’nin imar denetim faaliyeti sırasında kullandığı dronun elektrik tellerine takılarak telleri koparması ve kopan tellerin sebep olduğu patlama nedeniyle doğan zarar;
olayın gerçekleşme biçimine göre idarenin kusurlu veya kusursuz sorumluluğuna yol açabilir.
Cevap kağıdında, bu durum üzerinde farklı ihtimaller çerçevesinde açıklama biçimine göre değerlendirme yapılmıştır. Dronun; kullanım hakimiyeti kendisinde olan ve hatalı kullanım sonucu tellere takıldığının kabulü halinde hizmetin kötü işlemesine dayalı olarak kusurlu sorumluluk, dronun belirlenemeyen veya idareye izafe edilemeyen bir nedenle (kuş sürüsüne çarpması, yazılım programının arızalanması vb) tellere çarpması ihtimalinde ise risk esasına dayalı “kusursuz sorumluluk” gündeme gelebilir. Bu nedenle her iki halde de idarenin sorumluluğunun varlığının tespiti gerekmektedir.
Bununla birlikte, (K)’nın işyeri açma ve çalışma ruhsatı olmadan faaliyette bulunmasının ve deposunda bulunan kimyasal maddeleri standartlara uygun şekilde istiflememesinin illiyet bağını tamamen kesmemekle birlikte, zararın ortaya çıkmasındaki etkisi nedeniyle müterafik kusur kapsamında idarenin sorumluluğunu azaltan bir hal olarak değerlendirilmesi beklenmektedir.
