Çarşının inşa edileceği saha
İSTANBUL MANİFATURACILAR ÇARŞISI P R O J E MÜSABAKASI
Bir müddet önce proje müsabakası yapı-lan ist. Manifaturacılar çarşısına ait de-rece alan projelerin jüri raporu özetini
aşağıda neşrediyoruz. Z A B I T — IV. PROJE KRİTİKLERİ
3 ü n c ü Mansiyon - 1 Sıra N u m a r a l ı P r o j e :
Bu proje aks sistemli ve akademik bir zihniyetle ele alınmış olmakla, abi-devi bir tesir yaratılmak istenmiş, fakat bu tesir Süleymaniye'nin ve eteklerinin karakterine pek aykırı bir buluş teşkil etmektedir. Süleymaniye eteklerindeki iskân mahallelerinin yolları tamamen değiştirilmiş olmakla beraber, mevcut-tan daha iyi bir hal tarzına varılamamış-tır. Çarşı mıntıkasındaki büyük kitleler Süleymaniye mikyasını ezmektedir. Bu hatalarına rağmen müsabık, büyük kitle-ler arasına yerleştirdiği alçak mağaza
blokları dolayısiyle Süleymaniye'ye doğru görüşler temin etmeğe çalışmış ve Şeb-sefa Hatun Camii civarında Süleymani-ye'ye doğru bir rüyet sahası temin etmiş ve Atatürk Bulvarı altından bir geçitle yayaları trafikten kurtarmıştır.
2 inci Mansiyon - 5 Sıra Numaralı P r o j e :
Bu projede Süleymaniye eteklerin-den büyük bir park haline getirilmesi ve Süleymaniye ile Atatürk Bulvarının bir trafik yolu ile bağlanması büyük hata olarak .kabul edilmesine rağmen, istenen çarşıyı muayyen bir seviyeye ulaşan bir tertiple halletmiştir.
1 inci Mansiyon • 7 Sıra Numaralı Proje :
Bu projede müsabık iskân mıntıkası-nı hiç etüd etmemiş ve Atatürk Bulvarı ile Süleymaniye arasındaki trafik yolu ile, Süleymaniye-Şehzade Camii arasın-daki turistik yol arazi topografyası ile
hiç alâkası olmaması ve turistik yolun mevcut iskân mahallini hiç nazarı itiba-ra almadan geçirilmesi, ayrıca Unkapanı-Hal yolundan çarşıya gelen servis yo-lunun sert zaviyelerle ve kâfi genişlikte halledilmemesi hatalı bulunmuştur.
Buna mukabil, programda istenilen dükkânları, verilmiş olan arsa sahasına sadece, 2850 m2 gibi küçük bir arsayı ilâve suretiyle sığdırabilmiş olması, eko-nomik ve pratik bir hal tarzı olarak bu-lunmuştur.
3 üncii Mükâfat - 4 Sıra Numaralı P r o i e :
Yine Atatürk Bulvarını Süleymani-ye eteklerine bağlayan trafik yolu ha tası ve yukarıda ki mesken sahasının sir-külâsyon meselelerinin halledilmemiş olması bu projede de mevcut olmakla beraber, bütün sahanın etüdü huşunda bir gayret sarfedildiği müşahade edilmiş ve program çerçevesi içerisinde bütün dükkânları sığdırmış olmakla beraber, umumiyetle biraz sert bir komposizycr.
1 inci Mükâfat Kesit
ve Süleymaniye bakımından fazla büyük kitleler tertip etmesi buna mukabil yük-sek bloklar arasında geniş ve alçak kit-leler halletmesi ve Şebsefa Hatun Camii civarında büyükçe bir görüş yeri temin etmesi bu projenin lehinde bulunmuş-muştur.
2 inci Mükâfat • 3 Sıra Numaralı Proje :
Bu projede Atatürk Bulvarından ve Şebsefa Hatun Camii civarından başla-mak üzere Süleymaniye eteklerine çık-makta olan 25 m. genişliğindeki trafik yolu, çarşının bütünlüğünü ve
sakinli-ğini bı-mas;, ayrica Atatürk Bulvarı üzerinde mühim bir trafik meselesini halletmeden ortaya koyması bakımından hatalı bulunmuştur. Ayrıca çarşı ile Sü-leymaniye Camii arkasında düşünülen yeni ikâmetgâh bölgesindeki blok terti-bi, Süleymaniye Camii nisbetine ve
Y. M i m a r l a r : T a r ı k A K A , Ö z d e m i r A K V E R D İ C. F I N D I K O Ğ L U . K â m i l B A Y U R , O. Ş A H İ N L E R
Çarşının inşa edileceği sahanın başka bir cihetten alınmış fotoğrafı.
yilli arazideki yerleşme esaslarına göre çok rusbetsiz ve yersiz görülmüştür. Bu projede Süleymaniye eteklerinin sirkii-lâsyonu da halledilmemiştir.
Kısaca bu projenin Şehircilik husu-sunda gösterdiği hatalara mukabil mi-marî buluş tarzları kuvvetli bulunmuş-tur.
Müsabık her iki istikamete meyilli bir arazide, büyük bir çarşının bu arazi-ye gaarazi-yet iyi intibakını temin edecek bir hal tarzı için münferit hücre esasına da-yanan bir sistem kabul etmiştir. Bu sis-tem bina bloklarını büyük ve ağır kitle-ler şeklinde değil de arazide azamî de-recede uyabilecek ve insan ölçüsünü kaybettirmeyen bu bina şekline imkân vermektedir. Bu bakımdan bu prensip işin organizmine ve Şehircilik mülâha-zalarına en uygun bir hal şekli olarak vasıflandırılabilir. Bununla beraber bu prensibi ortaya atan müsabık, projesin-de hücre elemanları ile kabil olan kom-pozisyonu teşkil edememiştir. Fikir, fe-na tatbikat yüzünden evsafını kaybetmiş-tir.
Teşkil ettiği dört bloktan ikisi koo-peratifin elinde mevcut arsaya tam
yer-leştirilmiş ve şartnamedeki rakkama uy-gun 19.600 m- ilâve arsa ile kolaylıkla inşa edilebilecek iki blok daha tertiple-miştir. Şebsefa Hatun Camii civarında bırakmış olduğu büyük açıklık, Atatürk Bulvarından Sületmaniye'ye doğru geniş bir rüyet sahası temin etmesi bakımın-dan iyi bulunmuştur.
1 inci Mükâfat - 10 Sıra Numaralı Proje :
Şehircilik bakımından çarşı ile Sü-leymaniye arasında kalan ikâmet bölge-si etüdünü kanaatimizce en iyi bu mü-sabık yapmıştır. Muhafaza edilmesi lâ-zım gelen eski karakteristik ikâmetgâh-ları ve eski eserleri seçerek sarih bir şekilde projesinde göstermiştir.
İkâmetgâh bölgesindeki ara yollar arazinin topografyasını uygun olarak geçirilmiş ve bilhassa eski ve karakteris-tik yolların muhafazasına dikkat edil-miştir. Bu suretle müsabık, böyle bir mahallenin karakterini muhafaza etmek şartı ile nasıl islâh ve tanzim edileceğine dair güzel bir misâl vermiştir. Bununla beraber şimdiki müftülük ismi Bab'ı fet-va mıntıkasının tanzim sureti, mıntıka-nın nisbeten eski ve ayakta duran sivil
mimarî numunelerinden olan müftülük binasının yıkılması ve yerine büyük merdivenler ikamesi hatalı bulunmuştur. Atatürk Bulvarı üzerinde Şebsefa Hatun Camii mıntıkasının Süleymaniye'ye dar, yokuş ve kademeli yollarla bağlanış şek-li son derece cazip ve uygun bulunmuş-tur. Ayrıca çarşı ile ikamet bölgesini ayıran servis yolunun yeri iyi intihap edilmiştir. Ancak bu yol üzerindeki köp-rülerin Bozdoğan kemerine yakın olan iki tanesi lüzumsuz bulunmuştur. Bu müsabıkın Atatürk Bulvarından Şebsefa Hatun Camii civarında geniş bir açıklık bırakmak suretiyle Süleymaniye'ye bü-yük bir görüş imkânı temin etmiş olması şayanı takdirdir. Çarşıyı teşkil eden blokların iç avlular yapmak suretiyle parçalanmış olması ve bu hususun bina bloklarının meyilli araziye intibakını ko-laylıkla temin etmesi ve blokların muh-telif ebatlarda teker teker inşa edilebil-mesinin temin edilmiş olması da çarşı bakımından iyi bulunmuştur.
Silüet şeklinde gösterilmiş olan mi-marî; bu müsabıkın, Şehircilik bakımın-dan gösterdiği yüksek evsaf ile hiç bir suretle kabili telif değildir.
