T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI
DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
(DHMİ) 2018 YILI
SAYIŞTAY DENETİM RAPORU
(Türkiye Büyük Millet Meclisine Sunulan Rapor)
Ekim 2019
“Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu ile 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri
İÇİNDEKİLER
1. KAMU İDARESİ HAKKINDA BİLGİ ... 1
1.1 Sermaye Durumu ve Karar Organı... 1
1.2 Kuruluşun Mevzuatı ve Amacı ... 1
1.3 Teşkilat ... 2
1.4 Toplu Bilgiler ... 4
1.5 Cari Yıl Bilgileri ... 5
1.5.1 İşletme Bütçesi ... 5
1.5.2 İnsan Kaynakları ... 7
1.5.3 Tedarik ... 9
1.5.4 Giderler ... 13
1.5.5 Üretim ve Maliyetler ... 16
1.5.6 Pazarlama ... 23
1.5.7 Bağlı Şirketler/Ortaklıklar ve İştirakler ... 30
1.5.8 Yatırımlar ... 30
1.6 Bilanço ... 46
1.6.1 Aktif (Varlıklar) ... 48
1.6.2 Pasif (Kaynaklar)... 49
1.7 Gelir Tablosu ... 50
1.8 Mali Rasyolar ... 51
1.9 Denetime Esas Defter, Kayıt ve Belgeler ... 52
2. DENETLENEN KAMU İDARESİ YÖNETİMİNİN SORUMLULUĞU ... 53
3. SAYIŞTAYIN SORUMLULUĞU ... 53
4. DENETİMİN DAYANAĞI, AMACI, YÖNTEMİ VE KAPSAMI ... 53
5. İÇ KONTROL SİSTEMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ... 55
6. DENETİM GÖRÜŞÜNÜN DAYANAKLARI ... 56
7. DENETİM GÖRÜŞÜ ... 56
8. TESPİT VE DEĞERLENDİRMELER ... 56
9. SONUÇ ... 86
10. EKLER ... 88
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 1: Karar Organı Tablosu ... 1
Tablo 2: Toplu Bilgiler Tablosu ... 4
Tablo 3: Bütçeye İlişkin Toplu Bilgiler ... 6
Tablo 4: Personel Sayı ve Harcamaları Tablosu ... 7
Tablo 5: Mal Alımları Tablosu ... 11
Tablo 6: İlk Madde ve Malzeme Tablosu ... 12
Tablo 7: Hizmet Alımları Tablosu ... 12
Tablo 8: Gider Grupları ... 14
Tablo 9: Çeşitli giderler ... 15
Tablo 10: Havalimanları ve Terminal Binalarının 2018 Yılı Sonu İtibariyle Genel Özellikleri 17 Tablo 11: Havalimanları ve Terminal Binalarının 2018 Yılı Sonu İtibariyle Genel Özellikleri (Devam) ... 18
Tablo 12: Havalimanlarında genel uçak, yolcu ve yük trafiği ... 20
Tablo 13: Havalimanları İtibariyle Uçak ve Yolcu Trafiği ... 21
Tablo 14: Üretim Maliyetleri Tablosu ... 22
Tablo 15: Yap-İşlet-Devret Projeleri (YİD) ... 25
Tablo 16: Kirala-İşlet-Devret Projeleri (KİD)... 27
Tablo 17: Satışlar ... 28
Tablo 18: Satış Sonuçları ... 29
Tablo 19: 2018 Yılı Yatırım Programı ... 32
Tablo 20: Aktif ... 48
Tablo 21: Pasif Tablosu ... 49
Tablo 22: Gelir tablosu ... 50
KISALTMALAR
ACC :Area Control Centre/Saha Kontrol Merkezi
ADS-B :Air Dependent Surveillance – Broadcast = Hava Bağımlı Gözetim –Yayın AFTN :Aeronautical Fixed Telecommunication Network/Havacılık Sabit İletişim Ağı AIM :Aeronautical Information Management/Havacılık Bilgi Yönetimi AIP :Aeronautical Information Publication/Havacılık Bilgi Yayını AIS :Aeronautical Information Service/Havacılık Enformasyon Hizmetleri ANS :Air Navigation Services/Hava Seyrüsefer Hizmetleri
APP :Approach Control Service/Yaklaşma Kontrol Merkezi APW :Area Proximity Warning/Bölge Yakınlık Uyarı Sistemi Ar-Ge :Araştırma-Geliştirme
ARFF :Hava alanı kurtarma ve yangınla mücadele memuru
A-SMGSC :Advanced-Surface Movement Guidance and Control System/ Gelişmiş Yüzey Hareketleri Rehberlik ve Kontrol Sistemi ATC :Air Traffic Control/Hava Trafik Kontrolü
ATM :Air Traffic Management/Hava Trafik Yönetimi ATS STAFF :air traffic service staff / Hava Seyrüsefer personeli AVM :Alış Veriş Merkezi
AYGM :Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü BKK :Bakanlar Kurulu Kararı
CANSO :Civil Air Navigation Services Organization / Uluslararası Sivil Hava Seyrüsefer Hizmetleri Organizasyonu CAT :Category/Kategori-Sınıflandırma
CDM :Ortaklaşa Karar Alma
CIDIN :Common ICAO Data Interchange Network/ICAO Ortak Veri Değişim Ağı CIP :Commercially Important Person/Ticari Önemi Olan Kişi
COSPAS- :Cosmicheskaya Sistema Poiska Avariynyh Sudov- Satellite-Aided Search and Rescue Tracking/Uyduya Dayalı Arama-Kurtarma Sistemi CPDLC :Controller-Pilot Data Link Communication/Kontrolör-Pilot Haberleşme Veri Hattı
ÇYS :Çevresel Yönetim Sistemi
DHMİ :Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü DME :Distance Measuring Equipment/Mesafe Ölçüm Cihazı DMİ :Devlet Meteoroloji İşleri
DVOR :Doppler VOR/Mania Yansımalarından Daha Az Etkilenen, Anten Sistemi Geliştirilmiş VOR Cihazı.
EASA :European Aviation Safety Agency/Avrupa Havacılık Emniyeti Otoritesi ECAC :European Civil Aviation Conference/Avrupa Sivil Havacılık Konferansı EHF :Extremely High Frequency/Aşırı Yüksek Frekeans
ENH :Enerji Nakil Hatları
ETS :Emission Trading Scheme/Salım Ticaret Sistemi
EUROCON :European Organisation for The Safety of Air Navigation/Hava Seyrüsefer Emniyeti İçin Avrupa Teşkilatı FIC :Flight Information Centre/Uçuş Bilgi Merkezi
FIR :Flight Information Region/Uçuş Bilgi Bölgesi FOD :Foreign Object Damage/Yabancı Madde Hasarı GEO :Geostationary Orbit/Yer Sabit Yörünge
GNSS :Global Navigation Satellite System/Küresel Uydu Seyrüsefer Sistemi GYFP :Genel Yatırım ve Finansman Programı
IATA :International Air Transport Association/Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği ICAO :International Civil Aviation Organization/Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı IFR :Instrument Flight Rules/Aletli Uçuş Kuralları
ILS :Instrument Landing System/Aletli İniş Sistemi İGA : İstanbul Grand Airport Havalimanı İşletmesi A.Ş.
KHK :Kanun Hükmünde Kararname KİT :Kamu İktisadi Teşebbüsleri KİD :Kirala-İşlet-Devret KÖİ :Kamu-Özel İşbirliği KYS :Kalite Yönetim Sistemi
LCC :Low Cost Carrier/Düşük Maliyetli Taşıyıcı LEO :Low Earth Orbit/Alçak Yörünge
MBM :Market Based Management/Pisyasaya Dayalı Önlemler MDV :Maddi duran varlıklar
MSB :Milli Savunma Bakanlığı
NDB :Non-Directional Radio Beacon/Yönlendirilmemiş Radyo Bikını NOTAM :Notice to Airmen/Havacılara Uyarı Bildirimi
OLDI :Online Data Interchange / Çevrimiçi Veri Alış-verişi PAT :Pist, Apron ve Taksi Yolu
P-RNAV :Precision Area Navigation/Duyarlı (Hassas) Saha Seyrüseferi RCC :Rescue Coordination Centre / Kurtarma Koordinasyon Merkezi PSR :Primary Surveillance Radar/Birincil Gözetleme Radarı (Yaklaşma Radarı) RASG :Regional Aviation Safety Group/Bölgesel Havacılık Emniyet Grubu RNAV :Area Navigation / Saha Seyrüseferi
SCADA :Supervisory Control and Data Acquisition/Veri Tabanlı Kontrol ve Gözetleme Sistemi SES :Single European Sky/Tek Avrupa Hava Sahası
SHGM :Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü
SMART :Systematic Modernization of Air Traffic Management Resources in Turkey/Türkiye’de Hava Trafik Yönetimi Kaynaklarının Sistematik Modernizasyonu SSR :Secondary Surveillance Radar/İkincil Gözetim Radarı
TBMM :Türkiye Büyük Millet Meclisi TMS : Türkiye Muhasebe Standartları
TÜBİTAK :Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu TWR :Tower/Kule Kontrol Merkezi
UDHB :Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı UFRS/TFRS :Uluslararası Finansal Raporlama Standartları UMS : Uluslararası Muhasebe Standartları
VCS :Voice Communications System/Ses haberleşme sistemi VHF :Very High Frequency/Çok Yüksek Frekans VIP :Very Important Person/Protokol (Çok Önemli Kişi)
VOR :Very High Frequency Omni Directional Range/Çok Yüksek Frekanslı Seyrüsefer Yön Cihazı YPK :Yüksek Planlama Kurulu
1. KAMU İDARESİ HAKKINDA BİLGİ 1.1 Sermaye Durumu ve Karar Organı
Kuruluşun unvanı : Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) Merkez : Ankara
İlgili Bakanlık : T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Esas Sermaye : 5.250.000.000 TL
Ödenmiş Sermaye : 3.986.974.618,84 TL Ödenmemiş Sermaye : 1.263.025.381,16 TL
Tablo 1: Karar Organı Tablosu Karar
Organındaki Ünvanı
Adı ve Soyadı
Temsil Ettiği Bakanlık veya
Kuruluş
Görevde Bulunduğu Süre Başlama
Tarihi Ayrılış Tarihi 1- Başkan
“
M.Funda OCAK Hüseyin KESKİN
DHMİ
DHMİ 2.10.2016
26.07.2019
12.02.2019 Devam ediyor
" Mehmet ATEŞ DHMİ 14.03.2019 Devam ediyor
2- Üye Erol ÇITAK Ulaştırma ve
Altyapı Bakanlığı 11.01.2017 20.05.2019
3- Üye Mehmet ATEŞ DHMİ 3.12.2008 Devam ediyor
4- Üye Sadettin PARMAKSIZ
Hazine ve Maliye
Bakanlığı 9.01.2010 Devam ediyor 5-Üye
“
Selay MÜREY Gökhan EVREN
DHMİ Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
25.06.2018 15.03.209
30.09.2018 Devam ediyor
6- Üye “
A.Rıza YÜCEULU Necdet SÜMBÜL
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığ Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
24.04.2013 08.07.2019
20.05.2019 Devam ediyor
1.2 Kuruluşun Mevzuatı ve Amacı
Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ), 08.06.1984 tarih ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri hakkında KHK ile 08.11.1984 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan Ana Statüsünde yer alan hükümler çerçevesinde, bir Kamu İktisadi Kuruluşu (KİK) olarak faaliyetini sürdürmektedir.
DHMİ Genel Müdürlüğü, sermayesinin tamamı devlete ait, tekel niteliğindeki hizmetleri kamu yararı gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulmuş ve gördüğü kamu hizmeti dolayısıyla ürettiği hizmetleri imtiyazlı sayılan bir KİK olup, Ulaştırma ve Altyapı
Ana Statü ile Kuruluşun görevleri; “sivil havacılık faaliyetlerinin gereği olan, hava taşımacılığı, hava meydanlarının işletilmesi, meydan yer hizmetlerinin sağlanması, hava trafik kontrol hizmetlerinin ifası, seyrüsefer sistem ve kolaylıklarının kurulması ve işletilmesi, bu faaliyetler ile ilgili diğer tesis ve sistemlerin kurulması, işletilmesi ve modern havacılık düzeyine çıkarılmasını sağlamaktır. Ayrıca, sivil havacılık ihtisas alanlarında, dünya standartlarına göre personel yetiştirmek üzere eğitim tesisleri kurmak, kurdurmak ve bu tesisleri işletmek ve işlettirmek ve işletiminde bulunan hava alanları ile işletme dönemlerinin sonundan itibaren Yap- İşlet-Devret modeli çerçevesinde yaptırarak işletimini özel sektöre verdiği terminallerini ve/veya hizmetin bütünlüğü yönünden gerek gördüğü diğer tesislerini, 5335 Sayılı Kanunun 33 üncü Maddesi çerçevesinde özel hukuk tüzel kişilerine kiralamak ve/veya işletme hakkını devretmek” şeklinde belirlenmiştir.
1.3 Teşkilat
Kuruluşun teşkilat yapısı karar organı ile Genel Müdürlük ve bağlı alt birimlerden teşkil edilmiş yürütme organından oluşmaktadır.
Kuruluşun en yüksek seviyede yetkili ve sorumlu karar organı olan Yönetim Kurulu 1 başkan ve 5 üyeden teşkil etmektedir. Genel Müdür, Yönetim Kurulu’nun da başkanıdır. 233 sayılı KHK gereği, yönetim kurulu üyeleri ortak karar ile atanmakta iken 10.07.2018 tarih ve 30474 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yönetim kurulu üyeliklerine Cumhurbaşkanı onayı ile atama yapılacağı hüküm altına alınmıştır.
01.05.2019 tarih ve 30761 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2019/8 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile de genel müdür hariç yönetim kurulu üyeliklerine Cumhurbaşkanı onayı ile yapılacak atamalarda beş üyeden dört üye için ilgili Bakanın, bir üye için Hazine ve Maliye Bakanının teklifte bulunacağı hüküm altına alınmıştır.
Bir adet yönetim kurulu üyeliğinin yıllar itibariyle boş olduğu görülmektedir.
Kuruluşun yürütme organı olan Genel Müdürlük; Genel Müdür, dört Genel Müdür Yardımcısı ve doğrudan genel müdüre veya genel müdür yardımcılarına bağlı alt birimler ile Kuruluşun taşra teşkilatını oluşturan havalimanlarından oluşmaktadır.
Merkez teşkilatı, doğrudan Genel Müdüre bağlı Teftiş Kurulu Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği, İnsan Kaynakları Dairesi Başkanlığı, İnşaat ve Emlak Dairesi Başkanlığı, Hava Seyrüsefer Daire Başkanlığı, Kurumsal İletişim Daire Başkanlığı, İç Denetim Daire
Başkanlığı ile Yönetim Kurulu Büro Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği Müdürlüğü ve Özel Kalem Müdürlüğü ile Genel Müdür yardımcılarına bağlı 11 daire başkanlığından oluşmaktadır.
Kuruluşun taşra teşkilatı Havalimanı Başmüdürlükleri ile Havalimanı Müdürlüklerinden oluşmaktadır. Ayrıca işletmesi başka kuruluşlara ait 6 havalimanında Kuruluş tarafından hava seyrüsefer hizmeti verilmektedir.
1.4 Toplu Bilgiler
Tablo 2: Toplu Bilgiler Tablosu
Son iki yıl Artış veya farkı azalış %
Sermaye Bin TL 5.250.000 5.250.000 5.250.000 - -
Ödenmiş sermaye Bin TL 3.986.975 3.986.975 3.986.975 - -
Öz kaynaklar Bin TL 6.344.808 7.830.759 8.727.486 896.727 11,5
Yabancı kaynaklar Bin TL 2.443.807 2.137.349 3.578.128 1.440.779 67,41
Finansman giderleri Bin TL - - - - -
Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL 10.140.445 11.370.365 11.968.631 598.266 5,3
Maddi duran varlıklar birikmiş amortism. Bin TL 3.513.977 4.011.068 4.529.496 518.428 12,9
Yatırımlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL 478.518 795.924 1.024.985 229.061 28,8
Yatırımların gerçekleşme oranı (Nakdi) % 95,6 96,9 81,5 (15) (16)
Tüm alım tutarı Bin TL 398.021 494.009 616.364 122.355 24,8
Tüm üretim tutarı (üretim maliyeti) Bin TL 1.775.134 2.074.183 2.457.769 383.586 18,5
DHMİ tarafından işletilen hava meydanları Adet 49 49 49 - -
DHMİ dışında işletilen hava meydanları Adet 6 6 6 - -
Türkiye'deki toplam hava meydanı Adet 55 55 55 - -
Türkiye'deki toplam uçak trafiği sayısı (Tüm havalimanları itibariyle) Adet 1.452.995 1.500.457 1.544.169 43.712 2,9
Türkiye'deki toplam yolcu trafiği (Tüm havalimanları itibariyle) Bin kişi 173.738 193.045 210.498 17.453 9,0
Türkiye toplam yük trafiği (Tüm havalimanları itibariyle) Bin Ton 3.077 3.481 3.855 374 10,7
Over-flight (üst geçiş) uçak trafiği Adet 376.913 413.560 473.051 59.491 14,4
Net satış tutarı Bin TL 3.444.345 4.266.792 5.925.697 1.658.905 38,9
Malzeme stokları Bin TL 35.632 41.542 63.286 21.744 52,3
Memur Kişi 343 361 349 (12) (3)
Sözleşmeli Kişi 9.443 9.858 9.997 139 1,4
Personel için yapılan harcamalar Bin TL 813.126 993.808 1.230.014 236.206 23,8
Dönem kârına ilişkin vergi ve diğer yasal yükümlülükler Bin TL 329.056 409.438 681.860 272.422 66,5
Faaliyet kârlılığı (öz kaynak yönünden) % 23,9 25,6 36,2 11 41,4
Faaliyet kârı veya zararı Bin TL 1.518.953 2.004.762 3.163.097 1.158.335 57,8
Dönem kârı veya zararı Bin TL 1.527.057 1.930.640 2.906.725 976.085 50,6
Toplu bilgiler Ölçü 2016 2017 2018
1.5 Cari Yıl Bilgileri 1.5.1 İşletme Bütçesi
2018 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programı 31.10.2017 tarih ve 30226 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Programın; İşletme Bütçesi başlıklı 15. maddesinde “Hazine Müsteşarlığı 30.11.2017 tarihine kadar Programı kamu teşebbüslerine gönderir. Kamu teşebbüsleri, 2018 yılına dair işletme bütçelerini Program hedeflerini esas alarak hazırlar ve 01.01.2018 tarihine kadar Müsteşarlığa, Kalkınma Bakanlığına ve ilgisine göre Özelleştirme İdaresi Başkanlığına bildirir.” hükmü yer almıştır.
Kuruluş; 2018 yılı İşletme Bütçesini Hazine Müsteşarlığı’nın 28.11.2017 tarih ve 30537 sayılı Genelgesi’nde belirlenen mali hedefler çerçevesinde hazırlamış ve Yönetim Kurulu’nun 12.12.2017 tarih ve 169 sayılı kararıyla kabul edilmiştir.
2019 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programı 17.10.2018 tarih ve 30568 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Sermayeli Kuruluş ve İşletmeler Genel Müdürlüğü; 02.11.2018 tarihli Genelgesi ile 2019-2021 yıllarına ilişkin olarak belirlenen mali büyüklükleri, temel varsayımları, mali hedefleri ve tavanları bildirmiştir. Ayrıca; Genelge ekinde Kuruluşa ait 2018 yılı Revize ve 2019-2021 yıllarına ait program hedefleri bildirilmiştir. Genelge uyarınca 2019 yılı İşletme Bütçesi ile birlikte hazırlanan 2018 yılı Rervize Bütçesi Yönetim Kurulu’nun 16.11.2018 tarih ve 160 sayılı kararıyla kabul edilmiştir.
Bütçeye ilişkin toplu bilgiler ve gerçekleşen değerler, önceki dönem verileri ile birlikte aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 3: Bütçeye İlişkin Toplu Bilgiler
Bütçeye İlişkin Bütçeye Bütçeye
Başlıca Bilgiler Ölçü Gerçekleşen göre sapma Gerçekleşen göre sapma
(ilk durum) İlk Son (ilk durum)
% durum durum %
1. Personel sayısı Kişi 10.218 (21,8) 10.570 10.462 10.305 (2,5)
2. Personel giderleri Bin TL 993.808 8,1 1.146.964 1.248.830 1.230.014 7,2
3. Tüm alım tutarı Bin TL 148.679 4,7 164.700 203.000 193.064 17,2
4. Tüm üretim maliyeti Bin TL 2.074.183 6,3 2.551.684 2.617.049 2.457.769 (3,7)
5. Başlıca üretimler :
-Uçak trafiği Adet 1.246.774 (2,3) 1.324.841 1.286.559 1.275.694 (3,7)
-Yolcu trafiği Bin kişi 160.630.576 3,5 163.750.850 176.090.401 174.843.860 6,8
-Yük,posta,bagaj trafiği Ton 3.121.175 2,2 3.171.178 3.478.536 3.463.209 9,2
6. Net satış tutarı Bin TL 4.266.792 9,6 5.107.553 5.846.095 5.925.697 16,0
7. Yatırımlar ( Nakdi harcama) Bin TL 795.922 28,1 756.955 1.256.955 1.024.985 35,4 8.Dönem kârı veya zararı Bin TL 1.930.640 17,4 2.235.316 2.768.963 2.224.865 (0,5)
2017 2018
Bütçe
Bütçeye göre gerçekleşmeler incelendiğinde Bütçenin ilk durumuna göre yatırımlar, alımlar ve net satış tutarı önemli sapmalar göstermektedir. Hazine ve Maliye Bakanlığı Kamu Sermayeli Kuruluş ve İşletmeler Genel Müdürlüğü’nün 02.11.2018 tarihli Genelgesi uyarınca 2018 yılı Rervize Bütçesinin Yönetim Kurulu’nun 16.11.2018 tarih ve 160 sayılı kararıyla kabul edilmesi sonucunda tüm kalemler bütçe ödeneklerinin altında gerçekleşmiştir.
Ayrıca, YPK’nın 10.05.2018 tarih ve 2018/12 sayılı kararıyla 2018 yılı yatırım ödeneği 500 milyon TL arttırılarak 1,3 milyar TL’ye yükseltilmiştir.
1.5.2 İnsan Kaynakları
Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıklarının 2018 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programının, “Genel İlkeler” başlıklı 3 üncü maddesinin c fıkrasında, etkin bir insan kaynakları politikası izleneceği ve tüm personelin kamu teşebbüsü içerisinde, işin gereği ve ihtiyaçlar dikkate alınarak rasyonel bir şekilde dağıtılması ve mevcut olması halinde atıl personelin eleman açığı bulunan diğer hizmet birimlerine kaydırılması sağlanacağı hükmü belirtilmiştir.
Tablo 4: Personel Sayı ve Harcamaları Tablosu
Personel Personel Sayısı Personel Harcamaları
Sayısı ve 2017 2018 2017 2018
Harcamaları Personel Sayısı
Program Kadro
Sayısı
Personel Sayısı
Toplam
Harcama Ödenek Toplam Harcama
Bin TL Bin TL Bin TL
I- Yönetim kurulu
üyeleri 81 126
II- Memurlar 360 515 349 41.798 51.603 49.507
III- Sözleşmeliler
A-399 Sayılı
KHK’ya göre 9.857 12.811 9.997 951.937 1.197.192 1.180.473 B-657 Sayılı Kanuna
göre 1 73 35 34
Toplam 10.218 13.326 10.346 993.808 1.248.830 1.230.014 KİT Personel rejimini düzenleyen 399 sayılı KHK hükümlerine tabi bulunan Kuruluşta memur ve sözleşmeli olmak üzere iki tür personel çalıştırılmakta, işçi personel istihdam edilmemektedir.
Memur kadroları olarak ifade edilen ve esas itibariyle yönetim kademelerinde yer alan kadrolardaki personelin unvanları ile kadro derecesi ve sayıları 1 sayılı cetvelde; sözleşmeli personelin sayı ve pozisyon unvanları ise 2 sayılı cetvelde belirlenmiştir.
1 sayılı cetvelde yer alan personel hakkında, 399 sayılı KHK’da belirtilen hükümler dışında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.
Bakanlar Kurulu kararlarıyla merkez ve taşra teşkilat birimlerinde 1. ve 2. sayılı cetvellerde muhtelif kadro ve pozisyon iptal ve ihdasları yapılmaktadır.
Kuruluşun 2018 yılı programıyla merkez ve taşra birimlerinde toplam 13.326 kişi çalıştırılması ön görülmüş, yılsonu itibariyle 10.346 kişi istihdam edilmiştir.
2018 yılında Kuruluş personeli için toplam 1,2 milyar TL harcama yapılmıştır.
Harcama tutarında geçen yıla göre %23,8 oranında artış söz konusudur.
Memur ve sözleşmeli personel maaş ve ücretlerine yapılan zamlar ve sosyal harcamalara esas teşkil eden mal ve hizmet fiyatlarındaki yükselmeler personel harcamalarındaki artışın başlıca nedenleridir.
Personel harcamaları içinde ek ödemeler önemli bir yer tutmaktadır. Ek ödemelerin ağırlıklı kısmını ise havacılık tazminatları teşkil etmektedir. Havacılık tazminatı, 399 sayılı KHK gereği Kuruluş personeline YPK tarafından belirlenen oran, esas ve usuller çerçevesinde ödenmektedir.
09.07.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 703 sayılı KHK’nın 132 ve 133 sayılı maddeleri 233 sayılı KHK’nın çeşitli maddelerinde değişiklik yapmış ve Bakanlar Kurulu ve Yüksek Planlama Kurulu ibareleri yerine Cumhurbaşkanı ibaresi getirilmiştir.
Kuruluşta çalışan memurların atama, ilerleme, nakil, emeklilik ve disiplin ile ilgili işlemleri; 657 ve 5510 sayılı kanunlar ve 399 sayılı KHK ile bunların ek ve değişiklikleri, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri, DHMİ Personel Yönetmeliği, DHMİ Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği ile diğer ilgili iç mevzuat hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir.
Sözleşmeli personelle ilgili işlemler, KİT personel rejimini düzenleyen 399 sayılı KHK, bütçe kanunları, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile DHMİ sözleşmeli personel iç mevzuatı hükümleri dâhilinde, emeklilik işlemleri ise 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre yürütülmektedir.
1.5.3 Tedarik
Kuruluşun tedarik işleri 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, ikincil mevzuat hükümleri ile “Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünün Parasal Yetkileri İle 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü Maddesinin (G) Bendi Kapsamında Yapacağı Mal ve Hizmet Alımlarında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında İhale Yönetmeliği” çerçevesinde yürütülmektedir.
Bu kapsamda; 19.01.2019 tarih ve 30306 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2018/1 sayılı Kamu İhale Tebliği uyarınca 01.02.2018 ile 31.01.2019 tarihleri arasında yaklaşık maliyeti 10,4 milyon TL olan mal ve hizmet alımları DHMİ İhale Yönetmeliği çerçevesinde yapılmıştır.
Kuruluşun mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ihaleleri Satın Alma ve İkmal Daire Başkanlığı tarafından yapılmakta, ölçek ekonomisinden faydalanmak için temizlik, güvenlik vb. hizmet alım ihaleleri havaalanlarının bölgesel olarak gruplandırılması suretiyle gerçekleştirilmektedir. 2018 yılında Satın Alma ve İkmal Dairesi Başkanlığınca, 33 adet mal alımı, 47 adet hizmet alımı ve 18 adet yapım işi olmak üzere toplam 98 adet ihale gerçekleştirilmiştir. Bu ihalelerin 86 adedi yurtiçi ve 12 adedi yurtdışı alımlardır. Geçerli teklif olmaması veya tekliflerin yaklaşık maliyetin çok üzerinde olması sebepleriyle 16 ihale iptal edilmiştir. Doğrudan temin kapsamında ise 597 alımın gerçekleştirildiği anlaşılmıştır.
Ayrıca, Kuruluş İhale Yönetmeliği’nin 6 ncı maddesi uyarınca ihale komisyonları kurmaya, komisyonlarca alınan ihale kararlarını onaylamaya ve sözleşme yapmaya Kuruluş Yönetim Kurulu yetkilidir ve Yönetim Kurulu bu yetkisini, uygun gördüğü miktar ve usullerde Genel Müdüre, Genel Müdür de astlarına devredebilir. Bu çerçevede her yıl yayınlanıp tüm Kuruluş birimlerine dağıtılan İşletme Bütçesi uygulama talimatında mal ve hizmet alımı ile yapım işlerinde uygulanacak olan parasal yetki limitleri ilan edilmekte, Kamu İhale Tebliğinde yer alan parasal artış oranlarında her yıl güncellenmektedir.
2018 yılında parasal yetki limitleri dahilinde 50 havalimanı müdürlüğü ve hava trafik kontrol merkezi müdürlüğü tarafından toplam 194 mal, hizmet ve yapım ihalesi yapılmış ve sözleşmeye bağlanmıştır. Ayrıca; doğrudan temin kapsamında, Kuruluşun taşra teşkilatını oluşturan 50 havalimanı müdürlüğü ve hava trafik kontrol merkezi müdürlüğü tarafından toplam 20.526 alım gerçekleştirilmiştir.
Kuruluşun merkez ve taşra birimleri tarafından gerçekleştirilen doğrudan temin alımlarının toplam tutarı 131,6 milyon TL’dir.
1.5.3.1 Mal Alımları
Kuruluşun 2018 yılında gerçekleşen alımları, program ve önceki dönem değerleri ile birlikte aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 5: Mal Alımları Tablosu
Alımlar
2017 2018
Gerçekleşen
Program Gerçekleşen
Ödeneğe göre sapma % Miktar
Tutar Bin TL
Miktar Ödenek
Bin TL Miktar
Tutar
Bin TL
1-Demirbaş Malzemeler
- Yurt içi 4.921 2.610 5.392 106,6
- Yurt dışı 61 3000 2.980 (0,7)
Toplam(1) 4.982 5.610 8.372 49,2
2-İşletme Malzemesi
- Yurt içi 21.558 29.630 29.884 0,9
- Yurt dışı 11.328 8.000 7.350 (8,1)
Toplam(2) 32.886 37.630 37.234 (1,1)
3-Kırtasiye Malzemeleri
- Yurt içi 2.499 3.200 3.061 (4,3)
- Yurt dışı
Toplam(3) 2.499 3.200 3.061 (4,3)
4-Enerji Ürünleri
- Yurt içi 87.639 89.500 114.069 27,5
- Yurt dışı
Toplam(4) 87.639 89.500 114.069 27,5
5-Giyim Malzemeleri
- Yurt içi 2.469 8.270 15.324 85,3
- Yurt dışı
Toplam(5) 2.469 8.270 15.324 85,3
6-Diğer Malzemeler
- Yurt içi 13.226 20.490 15.004 (26,8)
- Yurt dışı 4.978
Toplam(6) 18.204 20.490 15.004 (26,8)
Yurt içi alımlar toplamı 132.312 153.700 182.734 18,9
Yurt dışı alımlar toplamı 16.367 11.000 10.330 (6,1)
Genel Toplam 148.679 164.700 193.064 17,2
Verilen sipariş avans. 16.367 11.000 10.330 (6,1)
Kuruluş 2018 yılında 182,7 milyon TL’si yurt içinden ve 10,3 milyon TL’si ise yurtdışından olmak üzere toplam 193 milyon TL alım gerçekleştirmiştir. Yurtdışı alımların program tutarına çok yakın olmasının sebebi bütçe revizesinin yılsonunda gelecek yıl işletme bütçesi ile birlikte yapılmasından kaynaklanmaktadır.
Toplam alımlar içerisinde 114,1 milyon TL düzeyindeki akaryakıt ve yakacak ürünleri alımından oluşan enerji ürünleri alımı toplam alımların %59,1’ini oluşturmuştur. İşletme malzemesi alımları ise alımların %19,3 oranında 32,9 milyon TL’sini oluşturmaktadır.
Kuruluşun 2018 yılı stok hareketlerine ilişkin tablo aşağıda verilmiştir.
Tablo 6: İlk Madde ve Malzeme Tablosu
2017 yılından
devreden stok
2018 yılında 2019 yılına
İlk madde ve malzemeler Giren Çıkan devreden
Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL 1- İlk madde ve yardımcı maddeler 2.958 12.748 9.250 3.498 2- İşletme malzemesi, yedekler ve
diğer malzemeler 38.584 276.520 216.732 59.788
Toplam 41.542 289.268 225.982 63.286 Hizmet sektöründe faaliyette bulunan Kuruluşun; 2019 yılına devreden 63,3 milyon TL tutarındaki stokların %94,5’i işletme malzemesi ve yedeklerden, %5,5’i ise ilk madde ve yardımcı maddelerden oluşmaktadır.
Kuruluşun stok yapısı işletme malzeme ağırlıklı olup yıl içindeki sarfiyatı en yüksek olan kalem akaryakıt ve yağlardan oluşmaktadır. İşletme malzeme stoklarının yüksek olmasının nedeni özellikle yurt dışından temin edilen ve uzun bir alım sürecini içeren işletme malzemelerine yönelik bulundurulan “emniyet stok” uygulamasından kaynaklanmaktadır.
1.5.3.2 Hizmet Alımları
Kuruluşun 2018 yılı hizmet alımları, program ve önceki yıl değerleriyle birlikte aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 7: Hizmet Alımları Tablosu
Hizmet Alımları
2017 2018
Gerçekleşen Program Gerçekleşen Ödeneğe
Miktar Tutar
(Bin TL) Miktar Ödenek
(Bin TL) Miktar
Tutar (Bin
TL)
Göre Sapma
% 1-Teknik İşletimi Destekleme
Hizmet Giderleri 64.432 76.090 74.837 (1,6)
2-Temizlik Giderleri 75.939 96.750 96.366 (0,4)
3-Özel Güvenlik Hizmet Giderleri 171.190 208.552 207.842 (0,3)
4-Personel Servis Hizmetleri ve
Araç Kiralama Giderleri 30.302 37.647 36.617 (2,7)
6-Diğer Hizmet Alımı Giderleri 3.467 4.261 4.156 (2,5)
Genel Toplam 345.330 423.300 419.818 (0,8)
Kuruluş, temizlik, özel güvenlik, araç kiralama, taşıma, sağlık ve teknik işletim faaliyetlerini kamu ihale mevzuatı dâhilinde hizmet satın alma suretiyle gerçekleştirmektedir.
Ölçek ekonomisi avantajından yararlanmak amacıyla bu tip hizmetlerin ihalelerini havaalanlarını bölgesel olarak gruplandırmak suretiyle gerçekleştirmektedir.
Hazine Müsteşarlığı’nın 28.11.2017 tarih ve 30537 sayılı Genelgesi ile Kuruluşun 2018 yılı hizmet alım tavanı 300,1 milyon TL olarak belirlenmiştir. Ancak, söz konusu tavan
Kuruluş ihtiyaçlarını karşılamadığı için 2018 yılı Genel Yatırım ve Finansman Programının 13 üncü maddesi uyarınca Yönetim Kurulunun 28.02.2018 tarih ve 32 sayılı kararıyla hizmet alım tavanı %25 oranında arttırılarak 375,1 milyon TL’ye yükseltilmiştir.
Yükseltilen hizmet alım tavanı da Kuruluş ihtiyaçlarını karşılamakta yetersiz kaldığı için Yönetim Kurulunun 27.04.2018 tarih ve 66 sayılı kararıyla hizmet alım tavanının 423,3 milyon TL’ye yükseltilmesine karar verilmiştir. Söz konusu karar 02.05.2018 tarihli yazı ile Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığına gönderilmiştir. Bakanlık Mayıs ayında gönderilen teklifi ancak 05.11.2018 tarihinde onaylamış ve Kuruluşun hizmet alım tavanı Kuruluş hizmet alım harcamalarını karşılayabilir düzeye yükselmiştir.
Kuruluşta 2018 yılında hizmet alım yöntemiyle (yüklenici firmalar üzerinden) 3.456’sı özel güvenlik hizmetlerinde, 2.229’u temizlik hizmetlerinde, 967’si teknik işletim destek hizmetlerinde, 71’i Genel Müdürlük, Esenboğa Havalimanı ve HTKM Başmüdürlüğü yemekhane hizmetlerinde ve 14’ü araç kiralama hizmetinde olmak üzere toplam 6.737 yüklenici elemanı çalıştırılmıştır.
İhale yolu ile alınan hizmet işgücü birim maliyeti, hizmetin gördürülmesinde istihdam edilecek çalışanların niteliği dikkate alınarak, asgari ücret ve katları şeklinde belirlenmektedir.
Temizlik hizmet ihalelerinde çalışacak yüklenici firma elemanının ücret düzeyi 1 asgari ücret iken özel güvenlik ve teknik işletim hizmetlerinde istihdam edileceklerde bu ücret düzeyi 2 ve/veya 3 asgari ücret düzeyinde oluşmaktadır.
1.5.4 Giderler
Kuruluşun 2018 yılına ait giderleri geçen yılla birlikte karşılaştırmalı olarak aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 8: Gider Grupları
2017 2018
Giderler Gerçekleşen Ödenek Gerçekleşen
Ödeneğin son durumuna
göre fark
Ödeneğe göre sapmalar
Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL %
0- İlk madde ve malzeme
gid. 62.842 102.928 82.235 20.693 (20,1)
2- Personel giderleri 993.808 1.248.830 1.230.014 18.816 (1,5) 3- Dış.sağ.fayda ve
hizmetler 497.796 740.054 667.720 72.334 (9,8)
4- Çeşitli giderler 183.596 254.289 220.272 34.017 (13,4) 5- Vergi resim ve harçlar 5.567 17.907 8.076 9.831 (54,9) 6- Amortisman ve
tükenme payları 518.421 580.190 554.283 25.907 (4,5)
7- Finansman giderleri - - - - -
Toplam 2.262.030 2.944.198 2.762.600 181.598 (6,2) 2018 yılı Kasım ayında gerçekleşen revize sonucunda, Kuruluşun gider ödenekleri toplamı 2,9 milyar TL düzeyine yükselmiştir. Kuruluşun gider bütçesinden yapılan harcama toplamı ise geçen yıla göre %22,1 oranında 500,6 milyon TL artış göstererek 2,8 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Harcama toplamı; yıl sonunda yapılan revize bütçe öngörüsünün %6,2 oranında altında kalmıştır.
Gider toplamının, 2.457,8 milyon TL’si “Satılan Hizmet Maliyet” hesaplarına, 304,8 milyon TL’si ise “Faaliyet Giderleri” hesabına yüklenmiştir. Satılan Hizmet Maliyet hesaplarının hizmet yerlerine dağılımında ise, 1.295,8 milyon TL’si Seyrüsefer hizmet maliyeti, 540,7 milyon TL’si Terminal hizmet maliyeti ve 621,3 milyon TL’si de İşletme hizmet maliyetlerinde toplanmıştır.
Faaliyet giderlerinin %96,2 oranında, 293,4 milyon TL’si “Genel Yönetim”
giderlerinden oluşmuştur.
Gider kalemleri içinde % 44,5 oranı ile en büyük paya sahip olan personel giderlerinin; % 96 oranında 1.180,5 milyon TL’si sözleşmeli personelin ücreti ile zam, tazminat ve diğer giderlerinden; % 4 oranında 49,5 milyon TL’si ise memur personele ödenen maaş, tazminat, SGK gider payları ve diğer giderlerinden oluşmuştur.
Kuruluş personeline yapılan havacılık tazminatı ödemeleri; milli maliyet unsurlarını içerdiği için, bir dönem sonra Eurocontrol teşkilatından tahsil edilmektedir.
Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlere ait 667,7 milyon TL tutarındaki giderlerin;
207,8 milyon TL’si özel güvenlik hizmet giderlerinden, 96,4 milyon TL’si temizlik giderlerinden, 77,3 milyon TL’si elektrik giderlerinden, 74,8 milyon TL’si teknik işletim destek hizmet giderlerinden, 52,7 milyon TL’si taşeron işçi kıdem tazminatı ödemelerinden, 42,6 milyon TL’si bakım-onarım giderlerinden ve 116,1 milyon TL’si de diğer giderlerden oluşmuştur.
49 ayrı havalimanı işletmekte olan Kuruluş’un amortisman ve tükenme payı giderleri 2018 yılında 554,3 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bu giderlerin; 216,1 milyon TL’si yer altı ve yer üstü düzenlerine, 155,6 milyon TL’si tesis, makine ve cihazlara, 92,6 milyon TL’si binalara, 52,4 milyon lirası taşıtlara ve 37,6 milyon TL’si da demirbaş ve diğer maddi duran varlıklara aittir.
Geçen yıla göre %20 oranında artarak 220,3 milyon TL düzeyinde gerçekleşen çeşitli giderlerin ayrıntısı aşağıda verilmiştir.
Tablo 9: Çeşitli giderler
2017 yılı 2018 yılı
Fark Çeşitli giderler Gerçekleşen Gerçekleşen
Bin TL Bin TL Bin TL
- İştirak payı ve aidat giderleri 74.004 108.882 34.878
- Garanti giderleri 43.928 55.648 11.720
- Sigorta giderleri 10.805 11.188 383
- Kira giderleri 11.241 4.065 (7.176)
- Ruhsat ve sertifika giderleri 14.096 3.746 (10.350)
- Ağırlama, toplantı ve tören giderleri 1263 1480 217
- Eğitim giderleri 11.534 15.167 3.633
- Yolluklar ve seyahat giderleri 12.693 14.276 1.583
- Dava, icra ve noter giderleri 2.575 3.599 1.024
- Diğer çeşitli giderler 1.457 2.221 764
Genel toplam 183.596 220.272 36.676 İştirak ve Aidat giderleri toplamı 108,9 milyon TL çeşitli giderlerin yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Bu tutarın; 108,1 milyon TL’si Eurocontrol’a ödenen katkı payına aittir.
Garanti giderleri hesabında yer alan 55,6 milyon TL YİD modeli ile işletilen havalimanlarındaki fiili yolcu sayılarının garanti edilen yolcu sayılarının altında kalması sonucu sözleşmeler gereği ödenen tutarlardır. Bu tutarın; 19 milyon TL’si Ankara Esenboğa Havalimanı dış hat garanti yolcu sayısı nedeniyle işletmeci şirket TAV’a ve 36,6 milyon TL’si Zafer Havalimanındaki iç hat ve dış hat garanti yolcu sayısı nedeniyle işletici şirket IC- İçtaş firmasına ödenmiştir.
1.5.5 Üretim ve Maliyetler
Sivil havacılık faaliyetleri kapsamında hava taşımacılığı, havalimanlarının işletilmesi, havalimanı yer hizmetlerinin sağlanması, hava trafik kontrol hizmetlerinin sağlanması, seyrüsefer sistem kolaylıklarının kurulması ve işletilmesi, bu faaliyetler ile ilgili diğer tesis ve sistemlerin kurulması, işletilmesi ve modern havacılık düzeyine çıkarılması, ayrıca sivil havacılık ihtisas alanlarında dünya standartlarında personel yetiştirmek üzere tesisler kurarak işletmekle görevlendirilen Kuruluş; 2018 yılsonu itibariyle 49 havalimanı işletmektedir.
Kuruluş tarafından işletilen havalimanları dışında Kuruluş tarafından işletilmeyen 6 havalimanı bulunmaktadır. Söz konusu havalimanlarından; İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı, Savunma Sanayi Müsteşarlığı denetiminde özel bir şirket tarafından, Zafer Bölgesel Havalimanı, Zonguldak Çaycuma, Antalya Gazipaşa, Aydın Çıldır Kuruluş denetimli özel şirket tarafından, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Havalimanı, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sivil Havacılık Yüksekokulu tarafından işletilmektedir.
Kuruluş tarafından işletilen 49 havalimanının ve terminal binalarının 2018 yılı sonu itibariyle genel özellikleri aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 10: Havalimanları ve Terminal Binalarının 2018 Yılı Sonu İtibariyle Genel Özellikleri
Havalimanları Kategori Kullanım
hakkı Hizmete giriş tarihi
Uçak
Yolcu hizmet alanları (m2)
Yolcu Terminalleri Toplam Alanı
Kapasitesi 2018 yılı Kapasite
kullanım oranı Gerçekleşmesi
Adet Adet % İç hat Dış hat Toplam m2
1 İstanbul Atatürk LTBA DHMİ 1953 674.520 464.646 68,89 25.406 110.228 135.634 388.113
2 Ankara Esenboğa LTAC DHMİ 1955 481.800 119.771 24,86 41.158 47.408 88.566 182.158
3 İzmir Adnan Menderes LTBJ DHMİ 1987 153.300 91.447 59,65 65.550 22.000 87.550 310.978
4 Antalya LTAI DHMİ 1960 534.359 191.560 35,85 12.583 24.589
61.283 180.317
24.111
5 Muğla Dalaman LTBS DHMİ-HKK 1981 324.120 35.471 10,94 ORTAK 28.237 28.237 118.866
6 Muğla Milas-Bodrum LTFE DHMİ 1997 372.300 33.145 8,90 9.027 37.212 46.239 110.613
7 Adana LTAF DHMİ 1937 201.480 41.167 20,43 2.950 3.565 6.515 12.195
8 Trabzon LTCG DHMİ 1957 74.460 27.533 36,98 8.080 3.245 11.325 23.745
9 Isparta Süleyman Demirel LTFC DHMİ 1997 43.800 23.131 52,81 2.747 ORTAK 2.747 6.770
10 Kapadokya LTAZ DHMİ 1998 21.900 8.144 37,19 720 1.295 2.015 3.500
11 Erzurum LTCE DHMİ-HKK 1966 61.320 9.498 15,49 2.900 2.850 5.750 12.950
12 Gaziantep LTAJ DHMİ 1976 43.800 19.727 45,04 2.845 2.954 5.799 22.790
13 Adıyaman LTCP DHMİ 1998 21.900 2.044 9,33 5.677 4.443 0 23.011
14 Ağrı Ahmed-i Hani LTCO DHMİ 1997 21.900 2.408 11,00 3.450 4.535 7.985 23.676
15 Balıkesir Merkez LTBF DHMİ-HKK 1998 4.380 107 2,44 150 - 150 330
16 Balıkesir Koca Seyit LTFD DHMİ 1997 26.280 20.219 76,94 4.320 4.330 8.650 23.240
17 Batman LTCJ DHMİ-HKK 2010 13.140 4.671 35,55 2.090 2.626 4.716 20.741
18 Bingöl LTCU DHMİ 2013 8.760 1.648 18,81 1.410 0 1.410 3.600
19 Bursa Yenişehir LTBR DHMİ-HKK 2000 26.280 5.207 19,81 2.027 3.573 5.600 12.716
20 Çanakkale LTBH DHMİ-DKK 1995 21.900 5.316 24,27 1.790 2.020 3.810 11.400
21 Denizli Çardak LTAY DHMİ-HKK 1991 39.420 5.842 14,82 4.460 4.800 9.260 16.890
22 Diyarbakır LTCC DHMİ-HKK 1952 109.500 13.275 12,12 18.313 16.002 34.315 86.571
23 Elazığ LTCA DHMİ-KKK 1940 30.660 6.971 22,74 2.911 2.044 0 16.397
24 Erzincan LTCD DHMİ-KKK 1988 26.280 3.657 13,92 3.400 4.175 7.575 27.132
25 Çanakkale Gökçeada LTFK DHMİ 2010 13.140 76 0,58 680 - 680 1.200
26 Hatay LTDA DHMİ 2007 43.800 9.914 22,63 4.645 6.065 10.710 46.826
27 Iğdır Şehit Bülent Aydın LTCT DHMİ 2012 21.900 2.136 9,75 990 - 990 3.460
28 Kahramanmaraş LTCN DHMİ 1996 30.660 2.704 8,82 540 - 540 1.540
29 Kars Harakani LTCF DHMİ 1998 21.900 4.059 18,53 4.373 3.923 0 35.946
Tablo 11: Havalimanları ve Terminal Binalarının 2018 Yılı Sonu İtibariyle Genel Özellikleri (Devam)
Havalimanları Kategori Kullanım
hakkı Hizmete giriş tarihi
Uçak
Yolcu hizmet alanları (m2)
Yolcu Terminalleri
Toplam Alanı
Kapasitesi
2018 Kapasite
kullanım oranı Yılı
Gerçekleşmesi
Adet Adet % İç hat Dış hat Toplam m2
31 Kayseri LTAU DHMİ-HKK 1998 39.420 14.633 37,12 3.200 3.050 6.250 22.000
32 Kocaeli Cengiz Topel LTBQ DHMİ-DKK 2011 35.040 2.100 5,99 1.135 - 1.135 2.100
33 Konya LTAN DHMİ-HKK 2000 43.800 8.652 19,75 4.165 4.500 8.665 24.175
34 Malatya LTAT DHMİ-HKK 1941 30.660 6.645 21,67 1.395 1.200 2.595 9.545
35 Mardin LTCR DHMİ 1999 17.520 4.722 26,95 4.712 4.330 9.042 33.150
36 Amasya Merzifon LTAP DHMİ-HKK 2008 8.760 1.419 16,20 680 - 680 1.200
37 Muş Sultan Alparslan LTCK DHMİ-HKK 1992 13.140 3.042 23,15 815 - 815 1.503
38 Samsun Çarşamba LTFH DHMİ 1998 43.800 13.930 31,80 2.138 2.587 4.725 11.500
39 Siirt LTCL DHMİ 1998 4.380 46 1,05 356 - 356 598
40 Sinop LTCM DHMİ 1993 17.520 2.082 11,88 1.420 1.375 2.795 12.695
41 Sivas Nuri Demirağ LTAR DHMİ 1957 48.180 4.220 8,76 3.340 2.525 5.865 20.047
42 Şanlıurfa GAP LTCS DHMİ 2007 48.180 6.028 12,51 2.020 2.600 4.620 12.000
43 Şırnak Şerafettin Elçi LTCV DHMİ 2013 13.140 3.018 22,97 1.575 - 1.575 4.000
44 Tekirdağ Çorlu
Atatürk LTBU DHMİ-HKK 1998 236.520 22.906 9,68 2.145 ORTAK 2.145 6.521
45 Tokat LTAW DHMİ 1995 4.380 279 6,37 365 - 365 560
46 Uşak LTBO DHMİ-HKK 1998 4.380 1.665 38,01 780 - 780 1.460
47 Van Ferit Melen LTCI DHMİ 1943 35.040 14.396 41,08 2.040 2.200 4.240 14.800
48 Hakkari Yüksekova
Selahattin Eyyubi LTCW DHMİ 2015 21.900 1.658 7,57 2.650 - - 6.700
49 Ordu-Giresun LTCB DHMİ 2015 21.900 7.784 35,54 3.550 4.200 7.750 20.250
Tabloda yer alan toplam 49 adet havalimanından 31 adedi sivil statüde olup, kullanım hakkı Kuruluşa aittir. Diğerleri ise askeri-sivil statüde olup, Elazığ ve Erzincan Havalimanlarının kullanım hakkı Kara Kuvvetleri Komutanlığı ile, Çanakkale ve Cengiz Topel Havalimanlarının kullanım hakkı Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ile, geri kalanlarının kullanım hakkı ise Hava Kuvvetleri Komutanlığı ile ortak kullanımdadır ve 2018 yılında da sivil ve askeri amaçlarla kullanılmaya devam edilmiştir.
İstanbul Atatürk, Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Antalya, Muğla Dalaman ve Milas-Bodrum havalimanlarının yoğun talep görmeleri nedeniyle saatlik kapasiteye dayalı slot uygulamayla kapasiteleri tespit edilmektedir. Diğer hava limanlarında ise fizibilite raporlarıyla belirlenen uçak kapasiteleri tabloya alınmıştır.
Havalimanlarının yıllık toplam kapasitesi 4.165.379 adet uçak olup 2018 yılında 1.275.694 adet uçak trafiği gerçekleşmiştir. Dolayısıyla; 2018 yılı toplam kapasite kullanım oranı geçen yıla göre %3,2 oranında azalışla %30,6 seviyesine gerilemiştir.
Balıkesir Koca Seyit Havalimanı, İstanbul Atatürk Havalimanı ile İzmir Adnan Menderes Havalimanı en yüksek kapasite kullanım oranlarına sahiptir. Çanakkale Gökçeada Havalimanı %0,58, Siirt Havalimanı %1,05 ve Balıkesir Merkez Havalimanı ise %2,44 oranı ile en düşük kapasite kullanımını gerçekleştirmiştir.
Kuruluş tarafından işletilen havalimanlarında 2018 yılında gerçekleşen toplam uçak, yolcu ve yük trafiği geçen yıl rakamları ile birlikte aşağıda gösterilmiştir.
Tablo 12: Havalimanlarında genel uçak, yolcu ve yük trafiği
2018 Gerçekleşme (%)
2017
Hizmet türleri Ölçü Gerçekleşen Program Gerçekleşen
Programa göre sapma
Önceki döneme göre artış
Uçak İç hat Adet 740.181 763.799 716.407 (6,2) (3,2) Trafiği Dış hat Adet 506.593 522.760 559.287 7,0 10,4 Toplam Adet 1.246.774 1.286.559 1.275.694 (0,8) 2,3
Üst geçiş Adet 413.560 459.279 473.051 3,0 14,4
İç hat
Gelen Kişi 43.961.551 48.192.613 44.826.790 (7,0) 2,0 Giden Kişi 43.911.420 48.137.656 44.856.832 (6,8) 2,2 Yolcu Toplam Kişi 87.872.971 96.330.269 89.683.622 (6,9) 2,1 Trafiği Dış hat
Gelen Kişi 36.326.638 39.822.881 42.631.064 7,1 17,4 Giden Kişi 36.430.967 39.937.251 42.529.174 6,5 16,7 Toplam Kişi 72.757.605 79.760.132 85.160.238 6,8 17,0
Toplam
yolcu Kişi 160.630.576 176.090.401 174.843.860 (0,7) 8,8
Transit
yolcu Kişi 531.501 620.472 449.475 (27,6) (15,4) Yük İç hat Ton 739.724 824.419 730.305 (11,4) (1,3) Trafiği Dış hat Ton 2.381.451 2.654.117 2.732.903 3,0 14,8 Toplam Ton 3.121.175 3.478.536 3.463.209 (0,4) 11,0
2018 yılında iç hat uçak trafiği, transit yolcu trafiği ve iç hat yük trafiği dışındaki tüm uçak, yolcu ve yük trafiğinde geçen yıla göre artış gerçekleşmiştir. Özellikle dış hatlar yolcu trafiği geçen yıla göre 12,4 milyon kişi artış göstermiştir. Toplam yük trafiği de geçen yıla göre 342 bin ton artış göstermiştir.
Kuruluş tarafından işletilen havalimanlarındaki 2017 ve 2018 yıllarına ait uçak ve yolcu trafikleri aşağıda gösterilmiştir.
