Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü’nün (DHMİ) 2018 yılına ilişkin yukarıda belirtilen ve ekte yer alan mali rapor ve tablolarının tüm önemli yönleriyle doğru ve güvenilir bilgi içerdiği kanaatine varılmıştır.
8. TESPİT VE DEĞERLENDİRMELER 8.1 Bulgu ve Öneriler
BULGU 8.1.1: Bazı Iş Kalemlerinin Miktarında Yapılan Artışlar Nedeniyle Proje Maliyetlerinin Yükselmesi Ve Yapım Sürelerinin Uzaması.
Yatırım faaliyetlerinin incelenmesinde, AYGM tarafından hazırlanarak Kuruluşa gönderilen kesin projelerdeki tip kesitlerin, Kuruluş tarafından yürütülen ihale sonrası
uygulama projesi aşamasında değiştirilmesi veya Kuruluş tarafından ihale ile yaptırılan etüt proje işleri ile hazırlanan projelerin inşaat aşamasında zemin kotlarının arazi kotuna uymadığı ve mahal listesinde bazı imalatların gösterilmediği gerekçesiyle değiştirilmesi sonucunda bazı iş kalemlerinin miktarında yapılan artışlar nedeniyle proje maliyetlerinde artışlar meydana geldiği ve yapım sürelerinin uzadığı belirlenmiştir.
Yatırım programında yer alan bazı projelerin ilave iş artışı ve süre uzatımını gösteren detay bilgileri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
Sıra
1 Balıkesir Merkez Havalimanı Terminal Binası Ve
Mütemmimleri Yapımı 4.11.2016 42.247.000 16.10.2018
2 Kahramanmaraş Havalimanı Terminal Binası Ve
Mütemmim Tesisler Yapımı 22.11.2016 59.374.875 7.12.2018 3.106.763,40 1-% 5,23 37 Gün 62.481.638,40 07.12.2018
3 Muş Havalimanı Terminal Binası Ve Mütemmim
Tesisler İle Apron Yapımı 10.10.2016 39.784.365 21.11.2018 3.640.299,76 26 Gün
1- %9,15 38 Gün 43.424.664,76 21.11.2018
4 Sabiha Gökçen Havalimanı 2. Pist Ve Mütemmimleri 1.
Etap İşleri Deplaseler, Yollar Ve Tüneller) 20.05.2015 486.456.992 21.06.2017 97.291.398,44
362 Gün 1- %20 111 Gün 111 Gün
583.748.390,66 24.06.2019
5 Adnan Menderes Havalimanı Apron Ve Taksiyolları
Yapımı 11.11.2016 71.350.000 17.07.2018
6 Esenboğa Havalimanı Pat Sahaları Yapımı, Onarımı Ve
Tevsii İle De Icing Apronu Yapımı 25.03.2016 129.872.123 20.11.2017
1- 7.020.682,29
7 Çukurova Bölgesel Havalimanı Alt Yapı Tesisleri
Yapımı 29.12.2016 224.874.748 13.07.2018 245 Gün 224.874.748,90 15.03.2019
8 Milas-Bodrum Havalimanı Pat Sahaları Onarımı 07.07.2017 81.673.000 02.09.2019 126 Gün
49 Gün 81.673.000 02.09.2019 9 Van Ferit Melen Havalimanı Pat Sahaları Onarımı 27.11.2017 9.483.000 30.11.2018 1.791.404,03 1- % 18,89 11.274.404,03 30.11.2018 10 Siirt Havalimanı Muhtelif Alt Yapı İşleri 15.02.2018 23.813.427 30.12.2018 2.842.389,93 1- % 11,94 10 Gün 26.655.816,93 30.12.2018 11 Samsun Çarşamba Havalimanı Yeni Çevre Tel Örgü
Yapımı 06.08.2018 4.305.775 19.05.2019
30 Gün 4.305.775,50 19.05.2019 12 Atatürk Havalimanı Protokol Kapsamında Yapılacak
İşler (2. Etap) 02.04.2018 78.989.000 17.06.2020 6.837.648,41 1- % 8,66 85.826.648,41 17.06.2020
13 Adnan Menderes Havalimanı Karaburun Akdağ Radar
Personel Eğitim Tesislerinin Yenilenmes 21.02.2018 20.444.000 27.09.2019 1.926.605,89 1-% 9,42 70 Gün 22.370.605,89 27.09.2019 14 Erzincan Havalimanı Çevre Güvenlik Tel Örgüsü,
Yolları Ve Aydınlatmalarının Yapılması 10.08.2016 14.376.860 16.02.2018 954.432,85 1-% 6,64 37 Gün 15.331.292,85 07.05.2018 07.05.2018 15 Kars Harakani Terminal Binası Muhtelif İşlerin
Yapılması 28.11.2017 748.960 29.08.2018 123.801,55 1-%16,53 39 Gün 872.761,55 29.08.2018 29.8.2018
Sıra
No İşin Adı Sözleşme
Tarihi
Sözleşme Bedeli
(TL)
İşin Bitmesi Gereken
Tarih
İlave Artış İş Artış Oranı ve Süre Uzatımı
Toplam Sözleşme Bedeli
(TL)
İşin Son Bitiş Tarihi
Geçici Kabul Tarihi
16 Antalya Havalimanı Yağmur Suyu Drenaj Sistemlerinin
Rehabilitasyonu 24.01.2017 24.327.002 11.11.2018 4.831.269,99 1-%19,86 144 Gün 29.158.271,99 09.11.2018 9.11.2018
17 Kastamonu Havalimanı Çevre Drenajı ve Şevlerinin
Rehabilitasyonu 05.01.2017 22.998.000 31.12.2018 4.575.202,35 1-% 19,89 119 Gün 27.573.202,35 13.12.2018 13.12.2018
18 Antalya Havalimanı Pat Sahaları Onarımı 05.07.2017 24.501.205 20.01.2019 4.783.146,22 1-% 19,52 29.284.351,22 14.12.2018 14.12.2018 19 Atatürk Havalimanı Protokol Kapsamında Yapılacak
İşler (1. Etap) 28.12.2017 10.259.200 31.12.2018 968.888,49 1-%9,44 70 Gün 11.228.088,49 31.12.2018 31.12.2018
20 Tekirdağ-Çorlu Hv.Lim. Tel Örgü, Acil Çıkış Yolu,
Çevre Güvenlik Yolu Aydın. Yapılması 22.12.2016 6.345.555 30.12.2017 24 Gün
14 Gün 6.345.555 20.04.2018 20.04.2018
Kuruluşun 2018 yılı yatırım faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan incelemelerde, muhtelif projeler kapsamında, önceki yıllarda başlamış ve 2018 yılında tamamlanarak geçici kabulü yapılmış 7 yapım işi, önceki yıllarda başlamış ve 2018 yılında yapımı devam eden 6 yapım işi, önceki yıllarda başlamış ve 2018 yılında yapımı süre uzatımı dahil tamamlanması gereken ancak hala yapım süreci devam eden 3 yapım işi ve 2018 yılında başlamış ve tamamlanmış 1 yapım işi ve 2018 yılında başlamış ve devam eden 3 yapım işi olmak üzere toplam 20 ayrı yapım işinde iş artışı verilmiştir. Söz konusu 20 yapım işinden sadece 3 tanesi sadece iş artışı olarak gerçekleşmiş, diğer 17 yapım işinde iş artışına bağlı olarak süre uzatımı da verilmiştir. Ayrıca, 3 ayrı yapım işinde de iş artışı olmadan süre uzatımı verilmiştir.
Ulaştırma, Denizcilik Haberleşme Bakanlığının kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarını düzenleyen 655 sayılı KHK’nin 15 inci maddesi;
“Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğünün görevleri:
Madde 15 - a)Devletçe yaptırılacak demiryolu altyapısı, limanlar, barınaklar, kıyı yapıları, hava meydanlarının plan ve projelerini hazırlamak veya hazırlatmak ve onaylamak.
b) (a) bendinde belirtilen ulaştırma altyapılarının inşaatını yapmak veya yaptırmak, yapımı tamamlananları ilgili kuruluşlara devretmek.
c) Kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler, il özel idareleri, gerçek ve tüzel kişilerce yaptırılacak (a) bendinde yazılı ulaştırma altyapılarının proje ve şartnamelerini incelemek veya incelettirmek ve onaylamak.” şeklindedir.
Bu doğrultuda Kuruluş, yatırım programında bulunan altyapı işleri için AYGM’den kesin projeler veya kesin projelerdeki tip kesitler talep edilmekte, ihale aşamasından sonra mevzuat gereği yüklenici firma tarafından kesin projeler baz alınarak hazırlanan uygulama projeleri 655 sayılı KHK’nin 15-c maddesi gereğince inceleme ve onay için AYGM’ye göndermektedir.
Kuruluş yatırım programında bulunan üstyapı işleri için ise AYGM’den kesin projeler talep edilmekte veya AYGM’nin yetki devri ile Kuruluş proje ihalesine çıkarak kesin ve uygulama projelerini ihaleyi kazanan yüklenici firmaya yaptırmakta 655 Sayılı KHK’nin 15-c maddesi gereğince inceleme ve onay için AYGM’ye göndermektedir.
Önceki yıllara ait denetim raporlarında da yer verildiği üzere; AYGM tarafından hazırlanarak Kuruluşa gönderilen altyapı işlerine ait kesin projelerdeki tip kesitlerin, zaman
zaman ihale sonrası uygulama projesi aşamasında değiştirilmesi sonucunda bazı iş kalemlerinin miktarında yüksek oranlarda yapılan artışlar nedeniyle proje maliyetlerinde önemli artışlar meydana geldiği ve yapım sürelerinin uzadığı görülmüştür.
Aynı şekilde, Kuruluş tarafından ihale edilerek hazırlatılan üst yapı ve alt yapı işlerine ait projelerde de proje hata ve eksikleri nedeniyle değişiklikler yapılmış ve iş artışları ve süre uzatımları verilmiştir.
Söz konusu işlerde hem Kuruluşun projeleri yüklenici firmadan alırken yaptığı kontrollerde hem de AYGM tarafından onay sürecinde yapılan kontrollerde proje eksik ve hataları fark edilmemiş, işlerin devamı sırasında fark edilerek iş artışı verilmek zorunda kalınmıştır.
Bu tür aksaklıkların önüne geçilmesi amacıyla; uygulama projelerinin yeterli araştırmalar yapılarak, ayrıntılı zemin etütleri ile muayene-sondaj çalışmalarına dayalı olarak ve gerekli zaman ayrılarak daha gerçekçi bir şekilde hazırlanması gerekmektedir.
Projelerde eksik ve hatalar, sadece iş artışlarına sebebiyet vermemekte, havalimanlarının işletilmeleri döneminde de sorunların devam etmesine sebep olmaktadır.
Önceki yıl denetim raporlarında yer verildiği üzere, Hatay Havalimanı ve Sivas Nuri Demirağ Havalimanı çatılarında projelerden kaynaklı akma problemi bulunmaktadır.
Özellikle ihale sürecinde projede olmayan hususların yapım aşamasında ilgili birimler tarafından talep edilmesi sebebiyle verilen iş artışları ihaleye katılan diğer firmalar açısından da rekabeti bozacak, KİK’in 5 inci maddesindeki saydamlık ve güvenilirlik ilkelerine aykırılık teşkil edecek bir uygulama oluşturmaktadır.
Etüt ve projelendirme safhası; gerçekçi ve güvenilir biçimde, titizlikle ve ayrıntılı etütlerle hazırlandığı takdirde uygulama aşamalarında problem yaşanma olasılığı en aza indirilmekte, aksi takdirde, iş artışları veya süre uzatımlarına yol açılmakta, hatta Sivas Nuri Demirağ Havalimanında olduğu gibi tekrar yapım sürecine gidilerek kaynak israfına sebebiyet verilebilmektedir.
Projelerin yapım aşamalarında, sürekli proje değişikliğine gidilmemesi ve iş artışlarıyla maliyetlerin artmasının önüne geçilmesi ve kullanım aşamalarında sıkıntılarla karşılaşılmaması amacıyla projelendirme işlerine büyük önem verilmesi ve detaylı ve
Öneri:
Proje hazırlıklarında; yapılması planlanan yatırımın kurulacağı zeminin etüt edilmesi, bölgesel hava koşullarının irdelenmesi, idame-yenileme yatırımlarında söz konusu yatırımı kullanacak olan havalimanı müdürlükleri ile elektrik, elektronik aksamlarla işletme açısından gereklilik arz eden hususlar açısından ilgili daire başkanlıklarının görüşlerinin alınması ve projede yer verilen tüm detayların uygulanabilirliğinin kontrol edilmesi; böylece,
-Yapım işlerinde her yıl görülen iş artışı ve süre uzatımı verilerek maliyetlerin artırılmaması,
-Saydamlık, güvenilirlik ilkelerine aykırı şekilde ihale kapsamı işin değiştirilmesi ve/veya artırılması sonucu rekabetin bozulmaması,
-Sivas Nuri Demirağ Havalimanında olduğu gibi proje hatalarından kaynaklı sorunların çözümü için tekrar yapım ihaleleriyle kaynak israfına sebebiyet verilmemesi.
BULGU 8.1.2: TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.'nin Olası Kar Kaybının Tespiti Ve Ödenmesi Çalışmalarına Devam Edilmesi.
YPK’nın 21.01.2013 tarih ve 2013/T-1 sayılı Kararı ile İstanbul Yeni Havalimanın yapılmasına karar verilmiştir. Yapılan hazırlık çalışmaları neticesinde İstanbul Yeni Havalimanı ihalesi 03.05.2013 tarihinde yapılmış ve sözleşme 19.13.2013 tarihinde imzalanmıştır. İstanbul Yeni Havalimanı’nın 1. Etabının 29.10.2018 tarihinde açılması planlanmaktadır.
Bu kapsamda; İstanbul Yeni Havalimanı 1. etap yatırımının tamamlanıp hizmet vermeye başlaması ile birlikte Atatürk Havalimanından sadece tarifeli uçuş yapılmayacaktır.
Kuruluşta yapılan incelemeler esnasında; Atatürk Havalimanından tarifeli uçuşlar yapılmayacak olması nedeniyle Atatürk Havalimanının 2021 yılına kadar işleticisi olan TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’nin oluşacak kar kaybı hususunda çalışmalar yapıldığı tespit edilmiştir.
TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’nin her hangi bir talebi bulunmamasına rağmen; Kuruluş, 22.01.2013 tarihli yazısında; TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’ye
“Öngörülere göre; Yeni Havalimanının, 2017 yılında hizmete girmesi beklenmektedir. Bu bağlamda; 2021 yılına kadar Kuruluşumuzun taraf olduğu Kira Sözleşmesinin Mevzuat Değişiklikleri başlıklı 27. Maddesi; "...Kira dönemi boyunca gerek terminal işletmeciliği ile
ilgili, gerekse kiracı ve İdare faaliyetleri açısından ilgili olan tüm meri mevzuat değişiklikleri, taraflar açısından bağlayıcı olacaktır..." hükmüne amirdir. Yanı sıra; Kira sözleşmesinin ekleri arasında yer alan İhale Şartnamesinin 8.maddesi de " İdarenin Kiracı Şirketi belirleyip Kiracı ile Kira Sözleşmesi ve eklerini imzalamış olması, İdarenin Atatürk Hava Limanı ve diğer Hava Liman ve Meydanlarında kanunlar ve kuruluş ana statüsünden kaynaklanan kiralama/işletme hakkından sarfınazar ettiği anlamına gelmez..." hükmüne amirdir. Bu kapsamda; İstanbul Yeni Havalimanının, ticari hava taşımacılığında kullanılacak olmasından hareketle; 2017'de hizmete girmesi öngörülen Yeni Havalimanı ile işletiminizde bulunan Atatürk Havalimanı yolcu terminallerinin 2017-2021 yılları arasındaki 4 yıllık çakışma dönemine ilişkin Şirketinizin olası kar kayıpları, İdaremizce tarafınıza ödenecektir. Bunu teminen; Kuruluşumuzca bahse konu yıllara ilişkin kayıpların tespiti amacıyla bir çalışma başlatılacaktır. Gerektiğinde bu çalışmalarda, kuvvetli referansları olan bu konuda deneyim sahibi bağımsız kuruluşlardan profesyonel destek alınacak ve yapılacak çalışmaların sonuçlanmasını müteakip, Şirketinizle karşılıklı "değerlendirme" toplantıları yapılacaktır. Bu husus, dünya ölçeğinde haklı bir başarı kazandığımız kamu-özel-işbirliği projeleri kapsamında taraf olduğumuz sözleşmelere süreleri sonuna kadar sahip çıkmanın; Şirketinizin tüm hak ve yükümlülüklerini güvencemiz altında tutma anlayışının Kuruluşumuza yüklediği bir sorumluluktur. Şirketinizin halka açık bir şirket olduğu da dikkate alınarak, bu süreç içerisinde Kuruluşumuzca konunun bu yönüyle de hassasiyetine azami itina gösterilecektir.”
demek suretiyle olası kar kayıplarını karşılayacaklarını bildirmişlerdir.
Ancak; Kuruluş ile TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş. arasında imzalanmış olan Kira Sözleşmesinde kar kaybı ile ilgili bir hüküm bulunmamaktadır.
Ayrıca, Kira Sözleşmesinin “Mevzuat Değişiklikleri” başlıklı 27 nci maddesinde,
“Kira dönemi boyunca gerek terminal işletmeciliği ile ilgili gerekse kiracı ve İdare faaliyetleri açısından ilgili olan tüm meri mevzuat değişiklikleri taraflar açısından bağlayıcı olacaktır.”
hükmüne yer verilmiştir. Bu madde YPK’nın 21.01.2013 tarih ve 2013/T-1 sayılı kararı ile İstanbul Yeni Havalimanının yapımına karar verilmesi hususunun her iki tarafı da bağladığını açıkça göstermektedir.
Özellikle Kira Sözleşmesinin ekleri arasında yer alan İhale Şartnamesinin 8 inci maddesinde “İdarenin Kiracı Şirketi belirleyip Kiracı ile Kira Sözleşmesi ve eklerini imzalamış olması, İdarenin Atatürk Hava Limanı ve diğer Hava Liman ve Meydanlarında kanunlar ve kuruluş ana statüsünden kaynaklanan kiralama/işletme hakkından sarfınazar ettiği
anlamına gelmez.” hükmü bulunmaktadır. Bu madde ise TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş. ile yapılan sözleşmenin Kuruluşun İstanbul yeni havalimanını yapması ve işletme hakkını YİD ile devretmesine engel olmadığını açık ve net bir şekilde ortaya koymaktadır.
İhale Şartnamesinde yer alan söz konusu hüküm ile ihaleye katılan tüm şirketler gibi TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’de Kuruluşun YİD modeli ile İstanbul’da yeni bir havalimanı yapma hakkına sahip olduğunu ihaleye katılırken kabul etmiştir. Bu durumda, yeni havalimanının açılması nedeniyle TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’nin her hangi bir kar kaybı talebinde bulunamayacağı anlamına gelmektedir.
Yukarıda yer verilen maddeler çerçevesinde; YPK’nın 21.01.2013 tarih ve 2013/T-1 sayılı kararı ile İstanbul Yeni Havalimanının yapımı TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş. ile halen yürürlükte bulunan kira sözleşmesinde bir değişiklik yapılmasına sebebiyet vermemekte ve olası kar kaybının karşılanması için bir gerekçe oluşturmamaktadır.
Kuruluş; 12.12.2016 tarihli Makam Oluru ile “TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği AŞ'nin 2018-2021 dönemine isabet eden olası kar kayıplarının tespitine yönelik bağımsız denetim şirketlerinden danışmanlık hizmeti alım ihalesine çıkılması”na karar vermiştir.
Yaklaşık maliyet ve teknik şartname hazırlık komisyonu Makamın 20.12.2016 tarihli Oluru ile onaylanarak çalışmalara başlamıştır. Yönetim Kurulu 20.01.2017 tarih ve 1 sayılı oturumunda 12.12.2016 tarihli Makam Oluru hakkında bilgi almıştır.
Yaklaşık maliyet ve teknik şartname komisyon çalışmalarının sonucunda, işin danışmanlık hizmet alımı niteliğinde olmadığı gerekçesiyle Yönetim Kurulunun 24.02.2017 tarih ve 25 sayılı kararıyla, TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği AŞ.'nin, 2018-2021 dönemine isabet eden olası kâr kayıplarının tespitine yönelik hizmet işinin, "Bağımsız Denetim Şirketi" ve "Avukatlık Ortaklığı" firmalarından ortak girişim veya alt işveren şeklinde, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun ilgili maddesine göre kuvvetli referansları ve deneyimi olan istekliler arasında yapılacak ihale ile alınması ve hizmet süresi ve bedelinin;
kâr kaybı tespitine ilişkin rapor ücreti ve her bir toplantı katılım ücreti şeklinde ayrı ayrı işleme alınması ve şartnamelerin buna göre düzenlenmesine karar verilmiştir.
İhale hazırlıkları tamamlanarak 21.11.2017 tarihinde "AHL Dış/İç Hatlar Terminal Binası, Katlı Otopark ve Genel Havalimanı Terminal İşletme Haklarının Kiralanmak Suretiyle Verilmesine İlişkin Kira Sözleşmesi Kiracısının, İşletme Döneminin Erken Kesilmesi Halinde Olası Kar Kaybının Tespiti, Raporlanması ve Değerlendirme Toplantılarına Katılım Hizmet
Alımı" ihalesi belli istekliler arası ihale usulüyle yapılmıştır. Hiçbir teklif alınamaması nedeniyle ihale iptal edilmiştir.
Bu kez; Yönetim Kurulunun 27.11.2017 tarih ve 163 sayılı kararıyla TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’nin, 2018-2021 dönemine isabet eden olası kâr kayıplarının tespitine ilişkin bağımsız denetim, değerleme, avukatlık ve danışmanlık hizmetlerine yönelik hizmet alımı işi için 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun ilgili maddesine göre kuvvetli referansları ve deneyimi olan istekliler arasında pazarlık usulü 21 (e)’ye göre yeniden ihaleye çıkılmasına ve hizmet süresi ve bedelinin; kâr kaybı tespitine ilişkin rapor ücreti ve her bir toplantı katılım ücreti şeklinde ayrı ayrı işleme alınması ve şartnamelerin buna göre düzenlenmesine karar verilmiştir. Söz konusu ihale 18.01.2018 tarihinde gerçekleştirilmiştir.
YPK kararı ile yapımı başlatılan İstanbul Yeni Havalimanı’nın hayata geçiyor olması mevcut sözleşmeleri sona erdirmediği gibi bu durum Kuruluşun herhangi bir kusurundan kaynaklanmamaktadır. Dolayısıyla, meri mevzuat ve Kuruluş ile TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş. arasında imzalanmış olan Kira Sözleşmesi ve eki İhale Şartnamesi hükümlerine aykırı olarak söz konusu Şirket’in olası kar kaybının hesaplanması ve kamu kaynağı kullanan Kuruluş hesaplarından ödenmesi Kuruluş açısından da ciddi bir kamu zararına yol açacaktır.
Ayrıca, TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’nin her hangi bir talebi bulunmamasına rağmen Kuruluşun 2013 yılından beri TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’nin olası kar kaybının tespiti amacıyla yürüttüğü çalışmalar Kuruluş kaynaklarının israf edilmesine neden olduğu gibi bir sonucu da ulaşamamaktadır. Bunun sebebi ise, İstanbul Yeni Havalimanının yapım aşamasında olması nedeniyle somut olarak tespit edilecek her hangi bir verinin bulunmamasıdır. Yapılan tüm çalışmalar tahminlere dayanmaktadır. Böyle bir çalışma yapılabilmesi için öncelikle İstanbul Yeni Havalimanının açılmış, yolcu trafik sayıları gibi kar kaybının tespit edilmesine ilişkin somut verilerin oluşması gereklidir. En önemlisi de TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’nin olası kar kaybına ilişkin bir talebi ve bu talebi ispatlayacak tespitlerinin olması gerekir.
Kuruluş ile TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş. arasında imzalanmış olan Kira Sözleşmesi ve İhale Şartnamesinin açık hükümlerine rağmen Kuruluşun TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’nin her hangi bir talebi olmadan, yeni havalimanı açılmadan, kar kaybının olup olmayacağına dair hiçbir somut veriler bulunmadan olası kar kaybının tespiti
zaman gibi Kuruluş kaynaklarının israf edilmesine sebebiyet vermektedir.
İstanbul Yeni Havalimanının 29.10.2018 tarihinde hizmete açılmasından sonra tarifeli uçuşlar dışındaki uçuşlara hizmet verecek olan Atatürk Havalimanı ile ilgili olarak; meri mevzuat ve Kuruluş ile TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş. arasında imzalanmış olan Kira Sözleşmesi ve İhale Şartnamesi hükümlerine aykırı olarak ve TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’nin her hangi bir talebi bulunmamasına rağmen 2013 yılından beri sürdürülen Atatürk Havalimanı işletmecisi TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’nin olası kar kaybının tespiti ve ödenmesi çalışmalarına; ciddi bir kamu zararına yol açılmaması ve Kuruluş kaynaklarının daha fazla israf edilmesine meydan verilmemesi için bir an önce son verilmesi gerekmektedir.
Öneri:
İstanbul Yeni Havalimanının 29.10.2018 tarihinde hizmete açılmasından sonra tarifeli uçuşlar dışındaki uçuşlara hizmet verecek olan Atatürk Havalimanı ile ilgili olarak; meri mevzuat ve Kuruluş ile TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş. arasında imzalanmış olan Kira Sözleşmesi ve İhale Şartnamesi hükümlerine aykırı olarak ve TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’nin her hangi bir talebi bulunmamasına rağmen 2013 yılından beri sürdürülen Atatürk Havalimanı işletmecisi TAV İstanbul Terminal İşletmeciliği A.Ş.’nin olası kar kaybının tespiti ve ödenmesi çalışmalarına; ciddi bir kamu zararına yol açılmaması ve Kuruluş kaynaklarının daha fazla israf edilmesine meydan verilmemesi için bir an önce son verilmesi.
BULGU 8.1.3: Kuruluş'un Uluslararası Standart Ve Kalitede Sunduğu Seyrüsefer Hizmetlerine Mukabil, Eurocontrol Milli Maliyetlerini Yeterince Arttıramaması.
Hava seyrüsefer hizmetlerinin verilmesine yönelik ülkeler arasında ortak hizmet standartlarının belirlenmesi ve sürekli standartların geliştirilmesi, standartlar ve hava seyrüsefer hizmetlerinin ücretlendirme rejimi, üye ülkeler adına ücretlerin hizmetlerden yararlananlardan (hava yolu şirketleri) tahsil edilmesi; Türkiye ile birlikte 41 üyesi bulunan Eurocontrol teşkilatı tarafından yerine getirilmektedir.
Kuruluş bünyesinde hava seyrüsefer hizmetleri Seyrüsefer Daire Başkanlığı tarafından yerine getirilmektedir. Milli maliyetlerin hava seyrüsefer hizmetlerine yönelik olarak oluşturulması ve Eurocontrol’le ilişkiler ilgili Daire Başkanlığı’nın Eurocontrol Şube
Müdürlüğü’nce yürütülmektedir.
Eurocontrol, hava seyrüsefer hizmetlerinin uluslararası standartlarda yerine getirilmesi ve bu hizmetler için harcanan maliyetlerin hizmetlerden yararlananlardan tahsil edilmesi ve böylece, hizmet sağlayıcı ülkeler üzerinde kalmaması amacıyla “Ortak Yol Ücretleri”
sistemini benimsemiştir. Bu sistem maliyetlerin tamamının geri dönüşümü prensibine dayandırılmıştır. Bu sebeple, hava seyrüsefer hizmetlerini sağlayan tüm kuruluşların hava seyrüsefer hizmetlerine yönelik maliyetleri üye ülkenin milli maliyetlerini oluşturmaktadır.
Hava seyrüsefer hizmetlerine ilişkin milli maliyetlerin tespitinde, ana hizmet sağlayıcısı konumunda olan Kuruluş ile meteoroloji hizmetlerine ilişkin Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü ve hava seyrüsefer idari hizmetlerine ilişkin olarak da Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün ilgili maliyetleri birleştirilerek ülke milli maliyetleri oluşturulmaktadır.
Hava seyrüseferine ait sistemlerin/hizmetlerin maliyetleştirilmesi aşamasında söz konusu sistemin/hizmetin nereye, hangi amaçla tesis edileceği, yerleştirildikleri yolların niteliği, alt ve üst yapıları ile diğer dolaylı giderler gibi pek çok unsur milli maliyetlerin tespitinde göz önüne alınan konular olmaktadır.
Milli maliyetlerin kabul edilmesine ilişkin süreç içerisinde Eurocontrol onay mercii niteliğinde olup, her bir ülkeye ait milli maliyet ve birim fiyatlar, tüm üye ülkeler ve Eurocontrol ’ün katılmakta olduğu çok taraflı istişare toplantısında ve teşkilatın üst organı niteliğinde olan Komisyonda onaylanarak yürürlüğe girmektedir.
Üye ülkelerce hesaplanan ve Eurocontrol tarafından onaylanan tahmini maliyet tabanı (personel giderleri, diğer cari giderler, amortisman, yatırım sermaye maliyetleri), hizmet birim sayısına (toplam mesafe kat sayısı x uçak ağırlık katsayı) bölünmek suretiyle milli birim
Üye ülkelerce hesaplanan ve Eurocontrol tarafından onaylanan tahmini maliyet tabanı (personel giderleri, diğer cari giderler, amortisman, yatırım sermaye maliyetleri), hizmet birim sayısına (toplam mesafe kat sayısı x uçak ağırlık katsayı) bölünmek suretiyle milli birim