DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (DHMİ) 2019 YILI SAYIŞTAY DENETİM RAPORU

(1)

T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI

DEVLET HAVA MEYDANLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

(DHMİ) 2019 YILI

SAYIŞTAY DENETİM RAPORU

(Türkiye Büyük Millet Meclisine Sunulan Rapor)

Ekim 2020

(2)

Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu ile 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca düzenlenmiş; Rapor Değerlendirme

(3)

İÇİNDEKİLER

1. KAMU İDARESİ HAKKINDA BİLGİ ... 1

1.1 Sermaye Durumu ve Karar Organı... 1

1.2 Kuruluşun Mevzuatı, Amacı ve Teşkilatı ... 1

1.3 Cari Yıl Bilgileri ... 3

1.3.1 İşletme Bütçesi ... 3

1.3.2 İnsan Kaynakları ... 5

1.3.3 Tedarik ... 7

1.3.4 Giderler ... 10

1.3.5 Üretim ve Maliyetler ... 13

1.3.6 Pazarlama ... 20

1.3.7 Bağlı Şirket/Ortaklık ve İştirakler ... 26

1.3.8 Yatırımlar ... 26

1.4 Finansal Tablolar ... 35

1.4.1 Bilanço (Finansal Durum Tablosu) ... 36

1.4.2 Gelir Tablosu ... 42

1.5 Mali Oran Analizi ... 45

1.6 Denetime Esas Defter, Kayıt ve Belgeler ... 46

2. DENETLENEN KAMU İDARESİ YÖNETİMİNİN SORUMLULUĞU ... 47

3. SAYIŞTAYIN SORUMLULUĞU ... 47

4. DENETİMİN DAYANAĞI, AMACI, YÖNTEMİ VE KAPSAMI ... 47

5. KURUMSAL YÖNETİM UYGULAMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ... 48

6. İÇ KONTROL SİSTEMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ... 49

7. DENETİM GÖRÜŞÜNÜN DAYANAKLARI ... 50

8. DENETİM GÖRÜŞÜ ... 51

9. BULGU VE ÖNERİLER ... 51

10. GENEL DEĞERLENDİRME ... 70

11. SONUÇ ... 72

12. EKLER ... 74

(4)

(5)

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1: Karar Organı Tablosu ... 1

Tablo 2: Bütçeye İlişkin Başlıca Bilgiler Tablosu ... 4

Tablo 3: Personel Sayı ve Harcamaları Tablosu ... 6

Tablo 4: Mal ve Hizmet Alımları Tablosu ... 9

Tablo 5: İlk Madde ve Malzeme Stokları Tablosu ... 10

Tablo 6: Gider Grupları Tablosu ... 11

Tablo 7: Çeşitli Giderler ... 12

Tablo 8: Havalimanları ve Terminal Binalarının 2019 Yılı Sonu İtibariyle Genel Özellikleri 14 Tablo 9: Havalimanları ve Terminal Binalarının 2019 Yılı Sonu İtibariyle Genel Özellikleri (Devam) ... 15

Tablo 10: Havalimanlarında Genel Uçak, Yolcu ve Yük Trafiği ... 17

Tablo 11: Havalimanları İtibariyle Uçak ve Yolcu Trafiği ... 18

Tablo 12: Üretim Maliyetleri Tablosu ... 19

Tablo 13: Satışlar Tablosu ... 20

Tablo 14: Satış Sonuçları ... 22

Tablo 15: Yap-İşlet-Devret Projeleri (YİD) ... 25

Tablo 16: Kirala-İşlet-Devret Projeleri (KİD)... 26

Tablo 17: Yatırım Tablosu ... 28

Tablo 18: Aktif ... 37

Tablo 19: Pasif Tablosu ... 40

Tablo 20: Gelir Tablosu ... 43

Tablo 21: Mali Rasyolar Tablosu ... 45

Tablo 22: Toplu Bilgiler Tablosu ... 71

(6)

(7)

KISALTMALAR

AIP :Aeronautical Information Publication/Havacılık Bilgi Yayını AIS

AMAN

:Aeronautical Information Service/Havacılık Enformasyon Hizmetleri :Geliş Yöneticisi Sistemi

Ar-Ge :Araştırma-Geliştirme

A-SMGSC :Advanced-Surface Movement Guidance and Control System/ Gelişmiş Yüzey Hareketleri Rehberlik ve Kontrol Sistemi

ATC :Air Traffic Control/Hava Trafik Kontrolü

CANSO :Civil Air Navigation Services Organization / Uluslararası Sivil Hava Seyrüsefer Hizmetleri Organizasyonu

CAT CACS CCTV

:Category/Kategori-Sınıflandırma :Merkezi Otomatik Haberleşme Sistemi : Kapalı Devre Televizyon

DHMİ :Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü EUROCONTROL

FDPS

:European Organisation for The Safety of Air Navigation/Hava Seyrüsefer Emniyeti İçin Avrupa Teşkilatı

:Uçuş Bilgi İşleme Merkezi

FOD :Foreign Object Damage/Yabancı Madde Hasarı

GES :Güneş Enerjisi Santrali

GYFP HMI HEK HTKM

:Genel Yatırım ve Finansman Programı :Kullanıcı Arayüzü

: Hurda Eskimiş Kullanılamaz Hava Trafik Kontrol Merkezi

ICAO :International Civil Aviation Organization/Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı İGA

IOP KAYA

: İstanbul Grand Airport Havalimanı İşletmesi A.Ş.

:Arayüz İşletim Süreci

:Kamu Yatırımları Bilgi Sistemi

KHK :Kanun Hükmünde Kararname

KİK :Kamu İktisadi Kuruluşu

KİD KİT

:Kirala-İşlet-Devret .Kamu İktisadi Teşebbüsü

KÖİ :Kamu-Özel İşbirliği

MSB MGR MSHGP MSUGT

:Milli Savunma Bakanlığı :MilliGözetim Radarı

:Milli Sivil Havacılık Güvenlik Programı :Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği

PAT :Pist, Apron ve Taksi Yolu

RCC RESA

:Rescue Coordination Centre / Kurtarma Koordinasyon Merkezi :Pist Sonu Emniyet Alanı

PSR :Primary Surveillance Radar/Birincil Gözetleme Radarı (Yaklaşma Radarı) RASG

RFID

:Regional Aviation Safety Group/Bölgesel Havacılık Emniyet Grubu :Radyo Frekansı ile Tanımlama Teknolojisi

RNAV RPB

:Area Navigation / Saha Seyrüseferi :Kayıt ve Geri Oynatma

SMART :Systematic Modernization of Air Traffic Management Resources in Turkey/Türkiye’de Hava Trafik Yönetimi Kaynaklarının Sistematik Modernizasyonu

SSR SSY

:Secondary Surveillance Radar/İkincil Gözetim Radarı :Seyrüsefer Yardımcı Sistemleri

UFRS/TFRS :Uluslararası Finansal Raporlama Standartları UMS

WMLAT

: Uluslararası Muhasebe Standartları

: Wide Area Multilateration/Çoklu Alan Gözetim Tekniği

VIP/CIP :Very Important/ Commercially İmportant Person/ (Çok Önemli/Ticari Önemli Kişi)

VOR :Very High Frequency Omni Directional Range/Çok Yüksek Frekanslı Seyrüsefer Yön Cihazı

YPK :Yüksek Planlama Kurulu

YİD :Yap-İşlet-Devret

(8)

(9)

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) 2019 Yılı Sayıştay Denetim Raporu

1

1. KAMU İDARESİ HAKKINDA BİLGİ 1.1 Sermaye Durumu ve Karar Organı

Kuruluşun unvanı : Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) Merkez : Ankara

İlgili Bakanlık : T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Esas Sermaye : 6.250.000.000 TL

Ödenmiş Sermaye : 3.986.974.618,87 TL Ödenmemiş Sermaye : 2.263.025.381,13 TL Tablo 1: Karar Organı Tablosu

(Yönetim Kurulu) Karar

Organındaki

Unvanı Adı ve Soyadı Temsil Ettiği Bakanlık veya Kuruluş

Görevli Bulunduğu Süre (başlama ve ayrılma tarihleri)

1-Başkan M.Funda OCAK DHMİ 03.10.2016 12.02.2019

" Hüseyin KESKİN DHMİ 26.07.2019 Devam ediyor

2-Üye Mehmet ATEŞ DHMİ 03.12.2008 Devam ediyor

3-Üye Sadettin PARMAKSIZ Hazine ve Maliye

Bakanlığı 09.01.2010

Devam ediyor

4-Üye Gökhan EVREN Ulaştırma ve Altyapı

Devam ediyor 5-Üye A.Rıza YÜCEULU Ulaştırma ve Altyapı

Bakanlığı 24.04.2013 20.05.2019

" Necdet SÜMBÜL Ulaştırma ve Altyapı

12.01.2020 “ “ “ “ 05.05.2020 Devam ediyor

6-Üye Erol ÇITAK Ulaştırma ve Altyapı

Bakanlığı 12.01.2017 22.05.2019

“ Yunus Emre AYERDEM DHMİ 05.05.2020 Devam ediyor

1.2 Kuruluşun Mevzuatı, Amacı ve Teşkilatı

Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ), 08.06.1984 tarih ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri hakkında KHK ile 08.11.1984 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe konulan Ana Statüsünde yer alan hükümler çerçevesinde, bir Kamu İktisadi Kuruluşu (KİK) olarak faaliyetini sürdürmektedir.

DHMİ Genel Müdürlüğü, sermayesinin tamamı Devlete ait tekel niteliğindeki mal ve hizmetleri kamu yararı gözeterek üretmek ve pazarlamak üzere kurulan ve gördüğü bu kamu hizmeti dolayısıyla ürettiği mal ve hizmetler imtiyaz sayılan bir KİK olup, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın ilgili kuruluşudur.

(10)

Kuruluşun amaç ve faaliyet konuları Ana Statünün 4 üncü maddesinde düzenlenmiş olup özetle; sivil havacılık faaliyetlerinin gereği olan, hava taşımacılığı, hava alanlarının işletilmesi, meydan yer hizmetlerinin yapılması, hava trafik kontrol hizmetlerinin ifası, seyrüsefer sistem ve kolaylıklarının kurulması ve işletilmesi, bu faaliyetler ile ilgili diğer tesis ve sistemlerinin kurulması, işletilmesi ve modern havacılık düzeyine çıkarılmasını sağlamak, işletiminde bulunan hava alanları ile işletme dönemlerinin sonundan itibaren yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yaptırarak işletimini özel sektöre verdiği terminallerini ve/veya hizmetin bütünlüğü yönünden gerek gördüğü diğer tesislerini 5335 Sayılı Kanunun 33. maddesi çerçevesinde özel hukuk tüzel kişilerine kiralamak ve/veya işletme hakkını devretmek ve bu amaçları gerçekleştirmek üzere müesseseler kurmak veya kaldırmak, ortaklıklar kurulması, kaldırılması veya kurulmuş bir ortaklığa iştirak edilmesi için gerekli teşebbüslerde bulunmak, yurt dışında şirket kurmak ve/veya kurulmuş şirketlere iştirak etmek şeklinde belirlenmiştir.

Kuruluşun teşkilat yapısı Yönetim Kurulundan oluşan karar organı ile Genel Müdürlük ve bağlı alt birimlerden teşkil edilmiş yürütme organından oluşmaktadır.

Kuruluşun en yüksek seviyede yetkili ve sorumlu karar organı olan Yönetim Kurulu 1 başkan ve 5 üyeden teşkil etmektedir. Genel Müdür, Yönetim Kurulu’nun da başkanıdır. 233 sayılı KHK gereği, yönetim kurulu üyeleri ortak karar ile atanmakta iken 10.07.2018 tarih ve 30474 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yönetim kurulu başkanlığına Cumhurbaşkanı kararı ile üyeliklerine ise Cumhurbaşkanı onayı ile atama yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

01.05.2019 tarih ve 30761 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2019/8 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile de genel müdür hariç yönetim kurulu üyeliklerine Cumhurbaşkanı onayı ile yapılacak atamalarda beş üyeden dört üye için ilgili Bakanın, bir üye için Hazine ve Maliye Bakanının teklifte bulunacağı hüküm altına alınmıştır.

Kuruluşun yürütme organı olan Genel Müdürlük; Genel Müdür, dört Genel Müdür Yardımcılığı ve doğrudan genel müdüre veya genel müdür yardımcılarına bağlı alt birimler ile Kuruluşun taşra teşkilatını oluşturan havalimanlarından oluşmaktadır.

Merkez teşkilatı, doğrudan Genel Müdüre bağlı Teftiş Kurulu Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği, İnsan Kaynakları Dairesi Başkanlığı, İnşaat ve Emlak Dairesi Başkanlığı, İşletme Dairesi Başkanlığı, Hava Seyrüsefer Daire Başkanlığı, Kurumsal İletişim Daire Başkanlığı, İç Denetim Daire Başkanlığı ile Yönetim Kurulu Büro Müdürlüğü, İş Sağlığı ve Güvenliği

(11)

3 Müdürlüğü, Özel Kalem Müdürlüğü ve Hava Trafik Kontrol Merkezi Başmüdürlüğü ile Genel Müdür yardımcılarına bağlı 11 daire başkanlığından oluşmaktadır.

Kuruluşun taşra teşkilatı Havalimanı Başmüdürlükleri ile Havalimanı Müdürlüklerinden oluşmaktadır. Ayrıca işletmesi başka kuruluşlara ait 7 havalimanında Kuruluş tarafından hava seyrüsefer hizmeti verilmektedir.

1.3 Cari Yıl Bilgileri 1.3.1 İşletme Bütçesi

Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının 2019 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programına göre uyacakları strateji ve yöntemlerin belirlenmesine dair 186 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 17.10.2018 tarih ve 30568 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Programın; İşletme Bütçesi başlıklı 16 ncı maddesinde; “Bakanlık bu Kararın yayımı tarihinden itibaren on iş günü içerisinde Programı kamu teşebbüslerine gönderir. Kamu teşebbüsleri, 2019 yılına dair işletme bütçelerini Program hedeflerini esas alarak hazırlar ve 31/12/2018 tarihine kadar, Bakanlığa ve ilgisine göre Özelleştirme İdaresi Başkanlığına bildirir.” hükmü yer almıştır.

Kuruluşun 2019 yılı İşletme Bütçesi; Hazine ve Maliye Bakanlığının, 02.11.2018 tarih ve 26806-143034 sayılı Genelgesi’nde 2019-2021 yıllarına ilişkin olarak belirlenen mali büyüklükler, temel varsayımlar, mali hedefler ve tavanlar çerçevesinde hazırlanmış ve Yönetim Kurulu’nun 16.11.2018 tarih ve 160 sayılı kararıyla kabul edilmiştir.

Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıklarının 2020 Yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programının Tespit Edilmesi Hakkındaki 1661 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 16.10.2019 tarih ve 30920 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Hazine ve Maliye Bakanlığı; 30.10.2019 tarih ve 456890-137038 sayılı Genelgesi ile 2020-2022 yıllarına ilişkin olarak belirlenen mali büyüklükleri ve temel varsayımları bildirmiştir. Genelge uyarınca 2020 yılı İşletme Bütçesi ile birlikte hazırlanan 2019 yılı Revize Bütçesi Yönetim Kurulu’nun 22.11.2019 tarih ve 125 sayılı kararıyla kabul edilmiştir.

Bütçeye ilişkin toplu bilgiler ve gerçekleşen değerler, önceki dönem verileri ile birlikte aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

(12)

Tablo 2: Bütçeye İlişkin Başlıca Bilgiler Tablosu

Bütçeye İlişkin Başlıca Bilgiler Ölçü

2018 2019

Gerçekleşen

Bütçeye Göre Sapma (İlk

Durum) (%)

Bütçe

Gerçekleşen Bütçeye Göre Sapma (İlk Durum) (%) İlk Durum Son Durum

A-Personel sayısı Kişi 10.305 (2,5) 10.830 10.650 10.649 (1,7)

B-Personel giderleri Bin TL 1.230.014 7,2 1.417.931 1.587.240 1.555.362 9,7

C-Tüm alım tutarı Bin TL 193.064 17,2 727.463 727.463 778.496 7,0

D-Tüm üretim maliyeti Bin TL 2.457.769 (3,7) 3.095.999 3.186.957 3.006.870 (2,9)

E-Başlıca Üretimler

- Uçak trafiği Adet 1.275.694 (3,7) 1.353.928 957.120 955.002 (29,5)

- Yolcu trafiği Bin kişi 174.843.860 6,8 189.721.931 123.910.797 119.532.589 (37,0)

- Yük, posta, bagaj trafiği Ton 3.463.209 9,2 3.519.119 1.046.931 2.201.978 (37,4)

F-Net Satış Tutarı Bin TL 5.925.697 16,0 6.223.753 7.499.701 7.301.555 17,3

G)-Yatırımlar (Nakdi harcama) Bin TL 1.024.985 35,4 454.869 776.000 725.524 59,5

I-Dönem Kârı veya Zararı Bin TL 2.224.865 (0,5) 766.007 2.991.315 3.206.587 318,6

(13)

5 Bütçeye göre gerçekleşmeler incelendiğinde bütçenin ilk durumuna göre alımlar ve yatırımlarda bütçe tahminlerinin üzerinde, uçak, yolcu ve yük trafiğinde ise bütçe öngörülerinin altında gerçekleşmelerin olduğu görülmektedir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı; 30.10.2019 tarih ve 456890-137038 sayılı Genelgesi ile uyarınca Yönetim Kurulu’nun 22.11.2019 tarih ve 125 sayılı kararıyla 2019 yılı bütçesi revize edilmiştir.

1.3.2 İnsan Kaynakları

Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının 2019 yılına ait Genel Yatırım ve Finansman Programına göre uyacakları strateji ve yöntemlerin belirlenmesine dair 186 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 17.10.2018 tarih ve 30568 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Söz konusu kararın eki kararın “Genel İlkeler” başlıklı 3 üncü maddesinde; Kurumsal yönetim ilkeleri çerçevesinde tüm işletmecilik faaliyetlerinde verimliliği ve kârlılığı artıracak tedbirlerin alınacağı ve etkin bir insan kaynakları politikası izleneceği belirtilmiştir. Ayrıca kamu teşebbüsü içerisinde tüm personelin, işin gereği ve ihtiyaçlar dikkate alınarak rasyonel bir şekilde dağıtılması ve mevcut olması halinde atıl personelin eleman açığı bulunan diğer hizmet birimlerine kaydırılması sağlanacağı temel esas olup, teşebbüs içi nakil suretiyle personel ihtiyacının karşılanmasının mümkün olmadığı hallerde açıktan ve naklen atamalara izin verilmektedir.

(14)

Tablo 3: Personel Sayı ve Harcamaları Tablosu

Personel Personel Sayısı Personel Harcamaları

Sayısı ve 2018 2019 2018 2019

Harcamaları Personel Sayısı

Program Kadro Sayısı

Personel Sayısı

Toplam

Harcama Ödenek Toplam Harcama

Bin TL Bin TL Bin TL

I- Yönetim kurulu üyeleri

126 273

II- Memurlar 349 518 359 49.507 75.686 72.055

III- Sözleşmeliler A-399 Sayılı KHK’ye göre

9.997 13.252 10.667 1.180.473 1.511.280 1.483.033 B-657 Sayılı Kanuna

göre

34 0 0

Toplam 10.346 13.770 11.026 1.230.014 1.586.966 1.555.361

Yüklenici işçileri 6.737 7.085 384.009 489.406

Diğer giderler 24.838 21.563

KİT Personel rejimini düzenleyen 399 sayılı KHK hükümlerine tabi bulunan Kuruluşta memur ve sözleşmeli olmak üzere iki tür personel çalıştırılmakta, işçi personel bulunmamaktadır.

Memur kadroları olarak ifade edilen ve esas itibariyle teşkilat, hiyerarşik kademe ve görev unvanı itibariyle kuruluşunun karlılık ve verimliliğini doğrudan doğruya etkileyebilecek karar alma, alınan kararları uygulatma ve uygulamayı denetleme yetkisi verilmiş asli ve sürekli görevleri yürüten yönetim kademelerinde yer alan kadrolardaki personelin unvanları ile kadro derecesi ve sayıları 1 sayılı cetvelde; sözleşmeli personelin sayı ve pozisyon unvanları ise 2 sayılı cetvelde belirlenmiştir.

1 sayılı cetvelde yer alan personel hakkında, 399 sayılı KHK’de belirtilen hükümler dışında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümleri uygulanmaktadır.

Kuruluşun 2019 yılı programıyla merkez ve taşra birimlerinde toplam 13.770 kişi çalıştırılması ön görülmüş, yılsonu itibariyle 11.026 kişi istihdam edilmiştir.

2019 yılında Kuruluş personeli için toplam 1,6 milyar TL harcama yapılmıştır. Harcama tutarında geçen yıla göre %20,9 oranında artış söz konusudur.

Memur ve sözleşmeli personel maaş ve ücretlerine yapılan zamlar ve sosyal harcamalara esas teşkil eden mal ve hizmet fiyatlarındaki yükselmeler personel harcamalarındaki artışın

(15)

7 başlıca nedenleridir.

Personel harcamaları içinde ek ödemeler önemli bir yer tutmaktadır. Ek ödemelerin ağırlıklı kısmını ise havacılık tazminatları teşkil etmektedir. Havacılık tazminatı, 399 sayılı KHK gereği Kuruluş personeline YPK tarafından belirlenen oran, esas ve usuller çerçevesinde ödenmektedir.

09.07.2018 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 703 sayılı KHK’nin 132 ve 133 sayılı maddeleri 233 sayılı KHK’nin çeşitli maddelerinde değişiklik yapmış ve Bakanlar Kurulu ve Yüksek Planlama Kurulu ibareleri yerine Cumhurbaşkanı ibaresi getirilmiştir.

Kuruluşta çalışan memurların atama, ilerleme, nakil, emeklilik ve disiplin ile ilgili işlemleri; 657 ve 5510 sayılı kanunlar ve 399 sayılı KHK ile bunların ek ve değişiklikleri, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri, DHMİ Personel Yönetmeliği, DHMİ Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği ile diğer ilgili iç mevzuat hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir.

Sözleşmeli personelle ilgili işlemler, KİT personel rejimini düzenleyen 399 sayılı KHK, bütçe kanunları, Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile DHMİ sözleşmeli personel iç mevzuatı hükümleri dâhilinde, emeklilik işlemleri ise 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre yürütülmektedir.

1.3.3 Tedarik

Kuruluşun tedarik işleri 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu, 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, ikincil mevzuat hükümleri ile “Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğünün Parasal Yetkileri İle 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 3 üncü Maddesinin (G) Bendi Kapsamında Yapacağı Mal ve Hizmet Alımlarında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında İhale Yönetmeliği” çerçevesinde yürütülmektedir.

Bu kapsamda; 19.01.2019 tarih ve 30306 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 2018/1 sayılı Kamu İhale Tebliği uyarınca 01.02.2018 ile 31.01.2019 tarihleri arasında yaklaşık maliyeti 10,4 milyon TL olan mal ve hizmet alımları DHMİ İhale Yönetmeliği çerçevesinde yapılmıştır.

(16)

Kuruluşun mal ve hizmet alımları ile yapım işleri ihaleleri Satın Alma ve İkmal Daire Başkanlığı tarafından yapılmakta, ölçek ekonomisinden faydalanmak için temizlik, güvenlik vb. hizmet alım ihaleleri havaalanlarının bölgesel olarak gruplandırılması suretiyle gerçekleştirilmektedir. 2019 yılında Satın Alma ve İkmal Dairesi Başkanlığınca, 23 adet mal alımı, 44 adet hizmet alımı ve 6 adet yapım işi olmak üzere toplam 73 adet ihale gerçekleştirilmiştir. Bu ihalelerin 65 adedi yurtiçi ve 8 adedi yurtdışı alımlardır. Geçerli teklif olmaması veya tekliflerin yaklaşık maliyetin çok üzerinde olması sebepleriyle 12 ihale iptal edilmiştir. Doğrudan temin kapsamında ise 475 alımın gerçekleştirildiği anlaşılmıştır.

Ayrıca, Kuruluş İhale Yönetmeliği’nin 6 ncı maddesi uyarınca ihale komisyonları kurmaya, komisyonlarca alınan ihale kararlarını onaylamaya ve sözleşme yapmaya Kuruluş Yönetim Kurulu yetkilidir ve Yönetim Kurulu bu yetkisini, uygun gördüğü miktar ve usullerde Genel Müdüre, Genel Müdür de astlarına devredebilir. Bu çerçevede her yıl yayınlanıp tüm Kuruluş birimlerine dağıtılan İşletme Bütçesi uygulama talimatında mal ve hizmet alımı ile yapım işlerinde uygulanacak olan parasal yetki limitleri ilan edilmekte, Kamu İhale Tebliğinde yer alan parasal artış oranlarında her yıl güncellenmektedir.

2019 yılında parasal yetki limitleri dahilinde 50 havalimanı müdürlüğü ve hava trafik kontrol merkezi müdürlüğü tarafından toplam 102 mal, hizmet ve yapım ihalesi yapılmış ve sözleşmeye bağlanmıştır. Ayrıca; doğrudan temin kapsamında, Kuruluşun taşra teşkilatını oluşturan 50 havalimanı müdürlüğü ve hava trafik kontrol merkezi müdürlüğü tarafından toplam 21268 alım gerçekleştirilmiştir. Kuruluşun merkez ve taşra birimleri tarafından gerçekleştirilen doğrudan temin alımlarının toplam tutarı 193,6 milyon TL’dir.

Kuruluşun 2019 yılında gerçekleşen alımları, program ve önceki dönem değerleri ile birlikte aşağıda gösterilmiştir.

(17)

9 Tablo 4: Mal ve Hizmet Alımları Tablosu

Alımlar

2018 2019

Gerçekleşen Program

Gerçekleşen Programa Göre Sapma Son Durum

Bin TL Bin TL Bin TL (%)

1-Mal Alımları: 193.064 229.000 246.385 7,6

a) Yurtiçi mal alımları 182.734 229.000 239.155 4,4

-Demirbaş 5.392 10.366 3.221 (68,9)

-İşletme malzemesi 29.884 48.844 30.809 (36,9)

-Kırtasiye malzemesi 3.061 3.952 2.992 (24,3)

-Enerji ürünleri 114.069 126.300 178.463 41,3

-Giyim malzemeleri 15.324 19.816 5.232 (73,6)

-Diğer Malzemeler 15.004 19.722 18.438 (6,5)

b) Yurtdışı mal alımları 10.330 0 7.230

2-Hizmet Alımları: 419.818 498.463 532.111 6,8

a) Yurtiçi hizmet alımları 419.818 498.463 532.111 6,8

-Teknik İşletim 74.837 85.298 99.338 16,4

-Temizlik 96.366 117.570 115.555 (1,7)

-Özel Güvenlik 207.842 252.994 268.253 6,3

-PersonelServis 30.832 29.819 36.964 19,2

-Araç Kiralama 5.785 7.477 6.827 (9,4)

-Yemekhane 4.156 5.305 5.173 (2,5)

b) Yurtdışı hizmet alımları 0 0 0

Toplam (1+2) 612.882 727.463 778.496 (7,1)

Kuruluş 2019 yılında 239.1 milyon TL’si yurt içinden ve 7.2 milyon TL’si ise yurtdışından olmak üzere toplam 246.3 milyon TL alım gerçekleştirmiştir.

Toplam alımlar içerisinde 178.4 milyon TL düzeyindeki akaryakıt ve yakacak ürünleri alımından oluşan enerji ürünleri alımı toplam alımların %72,4’ünü oluşturmuştur. İşletme malzemesi alımları ise alımların %15,4 oranında 38 milyon TL’sini oluşturmaktadır.

Kuruluş, temizlik, özel güvenlik, araç kiralama, taşıma, yemekhane ve teknik işletim faaliyetlerini kamu ihale mevzuatı dâhilinde hizmet satın alma suretiyle gerçekleştirmektedir.

Ölçek ekonomisi avantajından yararlanmak amacıyla bu tip hizmetlerin ihalelerini havaalanlarını bölgesel olarak gruplandırmak suretiyle gerçekleştirmektedir.

Hazine ve Maliye Bakanlığının 02.11.2018 tarih ve 26806 sayılı Genelgesi ile Kuruluşun 2019 yılı hizmet alım tavanı 498,4 milyon TL olarak belirlenmiştir. Ancak, söz konusu tavan Kuruluş ihtiyaçlarını karşılamadığı için 2019 yılı Genel Yatırım ve Finansman Programının 14 üncü maddesi uyarınca Yönetim Kurulunun 26.04.2019 tarih ve 56 sayılı kararıyla hizmet alım tavanı %25 oranında arttırılarak 623 milyon TL’ye yükseltilmiştir.

(18)

Kuruluşta 2019 yılında hizmet alım yöntemiyle (yüklenici firmalar üzerinden) 3.635’i özel güvenlik hizmetlerinde, 2.323’ü temizlik hizmetlerinde, 1040’ı teknik işletim destek hizmetlerinde, 73’ü Genel Müdürlük, Esenboğa Havalimanı ve HTKM Başmüdürlüğü yemekhane hizmetlerinde ve 14’ü araç kiralama hizmetinde olmak üzere toplam 7.085 yüklenici elemanı çalıştırılmıştır.

İhale yolu ile alınan hizmet işgücü birim maliyeti, hizmetin gördürülmesinde istihdam edilecek çalışanların niteliği dikkate alınarak, asgari ücret ve katları şeklinde belirlenmektedir.

Temizlik hizmet ihalelerinde çalışacak yüklenici firma elemanının ücret düzeyi 1 asgari ücret iken özel güvenlik ve teknik işletim hizmetlerinde istihdam edileceklerde bu ücret düzeyi 2 ve/veya 3 asgari ücret düzeyinde oluşmaktadır.

Kuruluşun 2019 yılı stok hareketlerine ilişkin tablo aşağıda verilmiştir.

Tablo 5: İlk Madde ve Malzeme Stokları Tablosu

İlk madde ve malzemeler

2018 yılından devreden stok

2019 yılında 2020 yılına Giren Çıkan devreden Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL 1- İlk madde ve yardımcı maddeler 3.497 6.933 6.469 3.961 2- İşletme malzemesi, yedekler ve

diğer malzemeler 59.788 244.580 251.490 52.878

Toplam 63.285 251.513 257.959 56.839 Hizmet sektöründe faaliyette bulunan Kuruluşun; 2019 yılına devreden 56,8 milyon TL tutarındaki stokların %93 işletme malzemesi ve yedeklerden, % 7 ise ilk madde ve yardımcı maddelerden oluşmaktadır.

Kuruluşun stok yapısı işletme malzeme ağırlıklı olup yıl içindeki sarfiyatı en yüksek olan kalem akaryakıt ve yağlardan oluşmaktadır. İşletme malzeme stoklarının yüksek olmasının nedeni özellikle yurt dışından temin edilen ve uzun bir alım sürecini içeren işletme malzemelerine yönelik bulundurulan “emniyet stok” uygulamasından kaynaklanmaktadır.

1.3.4 Giderler

Kuruluşun 2019 yılına ait giderleri geçen yılla birlikte karşılaştırmalı olarak aşağıda gösterilmiştir.

(19)

11 Tablo 6: Gider Grupları Tablosu

2018 2019

Giderler Gerçekleşen Ödenek Gerçekleşen

Ödeneğin Son Durumuna Göre Fark

Ödeneğe Göre Sapmalar

Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL %

0-İlk madde ve malzeme gid. 82.235 134.844 103.124 31.720 (23,5)

1- İşçi ücret ve giderleri, 0 2.000 0 2.000 (100)

2- Personel giderleri 1.230.014 1.587.240 1.555.361 31.879 (2,1) 3-Dış. sağ. fayda ve hizmetler 667.720 977.314 802.307 175.007 (17,9)

4- Çeşitli giderler 220.272 300.432 263.228 37.204 (12,4)

5- Vergi resim ve harçlar 8.076 20.301 4.783 15.518 (76,4)

6-Amortisman ve tükenme

payları 554.283 710.270 619.909 90.361 (12,7)

Toplam 2.762.600 3.732.401 3.348.712 383.689 (10,3)

2019 yılında yapılan revize sonucunda, Kuruluşun gider ödenekleri toplamı 3,7 milyar TL düzeyine yükselmiştir. Kuruluşun gider bütçesinden yapılan harcama toplamı ise geçen yıla göre %21,2 oranında 586,1 milyon TL artış göstererek 3,3 milyar TL olarak gerçekleşmiştir.

Harcama toplamı; yılsonunda yapılan revize bütçe öngörüsünün %10,3 oranında altında kalmıştır.

Gider toplamının, 3.006 milyon TL’si maliyet hesaplarına, 341,8 milyon TL’si ise gider hesaplarına yüklenmiştir. Maliyet hesaplarının hizmet yerlerine dağılımı ise, 1.547 milyon TL’si seyrüsefer hizmet maliyeti, 662,1 milyon TL’si terminal hizmet maliyeti ve 797,7 milyon TL’si de işletme hizmet maliyeti şeklindedir.

Gider kalemleri içinde % 46,4 oranı ile en büyük paya sahip olan personel giderlerinin;

%95 oranında 1.483 milyon TL’si sözleşmeli personelin ücreti ile zam, tazminat ve diğer giderlerinden; %5 oranında 72,3 milyon TL’si ise memur personele ödenen maaş, tazminat, SGK gider payları ve diğer giderlerden oluşmuştur.

Kuruluş personeline yapılan havacılık tazminatı ödemeleri; milli maliyet unsurlarını içerdiği için, bir dönem sonra Eurocontrol teşkilatından tahsil edilmektedir.

Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlere ait 802,3 milyon TL tutarındaki giderlerin;

(20)

268,2 milyon TL’si özel güvenlik hizmet giderlerinden, 115,5 milyon TL’si temizlik giderlerinden, 122,1 milyon TL’si elektrik giderlerinden, 99,3 milyon TL’si teknik işletim destek hizmet giderlerinden, 44,6 milyon TL’si bakım-onarım giderlerinden ve 152,6 milyon TL’si de diğer giderlerden oluşmuştur.

49 ayrı havalimanı işletmekte olan Kuruluşun amortisman ve tükenme payı giderleri 2019 yılında 619,9 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bu giderlerin; 240,9 milyon TL’si yeraltı ve yerüstü düzenlerine, 159,1 milyon TL’si tesis, makine ve cihazlara, 122,9 milyon TL’si binalara, 62,4 milyon TL’si taşıtlara ve 34,4 milyon TL’si de demirbaş ile diğer amortismanlar ve tükenme payı giderlerine aittir.

Geçen yıla göre %19,5 oranında artarak 263,2 milyon TL düzeyinde gerçekleşen çeşitli giderlerin ayrıntısı aşağıda verilmiştir.

Tablo 7: Çeşitli Giderler

Çeşitli Giderler 2018 yılı

Gerçekleşen

2019 yılı

Gerçekleşen Fark

Bin TL Bin TL Bin TL

- İştirak payı ve aidat giderleri 108.882 128.702 19.820

- Garanti giderleri 55.648 68.203 12.555

- Sigorta giderleri 11.188 14.351 3.163

- Kira giderleri 4.065 2.454 (1.611)

- Ruhsat ve sertifika giderleri 3.746 13.742 9.726

- Ağırlama, toplantı ve tören giderleri 1480 1.699 219

- Eğitim giderleri 15.167 16.903 1.736

- Yolluklar ve seyahat giderleri 14.276 13.090 (1.186)

- Dava, icra ve noter giderleri 3.599 2.490 (1.109)

- Diğer çeşitli giderler 2.221 1.594 (628)

Genel toplam 220.272 263.228 42.956 İştirak ve aidat giderleri toplamı 128,7 milyon TL çeşitli giderlerin yaklaşık yarısını oluşturmaktadır. Bu tutarın; 127,2 milyon TL’si (19,9 milyon Euro) Eurocontrole ödenen katkı payına aittir.

Garanti giderleri hesabında yer alan 67,6 milyon TL YİD modeli ile işletilen havalimanlarındaki fiili yolcu sayılarının garanti edilen yolcu sayılarının altında kalması sonucu sözleşmeler gereği ödenen tutarlardır. Bu tutarın; 25,3 milyon TL’si Ankara Esenboğa Havalimanı dış hat garanti yolcu sayısı nedeniyle, ve 42,3 milyon TL’si Zafer Havalimanındaki iç hat ve dış hat garanti yolcu sayısı nedeniyle işletici şirkete ödenmiştir.

(21)

13

1.3.5 Üretim ve Maliyetler

Sivil havacılık faaliyetleri kapsamında hava taşımacılığı, havalimanlarının işletilmesi, havalimanı yer hizmetlerinin sağlanması, hava trafik kontrol hizmetlerinin sağlanması, seyrüsefer sistem kolaylıklarının kurulması ve işletilmesi, bu faaliyetler ile ilgili diğer tesis ve sistemlerin kurulması, işletilmesi ve modern havacılık düzeyine çıkarılması, ayrıca sivil havacılık ihtisas alanlarında dünya standartlarında personel yetiştirmek üzere tesisler kurarak işletmekle görevlendirilen Kuruluş; 2019 yılsonu itibariyle 49 havalimanı işletmektedir.

Kuruluş tarafından işletilen havalimanları dışında Kuruluş tarafından işletilmeyen 7 havalimanı bulunmaktadır. Söz konusu havalimanlarından; İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı, Savunma Sanayii Başkanlığı denetiminde özel bir şirket tarafından, Zafer, Zonguldak Çaycuma, Gazipaşa Alanya ve Aydın Çıldır Havalimanı Kuruluş denetimli özel şirket tarafından, Eskişehir Hasan Polatkan Havalimanı, Eskişehir Teknik Üniversitesi tarafından işletilmektedir.

Kuruluş tarafından işletilen 49 havalimanının ve terminal binalarının 2019 yıl sonu itibariyle genel özellikleri aşağıda gösterilmiştir.

(22)

Tablo 8: Havalimanları ve Terminal Binalarının 2019 Yılı Sonu İtibariyle Genel Özellikleri

Havalimanları Kategori Kullanım

hakkı Hizmete giriş tarihi

Uçak

Yolcu hizmet alanları (m²)

Yolcu Terminalleri Toplam Alanı

Kapasitesi 2019 yılı Kapasite

kullanım oranı Gerçekleşmesi

Adet Adet % İç hat Dış hat Toplam m²

1 İstanbul Atatürk LTBA DHMİ 1953 639.480 138.286 21,6 25.406 110.228 135.634 387.993

2 Ankara Esenboğa LTAC DHMİ 1955 477.420 99.244 20,8 41.158 47.408 88.566 182.158

3 İzmir Adnan Menderes LTBJ DHMİ 1987 153.300 83.585 54,5 65.550 22.000 87.550 310.978

4 Antalya LTAI DHMİ 1960 464.280 212.544 45,8 12.583 61.283 180.317

24.111

5 Muğla Dalaman LTBS DHMİ-HKK 1981 267.180 42.715 15,9 ORTAK 34.072 34.072 125.539

6 Muğla Milas-Bodrum LTFE DHMİ 1997 363.540 34.990 9,6 9.027 37.212 46.239 110.613

7 Adana LTAF DHMİ 1937 205.860 40.659 19,7 2.950 3.565 6.515 12.195

8 Trabzon LTCG DHMİ 1957 74.460 25.928 34,8 8.080 3.245 11.325 23.745

9 Isparta Süleyman Demirel LTFC DHMİ 1997 48.180 23.764 49,3 2.747 ORTAK 2.747 6.770

10 Kapadokya LTAZ DHMİ 1998 21.900 11.533 52,6 720 1.295 2.015 3.500

11 Erzurum LTCE DHMİ-HKK 1966 78.840 6.952 8,8 2.900 2.850 5.750 12.950

12 Gaziantep LTAJ DHMİ 1976 52.560 19.553 37,2 2.845 2.954 5.799 22.790

13 Adıyaman LTCP DHMİ 1998 21.900 1.880 8,6 5.677 4.443 10.120 23.011

14 Ağrı Ahmed-i Hani LTCO DHMİ 1997 21.900 2.320 10,6 3.450 4.535 7.985 23.676

15 Balıkesir Merkez LTBF DHMİ-HKK 1998 4.380 96 2,19 150 - 150 330

16 Balıkesir Koca Seyit LTFD DHMİ 1997 26.280 22.169 84,4 4.320 4.330 8.650 23.240

17 Batman LTCJ DHMİ-HKK 2010 13.140 3.410 25.9 2.090 2.626 4.716 20.741

18 Bingöl LTCU DHMİ 2013 17.520 1.490 8,5 1.410 0 1.410 3.600

19 Bursa Yenişehir LTBR DHMİ-HKK 2000 48.180 6.299 13,1 2.027 3.573 5.600 12.716

20 Çanakkale LTBH DHMİ-DKK 1995 21.900 5.905 26,9 1.790 2.020 3.810 11.400

21 Denizli Çardak LTAY DHMİ-HKK 1991 30.660 6.012 19,6 4.460 4.800 9.260 16.890

22 Diyarbakır LTCC DHMİ-HKK 1952 43.800 11.224 25,6 18.313 16.002 34.315 86.571

23 Elazığ LTCA DHMİ-KKK 1940 30.660 6.118 19,9 2.911 2.044 4.955 16.397

24 Erzincan LTCD DHMİ-KKK 1988 26.280 2.988 11,4 3.400 4.175 7.575 27.132

25 Çanakkale Gökçeada LTFK DHMİ 2010 13.140 26 0,2 680 - 680 1.200

26 Hatay LTDA DHMİ 2007 43.800 8.761 20 4.645 6.065 10.710 43.688

27 Iğdır Şehit Bülent Aydın LTCT DHMİ 2012 21.900 2.063 9,4 990 - 990 3.460

28 Kahramanmaraş LTCN DHMİ 1996 30.660 2.238 7,3 2.125 2.520 4.645 22.330

29 Kars Harakani LTCF DHMİ 1998 21.900 3.542 16,2 4.373 3.923 8.296 35.946

30 Kastamonu LTAL DHMİ 2013 8.760 695 7,9 1.565 - 1.565 3.740

(23)

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) 2019 Yılı Sayıştay Denetim Raporu 15

Tablo 9: Havalimanları ve Terminal Binalarının 2019 Yılı Sonu İtibariyle Genel Özellikleri (Devam)

Havalimanları Kategori Kullanım

hakkı Hizmete giriş tarihi

Uçak

Yolcu hizmet alanları (m²)

Yolcu Terminalleri

Toplam Alanı

Kapasitesi

2019 Kapasite kullanım oranı Yılı

Gerçekleşmesi

Adet Adet % İç hat Dış hat Toplam m²

31 Kayseri LTAU DHMİ-HKK 1998 39.420 15.060 38,2 3.200 3.050 6.250 22.000

32 Kocaeli Cengiz Topel LTBQ DHMİ-DKK 2011 13.140 1.352 10,3 1.135 - 1.135 2.100

33 Konya LTAN DHMİ-HKK 2000 43.800 7.427 16,9 4.165 4.500 8.665 24.175

34 Malatya LTAT DHMİ-HKK 1941 30.660 5.389 17,6 1.395 1.200 2.595 9.545

35 Mardin LTCR DHMİ 1999 17.520 3.804 21,7 4.712 4.330 9.042 33.150

36 Amasya Merzifon LTAP DHMİ-HKK 2008 8.760 1.277 14,6 680 - 680 1.200

37 Muş Sultan Alparslan LTCK DHMİ-HKK 1992 35.040 2.523 7,2 2.040 2.190 4.230 10.300

38 Samsun Çarşamba LTFH DHMİ 1998 43.800 15.243 34,8 2.138 2.587 4.725 11.500

39 Siirt LTCL DHMİ 1998 4.380 424 9,68 356 - 356 598

40 Sinop LTCM DHMİ 1993 17.520 1.735 9,9 1.420 1.375 2.795 12.695

41 Sivas Nuri Demirağ LTAR DHMİ 1957 48.180 4.225 8,8 3.340 2.525 5.865 20.047

42 Şanlıurfa GAP LTCS DHMİ 2007 48.180 5.695 11,8 2.020 2.600 4.620 12.000

43 Şırnak Şerafettin Elçi LTCV DHMİ 2013 17.520 2.873 16,4 1.575 - 1.575 4.000

44 Tekirdağ Çorlu

Atatürk LTBU DHMİ-HKK 1998 48.180 29.106 60,4 2.145 ORTAK 2.145 6.521

45 Tokat LTAW DHMİ 1995 4.380 400 9,1 365 - 365 560

46 Uşak LTBO DHMİ-HKK 1998 4.380 6.713 153,3 780 - 780 1.460

47 Van Ferit Melen LTCI DHMİ 1943 35.040 14.962 42,7 2.040 2.200 4.240 14.800

48 Hakkari Yüksekova

Selahattin Eyyubi LTCW DHMİ 2015 21.900 1.822 8,3 2.650 - 2.650 6.700

49 Ordu-Giresun LTCB DHMİ 2015 21.900 7.979 36,4 3.550 4.200 7.750 20.250

(24)

Tabloda yer alan toplam 49 adet havalimanından 31 adedi sivil statüde olup, kullanım hakkı Kuruluşa aittir. Diğerleri ise askeri-sivil statüde olup, Elazığ ve Erzincan Havalimanlarının kullanım hakkı Kara Kuvvetleri Komutanlığı ile Çanakkale ve Kocaeli Cengiz Topel Havalimanlarının kullanım hakkı Deniz Kuvvetleri Komutanlığı ile geri kalanlarının kullanım hakkı ise Hava Kuvvetleri Komutanlığı ile ortak kullanımdadır ve 2019 yılında da sivil ve askeri amaçlarla kullanılmaya devam edilmiştir.

Ankara Esenboğa, İzmir Adnan Menderes, Antalya, Muğla Dalaman ve Muğla Milas- Bodrum havalimanlarının yoğun talep görmeleri nedeniyle saatlik kapasiteye dayalı slot uygulamayla kapasiteleri tespit edilmektedir. Diğer hava limanlarında ise fizibilite raporlarıyla belirlenen uçak kapasiteleri tabloya alınmıştır.

Havalimanlarının yıllık toplam kapasitesi 3.797.460 adet uçak olup 2019 yılında 954.998 adet uçak trafiği gerçekleşmiştir. Dolayısıyla; 2019 yılı toplam kapasite kullanım oranı geçen yıla göre %17,9 oranında azalışla %25,1 seviyesine gerilemiştir.

Uşak, Balıkesir Koca Seyit, Tekirdağ Çorlu Atatürk ile İzmir Adnan Menderes Havalimanı en yüksek kapasite kullanım oranlarına sahiptir. Çanakkale Gökçeada Havalimanı

%0,2, Balıkesir Merkez Havalimanı ise %2,19 ve Muş Sultan Alparslan Havalimanı %7,2 oranı ile en düşük kapasite kullanımını gerçekleştirmiştir.

Kuruluş tarafından işletilen havalimanlarında 2019 yılında gerçekleşen toplam uçak, yolcu ve yük trafiği geçen yıl rakamları ile birlikte aşağıda gösterilmiştir.

(25)

17

Tablo 10: Havalimanlarında Genel Uçak, Yolcu ve Yük Trafiği

Hizmet türleri

Ölçü

2018 Gerçekleşen

2019 Gerçekleşme (%)

Program

Gerçekleşen

Programa göre sapma

Önceki döneme göre

artış Uçak

Trafiği

İç hat Adet 892.405 820.422 839.850 2,4 (5,9)

Dış hat Adet 651.764 735.460 713.651 (3,0) 9,5

Toplam Adet 1.544.169 1.555.882 1.553.501 (0,2) 0,6

Üst

geçiş Adet 473.051 467.570 473.051 1,2 0

Yolcu Trafiği

İç hat

Gelen Kişi 56.452.443 49.509.904 50.057.360 1,1 (11,3)

Giden Kişi 56.458.665 49.509.905 50.066.494 1,1 (11,3)

Toplam Kişi 112.911.108 99.019.809 100.123.854 1,1 (11,3)

Dış hat

Gelen Kişi 48.870.525 54.939.937 54.076.092 (1,6) 10,7

Giden Kişi 48.716.531 54.939.938 54.156.502 (1,4) 11,2

Toplam Kişi 97.587.056 109.879.875 108.232.594 (1,5) 10,9

Toplam

yolcu Kişi 210.498.164 208.899.684 208.356.448 (0,3) (1,1) Transit

yolcu Kişi 449.475 515.269 533.715 3,6 18,7

Yük İç hat Ton 886.025 819.540 842.063 2,7 (5,1)

Trafiği Dış hat Ton 2.969.206 2.616.883 3.245.442 24,0 9,3

Toplam Ton 3.855.231 3.436.423 4.087.505 18,9 6,1

2019 yılında dış hat uçak trafiği ve dış hat yolcu trafiği dışındaki tüm uçak, yolcu ve yük trafiğinde geçen yıla göre artış gerçekleşmiştir.

Kuruluş tarafından işletilen havalimanlarındaki 2018 ve 2019 yıllarına ait uçak ve yolcu trafikleri aşağıda gösterilmiştir.