• Sonuç bulunamadı

D A N I fi T A Y ONÜÇÜNCÜ DA RE

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "D A N I fi T A Y ONÜÇÜNCÜ DA RE"

Copied!
38
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

D A N Ifi T A Y K A R A R L A R I

(2)
(3)

D A N I fi T A Y ONÜÇÜNCÜ DA‹RE

E: 2005/1658 • K: 2005/5950 • T: 14.12.2005

KIYI BANKACILI⁄I • OFF SHORE • H‹ZMET KUSURU

• MEVDUAT GÜVENCES‹

(2003/6668 say›l› BKK m. 3, 5021 S. K m.1, 4969 S. K m Geçici 2) Özet: K›y› Bankalar›nda de¤erlendirilmekte iken BDDK taraf›ndan bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kald›r›lan Bankan›n yurt içi kay›tlar›na iznin kald›r›ld›-

¤› tarihten geriye do¤ru bir ayl›k süre içinde aktar›ld›¤› belirlenen mevduatlar›n ödenme- yece¤ine iliflkin 2003/6668 say›l› Bakanlar Kurulu Karar›'n›n 3. maddesinin (a) bendinin 1. f›kras›n›n yarg› karar› ile iptal edilmifl ol- mas› nedeniyle davac›n›n, Bakanlar Kurulu Karar›'n›n 3/a-1 maddesi ve mevduat›n›n ödenmesi isteminin z›mnen reddine iliflkin ifl- lemin iptali istemi hakk›nda bir karar veril- mesine gerek yoktur. Öte yandan, Bakanlar Kurulu Karar›'n›n di¤er maddelerinin ve ka- rar eki taahhütnamenin iptalinin iste- nmesinde hukuki yarar›n›n kalmam›flt›r.

Mevduat hesab›na aktar›ld›¤› dosyadaki bel- gelerden saptanan tutar›n davan›n aç›ld›¤›

tarihten itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davac›ya ödenmesi gerekir.

Davac› :

Vekili : Av.

Daval›lar : 1-Baflbakanl›k - ANKARA

2-Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu - ANKARA

Vekili : Av.

3-Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu - ‹STANBUL

Vekili : Av.

DANIfiTAY13.DA‹REKARARL

(4)

Davan›n Özeti 03.01.2004 tarih ve 25335 say›l› Resmî Gazete'de ya- y›mlanan 29.12.2003 tarih ve 2003/6668 say›l› Bakanlar Kurulu Kara- r›'n›n 3. maddesinin (a) f›kras›n›n 1. bendinin, 5. maddesinin (a) f›kras›n- da yer alan taahhütname koflulunun, 6. maddesinin (a) f›kras›n›n 1. ben- dinin, Karar ekinde yer alan taahhütnamenin ve davac›n›n, T. ‹mar Ban- kas›'nda (Banka) bulunan mevduat hesab›nda yer alan tutar›n faiziyle birlikte ödenmesi istemiyle Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) ile Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu'na (FON) yapt›¤› baflvurunun cevap verilmemek suretiyle z›mnen reddine iliflkin ifllemlerin hukuka ay- k›r› oldu¤u ileri sürülerek iptali ve 5021 say›l› Kanun'un Anayasa'ya ay- k›r› oldu¤u ileri sürülerek iptali için Anayasa Mahkemesi'ne baflvurulma- s›, mevduat tutar›n›n, yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmektedir.

Baflbakanl›k'›n Savunmas›n›n Özeti: Dava süresi içinde aç›lmam›fl ise bu yönden davan›n reddine karar verilmesi, davac›n›n durumu Ba- kanlar Kurulu karar›'na uygun ise mevduat idare taraf›ndan ödenece¤in- den davan›n konusunun kalmad›¤›, gerçekleflmifl bir zarar› bulunmad›¤›, esas yönünden ise Türkiye ‹mar Bankas› ile ilgili olarak idarenin kendisi- ne yüklenen denetim ve gözetim yetkisini kullanarak hareket etti¤i, Ba- kanlar Kurulu karar›'n›n hukuka uygun tesis edildi¤i belirtilerek, dava- n›n reddi gerekti¤i savunulmaktad›r.

Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) Savun- mas›n›n Özeti: 4969 say›l› Kanun'un geçici 2. maddesinin 1. f›kras› ile mevduat hesaplar›n›n ayr› bir tüzel kiflili¤e sahip Fon'ca ödenece¤i belir- tildi¤inden has›m mevkiinden ç›kar›lmas› gerekti¤i, denetim ve gözetim görevinin yerine getirilmedi¤i iddias›n›n gerçeklerle ba¤daflmad›¤›, 5021 say›l› Yasan›n davada uygulanacak norm olmamas› nedeniyle Anayasa Mahkemesi'ne baflvurulmas› isteminin dayana¤› bulunmad›¤› belirtile- rek, davan›n reddi gerekti¤i savunulmaktad›r.

Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu'nun (FON) Savunmas›n›n Özeti:

5020 say›l› Yasa uyar›nca uyuflmazl›¤›n görüm ve çözümünde ‹stanbul

‹dare Mahkemesi yetkili bulundu¤undan davan›n yetki yönünden reddi gerekti¤i, Fon taraf›ndan kanunlar ve Bakanlar Kurulu karar› çerçevesin- de ödeme yap›lmas› zorunlu oldu¤undan husumet yöneltilemeyece¤i, da- vac›n›n hesab›n›n dava d›fl›‹mar Bank Off-Shore Ltd. nezdinde de¤erlen- dirilmekte iken, Bankan›n bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin kald›r›lmas›ndan önce devlet güvencesinden yararlanmak amac›yla kaydî-fiktif olarak havale edilmifl gösterilerek dava konusu he- sab›n aç›ld›¤›, hesab›n off-shore olarak de¤erlendirildi¤i dönemde sigorta pirimi kesilmedi¤inden mudinin hiçbir katk› sa¤lamad›¤› sistemden para- s›n› talep edemeyece¤i, davac›n›n hesab›n› Fon'ca sa¤lanan mevduat gü- vencesi kapsam›na almak amac›yla Bankan›n yurt içi hesab›na aktard›-

¤›, Fon aç›s›ndan iptali talep edilebilecek bir idari ifllem bulunmad›¤›, Fon ile Bankan›n ayr› tüzel kiflilikler oldu¤u, iddialar›n› tüzel kiflili¤i devam

(5)

eden Banka aleyhine ileri sürebilece¤i, 5021 say›l› Yasa'n›n Anayasa'ya uygun oldu¤u belirtilerek, davan›n reddi gerekti¤i savunulmaktad›r.

Dan›fltay Tetkik Hâkimi Cengiz MASYAN'›n Düflüncesi: Dava, 2003/6668 say›l› Bakanlar Kurulu Karar›'n›n 3/a-1, 5/a, 6/a-1 madde- leri ile Karar ekinde yer alan taahhütnamenin ve davac›n›n hesab›n›n ödenmesi isteminin reddine iliflkin ifllemlerin iptali, mevduat hesab›n›n ödenmemesi nedeniyle u¤rad›¤› zarar›n yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi, 5021 say›l› Kanun'un Anayasa'ya ayk›r›l›k iddias›n›n cid- di görülerek iptali için Anayasa Mahkemesine baflvurulmas› istemiyle aç›lm›flt›r.

5021 say›l› Kanun'un 1. maddesi ile de¤iflik 4969 say›l› Kanun'un ge- çici 2. maddesinin 2. f›kras›nda yer alan "Bankac›l›k Düzenleme ve Denet- leme Kurulu'nun bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme iznini kald›rd›¤› tarihten geriye do¤ru bir ay içinde, k›y› bankalar›ndaki hesapla- r› Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu'nca sa¤lanan mevduat güvencesi kapsa- m›na almak amac›na matuf olarak, bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevdu- at kabul etme izni kald›r›lan bankalar›n yurt içi kay›tlar›na, muhabir ban- kaca karfl›l›¤› nakden veya bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kald›r›lan banka d›fl›ndaki bir banka arac›l›¤›yla ödenmeksizin aktar›ld›¤› tespit edilen hesaplar ile" ibaresinin iptali istemiyle yap›lan baflvuru sonucunda, Anayasa Mahkemesi'nin 04.05.2005 tarih ve E:2004/4, K:2005/25 say›l› karar› ile an›lan ibare Anayasa'n›n 2. ve 10.

maddelerine ayk›r› görülerek iptaline karar verilmifl, bu yasal düzenleme uyar›nca tesis edilen Bakanlar Kurulu'nun 29.12.2003 tarih ve 2003/6668 say›l› Karar›'n›n 3/a-1 maddesinin iptali istemiyle aç›lan da- vada, Dan›fltay Onüçüncü Dairesi'nin 08.07.2005 tarih ve E:2005/3760, K:2005/3421 say›l› karar› ile dava konusu ifllemin iptaline karar veril- mifltir.

An›lan yarg› kararlar› ile davac› taraf›ndan k›y› bankac›l›¤› sistemin- de (‹mar Off-Shore Ltd.) de¤erlendirilmekte iken, Bankan›n, bankac›l›k ifl- lemleri ve mevduat kabul etme izninin kald›r›ld›¤› tarihten geriye do¤ru bir ay içinde Bankan›n yurtiçi kay›tlar›na aktar›lan hesaplar›n ödenme- yece¤ine iliflkin düzenlemelerin iptaline karar verildi¤inden bahse konu hesaplar›n yurt içi mevduat hesab› niteli¤i kazand›¤› sonucuna ulafl›l- maktad›r.

5021 say›l› Kanun'un 1. maddesinin 1. f›kras› ile verilen yetki çerçe- vesinde Bakanlar Kurulu'nun 29.12.2003 tarih ve 2003/6668 say›l› Ka- rar›'n›n 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12 ve 13. maddelerinde, mevduat tutarlar›na ba¤l› olarak defaten veya taksitler halinde ödemenin, taksitler halinde ya- p›lacak ödemede uygulanacak faiz tutarlar›n›n ödemelerle ilgili al›nacak taahhütnamenin düzenlendi¤i görülmekte olup, davac›n›n tasarruf mev- duat› niteli¤indeki hesab›n›n an›lan Bakanlar Kurulu Karar› çerçevesin- de de¤erlendirilmesi ve tazminat isteminin Bakanlar Kurulu Karar› çerçe-

(6)

vesinde ödeme yap›lmas›, ödenmesi gerekirken vadesi geçti¤i halde öden- meyen taksitlerin ise yasal faiziyle birlikte ödenmesi gerekti¤i düflünül- mektedir.

Davac›n›n, Bakanlar Kurulu Karar›'n›n 5/a, 6/a-1 maddelerinin ip- tali isteminin incelenmesinden, an›lan düzenlemenin 5021 say›l› Yasan›n 1. maddesine uygun bulunmas› nedeniyle istemin reddi, Taahhütname- ye iliflkin isteminin ise, Karar eki Taahhütnamenin 2. paragraf›nda yer alan "1" gün ibaresi ile, ayn› paragraf›n "18.06.1999 tarihli" ibaresi ile bafllay›p"beyan ve taahhüt ederim" ibaresi ile biten k›sm›n›n dava açma hakk›n› s›n›rlay›c› nitelikte olmas› nedeni ile iptali, di¤er k›s›mlara iliflkin istemin reddi gerekti¤i düflünülmektedir.

Davac›n›n Bakanlar Kurulu Karar› ve eki Taahhütnamenin iptali ve mevduat›n›n ödenmemesi nedeniyle u¤rad›¤› zarar›n faiziyle birlikte ödenmesi istemi hakk›nda karar verilmifl olmas› halinde, mevduat›n›n ödenmesi isteminin z›mnen reddine iliflkin ifllemler hakk›nda ayr›ca ka- rar verilmesine gerek bulunmad›¤› düflünülmektedir.

Dan›fltay Savc›s› Emin Celâlettin ÖZKAN'›n Düflüncesi:

04.07.2003 tarih ve 25158 mükerrer say›l› Resmi Gazete'de yay›mlanan Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun 03.07.2003 tarih ve 1085 say›l› karar› ile yükümlülüklerini vadesinde yerine getirmeyen al›n- mas› istenen tedbirleri almayan, faaliyetine devam› mevduat sahiplerinin haklar› ve mali sistemin güven ve istikrar› bak›m›ndan tehlike arz eden Türkiye ‹mar Bankas› T.A.fi'nin 4389 say›l› Bankalar Kanununun 14.

maddesinin (3) numaral› f›kras› hükmü uyar›nca bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kald›r›lm›fl ve Bankalar Kanunu'nun 16. maddesinin 1. f›kras› uyar›nca Bankan›n yönetim ve denetimi Fona intikal etmifltir.

27.12.2003 tarih ve 25329 say›l› Resmi Gazete'de yay›mlanan 5021 say›l› Kanun'un 1. maddesi; "18.6.1999 tarihli ve 4389 say›l› Bankalar Kanunu'nun 14 üncü maddesinin (3) numaral› f›kras› veya (5) numaral› f›k- ras›n›n (a) bendinin (aa) alt bendi uyar›nca bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kald›r›lan bankalarda bulunan tasarruf mevdua- t› sigortas› kapsam›ndaki tasarruf mevduat›, Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu taraf›ndan ödenir. Mevduat tutarlar›na ba¤l› olarak defaten veya tak- sitler halinde ödeme, taksitler halinde ödemede faiz uygulanmas› duru- munda esas al›nacak faiz oranlar›, ödemelerle ilgili olarak mudiler ve hak sahiplerinden al›nacak taahhütnamelerde yer alacak hususlar ile ödeme- lere iliflkin di¤er hususlar Hazine Müsteflarl›¤› ve Tasarruf Mevduat› Sigor- ta Fonunun müflterek önerisi üzerine Bakanlar Kurulu taraf›ndan belirle- nir.

Ancak, Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurulunun bankac›l›k ifl- lemleri yapma ve mevduat kabul etme iznini kald›rd›¤› tarihten geriye do¤- ru bir ay içinde, k›y› bankalar›ndaki hesaplar› Tasarruf Mevduat› Sigorta

(7)

Fonunca sa¤lanan mevduat güvencesi kapsam›na almak amac›na matuf olarak, bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kald›r›lan bankalar›n yurt içi kay›tlar›na, muhabir bankaca karfl›l›¤› nakden veya bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kald›r›lan banka d›fl›ndaki bir baflka banka arac›l›¤›yla ödenmeksizin aktar›ld›¤› tespit edi- len hesaplar ile muvazaal› oldu¤u Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu taraf›n- dan tespit edilen hesaplar için Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonunca herhan- gi bir ödeme yap›lmaz." hükmünü tafl›maktad›r.

4969 say›l› Kanunun geçici 2. maddesinin (1) numaral› f›kras› ile 5021 say›l› Kanuna dayan›larak al›nan 2003/6668 say›l› Bakanlar Kuru- lu Karar›'n›n 3. maddesinin 1. f›kras› ile,

Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun Bankan›n bankac›- l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme iznini kald›rd›¤› tarihten geri- ye do¤ru bir ay içinde (3.6.2003) tarihi dahil) k›y› bankalar›ndaki hesap- lar› Fon'ca sa¤lanan mevduat güvencesi kapsam›na almak amac›na ma- tuf olarak Bankan›n yurt içi kay›tlar›na muhabir bankaca karfl›l›¤› nak- den veya Bankan›n d›fl›ndaki bir baflka banka arac›l›¤›yla ödenmeksizin aktar›ld›¤› tespit edilen hesaplar›n sigorta kapsam›ndaki tasarruf mev- duat› olarak kabul edilemiyece¤i ve bu hesaplara iliflkin Fon taraf›ndan herhangi bir ödeme yap›lmayaca¤› yolunda düzenleme yap›lm›flt›r.

Dava dosyas›n›n incelenmesinden; off-shore hesab›n›n mevduat he- sab›na aktar›ld›¤› anlafl›lan davac›n›n iptal istemi Bakanlar Kurulu Kara- r›'n›n 3-a/1 maddesine yönelik olarak incelenmifltir.

Bak›lan uyuflmazl›kta öncelikle off-shore (k›y› bankac›l›¤›)›n tan›m›- n›n yap›lmas› gerekmektedir.

K›y› bankac›l›¤›n›n, ülke d›fl›ndan sa¤lanan fonlar›n ülke d›fl›nda ve- ya koflullara göre ülke içinde kulland›r›lmas›, uluslararas› devletsiz para- lar›n fon fazlas› bulunan merkezlerden fon a盤› bulunan merkezlere transfer edilmesi gibi finansal hizmetler yürüten, genellikle serbest bölge- lerde kurulan merkezlerde faaliyet gösteren ve ülke içindeki bankac›l›k sisteminin tabi oldu¤u yasal düzenlemelerin kapsam› d›fl›nda tutularak, getirilen mali ve hukuksal avantajlar sayesinde cazip çal›flma koflullar›- n›n sa¤land›¤› bankac›l›k türü olarak tan›mlanmas› mümkündür.

Bankalardaki tasarruf mevduat› kamu tüzelkiflili¤ini haiz "Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu" taraf›ndan sigorta edilmekte olup, sigorta edilen mevduatlardan kesilen primler Fon'un gelir kaynaklar› aras›nda say›l- m›flt›r.

Dosyan›n incelenmesinden; Türkiye'deki muhabir banka vas›tas›yla yurtd›fl›nda kurulu bir bankada mevduat hesab› açma imkan› tan›yan bir sistem olan off-shore hesaba yat›r›lan paralar için Tasarruf Mevduat› Si- gorta Fonu prim kesintisi yap›lmad›¤›,bu haliyle bu tür hesaplar›n tasar- ruf mevduat› sigortas› kapsam›ndaki tasarruf mevduat› niteli¤inde olma- d›¤› anlafl›lmaktad›r.

(8)

Ö¤retide ve Anayasa Mahkemesinin yerleflik kararlar›nda da vurgu- land›¤› gibi, Anayasada öngörülen eflitlik herkesin ayn› hak ve yükümlü- lüklere sahip olmas› anlam›nda de¤ildir. Eflitlik her yönüyle ayn› hukuki durumda olanlar aras›nda sözkonusudur. Hukuk felsefesine girmifl bir deyimle eflitlerin eflitli¤i anlam›ndad›r. Farkl› durumda olanlara, yani eflit olmayanlara-farkl› kurallar uygulanmas›, yani eflit olmayanlar›n eflitsizli-

¤i eflitlik ilkesine ayk›r›l›k oluflturmaz.

Paralar›, yukar›da niteli¤i belirtilen off-shore hesaptan mevduat he- sab›na aktar›lan kifliler ile Banka nezdinde tasarruf mevduat› hesab› bu- lunan kifliler eflit koflullara sahip olmad›klar›ndan farkl› kurallara tabi tutulmalar›nda eflitlik ilkesine ayk›r› davran›ld›¤›ndan sözetme olana¤›

bulunmamaktad›r.

Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun 3.7.2003 tarih ve 1085 say›l› karar› ile 4389 say›l› Bankalar Kanunu'nun 14. maddesinin (3) numaral› f›kras› uyar›nca bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat ka- bul etme izni kald›r›lan ve Bankalar Kanunu'nun 16. maddesinin 1. f›k- ras› uyar›nca yönetim ve denetimi Fona intikal eden Türkiye ‹mar Ban- kas› T.A.fi. deki tasarruf mevduat› sigortas› kapsam›ndaki tasarruf mev- duat›n›n ödenmesine iliflkin esaslar›n belirlendi¤i 5021 say›l› Kanun ile getirilen düzenlemelerin Kanunun yürürlü¤ünden önce gerçekleflen olay ve ifllemlere uygulanamayaca¤›n›n kabulü Bankalar Kanununun amaçla- r›ndan biri olan tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini koruma ama- c›yla da ba¤daflt›r›lamaz.

Bu haliyle, 5021 say›l› Kanunun verdi¤i yetkiye dayal› olarak ç›kar›- lan, 2003/6668 say›l› Bakanlar Kurulu karar› ile, Bankan›n bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin kald›r›ld›¤› tarihten geri- ye do¤ru bir ay içerisinde k›y› bankalar›ndaki hesaplar› Fon'ca sa¤lanan mevduat güvencesi kapsam›na almak amac›na matuf olarak Bankan›n yurt içi kay›tlar›na muhabir bankaca karfl›l›¤› nakden veya Bankan›n d›- fl›ndaki bir baflka banka arac›l›¤›yla ödenmeksizin aktar›ld›¤› tespit edi- len hesaplar›n ödenmiyece¤i yolunda düzenleme yap›lmas›nda hukuka ayk›r›l›k görülmemifltir.

Belirtilen nedenle, yasal dayanaktan yoksun bulunan davan›n reddi gerekti¤i düflünülmektedir.

TÜRK M‹LLET‹ ADINA

Karar veren Dan›fltay Onüçüncü Dairesi'nce Tetkik Hâkiminin rapo- ru ve sözlü aç›klamalar› dinlendikten ve dosyadaki bilgi ve belgeler ince- lendikten sonra iflin gere¤i görüflüldü;

Daval› idarelerin usule iliflkin itirazlar› yerinde görülmeyerek iflin esas›na geçildi:

Dava, 03.01.2004 tarih ve 25335 say›l› Resmî Gazete'de yay›mlanan 29.12.2003 tarih ve 2003/6668 say›l› Bakanlar Kurulu karar›'n›n 3.

(9)

maddesinin (a) f›kras›n›n 1. bendinin, 5. maddesinin (a) f›kras›nda yer alan taahhütname koflulunun, 6. maddesinin (a) f›kras›n›n 1. bendinin, Karar ekinde yer alan taahhütnamenin iptali ile davac›n›n Banka'da bu- lunan mevduat hesab›ndaki tutar›n faiziyle birlikte ödenmesi istemiyle yapt›¤› baflvurular›n z›mnen reddine iliflkin ifllemlerin iptali, 5021 say›l›

Kanun'un Anayasa'ya ayk›r› oldu¤u ileri sürülerek iptali için Anayasa Mahkemesi'ne baflvurulmas›, 47.728,18 YTL mevduat tutar›n›n yasal fai- ziyle birlikte ödenmesi istemiyle aç›lm›flt›r.

Dava dosyas›n›n incelenmesinden, davac›n›n k›y› ( off-shore ) ban- kas›nda hesap açt›rd›¤›, daha sonra bu hesab›n› mevduat hesab›na dö- nüfltürdü¤ü ve uyuflmazl›¤›n bu konudan do¤du¤u, dolay›s›yla davac›- n›n hukukunu etkileyen kural›n Bakanlar Kurulu karar›n›n 3. maddesi- nin (a) f›kras›n›n 1. bendinde yer alan kural oldu¤u anlafl›ld›¤›ndan, an›- lan kural d›fl›nda kalan Bakanlar Kurulu karar›n›n di¤er maddelerinin iptali isteminde davac›n›n hukuki yarar› bulunmamaktad›r.

27.12.2003 tarih ve 25329 say›l› Resmî Gazete'de yay›mlanan 5021 say›l› "Baz› Kanunlarda De¤ifliklik Yap›lmas› ve Bankalar Kanunu Hü- kümlerine ‹stinaden Bankac›l›k ‹fllemleri Yapma ve Mevduat Kabul Etme

‹zni Kald›r›lan Türkiye ‹mar Bankas› Türk Anonim fiirketi Hakk›nda Te- sis Edilecek Baz› ‹fllemler Hakk›nda Kanun'un 1. maddesinin (1) numa- ral› f›kras›yla; "18.6.1999 tarihli ve 4389 say›l› Bankalar Kanunu'nun 14 üncü maddesinin (3) numaral› f›kras› veya (5) numaral› f›kras›n›n (a) ben- dinin (aa) alt bendi uyar›nca bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kald›r›lan bankalarda bulunan tasarruf mevduat› sigortas› kap- sam›ndaki tasarruf mevduat›, Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu taraf›ndan ödenir. Mevduat tutarlar›na ba¤l› olarak defaten veya taksitler halinde ödeme, taksitler halinde ödemede faiz uygulanmas› durumunda esas al›- nacak faiz oranlar›, ödemelerle ilgili olarak mudiler ve hak sahiplerinden al›nacak taahhütnamelerde yer alacak hususlar ile ödemelere iliflkin di¤er hususlar Hazine Müsteflarl›¤› ve Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonunun müfl- terek önerisi üzerine Bakanlar Kurulu taraf›ndan belirlenir." hükmü geti- rilmifltir.

Maddenin son paragraf›nda yer alan kuralla, k›y› bankalar›nda hesap açt›ran, ancak Türkiye'deki bankan›n bankac›l›k ifllemleri yapma ve mev- duat kabul etme izninin kald›r›ld›¤› tarihten itibaren geriye do¤ru bir ay içinde bu hesaplardaki paralar›n karfl›l›klar› muhabir banka ya da bir baflka banka arac›l›¤›yla Türkiye'deki bankada karfl›l›ks›z olarak aç›lan mevduat hesaplar›n›n Fon taraf›ndan ödenmeyece¤i belirtilerek k›y› ban- kalar›ndaki hesaplar Kanun kapsam› d›fl›nda b›rak›lm›flt›. Bu kural, 23.06.2005 tarih ve 25854 say›l› Resmî Gazete'de yay›mlanan 04.05.2005 tarih, E:2004/4, K:2005/25 say›l› Anayasa Mahkemesi kara- r›yla, BDDK'nun bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni- nin kald›r›ld›¤› tarihten geriye do¤ru bir ay içinde k›y› bankalar›ndaki he- saplar›nda bulunan mevduat›, bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat

(10)

kabul etme izni kald›r›lan bankalar›n yurt içi kay›tlar›na muhabir banka veya di¤er bankalarca karfl›l›¤› nakden ödenmeksizin aktar›lan mevduat sahiplerinin, söz konusu mevduatlar›n›n Türkiye'deki muhatab› oldu¤u bankaya ödenip ödenmedi¤ini takip etme zorunluluklar›n›n bulunmad›-

¤›, muvazaal› oldu¤u Fon taraf›ndan tespit edilen hesaplar için Fon'ca herhangi bir ödeme yap›lmayaca¤›, bu konuda uyuflmazl›k ç›kmas› duru- munda da konunun yarg› organlar›nca karara ba¤lanaca¤›n›n kuflkusuz oldu¤u, bu nedenlerle, mudinin bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin kald›r›ld›¤› tarihten geriye do¤ru bir ay içinde karfl›l›-

¤› ödenmeksizin aktar›lan hesaplar›n›n Fon'ca ödenmeyece¤inin kurala ba¤lanmas›n›n hukuk devletinde kurallar›n sonuçlar›n›n öngörülebilir ol- mas›n› gerektiren hukuk güvenli¤i ilkesiyle ba¤daflmad›¤›, k›y› bankala- r›ndaki hesaplar›ndan bankac›l›k ifllemi yapma ve mevduat kabul etme izni kald›r›lan bankalar›n yurt içi kay›tlar›na karfl›l›¤› nakden ödenmek- sizin aktar›lan mevduat sahipleriyle ayn› bankan›n di¤er mevduat sahip- leri aras›nda Fon'dan yararlanma aç›s›ndan bir fark bulunmad›¤›ndan, bunlar aras›nda muvazaal› durumlar d›fl›nda ay›r›m yap›lmas› eflitlik il- kesine ayk›r›l›k oluflturdu¤u gerekçeleriyle, Anayasan›n 2. ve 10. madde- lerine ayk›r› bulunarak iptal edilmifltir.

Dan›fltay Onüçüncü Dairesinin 8.07.2005 günlü E:2005/3760, K:205/3421 say›l› karar›yla da, 5021 say›l› Yasan›n verdi¤i yetki uyar›n- ca ve Yasa hükmüne koflut olarak Bakanlar Kurulunca düzenlenen dava konusu karar›n 3. maddesinin (a) f›kras›n›n 1. bendinde yer alan, "Ban- kac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurulu'nun Bankan›n bankac›l›k ifllem- leri yapma ve mevduat kabul etme iznini kald›rd›¤› tarihten geriye do¤ru bir ay içinde (3.6.2003 tarihi dahil) k›y› bankalar›ndaki hesaplar› Fon'ca sa¤lanan mevduat güvencesi kapsam›na almak amac›na matuf olarak Bankan›n yurt içi kay›tlar›na muhabir bankaca karfl›l›¤› nakden veya Bankan›n d›fl›ndaki bir baflka banka arac›l›¤›yla ödenmeksizin aktar›ld›-

¤› tespit edilen hesaplar" kural›, dayana¤› Yasa kural›n›n Anayasa Mah- kemesince iptal edilmesi sonucunda hukuki geçerli¤ini yitirdi¤i gerekçe- siyle iptal edilmifltir.

Bu durumda, davac›n›n Bakanlar Kurulu karar›n›n 3. maddesinin (a) f›kras›n›n 1. bendinin iptali istemi hakk›nda karar verilmesine yer bulun- mamaktad›r.

Davac›n›n, k›y› bankas›ndaki hesab›ndan mevduat hesab›na dönüfl- türülen tutar›n›n ödenmesi istemine gelince:

Anayasa'n›n 125. maddesinin son f›kras›nda yer alan hüküm uyar›n- ca idare, kendi eylem ve ifllemlerinden do¤an zarar› ödemekle yükümlü tutulmufltur. Buna göre, idarenin hukuka ayk›r›l›¤› yarg› karar›yla sap- tanm›fl bir ifllemi sonucunda bir hakk›n ihlâline neden olmas› durumun- da sorumlu tutulmas› hukuk devleti ilkesinin gere¤idir.

(11)

Bu ba¤lamda, davac›n›n k›y› bankas›ndaki hesab›n›n, Banka'n›n bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin kald›r›lmas›n- dan önce, Bankan›n yurt içi hesab›na aktar›larak mevduat hesab›na dö- nüfltürüldü¤ünün dosyada bulunan mevduat cüzdan› örne¤inden anla- fl›lmas› ve bu ifllemin muvazaal› oldu¤unun idarece kan›tlanamamas› ne- deniyle davac›n›n zarar›n›n mevduat hesab›ndaki tutar karfl›l›¤›, iptal edilen düzenleyici ifllemi tesis eden Bakanlar Kurulu'nu temsilen Baflba- kanl›k ve yasal düzenleme uyar›nca tasarruf mevduat›n› ödemekle yü- kümlü bulunan Fon taraf›ndan tazmin edilmesi gerekmektedir.

Davac›n›n mevduat hesab› tutar›n›n faiziyle birlikte ödenmesi istemi- nin cevap verilmemek suretiyle z›mnen reddine iliflkin daval› idareler ifl- lemleri hakk›nda ise, davac›n›n mevduat hesab›ndan kaynaklanan zara- r› tazmin edilece¤inden karar verilmesine yer bulunmamaktad›r.

Aç›klanan nedenlerle, davan›n, Bakanlar Kurulu Karar›n›n 3. madde- sinin (a) f›kras›n›n 1. bendi ile davac›n›n mevduat hesab›ndaki tutar›n ödenmesi isteminin z›mnen reddine iliflkin ifllemlerin iptali istemine ilifl- kin k›sm› hakk›nda karar verilmesine yer olmad›¤›na, Bakanlar Kurulu karar›n›n di¤er maddelerinin iptali istemine iliflkin k›sm›n›n reddine, da- vac›n›n tazminat isteminin kabulüyle mevduat hesab›ndaki 47.728,18 YTL'n›n Baflbakanl›k ve Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu taraf›ndan dava- n›n aç›ld›¤›, 08.01.2004 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davac›ya ödenmesine, davac›n›n fazlaya iliflkin faiz isteminin red- dine, hükmedilen miktar üzerinden hesaplanan 2.573,40 YTL nispî karar harc›ndan peflin yat›r›lan 643,35 YTL düflüldükten sonra kalan 1.930,05 YTL nispî karar harc›n›n davac›ya tamamlat›lmas›na, afla¤›da dökümü yap›lan 2.644,70 YTL yarg›lama giderlerinin hakl›l›k oran› dikkate al›na- rak 30,80 YTL's›n›n davac› üzerinde b›rak›lmas›na, geriye kalan 2.613,90 YTL's› ile Avukatl›k Asgari Ücret Tarifesi uyar›nca belirlenen 4.298,25 YTL avukatl›k ücretinin Baflbakanl›k ve Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu'ndan al›narak davac› vekiline verilmesine, davan›n reddedilen k›sm› nedeniyle Avukatl›k Asgari Ücret Tarifesi uyar›nca belirlenen 400,00 YTL avukatl›k ücretinin davac›dan al›narak daval› idarelerden Tasarruf Mevduat› Sigor- ta Fonu vekiline verilmesine, davac›n›n, mevduat tutar›n›n faiziyle öden- mesi isteminin z›mnen reddine iliflkin ifllem hakk›nda karar verilmesine yer olmad›¤›na karar verildi¤inden Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu vekili için avukatl›k ücretine hükmedilmemesine, artan posta ücretinin istemi halinde davac›ya iadesine, 14.12.2005 tarihinde oybirli-

¤iyle karar verildi.

(12)

D A N I fi T A Y ONÜÇÜNCÜ DA‹RE

E: 5/2625 • K: 005/5753 • T: 02.12.2005

DEVLET ‹Ç BORÇLANMA SENED‹ (D‹BS) • H‹ZMET KUSURU

• HAZ‹NE BONOSU

(2003/6668 say›l› BKK m. 3, 5021 S. K m.1, 4969 S. K m 4, 3/b, SPK m. 22/g)

Özet: T. ‹mar Bankas› Afi’den ikincil piyasa ifllemi olarak Devlet ‹ç Borçlanma Senedi (D‹BS) sat›n alan davac›n›n 29.12.2003 tarih ve 2003/6668 say›l› Bakanlar Kurulu Kara- r›’n›n iptali ve u¤ran›lan zarar›n tazmini iste- miyle açt›¤› davan›n, 5021 say›l› Yasa’da ikincil piyasada sat›fl› yap›lan D‹BS hakkk›n- da herhangi bir düzenleme bulunmad›¤›ndan ve bu durum kapsam d›fl› b›rak›ld›¤›ndan Bakanlar Kurulu Karar›’n›n iptali istemine yönelik ks›m›n›n reddi fakat davac›n›n u¤ra- d›¤› zarara iliflkin k›sm›n›n ise olayda hizmet kusuru bulundu¤u saptanan BDDK ve SPK taraf›ndan tazmini gerekir.

Davac› : …

Vekili : Av. …

Daval›lar : 1-Baflbakanl›k

2-Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu

Vekilleri : Av. ..., Av. …

3-Sermaye Piyasas› Kurulu

Vekilleri : Av. …, Av. …,Av. …, Av. …

4-Hazine Müsteflarl›¤›

5-T.C. Merkez Bankas›

Vekili : Av. …

6-‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›

Vekilleri : Av. …, Av. …

7-Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu - ‹STANBUL

Vekilleri : Av. …, Av. …

‹stemin Özeti: 03.01.2004 tarih ve 25335 say›l› Resmî Gazete'de ya- y›mlanan 29.12.2003 tarih ve 2003/6668 say›l› Bakanlar Kurulu karar›- n›n iptali, an›lan karar›n dayana¤› olan 5021 say›l› Kanunun Anayasa'ya

(13)

ayk›r› oldu¤u ileri sürülerek iptali için Anayasa Mahkemesi'ne baflvurul- mas›, davac›n›n T. ‹mar Bankas› TAfi (Banka) arac›l›¤›yla sat›n alm›fl ol- du¤u 9.999,97 YTL tutar›ndaki Devlet iç borçlanma senet bedelinin (D‹BS) vade sonunda ulaflaca¤› nominal bedelin vade bitiminde vade tari- hine kadar ifllemifl ve dava süresince iflleyecek en yüksek ticari faiz ora- n›yla zarar›n›n oluflumunda hizmet kusuru bulunan idarelerden müte- selsilen tahsiline karar verilmesi istenilmektedir.

Baflbakanl›k Savunmas›n›n Özeti: ‹dareden ön karar alma flart›n›n yerine getirilmedi¤i, davac› taraf›n gerçekleflmifl bir zarar› bulunmad›¤›, esas yönünden ise davac›n›n Anayasa'ya ayk›r›l›k iddias›n›n yerinde ol- mad›¤›, 5021 say›l› Yasaya paralel olarak düzenlenen 29.12.2003 tarih ve 2003/6668 say›l› Bakanlar Kurulu karar›nda hukuka ayk›r›l›k bulunma- d›¤› belirtilerek davan›n reddi gerekti¤i savunulmufltur.

Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun (BDDK) Savun- mas›n›n Özeti: ‹darelerinin hizmet kusuru oldu¤u ileri sürülerek aç›lan davan›n Ankara ‹dare Mahkemesi'nde görülmesi gerekti¤i, 2003/6668 say›l› Bakanlar Kurulu karar› yönünden kendilerine husumet yöneltile- meyece¤i, Hazine bonosu ve devlet tahvili sat›fl ifllemleri sermaye piyasa- s› mevzuat› çerçevesinde de¤erlendirildi¤inde sorumlulu¤un idarelerine yükletilemeyece¤i, davac›n›n henüz gerçekleflmifl bir zarar› da bulunma- d›¤› belirtilerek davan›n reddi gerekti¤i savunulmufltur.

Sermaye Piyasas› Kurulu'nun (SPK) Savunmas›n›n Özeti: Davac›- n›n u¤rad›¤›n› ileri sürdü¤ü zarar›n tazmini istemini öncelikle Banka'n›n sorumlu yöneticilerine yöneltmesi gerekti¤i, Banka hakk›ndaki iflâs da- vas› sonuçlanmadan davac› aç›s›ndan gerçek ve kesinleflmifl zarar›n söz konusu olamayaca¤›, dava konusu olayda objektif sorumlulu¤a iliflkin flartlar oluflmad›¤› gibi daval›lar›n müteselsilen sorumlulu¤undan da söz edilemeyece¤i, idare ile ilgisi olmayan üçüncü kiflilerin suç teflkil eden fi- illerinden do¤an zarar sebebiyle idareye tazmin sorumlulu¤u yükleneme- yece¤i, zarar›n yürütülen kamu hizmetinin do¤rudan sonucunu olufltur- mad›¤› belirtilerek davan›n reddi gerekti¤i savunulmufltur.

Hazine Müsteflarl›¤›'n›n Savunmas›n›n Özeti: Kendilerine atfedile- bilecek herhangi bir kusur ve ihmalden söz edilemeyece¤i, zira herhangi bir bankan›n arac›l›k yetkisi olmasa bile Hazine Müsteflarl›¤›'n›n D‹BS sat›fl ihalelerine kat›labilece¤i, alm›fl oldu¤u D‹BS'leri disponibilite yü- kümlülü¤ünü yerine getirmek amac›yla kullanabilece¤i, portföyünde bu- lundurabilece¤i, ancak, bankalar›n ikincil piyasada müflterileri ile D‹BS al›m sat›m›nda bulunmas›n›n sermaye piyasas› mevzuat› ile ilgili ve Müs- teflarl›¤›n birincil piyasada ihraç etti¤i senetlere iliflkin yükümlülü¤ünün vade tarihinde senedin asl›n› ibraz eden yat›r›mc›lara karfl› oldu¤u, söz konusu senetlerin bedellerinin senedin asl›n› veya Merkez Bankas› tara- f›ndan verilen makbuzu ibraz eden yat›r›mc›lara T.C. Merkez Bankas› ve T.C. Ziraat Bankas› arac›l›¤› ile ödendi¤i; ikincil piyasada al›m-sat›m ifl-

(14)

lemlerine konu olan senetlerin fiyatlar›n›n, taraflar aras›nda piyasa ko- flullar› çerçevesinde belirlendi¤i, ikincil piyasa ifllemi sonucu bankalar- dan D‹BS karfl›l›¤›nda al›nan belge veya makbuza sahip olan yat›r›mc›la- r›n, alacaklar›n› banka ile yapm›fl olduklar› sözleflme gere¤i senedi alm›fl olduklar› banka veya arac› kurumdan tahsil ettikleri; bunlar› alanlarla Müsteflarl›k aras›nda bir borç-alacak iliflkisinin bulunmad›¤›, senedin as- l› yerine ikincil piyasa ifllemi sonucu bankalardan D‹BS karfl›l›¤›nda bel- ge veya makbuz alan yat›r›mc›lara mevcut hukuki yap› ve mevzuat çerçe- vesinde, Müsteflarl›¤›n ödeme yapmas›n›n mümkün olmad›¤› belirtilerek davan›n reddi gerekti¤i savunulmufltur.

T.C. Merkez Bankas›'n›n Savunmas›n›n Özeti: Davac›n›n gerçek- leflmifl zarar›n›n bulunmad›¤›, 1211 say›l› Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas› Kanunu ile görev ve yetkileri belirlenen Merkez Bankas›'n›n 1211 say›l› Kanun ve 4749 say›l› Kamu Finansman› ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakk›nda Kanunu'nun 6. maddesi uyar›nca mali ajan ola- rak D‹BS ihrac›na sadece arac›l›k etti¤i, dolay›s›yla görevinin,Hazine Müsteflarl›¤› ile yap›lan malî servis anlaflmas› hükümlerine göre Müste- flarl›k ad›na ve hesab›na birincil piyasadaD‹BS ihrac›n› gerçeklefltirmek oldu¤u, Banka taraf›ndan yap›lanD‹BS sat›m ifllemlerinin ise, ikincil pi- yasaya iliflkin olup, bu konuda kendilerine verilmifl herhangi bir görev ve yetki bulunmad›¤›ndan kendilerine husumet yöneltilemeyece¤i belirtile- rek davan›n reddi gerekti¤i savunulmufltur.

‹stanbul Menkul K›ymetler Borsas›'n›n (‹MKB) Savunmas›n›n Özeti: ‹darelerinin borsa üyesi olmayan bir bankan›n faaliyetlerini ince- leme ve denetleme görevi bulunmad›¤›, arac›l›k faaliyeti yetki belgesinin iptali ile Banka'n›n borsa üyeli¤i sona erdi¤inden, ‹stanbul Menkul K›y- metler Borsas›'n›n görev ve yetki alan› dahilinde olan pazar ve piyasalar- da Hazine bonosu al›m-sat›m› veya baflkaca bir ifllem yapt›r›lmad›¤›, Ban- ka'n›n borsa d›fl›nda yapt›¤› Hazine bonosu al›m-sat›m ifllemlerinin 4568 say›l› Kanun uyar›nca banka ve arac› kurumlar›n borsa d›fl›nda gerçek- lefltirdi¤i ifllemlerin tescili zorunlu oldu¤undan, bu ifllemlerin tescil edil- di¤i ve tescil ifllemlerinin SPK, BDDK, T.C. Merkez Bankas› ve Hazine Müs- teflarl›¤›'na bildirildi¤i, kendilerine husumet yöneltilemeyece¤i belirtilerek davan›n reddi gerekti¤i savunulmufltur.

Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu'nun (Fon) Savunmas›n›n Özeti:

Davac›n›n, Anayasa'ya ayk›r›l›k iddias›n›n yerinde olmad›¤›, Fon'un mev- duat› sigorta ettirmek d›fl›nda,bir bankan›n yönetim ve denetiminin devre- dilmesinden önce Banka ile ilgili nezaret, denetim veya gözetim görevi ve yetkisi bulunmad›¤›, dolay›s›yla kendilerine husumet yöneltilemeyece¤i, davac›n›n henüz gerçekleflmifl zarar› bulunmad›¤› ve davac›n›n bu davay›

açmakta hukukî yarar› bulunmad›¤›, Fon aleyhine ön karar prosedürü ye- rine getirilerek dava aç›l›p aç›lmad›¤›n›n ve süre yönünden uygunlu¤un tespit edilmesi gerekti¤i, Bakanlar Kurulu karar› yönünden ise, davac›n›n

(15)

bu konuda ihlâl edilmifl bir kiflisel menfaati bulunmad›¤›ndan davan›n subjektif ehliyet yoklu¤u nedeniyle reddi gerekti¤i savunulmufltur.

Dan›fltay Tetkik Hâkimi Aytaç KURT'un Düflüncesi: Sermaye piya- sas› araçlar› 2499 say›l› Sermaye Piyasas› Kanununun 3/b maddesinde ta- n›mlanm›fl, gerek menkul k›ymetler ve gerekse di¤er sermaye piyasas› araç- lar› flartlar›n›n Sermaye Piyasas› Kurulunca belirlenece¤i ön görülmüfltür.

Devlet iç borçlanma senetlerine iliflkin hususlar 4749 say›l› Kamu Fi- nansman› ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakk›nda Kanunda düzen- lenmifl, Kanunun 6. maddesinde ç›kar›lacak Devlet iç borçlanma senetle- rinin çeflitlerine, sat›fl yöntemlerine, faiz koflullar›na, vadelerine, bas›m ve ödemelerine iliflkin her türlü esaslar› ve bunlara iliflkin di¤er flartlar› be- lirlemeye Hazine Müsteflarl›¤›'n›n ba¤l› oldu¤u bankan›n yetkili oldu¤u, Devlet iç borçlanma senetlerinin bas›m giderleri, sat›fla kat›lacak finan- sal kurulufllara ödenecek komisyon ve banka muameleleri vergileri ile sat›fla kat›lan finansal kurulufllar›n sat›fl ifllemleri dolay›s›yla yapacakla- r› her türlü gider, vergi, resim ve harçlar›n Hazine taraf›ndan finansal ku- rulufllara geri ödenmesinde ve senetlerin bas›m›nda veya kaydi olarak ih- rac›nda uygulanacak flekil ve esaslar, Müsteflarl›k ile Türkiye Cumhuri- yeti Merkez Bankas› aras›nda 1050 say›l› Muhasebei Umumiye Kanunu hükümleri uygulanmaks›z›n akdedilecek mali servis anlaflmas› ile tespit edilece¤i öngörülmüfltür.

2499 say›l› Kanunun 4. maddesine göre, ‹hraç ve halka arz olunacak sermaye piyasas› araçlar›n›n kurul'a kaydettirilmesinin zorunlu oldu¤u, Genel ve katma bütçeli idareler ve T.C. Merkez Bankas›'nca ihraç oluna- cak sermaye piyasas› araçlar›n›n Kurul'a kaydettirilmesi zorunlu olmad›-

¤› ancak bu ihraçlarda Kurul'a bilgi verilece¤i düzenlenmifltir.

Sermaye Piyasas› Kanunu'nun 22. maddesinin (g) bendinde, Serma- ye piyasas›n› ilgilendiren her türlü iletiflim araçlar› ile yap›lan yay›n, du- yuru ve reklamlar› izlemek ve bunlar›n yan›lt›c› oldu¤u tespit edilenleri yasaklamak ve gere¤i yap›lmak üzere ilgili kurulufllara bildirmek; Bakan- lar Kurulu'nun 26.04.1982 gün ve 8/4644 say›l› karar›yla yürürlü¤e ko- nulmufl olan SPK Teflkilat, Görev ve Çal›flma Esaslar› Yönetmeli¤inin 9/1-b maddesinde, Sermaye piyasas›nda izinli ya da izinsiz faaliyet gös- teren kurulufllar›, bu piyasada ifllem gören menkul de¤erleri ve sermaye piyasas›n› ilgilendiren her türlü yay›n, duyuru ve reklamlar› izlemek, bu amaçla arfliv oluflturmak, Sermaye Piyasas› Kurulu'nun görevleri aras›n- da say›lm›fl, ancak belirtilen görevin yönetmelikte SPK'n›n hangi birimin- ce yerine getirilece¤i belirlenmemifltir.

Sermaye Piyasas› Kurulu'nun kuruldu¤u tarihten bu yana bu konu- da görevlendirilmifl ve bu amaçla donat›lm›fl bir hizmet biriminin bulun- mad›¤› görülmektedir.

26.04.1982 tarih, 8/4644 say›l› SPK Teflkilat Görev ve Çal›flma Esas- lar› Yönetmeli¤in 9/1-b maddesine göre "Sermaye piyasas›nda izinli ya da izinsiz faaliyet gösteren kurulufllar›, bu piyasada ifllem gören menkul

(16)

de¤erleri ve sermaye piyasas›n› ilgilendiren her türlü yay›n, duyuru ve rek- lamlar› izlemek, bu amaçla arfliv oluflturmak" görev ve yetkisinin "izleme"

olarak tan›mland›¤›,

An›lan Yönetmeli¤in, 13/1-b maddesi ile mesleki nitelikli izleme rapor- lar›n› görüflüp karar ba¤lama görev ve yetkisinin Karar Organ›na verildi¤i, 26/c maddesi ile de, Kurul Kararlar›n›n gere¤inin yerine getirilmesini sa¤- lamak, bu kararlar›n uygulanmas›n› izlemek ve uygulama sonuçlar› hak- k›nda üyelere bilgi vermek görev ve yetkisinin SPK Baflkan›na verildi¤i,

Ayn› yönetmeli¤in "Çal›flma Birimlerinin Teflkilat› ve Görev Tan›mlar›"

bafll›kl› IV. Bölümünün 44. maddesi ile "kamuyu ayd›nlatma ilkelerinin sap- tanmas› ve bu ilkeler çerçevesinde ortakl›klar›n kamuya aç›klad›klar› bilgile- rin kontrolü ve izlenmesi" görevinin “Ortakl›klar Finansman Dairesi Baflkan- l›¤›”na; 46. maddesi ile "sermaye piyasalar›nda arac›l›k faaliyetlerini ifa eden veya edebilecek kurum ve kurulufllar›n mevzuata uygun kurulufl ve fa- aliyetlerine izin vermek... bu çerçevede gereken gözetim sistemini kurmak ve izlemek" görevinin "Arac›l›k Faaliyetleri Dairesi Baflkanl›¤›"na; 50. maddesi ile, "ikinci el piyasalar›n mevzuata uygun biçimde düzenli ve güvenli çal›flma- s›n› temin etmek için piyasalar› izlemek ve gözetimini yapmak, yat›r›mc›n›n kolayl›kla, en az maliyet ve güvenle piyasalarda ifllem yapmas›n› sa¤lamak için gereken tedbirleri almak ve düzenlemeler yapmak" görevinin "Piyasa Gö- zetim ve Düzenleme Dairesi Baflkanl›¤›"na verildi¤i,

Her halükârda 2499 say›l› Kanunun 22/g maddesi ile SPK'ya verilen Sermaye piyasas›n› ilgilendiren her türlü iletiflim araçlar› ile yap›lan ya- y›n, duyuru ve reklamlar› izlemek ve bunlar›n yan›lt›c› oldu¤u tespit edi- lenleri yasaklamak ve gere¤i yap›lmak üzere ilgili kurulufllara bildirmek görevinin mezkur yönetmeli¤i 13/1,b ve 26/c maddeleri ile bizatihi Kuru- lun Karar Organ›n›n (Üyelerin sorumluluklar› mezkur yönetmeli¤in 14, 17 ve 26. maddelerinde belirlenmektedir) ve SPK Baflkan›n›n görev ve sorum- luluk alan› içerisinde kald›¤› anlafl›lmaktad›r.

Öte yandan, SPK'n›n 4. maddesinin 2. f›kras› uyar›nca Hazine tara- f›ndan ihraç edilen D‹BS'nin SPK'ya kay›t zorunlulu¤u bulunmamakta ise de, ayn› Kanunun 30/b maddesi uyar›nca D‹BS'lerin arac›l›k amac›yla ikinci el piyasada al›m sat›m›n›n yap›labilmesi için SPK'dan yetki belgesi al›nmas› zorunlulu¤u bulunmaktad›r.

Yetkisi olmad›¤› halde Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu sat›fl› yap›l›- yormufl gibi müflterilerinden para toplayan ve bu amaçla çeflitli gazete ve televizyonlarda ilân ve reklamlar veren T. ‹mar Bankas› Afi, Hazine Müs- teflarl›¤›'nca kamuoyuna bas›n arac›l›¤›yla duyurulan D‹BS al›m sat›m›- na yetkili banka ve arac› kurulufllar aras›nda da yer almamaktad›r.

Verdi¤i ilân ve reklamlarda böyle bir yetkisi olmad›¤› halde varm›fl gi- bi hareket ederek sermaye faaliyeti yürüten kifli ya da kurulufllar›n, ta- sarruf sahiplerinin hak ve yararlar›n›n korunmas› mac›yla izlenmesi ge- rekmekte olup, SPK'nun 22/g maddesinin iflletilmesi için, söz konusu ya- y›n ve ilânlar› yapan kifli ya da kurumlar›n sermaye piyasas› kurumu ol-

(17)

mas› gerekmemektedir. Kanunun an›lan hükmü ile sermaye piyasas›n›n güven, aç›kl›k ve kararl›l›k içinde çal›flmas›, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlar›n›n korunmas›n› temin maksad›yla böyle bir düzenlemeye gidil- di¤i de¤erlendirilmektedir.

Nitekim an›lan hüküm ile SPK'ya verilen izleme görevi sadece sermaye faaliyeti yürüten kifli yada kurulufllar›n verdi¤i yay›n, duyuru ve reklamlar›- n› de¤il, bir bütün olarak, sermaye piyasas›n›n ilgilendiren her türlü iletiflim araçlar› ile yap›lan yay›n, duyuru ve reklamlar› kapsamaktad›r.

An›lan görev ve sorumlulu¤un "Kurulun kuruldu¤u tarihten bu yana bu amaçla görevlendirilmifl ve donat›lm›fl bir hizmet biriminin bulunmama- s›" nedeniyle yerine getirilmemesinin, Türkiye'de ve yurt d›fl›nda yaz›l› ve görsel bas›nda, elektronik ortamda yer alm›fl, sermaye piyasas›n›n ilgilen- diren her türlü yay›n, reklam ve duyurunun denetim ve gözetim gücün- den ayr› olarak salt izlenmesi imkan› bulunmad›¤›ndan bahisle, bu kap- samda bir izleme biriminin oluflturulmas›n›n uygulanabilir nitelik tafl›- mad›¤› gerekçesine dayand›r›lmas›n›n, SPK'n›n yukar›da da belirlenen görevi do¤rultusunda yat›r›mc›lar›n hak ve yararlar›n›n korunmas› ba¤- lam›nda hukuki bir nitelik tafl›mad›¤› de¤erlendirilmektedir.

Asli görevi sermaye piyasalar›n›n güven, aç›kl›k ve kararl›l›k içinde ça- l›flmas›n›, tasarruf sahiplerinin hak ve yararlar›n›n korunmas›n› düzenle- mek ve denetlemek olan SPK'n›n kanunla kendisine verilmifl bir görevi, Ku- rulun iç görev ve çal›flma esaslar›n› düzenleyen bir yönetmelikte hangi alt bi- rim taraf›ndan yap›laca¤›n›n yer almam›fl olmas› ve-veya bu amaçla donat›l- mam›fl olmas› gerekçeleriyle yerine getirmemesi düflünülemez.

Bu ba¤lamda, T. ‹mar Bankas› Afi'nin yetkisi olmad›¤› halde gerek yaz›- l› gerekse görsel medyada verdirdi¤i Hazine bonosu sat›fl reklamlar› ile ilgili olarak, gözetim ve denetim görevini gere¤i gibi yapmamas› nedeniyle SPK'n›n da ilgili mevzuat çerçevesinde kusurlu oldu¤u sonucuna var›lm›flt›r.

‹mar Bankas›n›n a盤a bono sat›fl› iflleminin gizlenmesine yönelik oldu-

¤u iddia edilen ifllemler, Banka bünyesinde sanki bankan›n kendi tüzel ki- flili¤i gibi hareket eden, banka flubelerine bilgi ifllem sisteminin iflleyifli ko- nusunda talimat veren, bununla birlikte Bankalar Kanunu aç›s›ndan gerek gizlilik gerekse di¤er hükümler itibariyle hukuki bir dayana¤› bulunmayan Merkez Yat›r›m Tic. Afi üzerinden gerçeklefltirilmifltir. Bu hususun denetim yapan Ba¤›ms›z denetim flirketi ve Bankalar Yeminli Murak›plar› yan›nda Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun bir anlamda omurgas›n›

oluflturan De¤erlendirme ve Uygulama Dairesi Baflkanl›¤›nca dikkate al›n- mam›fl olmas› yönetimdeki zaafiyeti göstermektedir.

Ayr›ca, Bankalarca hazine bonosu sat›fllar›nda hisse senetlerinde ol- du¤u gibi müflteri baz›nda takip sistemi oluflturulmas› hususunda her- hangi bir çal›flma da yap›lmad›¤› görülmektedir.

Bu ba¤lamda davac›n›n zarar›n›n oluflmas›nda hizmet kusuru bulu- nan BDDK ve SPK taraf›ndan davac›n›n zarar›n›n tazmin edilmesi gerek-

(18)

ti¤i sonuca var›lm›flt›r. Davac›n›n tazmin edilmesi gereken zarar›n›n ise D‹BS/Hazine bonosu almak amac›na matuf olarak ‹mar Bankas› T.A.fi'ne yat›rm›fl oldu¤u bedelin ulaflaca¤› nominal bedel oldu¤undan bu mikta- r›n dava tarihinden itibaren yasal faiziyle tazmin edilmesi gerekti¤i dü- flünülmektedir

Bakanlar Kurulu karar›na karfl›l›k aç›lan davan›n ise davac›n›n an›- lan karar kapsam›na al›nmamas›nda dayand›¤› 5021 say›l› kanuna ayk›- r›l›k bulunmad›¤›ndan davan›n reddi gerekti¤i sonucuna var›lm›flt›r.

Dan›fltay Savc›s› Nevzat ÖZGÜR'ün Düflüncesi : 4.7.2003 tarih ve 25158 mükerrer say›l› Resmi Gazete'de yay›mlanan Bankac›l›k Düzenle- me ve Denetleme Kurulu'nun 3.7.2003 tarih ve 1085 say›l› karar› ile yü- kümlülüklerini vadesinde yerine getirmeyen, al›nmas› istenen tedbirleri almayan, faaliyetine devam› mevduat sahiplerinin haklar› ve mali siste- min güven ve istikrar› bak›m›ndan tehlike arz eden Türkiye ‹mar Banka- s› TAfi'›n 4389 say›l› Bankalar Kanunu'nun 14. maddesinin (3) numara- l› f›kras› hükmü uyar›nca bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kald›r›lm›fl ve Bankalar Kanunu'nun 16. maddesinin 1.f›kras›

uyar›nca Bankan›n yönetim ve denetimi Fona intikal etmifltir.

5021 say›l› Baz› Kanunlarda De¤ifliklik Yap›lmas› ve Bankalar Kanu- nu Hükümlerine ‹stinaden Bankac›l›k ‹fllemleri Yapma ve Mevduat Kabul Etme ‹zni Kald›r›lan Türkiye ‹mar Bankas› Türk Anonim fiirketi Hakk›n- da Tesis Edilecek Baz› ‹fllemler Hakk›nda Kanun'un 1. maddesinde

"18.6.1999 tarihli ve 4389 say›l› Bankalar Kanununun 14 üncü maddesi- nin (3) numaral› f›kras› veya (5) numaral› f›kras›n›n (a) bendinin (aa) alt bendi uyar›nca bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kal- d›r›lan bankalarda bulunan tasarruf mevduat› sigortas› kapsam›ndaki ta- sarruf mevduat›, Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu taraf›ndan ödenir. Mev- duat tutarlar›na ba¤l› olarak defaten veya taksitler halinde ödeme, taksit- ler halinde ödemede faiz uygulanmas› durumunda esas al›nacak faiz oran- lar›, ödemelerle ilgili olarak mudiler ve hak sahiplerinden al›nacak taah- hütnamelerde yer alacak hususlar ile ödemelere iliflkin di¤er hususlar, Ha- zine Müsteflarl›¤› ve Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonunun müflterek önerisi üzerine Bakanlar Kurulu taraf›ndan belirlenir.

Ancak, Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurulunun bankac›l›k ifl- lemleri yapma ve mevduat kabul etme iznini kald›rd›¤› tarihten geriye do¤- ru bir ay içinde, k›y› bankalar›ndaki hesaplar› Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonunca sa¤lanan mevduat güvencesi kapsam›na almak amac›na matuf olarak, bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kald›r›lan bankalar›n yurt içi kay›tlar›na, muhabir bankaca karfl›l›¤› nakden veya bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kald›r›lan banka d›fl›ndaki bir banka arac›l›¤›yla ödenmeksizin aktar›ld›¤› tespit edilen he- saplar ile muvazaal› oldu¤u Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu taraf›ndan tespit edilen hesaplar için Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonunca herhangi bir ödeme yap›lmaz." kural›na yer verilmifltir.

(19)

Aktar›lan yasa hükmü uyar›nca düzenlenen dava konusu 2003/6668 say›l› Bakanlar Kurulu Karar›n›n 3. maddesinin 1. f›kras›n- da, Banka kay›tlar›nda tasarruf mevduat› olarak izlenen ve madde deva- m›nda belirtilen hesaplar›n Kanunun 15 ve 16. maddeleri uyar›nca si- gorta kapsam›ndaki tasarruf mevduat› olarak kabul edilmeyece¤i ve bu hesaplara iliflkin olarak Fon taraf›ndan herhangi bir ödeme yap›lmayaca-

¤› belirtilmifltir.

Dava dosyas›n›n incelenmesinden; T. ‹mar Bankas› TAfi'dan hazine bonosu sat›n alan davac›n›n 2003/6668 say›l› Bakanlar Kurulu Karar›- n›n iptalini ve hazine bonosu karfl›l›¤›n›n faiziyle birlikte ödenmesini iste- di¤i anlafl›lmaktad›r

Bankac›l›k ‹fllemleri Yapma ve Mevduat Kabul Etme ‹zni Kald›r›lan T.

‹mar Bankas› TAfi Nezdinde Bulunan Tasarruf, Ticari Kurulufllar ve Di-

¤er Kurulufllar Mevduat›n›n Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonunca Öden- mesine ‹liflkin Esas ve Usuller Hakk›nda 2003/6668 say›l› Bakanlar Ku- rulu Karar›n›n incelenmesinden de görülece¤i gibi, tasarruf mevduat›

olarak kabul edilmeyecek ve Fon'ca ödeme yap›lmayacak hesaplar ara- s›nda hazine bonosu hesaplar› ile ilgili herhangi bir düzenleme getirilme- di¤inden, davac›n›n sözü edilen Bakanlar Kurulu Karar›n›n iptalini iste- mekte güncel menfaati bulunmamaktad›r.

Öte yandan, iflas› için Mahkemeye baflvurulan T.‹mar Bankas› T.A.fi deki hesab› karfl›l›¤›nda herhangi bir ödeme yap›lmayan davac›n›n Ban- kan›n iflas›na karar verilmesi halinde iflas masas›na alacakl› kayd› yap- t›rmas› ve kendisine ödeme yap›lmamas› halinde gerçekleflmifl bir zarar›- n›n varl›¤›ndan sözedilebilece¤inden, bu aflamada tazminat talebinin in- celenme olana¤› bulunmamaktad›r.

Belirtilen nedenle, Bakanlar Kurulu Karar›n›n iptali istemine yönelik davan›n ehliyet yönünden reddine; tazminat isteminin ise esastan reddi- ne karar verilmesinin uygun olaca¤› düflünülmektedir.

TÜRK M‹LLET‹ ADINA

Hüküm veren Dan›fltay Onüçüncü Dairesince Tetkik Hâkiminin ra- poru ve sözlü aç›klamalar› dinlendikten ve dosyadaki bilgi ve belgeler in- celendikten sonra gere¤i görüflüldü:

Dava, 03.01.2004 tarih ve 25335 say›l› Resmî Gazete'de yay›mlanan 29.12.2003 tarih ve 2003/6668 say›l› Bakanlar Kurulu karar›n›n iptali,an›- lan karar›n dayana¤› olan 5021 say›l› Kanunun Anayasa'ya ayk›r› oldu¤u ileri sürülerek iptali için Anayasa Mahkemesi'ne baflvurulmas›, davac›n›n Banka arac›l›¤›yla sat›n alm›fl oldu¤u 9.999YTL tutar›ndaki D‹BS'nin vade sonunda ulaflaca¤› nominal bedelinin vade bitiminde, vade tarihine kadar ifllemifl ve dava süresince iflleyecek en yüksek ticari faiz oran›yla daval› ida- relerden müteselsilen tahsiline karar verilmesi istemiyle aç›lm›flt›r.

(20)

Davac›n›n 5021 say›l› "Baz› Kanunlarda De¤ifliklik Yap›lmas› ve Ban- kalar Kanunu Hükümlerine ‹stinaden Bankac›l›k ‹fllemleri Yapma ve Mevduat Kabul Etme ‹zni Kald›r›lan Türkiye ‹mar Bankas› Türk Anonim fiirketi Hakk›nda Tesis Edilecek Baz› ‹fllemler Hakk›nda Kanun"un Ana- yasa'ya ayk›r› oldu¤una iliflkin iddias› ciddi bulunmam›flt›r.

Daval› idarelerin usüle iliflkin itirazlar› yerinde görülmeyerek Üye

…'in usule iliflkin karfl› oyu ile iflin esas›n›n incelenmesine geçildi:

04.07.2003 tarih ve 25158 mükerrer say›l› Resmî Gazete'de yay›mlanan, BDDK'n›n 3.7.2003 tarih ve 1085 say›l› karar› ile, yükümlülüklerini vadesin- de yerine getirmeyen, al›nmas› istenen tedbirleri almayan, faaliyetine devam›

mevduat sahiplerinin haklar› ve malî sistemin güven ve istikrar› bak›m›ndan tehlike arz eden Banka'n›n 4389 say›l› Bankalar Kanunu'nun 14. maddesi- nin (3) numaral› f›kras› hükmü uyar›nca bankac›l›k ifllemleri yapma ve mev- duat kabul etme izni kald›r›lm›fl ve Bankalar Kanunu'nun 16.maddesinin 1.f›kras› uyar›nca yönetim ve denetimi Fon'a intikal etmifltir.

Daha sonra 16.12.2003 günlü 5021 say›l› Kanun'un 1. maddesiyle

"18.6.1999 tarihli ve 4389 say›l› Bankalar Kanununun 14 üncü maddesi- nin (3) numaral› f›kras› veya (5) numaral› f›kras›n›n (a) bendinin (aa) alt bendi uyar›nca bankac›l›k ifllemleri yapma ve mevduat kabul etme izni kal- d›r›lan bankalarda bulunan tasarruf mevduat› sigortas› kapsam›ndaki ta- sarruf mevduat›, Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu taraf›ndan ödenir. Mev- duat tutarlar›na ba¤l› olarak defaten veya taksitler halinde ödeme, taksit- ler halinde ödemede faiz uygulanmas› durumunda esas al›nacak faiz oran- lar›, ödemelerle ilgili olarak mudiler ve hak sahiplerinden al›nacak taah- hütnamelerde yer alacak hususlar ile ödemelere iliflkin di¤er hususlar, Ha- zine Müsteflarl›¤› ve Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonunun müflterek önerisi üzerine Bakanlar Kurulu taraf›ndan belirlenir.

Ancak muvazaal› oldu¤u Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu taraf›ndan tes- pit edilen hesaplar için Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonunca herhangi bir öde- me yap›lmaz." hükmü getirilerek Fon'ca yap›lacak ödemenin koflullar› belir- lenmifl Banka'dan D‹BS alanlar Yasa kapsam› d›fl›nda tutulmufltur.

Yasa'n›n bu hükmüne koflut olarak düzenlenen dava konusu Bakanlar Kurulu karar›nda da, Banka taraf›ndan ikincil piyasada sat›fl› yap›lan D‹BS hakk›nda herhangi bir düzenleme yap›lmam›fl ve bu durum kapsam d›fl› b›- rak›lm›flt›r. Bu nedenle dayana¤› 5021 say›l› Yasaya uygun bulunan dava konusu Bakanlar Kurulu karar›nda hukuka ayk›r›l›k görülmemifltir.

Davac›n›n, Bankadan ikincil piyasa ifllemi olarak sat›n ald›¤› D‹BS bedeline iliflkin zarar›n›n idarelerin hizmet kusurundan do¤du¤u iddi- as›yla tazmini istemine gelince:

2577 say›l› ‹dari Yarg›lama Usulü Kanunu'nun 15/1-c maddesinde davan›n has›m gösterilmeden ya da yanl›fl has›m gösterilerek aç›lmas›

halinde,dava dilekçesinin tespit edilecek gerçek hasma tebli¤ine karar verilece¤i kurala ba¤lanm›flt›r.

(21)

Bu ba¤lamda, davac›n›n daval›lar›n hizmet kusuruna yönelik iddiala- r› ve dava dosyas›na ekli bilgi ve belgeler incelendikten;D‹BS'nin birincil ve ikincil piyasada sat›fl›na iliflkin yasal düzenlemeler ve daval› idarelere kurulufl yasalar› ile verilen görev ve yetkiler de¤erlendirildikten sonra, ‹s- tanbul Menkul K›ymetler Borsas›, Tasarruf Mevduat› Sigorta Fonu, Hazi- ne Müsteflarl›¤› ve T.C. Merkez Bankas› has›m konumundan ç›kar›larak, dava Baflbakanl›k yan›nda Bankac›l›k Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Sermaye Piyasas› Kurulu'nun husumetiyle incelenmifltir.

Bilindi¤i gibi, idarenin kusurlu sorumlulu¤undan söz edebilmek için, idarenin hizmet kusuruna dayal› davran›fl›ndan bir zarar do¤mas› ve bu davran›fl ile zarar aras›nda bir nedensellik ba¤›n›n bulunmas› gerekmek- tedir. Hizmet kusuru kavram› genel anlam›yla bir kamu hizmetinin kuru- lufl ve iflleyiflindeki aksakl›k, eksiklik ve bozukluklar› ifade etmektedir.

Baflka bir anlat›mla, yasalarla kendisine görev olarak verilen kamu hizme- tinin ifllemesini sa¤layacak örgütü kurmak, gerekli organizasyonu sa¤la- mak, denetimleri yapmak ve önlemleri almakla yükümlü olan idarelerin, bu yükümlülüklerini gere¤i gibi ve zaman›nda yerine getirmemesi nede- niyle ortaya ç›kan aksakl›k, ayk›r›l›k, bozukluk, düzensizlik, eksiklik hal- lerinde idarenin hizmet kusurunun varl›¤› kabul edilmektedir. ‹darenin hizmet kusurundan do¤an sorumluluk halleri, uygulama süreci içinde gi- derek artm›fl ve yayg›nlaflm›flsa da bu haller günümüz ö¤reti ve içtihatla- r›nda da hizmetin kötü ifllemesi, geç ifllemesi ve hiç ifllememesi fleklinde üç ana bafll›k halinde toplanmaktad›r. Hizmetin kötü ifllemesi, hizmetin gere¤i gibi yap›lmam›fl olmas›, hizmetin beklenen özen, dikkat ve kalitede yap›lmamas›, hizmetin geç ifllemesi, hizmetin belli bir çabukluk içinde ve zaman›nda yerine getirilmemesi beklenen ölçü ve süratin gösterilmemesi, hizmetin hiç ifllememesi de idarenin yükümlü ve görevli k›l›nd›¤› hizmeti yerine getirmemesi, hareketsiz kalmas› olarak tan›mlanmaktad›r.

Bu ilkeler çerçevesinde dava konusu uyuflmazl›k de¤erlendirildi¤inde:

4389 say›l› Bankalar Kanunu'nun 3. maddesinde, "Bu Kanun ve ilgili di¤er mevzuat›n, Kanunda gösterilen yetkiler çerçevesinde düzenlemeler de yapmak suretiyle uygulanmas›n› sa¤lamak, uygulamay› denetlemek ve so- nuçland›rmak, tasarruflar›n güvence alt›na al›nmas›n› temin etmek ve Ka- nunla verilen di¤er görevleri yapmak ve yetkileri kullanmak üzere kamu tü- zel kiflili¤ini haiz, idari ve malî özerkli¤e sahip "Bankac›l›k Düzenleme ve De- netleme Kurumu" kurulmufltur. Kurum, tasarruf sahiplerinin haklar›n› ve bankalar›n düzenli ve emin bir flekilde çal›flmas›n› tehlikeye sokabilecek ve ekonomide önemli zararlar do¤urabilecek her türlü ifllem ve uygulamalar›

önlemek, kredi sisteminin etkin bir flekilde çal›flmas›n› sa¤lamak üzere ge- rekli karar ve tedbirleri almak ve uygulamakla yükümlü ve yetkilidir. " de- nilmek suretiyle BDDK'n›n görevleri say›lm›fl, ayn› Kanun'un 5. maddesin- de yer alan, "1-Bu Kanun ile di¤er kanunlar›n bankalarla ilgili hükümleri- nin uygulanmas›n›n ve her türlü bankac›l›k ifllemlerinin denetimi, bankala- r›n varl›klar›, alacaklar›, öz kaynaklar›, borçlar›, kâr ve zarar hesaplar› ara-

(22)

s›ndaki ilgi ve dengelerin ve malî bünyeyi etkileyen di¤er tüm unsurlar›n tespit ve tahlili Kurum ad›na do¤rudan Baflkana ba¤l› bir Kurul teflkil eden bankalar yeminli murak›plar› ve yard›mc›lar› taraf›ndan yap›l›r.

2. Bankalar yeminli murak›plar› ve yard›mc›lar›; bu Kanunda yaz›l› gö- revleriyle kay›tl› olmak üzere vergi inceleme yetkisine ve 20/2/1930 tarih- li ve 1567 say›l› Türk Paras›n›n K›ymetini Koruma Hakk›nda Kanun hü- kümlerine ayk›r› hareket eden banka ve ilgililer hakk›nda ad› geçen Kanu- nun ek 1 inci maddesindeki yetkilere sahip olduklar› gibi tüm bankalar›n kurulufl kanunu hükümleri ile di¤er kanunlar›n bankalarla ilgili hükümleri- nin uygulanmas›n› da denetlemeye yetkilidirler." hükmü ile Bankalar Ye- minli Murak›plar›'n›n görevleri düzenlenmifltir.

Bu durumda, BDDK'n›n, tüm bankalar› belli bir disiplin alt›nda izle- mek, bunlar›n gerek malî bünyelerinin sa¤lam olup olmad›¤› ve gerekse mevzuata uygun davran›p davranmad›klar› hususunda gerekli olan dene- tim ve gözetim görevini yerine getirmekle yükümlü oldu¤u, bu çerçevede, bankalar›n Hazine Müsteflarl›¤›na ve TC Merkez Bankas›na gönderdikleri malî tablolar üzerinde yap›lan inceleme sonuçlar›na göre, bankalar›n ban- kalar yeminli murak›plar› taraf›ndan denetlenmesini sa¤lad›¤›, yine ban- kalar yeminli murak›plar›n›n y›ll›k çal›flma program›na ba¤l› olarak ban- kalar›n merkez ve flubelerinin denetlendi¤i görülmektedir.

Dava dosyas›n›n incelenmesinden; Banka'n›n D‹BS sat›fllar›nda BDDK'n›n sorumluluklar›n›n incelendi¤i 30/04-01 say›l› 09.01.2004 tarih- li Baflbakanl›k Teftifl Kurulu Raporu ile; Bankan›n 1998 y›l›ndan 09.06.2003 tarihine kadar birincil piyasadan toplam 410.233.113.440.000.-TL'lik D‹BS ald›¤›; Banka'n›n borsa üyelik ve arac›- l›k faaliyetlerinde bulunma yetkisinin SPK'nun 25.10.1990 tarih, 50/183 say›l› karar› ile kald›r›ld›¤›, SPK'nun an›lan karar›n›n 22.11.1990 tarih DE- DA-10/1178-5229 say›l› yaz›yla Hazine Müsteflarl›¤›na, 16.11.1990 tarih, DEDA-10/1127-5102 say›l› yaz›yla ‹MKB'na ve 16.11.1990 tarih, DEDA- 10/1128-5103 say›l› yaz›yla Banka'ya bildirildi¤i; Bankalar Yeminli Mura- k›plar›nca düzenlenmifl olan 15.8.2003 tarih, R-5,7,6,6,5,7,10,4,6,9 say›l›

raporda da; SPK'nun 21.11.1990 tarihli toplant›s›nda Banka'n›n arac›l›k faaliyetlerinin durdurulmas›na karar verilmesi nedeniyle arac› kurulufl ni- teli¤i olmayan ve D‹BS kesin al›m-sat›m ifllemleri gerçeklefltirme yetkisi bu- lunmayan Banka'n›n müflterileri ad›na D‹BS sat›m› yapt›¤›, Banka müflte- rileri ad›na yap›lan bu ifllemlerin önemli bir k›sm›n›n a盤a gerçeklefltirildi-

¤i, Banka'n›n müflterileri ad›na D‹BS al›m-sat›m ifllemlerine yo¤un olarak bafllad›¤› 21.10.2002 tarihinden itibaren sistematik bir flekilde fiilen sat›fl›- n› yapt›¤› D‹BS'nin önemli bir k›sm›n› portföyünden düflmedi¤i, müflterile- rinin hesaplar›na geçmedi¤i, bu tutarlar› ‹MKB' ye tescil ettirdi¤i D‹BS'ni ise, 03/07/2003 tarihi itibar›yla satm›fl oldu¤u, 30.06.2003 tarihi itibar›y- la D‹BS portföyü T.C.Merkez Bankas›n›n Resmî Gazete'de aç›klad›¤› de¤er üzerinden 15 milyar TL düzeyine kadar düflmüfl olmas›na ra¤men 30.06.2003-03.07.2003 tarihleri aras›nda bu tutarlar›n çok üzerinde bono

(23)

ve tahvil sat›fl› gerçeklefltirdi¤i hususlar› ile 21.11.1990 tarihinden bu ya- na Banka'n›n D‹BS'nin müflterilere kesin al›m-sat›m›na arac›l›k ifllemleri dahil herhangi bir sermaye piyasas› faaliyetini yürütme yetkisi ve izni bu- lunmad›¤›n›n, herhangi bir yetki ve izni olmad›¤› halde Banka, bas›n yay›n yoluylaD‹BS satt›¤›n› ilân etmek ve flubeleri vas›tas›yla söz konusu ifllem- leri gerçeklefltirmek suretiyle Banka'n›n arac›l›k faaliyetleri yapma izninin bulundu¤u hususunda yat›r›m sahiplerinin yan›lmalar›na sebebiyet veril- di¤inin, Bankan›n, D‹BS getirisinin di¤er yat›r›m araçlar›n›n getirisine göre daha yüksek oldu¤u dönemlere paralel olarak 2002 y›l›n›n son iki ay›nda ve 2003 y›l›nda söz konusu a盤a sat›fl ifllemlerine yo¤un olarak baflvurdu-

¤unun tespit edildi¤i anlafl›lm›flt›r.

Yukar›da at›f yap›lan Baflbakanl›k Teftifl Kurulu Raporu'nda da, De¤er- lendirme ve Uygulama Dairesi Baflkanl›¤›'n›n ba¤l› oldu¤u Baflkan Yard›m- c›s›n›n imzalad›¤›, 21.10.2002 tarih 1346 say›l› yaz› üzerine BDDK Bafl- kanl›¤›'n›n 21.10.2002 tarih BDDK.DEG/43-3-1346 say›l› onay› ile Ban- ka'n›n yabanc› para ve Türk liras› hesaplara uyguland›¤› belirtilen faiz oranlar› ile o dönemde uygulanmakta olan faiz oranlar› aras›ndaki ciddî farkl›l›klar ile Banka'n›n "Hazine Bonosuna Endeksli Mevduat Hesab›" adl›

bir uygulamas›n›n olup olmad›¤› hususlar›n›n bankalar yeminli murak›plar›

taraf›ndan incelenmesinin istendi¤i; incelemeyi yapmakla görevlendirilen Bankalar Yeminli Baflmurak›b› taraf›ndan düzenlenmifl olan 21.11.2002 ta- rih M-14/153-1520 say›l› mütalâa'n›n 4. sayfas›nda; "Banka'da Hazine Bo- nosuna Endeksli Mevduat Hesab›" ad› alt›nda herhangi bir hesaba rastlan›l- mam›flt›r. Banka yetkililerince taraf›m›za yap›lan aç›klamada Banka'ca ya- p›lan Hazine bonosu sat›fl›n›n sanki böyle bir hesap varm›fl gibi anlafl›lm›fl ya da anlat›lm›fl olabilece¤i ifade edilmifltir." tespitine yer verildi¤i; bu mü- talâan›n Bankalar Yeminli Murak›plar› Kurulu Baflkanl›¤›'nca Baflkan Yar- d›mc›s›'na intikal ettirildi¤i, Baflkan Yard›mc›s›'n›n bu yaz›y› havale etmek suretiyle Daire Baflkan›, yard›mc›s› ve Bankac›l›k Uzman Yard›mc›s›n› bil- gilendirdi¤i, Banka'ya yaz›lan 18.12.2002 tarih, BDDK.DEG/43-2-14109 say›l› yaz›yla; murak›p incelemesi sonucunda hatal› oldu¤u tespit edilen hususlar›n düzeltilmesinin istendi¤i, murak›p incelemesinde de elefltiril- meyen D‹BS konusuna bu yaz›da yer verilmedi¤i, BDDK taraf›ndan banka- ya Yönetim Kurulu Üyesi olarak atanan kifli taraf›ndan 13.01.2003 tarihin- de BDDK'ya yaz›lan yaz›da; "Banka, y›l›n son döneminde müflterilerine Ha- zine bonosu sat›fl›na bafllam›fl ve bu sat›fllar› gazetelerde verilen, faiz oran›

ilânlar› ile desteklemifltir. 02.01.2003 tarihli Banka verilerine göre emanet deposundaki hazine bonosu tutar› 13 trilyon düzeyindedir." denildi¤i; bu ya- z›n›n Baflkan Yard›mc›s› taraf›ndan 14.01.2003 tarihinde De¤erlendirme ve Uygulama Dairesi Baflkan›'na havale edildi¤i, ayn› yaz›n›n haveale edilmek suretiyle Daire Baflkan›, Baflkan Yard›mc›s› ve Bankac›l›k Uzman Yard›m- c›s›n›n bilgilendirildi¤i ve yine 17.01.2003 tarihli yaz› ile Bankalar Yeminli Murak›plar› Kurulu Baflkanl›¤›na intikal ettirildi¤i ve Bankalar Yeminli Murak›plar› Kurulu Baflkanl›¤›'nca bilgi için Banka'da denetim yapan Ban- kalar Yeminli Murak›b›'na gönderildi¤i; Maliye Müfettifli'nin BDDK'na mu-

(24)

hatap 14.03.2003 tarih 9/5 say›l› yaz›s›nda "Müfettifllikçe yap›lacak vergi incelemelerinde kullan›lmak üzere bütün bankalardan Gelir Vergisi Kanunu- nun 75/5 maddesinde yer alan menkul sermaye iratlar›na iliflkin bilgiler is- tenmifltir. Türkiye ‹mar Bankas› Afi'den al›nan cevabî yaz›da bu kapsamda ifllemlerinin olmad›¤› ifade edilmifltir. Ancak, di¤er bütün bankalar›n an›lan madde dahilinde ifllemleri mevcut olup bunlara iliflkin bilgileri müfettiflli¤iniz- ce bildirmelerine ra¤men sadece ‹mar Bankas› Genel Müdürlü¤ü'nde Devlet tahvili ve Hazine bonosu al›fl ve sat›fl ifllemlerinin olmamas› inand›r›c› bulun- mam›flt›r. Ayr›ca, ulusal televizyon kanallar›nda halen devam eden reklam- larda ‘‹mar Bankas› taraf›ndan Devlet tahvili ve Hazine bonolar›na en yük- sek faiz verildi¤i’ fleklinde sloganlar kullan›lmaktad›r. Kurumunuzca, en k›- sa sürede Türkiye ‹mar Bankas› nezdinde inceleme yap›larak Devlet tahvili ve Hazine bonosu al›fl sat›fl ifllemlerinin olup olmad›¤›n›n tespit edilip taraf›- m›za bildirilmesi yap›lacak vergi incelemeleri aç›s›ndan önem arzetmektedir."

denildi¤i, bu yaz›n›n Baflkan Yard›mc›s› taraf›ndan De¤erlendirme ve Uygu- lama Dairesi Baflkan›'na havale edildi¤i, yine bu yaz›n›n Daire Baflkan Yar- d›mc›s›'na ve Bankac›l›k Uzman Yard›mc›s›'na havale etti¤i ve Maliye Ba- kanl›¤› Teftifl Kurulu Baflkanl›¤›na Baflkan Yard›mc›s› imzas› ile gönderilen 28.03.2003 tarih 3659 say›l› cevab› yaz›da, söz konusu incelemenin vergi incelemesine yönelik olmas› nedeniyle incelemenin kendileri taraf›ndan gerçeklefltirilmesinin uygun olaca¤›n›n belirtildi¤i, Bankaca Hazine Bonosu sat›fl› reklamlar›n›n, hukuken bafllat›lmas› gereken ve al›nmas› gereken tedbirler bak›m›ndan önemi dikkate al›narak yaz›l› ve görsel medya organ- lar›nda yer alan reklamlar›n tespitine çal›fl›ld›¤›, bu nedenle, Devlet Ar- flivleri Genel Müdürlü¤ü arflivinde yapt›r›lan incelemeler neticesinde çeflit- li gazetelerde yay›nlanm›fl olan"Yüksek Faizli TL ‘Hazine Bonosu’nu Türki- ye ‹mar Bankas›'ndan sat›n alabilirsiniz" bafll›kl› reklamlar ile Radyo ve Te- levizyon Üst Kurulu'na yaz›lm›fl olan 04.12.2003 tarih, 30/03-77 say›l› ya- z›ya istinaden bu Kurumdan gönderilmifl olan 04.12.2003 tarih 0011144 say›s› yaz› eki "Star" yay›n kuruluflunun 01.12.2002-08.12.2002- 26.12.2002 ve 04.03.2003-26.03.2003 tarihlerine iliflkin ‹mar Bankas›n›n Hazine Bonosu reklamlar›n› içeren yay›n bantlar› temin edildi¤i, mevcut sistemde, D‹BS'ler ikincil piyasadaki sat›fllar›na iliflkin bir kay›t bulunma- d›¤› ve izlenmedi¤i, bu durumun düzeltilmesi ve D‹BS'nin müflteri baz›nda saklanmas›na yönelik olarak Takasbank nezdinde bir sistem kurulmas›na iliflkin 02.05.2002 ve 20.08.2003 tarihlerinde Hazine Müsteflarl›¤›, TCMB, SPK ve Takasbank temsilcilerinin kat›l›m› ile toplant›lar düzenlendi¤i, SPK'n›n 02.10.2003 tarih, 1365 say›l› yaz›s› eklerinden anlafl›ld›¤› tespitle- rine yer verildi¤i görülmektedir.

Bankalar Yeminli Murak›plar›nca düzenlenmifl olan 15.08.2003 tarih, R- 5,7,6,6,5,7,10,4,6,9 say›l› Rapor'da da ayr›ca SPK'nun 21.11.1990 tarihli toplant›s›nda Banka'n›n arac›l›k faaliyetlerinin durdurulmas›na karar veril- mesi nedeniyle arac› kurulufl niteli¤i olmayan ve D‹BS'nin kesin al›m-sat›m ifllemleri gerçeklefltirme yetkisi bulunmayan Banka'n›n müflterileri ad›na D‹BS sat›m› yapt›¤›, Banka müflterileri ad›na yap›lan bu ifllemlerin önemli bir

Referanslar

Benzer Belgeler

Roma tiyatroları Yunan tiyatroları gibi sahne (scene), yarım daire şeklinde basamaklı oturma yerleri (cavea) ve yarım daire meydan (orkestra) Roma tiyatrolarında bu üç bölüm

Kimlik Kartı veya geçerlilik süresi dolmamış pasaportları ile şahsen başvurarak ücreti karşılığında yeni şifrelerini edinebileceklerdir (Nüfus cüzdanı veya

SAHNE IŞIKLARI ve DİĞER ŞEYLER Yazan ve Çizen: Jean-Jacques Sempé Türkçeleştiren: Damla Kellecioğlu Karikatür / Her Yaş / Nisan 2019 Baskı Detayları: 170x220 mm, 64 sayfa,

Temiz su haznemin dolu olup olmadığını kontrol edin ve daha sonra yeniden başlatmak için CLEAN (TEMİZLE) düğmesine basın. Scooba’nın temiz su haznesi

İlk doğru gördüğüm seçeneği işaretliyorum Uzun soruları hiç okumuyorum.. Sınavda çözemediğim soruyla karşılaşınca sinirlenip

Konut üretiminde özellikle orta ve üst gelir grubuna konut üretiminde bir doygunluğa ulaşan sektörün düşük gelir grubunu sektöre çekmenin yollarını,

Yazan: John Wyndham Çeviri: Niran Elçi Roman / Sert kapak 200 sayfa / Nisan 2018. Triffidlerin Günü, uygarlık, insanlığın doğa karşısındaki kibirli tutumu, cinsiyet, sınıf

Nefret söylem son üç yıllık dönemde kamu yetk l ler tarafından doğrudan üret ld ğ nden, toplum ve kamu görevl ler tarafından LGBTİ+’lara yönel k şlenen nefret suçları