ZİRAAT FAKÜLTESİ BAHÇE BİTKİLERİ BÖLÜMÜ BBB202-BAHÇE BİTKİLERİ. Doç. Dr. Ahmet ÖZTÜRK

(1)

BAHÇE BİTKİLERİ BÖLÜMÜ ZİRAAT FAKÜLTESİ

BBB202-BAHÇE BİTKİLERİ

Doç. Dr. Ahmet ÖZTÜRK

(2)

Bahçe Bitkilerinin Botanik, Pomolojik ve İklim İsteklerine

Göre Sınıflandırılması

Hafta-3

BBB201-BAHÇE BİTKİLERİ

(3)

 Bitkilerin sınıflandırılmasında kullanılan en yaygın

sistem, sistematik bilimcisi Linne tarafından geliştirilmiş olan botanik sınıflandırmadır.

 Botanik sınıflandırmada, türler daha çok çiçek yapıları (çiçek tipi, çiçek organlarının yapısı, rengi, şekli) dikkate alınarak sınıflandırılmaktadır.

 Bu sınıflandırmada tür isimleri Latince yazılmaktadır ve uluslararası bir sınıflandırma şeklidir. Bu nedenle botanik olarak sınıflandırılmış bir tür dünyanın

neresine gidilirse gidilsin aynı isimle anılır.

Bahçe Bitkilerinin Sınıflandırılması

(4)

ALEM

SINIF

TAKIM

FAMİLYA CİNS

TÜR ÇEŞİT

BİTKİLER

İKİ ÇENEKLİLER

ROSALES

RASACEAE

PYRUS

PYRUS COMMUNİS

DEVECİ, WİLLİAMS

(5)

Adı Botanik adı İngilizce Adı

Elma Malus communis L. Apple

Armut Pyrus communis L. Pear

Ayva Cydonia vulgaris Pres. Quince

Erik Prunus domestica L. Plum

Şeftali Prunus persica L. Peach

Ceviz Juglans regia L. Nut

Kestane Cestanea sativa Mill. Chestnut Antepfıstığı Pistacia vera L. Pistachio Çilek Fragaria ananassa Duch Strawberry

Kiraz Prunus avium L. Cherry

Karpuz Citrullus lanatus (Thumb) Water melon

Biber Capsicum annum L. Pepper

Fasulye Phaseolus vulgaris Bean

Soğan Allium cepa L., Onion

(6)

 Bu sınıflandırma sistemi içinde Bahçe Bitkilerine giren türleri değerlendirmeden önce bahçe bitkilerini ömürlerine göre

 tek yıllık(bazı sebzeler) ve

 çok yıllık (bazı sebzeler, meyveler ve asma) olarak gruplandırmanın yararlı olacaktır.

(7)

• Meyve özelliklerine göre sınıflandırma

Meyve türleri meyve özelliklerine yönünden 7 grup altında toplanmaktadır.

a) Yumuşak Çekirdekli Meyveler: Elma, armut, ayva, alıç, muşmula, yeni dünya, kuşburnu

b) Sert Çekirdekli Meyveler: Kiraz, vişne, kayısı, şeftali, erik, kızılcık, iğde

c) Sert Kabuklu Meyveler: Ceviz, fındık, kestane, badem, Antepfıstığı

d) Üzümsü meyveler: Üzüm, çilek, ahududu, böğürtlen, dut, incir

Meyvelerin Sınıflandırılması

(8)

e) Turunçgiller: Portakal, limon, altıntop, mandarin, turunç

f) Akdeniz Meyveleri: Muz, zeytin, hurma, Trabzon hurması, avokado, kivi

g) Keyif Bitkileri: Çay, kahve, kakao

Meyvelerin Sınıflandırılması

(9)

Meyvelerin Sınıflandırılması

• İklim özelliklerine göre sınıflandırma

İklim isteklerine göre meyveler 3 grupta toplanmaktadır.

a) Ilıman İklim Meyve Türleri: Elma, armut, ayva, erik, şeftali, kayısı, badem, kiraz, vişne, ceviz, kestane, çilek, ahududu,

böğürtlen, fındık, dut…..

b) Subtropik İklim Meyve Türleri: Limon, portakal, altıntop, mandarin, çay, nar, zeytin, hurma …..

c) Tropik iklim meyve Türleri:

Muz, Mango, Papaya, Hindistan cevizi ….

(10)

Meyveleri yumurtalığın yerleşme şekillerine göre sınıflandırma

Meyve türleri yerleşme şekilleri yönünden 3 grup altında toplanmaktadır.

a)

Basit Meyveler: Bir çiçeğe ait tek bir ovaryumun (karpel tek veya çok olabilir) gelişmesi sonucu oluşan meyvelere denir.

Örneğin yumuşak çekirdekli (elma, armut..), sert çekirdekli (erik, kiraz…), sert kabuklu (fındık, ceviz..) meyveler ve turunçgillere (portakal, limon) ait meyveler bu

Meyvelerin Sınıflandırılması

(11)

Meyvelerin Sınıflandırılması

b) Toplu (Agregat) Meyveler: Bir çiçeğe ait birden fazla ovaryumun (karpel) gelişmesiyle meydana gelen meyvelere denir. Örnek: Çilek, ahududu, böğürtlen

c) Çoklu (Multiple) Meyveler: Birden fazla çiçeğin ovaryumlarının bir bütün olarak gelişmesi sonucu oluşan meyvelere denir. Örnek: İncir, dut

(12)

Sebzelerin

Sınıflandırılması

Yenilen kısımlarına göre sebzelerin sınıflandırılması:

Sebzeler yenilen kısımlarına göre 9 grup altında toplanmaktadır

a) Yumruları Yenen Sebzeler: Tatlı patates, Yerelması

b) Kökleri Yenen Sebzeler: Havuç, turp,

kırmızı pancar, şalgam

(13)

c) Soğan ve Sürgünleri Yenen Sebzeler:

Pırasa, soğan, sarımsak

d) Sürgünleri ve Yaprak Sapları Yenen Sebzeler: Kuşkonmaz, ravent, yaprak kerevizi

e) Yaprakları Yenen Sebzeler: Lahana, ıspanak, pazı, semizotu

f) Meyveleri Yenen Sebzeler: Domates, biber, patlıcan, hıyar, kavun, karpuz, bamya, taze bezelye, taze fasulye..

Sebzelerin Sınıflandırılması

(14)

g) Kuru veya Taze Tohumları Yenen

Sebzeler: Kuru fasulye, bakla, bezelye

h) Çiçek veya Çiçek Tablası Yenen Sebzeler:

Enginar, Karnabahar

ı) Salata Yapılan Kokulu Otlar: Maydanoz, tere, roka, nane, dere otu

(15)

İklim isteklerine göre sebzelerin

sınıflandırılması: Sebzeler yetiştirilmeleri

için gerekli iklim isteği bakımından iki grupta incelenmektedir.

A) Serin İklim Sebzeleri (kışlık Sebzeler):

Lahana, karnabahar, turp, şalgam, havuç, ıspanak, pazı, marul, maydanoz, nane,

bezelye..

B) Sıcak İklim Sebzeleri (Yazlık Sebzeler):

Domates, biber, patlıcan, kavun, karpuz, hıyar, kabak, bamya….

(16)

SÜS BİTKİLERİ ;

1. Kesme Çiçekler (Karanfil, Gül, Gerbera, Kasımpatı, Orkide)

2. İç Mekan (Saksılı) Süs Bitkileri (Kaplı olarak iç mekanda yetiştirilen tüm tek ve çok yıllık bitkiler) 3. Dış Mekan (Tasarım) Süs Bitkileri (Süs ağaç ve çalıları, mevsimlik tek ve çok yıllık çiçekler, yer örtücü bitkiler, çimler)

4. Doğal Çiçek Soğanları (Doğadan toplanan ve/veya kültüre alınarak çoğaltılan doğal soğanlı, yumrulu ve rizomlu bitkiler)